ابن ابی الحدید در سال 568 در مدین متولد شد ودر سال 656 بعد از سقوط بغداد فوت کرد، او پیرو مکتب معتزلیان می باشد وبه عنوان مردی اهل قلم و دانشمند و مورّخ و شاعر شناخته می شود. ابن ابی الحدید دانشمندی سنّی و با تفکر معتزلی است که به شرح نهج البلاغه دست زده است. وی تلاش کرده است تا براساس منابع اولیه ،اطلاعات تاریخی صدر اسلام و جانشینان پیامبر اکرم صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ را ارائه کند .وی سعی کرده است مطالب تاریخی را به صورت مستدل و منطقی بیان کند ودر بیان آنها از روش های مختلف برای کشف حقایق و بازسازی وقایع تاریخی و رخدادها استفاده کند.وی سعی کرده است اطلاعات تاریخی را از منابع اولیه انتخاب کند بدون آنکه دخل و تصرفی درآن آنجام دهد. بدون شک شخصیت،افکار ومذهب ابن ابی الحدید بر شرح نهج البلاغه وی تأثیر بسزایی گذاشته است.واین موضوع ،در جاهای مختلف شرح به وضوح دیده می شود. ابن ابی الحدید در شرح نهج البلاغه با تکیه بر ساختار فکری وروشی منسجم و به کارگیری مناسب ابزار های کشف هویت اخبار و با استفاده از منابع موجود که دراختیارداشته ،به صحت و سقم گزارش ها وداده های تاریخی می پردازد .همچنین دانش های کمکی وشواهد وقراین دور ونزدیک به خبر وتأثیرپذیری از گرایش های کلامی و اعتقادی،از جمله ابزار هایی است که ابن ابی الحدیددر شناخت و بیان وقایع در شرح نهج البلاغه از آنها بهره می گیرد. درمورد جانشینی پیامبر اکرم صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ اطلاعات وداده های بسیاری را ارائه می کند.وی به وجود نص از طرف پیامبر اکرم صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ معتقد نیست و اعتقاد دارد که امام علی علیه السلام پس از بیعت پیامبر وصی ایشان خوانده شد ،اما نه وصی به معنای خلیفه ؛بلکه وصی درحوادثی که پس از ارتحال پیامبر اکرم به وقوع خواهد پیوست وابن ابی الحدید این قالب فکری را در تمام گزارش های خود حفظ می کند.

نوشتار حاضر ، پژوهشی نو درباره اخلاق معاشرتی از دیدگاه و سیره حضرت علی(ع) با تکیه بر نهج البلاغه است.بی شک آشنایی با مجموعه ی آموزه های دینی ، احیاگر نوعی اعتدال و روشن بینی نسبت به زندگی اجتماعی است.این رساله مشتمل بر دو فصل است که سعی شده از کتب اخلاقی ، روایی و تاریخی در این زمینه تاحد امکان بر اساس روش تحقیق توصیفی تحلیلی استفاده شود. از مجموعه مطالب مندرج در این پژوهش ، چنین به دست می آید که رفتارهای انسان در همنشینی با دیگران را اخلاق معاشرتی می نامند که عواملی مانند احسان ، اصلاح فیمابین و ...باعث تقویت آن و عواملی نیز باعث تخریب اخلاق معاشرتی می شود. حضرت علی(ع) به عنوان الگوی ولایت با اعضای خانواده و جامعه به بهترین نحو معاشرت داشتند.ایشان اطاعت از والدین و نیکی کردن به آنها راتوصیه می نمودند و نسبت به همسرشان توجه خاصی داشتند وبه ایشان در کارهای خانه کمک می کردند.نسبت به تربیت و آموزش و رابطه عاطفی داشتن با فرزندان توصیه هایی می فرمودند و خود ایشان نیز در سیره عملی به آن اهمیت می دادند. امام علی(ع) به خویشاوندان احترام همراه با محبت داشتند و حقوق آنها را رعایت می کردند. حضرت(ع) نسبت به اعضای جامعه معاشرت ایده آل داشتند.بطورمثال : بسیار مهمان نواز بودند و نسبت به همسایگان خوش رفتاری می کردند و در انتخاب دوست دقت می کردند و به عیادت آنها می رفتند. حضرت علی(ع) نسبت به قشرهای مستضعف جامعه نیز همین روش را داشتند و برای خدمتکاران خود به عنوان یک معلم اخلاق بودند.در رابطه با یتیمان و نیازمندان بسیار مهربان و حقوق ایشان را رعایت می کردند.حضرت(ع) نسبت به رفتار با کفار و اهل کتاب همراه رعایت احتیاط ، بدرفتاری نمی کردند.به خاطر معاشرت سالم حضرت(ع) ، برخی از مخالفانشان به ایشان جذب می شدند و در دوران زمامداریشان نیز تمام اصول معاشرت را رعایت می نمودند.

بعد از قرآن، کلامی در فصاحت و بلاغت همسنگ نهج البلاغه نیست و ادیبان و سخنوران پیوسته در فن خطابه و نویسندگی، اخذ مفاهیم متعالی در آفرنش نظم و نثر و استخدام نوع لفظ و استعاره ها، از این کتاب شریف، مدد جسته اند. براساس، این پایان نامه بر آن است تا نفوذ سخن حضرت امیر (ع) را در قابوس نامه عنصرالمعالی به نمایش بگذارد؛ چه آنجا که این تاثیر با رعایت گرفتن عین لفظ از سخنان حضرت خودنمایی می کند و چه زمانی که عنصرالمعالی عبارتی از مولا را در قالبی دیگر ریخته و کلام خود را بدان آذین بسته است یا در مواردی که کلام حضرت را حمل به معنا نموده و مفهوم سخن را به نظم کشیده است. در این تحقیق 240 تطبیق بین نهج البلاغه و قابوس نامه صورت گرفته که حاکی از شدت تاثیرگذاری و جاذبه سخنان علی (ع) است که هردل صیقل زده ای را مجذوب می نماید و خود آگاه یا ناخودآگاه افکار زنده دلان را مسحور می سازد و دلیلی بر تازگی و طراوت این بیانات نورانی است که فواصل زمانی و تاریخی را از میان برمی دارد و مانع نشستن غبار کهنگی و گذشت زمان بر "نهج البلاغه" می گردد، به راستی نهج البلاغه، اخ القرآن و در کنار قرآن، کتابی برای همه ی مسایل بشری تا انتهای تاریخ است. لذا عنصرالمعالی یا مستقیما مطالب را از نهج البلاغه دریافت می نموده است یا با افکاری متاثر از تعالیم این کتاب ، به نگارش کتاب خود پرداخته است.

بزرگان دین و اولیاء الهی همواره برای علم و علم آموزی اهمیت فراوانی قائل بوده اند. امیرالمومنین «علیه السلام» نیز علم و حرکت در طریق آموزش را امری مهم و دارای ارزش و منزلت خاص دانسته و در بسیاری از سخنان گوهربار و الهی خود در کتاب شریف نهج البلاغه به این مسئله اشاره نموده و همه گان را به علم آموزی دلالت و ترغیب می نمایند. لکن آنچه از تحقیق در فرمایشات ایشان حاصل می-گردد، تلازم علم و عمل و ضرورت اخلاص و ایمان در مسیر علم آموزی است که می بایست به عنوان خط مشی در طی این مسیر نصب العین هر پوینده راه علم باشد. در همین راستا امام علی «علیه السلام» با تأکید وافری که بر تعلیم و تعلّم دارند، به شرح علوم مختلف پرداخته ، به برخی از علوم و ضرورت کسب آن صحه گذارده و از آموزش برخی از علوم ضاله منع کرده و آن علوم را نفی نموده اند. امیرالمومنین «علیه السلام»، جایگاه خاصی را در جامعه برای عالمان و دانشمندان ترسیم نموده و به وظایف ونقش مهّم ایشان در قبال مردم اشاره دارند. ایشان از طریق شناساندن جهان هستی که خود در برگیرنده علوم گوناگونی است، انسان را به معرفت پروردگار رهنمون می شوند که چنین ارزش گذاری به این معناست که تلاش در جهت کسب علومی که ما را با جهان اطرافمان - که آیات الهی هستند - آشنا می نماید، مورد تأیید و تأکید آن امام همام قرار دارد.

خداوند متعال نظر به رحمت و حکمت خود، انسان را آفرید و در مسیر تکامل و رشد قرار داد. آن گونه که خود فرموده است انسان را آفرید تا معبود بی همتا را عبادت کند و از این راه به تعبد برسد، به درجه انسان کامل برسد و سعادتمند شود. مهم ترین عوامل رسیدن به تکامل و فلاح، ایمان و عمل صالح است که لازم و ملزوم یکدیگرند و از هم جدانشدنی، گرایش به ایمان همراه با عمل در زندگی دنیا و آخرت نتایج مثبت فردی و اجتماعی دربر خواهد داشت. در این تحقیق بر روی جنبه های اجتماعی آن با نگاهی به زندگی وسیره امام علی (ع) که از کتاب شریف نهج البلاغه برداشت شده است تکیه بیشتری گردیده به ویژه که آثار عمل به دستورات دینی و یا کناره گیری از این دستورات و یا فراهم نبودن شرایط جهت پیاده شدن این دستورات را از میان صفحات کتاب نهج البلاغه در دوران های متفاوت زندگی امام و جامعه زمان ایشان می توان یافت و شرایط به ثمر نشستن اعمال و عوامل مخرب در این راه را شناخت و با این شناخت جامعه بهتر و سعادتمند داشت.

واژه ی «ولی » در لغت به معنای قرب و نزدیکی و عدم فاصله ی میان دو شیء آمده است معانیی از قبیل نصرت، سرپرستی، وارث، والی و.... فرع معنای اصلی این واژه می باشند . قرآن کریم، از ولایت انحصاری خدا بر جهان و انسان سخن می گوید .مجموعه ی آیات دو نوع ولایت را برای خداوند تبیین می کنند ؛ولایت تکوینی و ولایت تشریعی و از آنجا که ارتباط بنده با خداوند به إذن خود او از طریق ارسال رسل و انزال کتب است خداوند با وضع قوانین نورانی انسان ها را از ظلمت به نور هدایت می کند. لازمه ی دست یابی به ولایت حق، پذیرش و اطاعت از آن است و عدم پذیرش آن، انسان را در سیطره ی ولایت باطل قرار می دهد. هدف از پذیرش ولایت حق، تعالیِ انسان تا قرب الی الله است. این ولایت آثاری ثمربخش در زندگی به جا می گذارد که محبوب حق شدن، آمرزش گناهان، رسیدن به حیات طیبه، رسیدن به آرامش و دستیابی به سعادت حقیقی از جمله آنهاست .

امروزه بیش از هر زمان دیگری پژوهشگران حوزه سلامت به اهمیت سلامت معنوی و تأثیرگذاری آن بر سایر حوزهها واقف شدهاند و به دلیل پیچیدگی حوزه سلامت معنوی به دلیل روحانی بودن آن و وابستگی آن به روح، پژوهشگران این عرصه گرفتار نوعی سردرگمی و عدم جامعیت در این حوزه هستند و لذا نیاز به یک منبع زلال معنویت و جامع برای معرفی سلامت معنوی و شاخصهای آن در همه عرصههای حیات بشری احساس میشود و هدف این پژوهش نیز تحقق این خواسته است که بی تردید در اسلام می توان آن را یافت تمسک به قرآن کریم به عنوان منبع آسمانی و جامع و قابل اعتماد و احادیث معصومین به عنوان شارح قرآن و ارائه تعریفی جامع از سلامت معنوی و معرفی مبانی و شاخصهایآن میباشد. این پژوهش به عنوان یک پژوهش درون دینی با روش تحلیلی و توصیفی و با عنایت به متن محور بودن آن برای تفسیر موضوع مورد نظر از اصول و ضوابط تفسیری شناخته شده، نظیر تفسیر قرآن به قرآن، تفسیر قرآن به حدیث و تفسیر اجتهادی بهرهبرداری نموده است. پژوهش حاضر اثبات میکند، شاخصهای سلامت معنوی در آموزههای اسلام (قرآن و حدیث) در چهار حوزه رابطه انسان با خدا، انسان با خود، انسان با دیگران و انسان با طبیعت و هستی مطرح میگردد و در هر حوزه نیز در سه بعد شناختی، عاطفی و رفتاری بروز مییابد و در دیدگاه اسلام، این سه بعد به عنوان یک منشور سه بعدی، بیانگر ارتباط ابعاد مذکوراست. در این پژوهش در مجموع بیست و هفت شاخص سلامت معنوی در حوزه بیش، حوزه عاطفی و حوزه رفتاری در حوزههای چهارگانه رابطه انسان با خدا، رابطه انسان باخود، رابطه انسان با دیگران و رابطه انسان با طبیعت ،پرداخته شده است. در این رساله تعداد 27 شاخص در حوزه های چهارگانه مورد بررسی قرار گرفته است: در حوزه رابطه انسان با خدا ده شاخص، در حوزه رابطه انسان با خویش سه شاخص، در حوزه رابطه انسان با دیگران چهار شاخص و انسان با طبیعت ده شاخص.

عنوان تحقیق حاضر «تکامل نفس انسان در دنیا از منظر نهج البلاغه» است که در آن سعی شده است روند رشد معنوی و تکاملی انسان از منظر مولای متقیان علی بن ابیطالب(ع) با تکیه بر شروح بررسی شود . تکامل به معنای رشد ، حرکت و شکوفایی در جهت رسیدن به غایت کمالی هر چیزی است. ساختار وجودی انسان جسمانی و روحانی است . جسم انسان بنابر تکامل تکوینی از ذرّه ای پست به انسانی بی بدیل تبدیل می شود ولی تکامل اکتسابی آن چیزی است که باخواست، اراده و تلاش انسان محقّق می گردد و از آنجا که انسان موجودی است مُلکی وملکوتی _ علوی وسفلی ، روند حرکت او نیز دو قوس نزولی و صعودی دارد. باتوجه به عنوان این پژوهش ، تنها به بیان سیرصعودی و حرکت کمالی انسان از منظرامیرمومنان علی(ع) می پردازیم. ایشان علاوه بربیان نقش هدایتی انبیاء و دیگرهادیان الهی، رهنمودهای نغز بسیاری درباره ی بهترین شیوه ی زندگانی بشر ارائه می دهند. از دیدگاه علی بن ابیطالب(ع) کمال و حرکت به سوی قوس صعودی ، وکسب کمالات، حرکت وتلاش در جهت خودشناسی و خودسازی است چنانچه حضرت دراین باره فرمودند : «وَ کَفَی بالمَرءِ جَهلاً اِلّا یعرِفُ قَدرَه»(خطبه 15) در نادانی شخص همین بس که قدر خود را نشناسد. از آنجایی که انسان موجودی اجتماعی است ، سیرتکاملی او در بسترجامعه صورت می پذیرد و تمام ارتباطات او متشکل از عوامل و موانع موثر درشخصیت اوست . همه این ارتباطات را می توان به چهار گروه تقسیم کرد : 1_ ارتباط انسان با خداوند 2 _ ارتباط انسان با خود 3 _ ارتباط انسان با دیگران 4 _ ارتباط انسان با طبیعت سیر انسان با شناخت و انجام وظایف و حقوقی که در هر بخش برعهده دارد، می تواند از طریق کسب هدایت و حرکت در راه صحیح الهی به تکامل واقعی نایل آید .

هدف اصلی این پژوهش، بررسی فرهنگ جهانی و دیدگاه قرآن و سنت در باره آن و نسبت بین آن دو پدیده است؛ که ضمن توصیف مفاهیم و چرایی جهانی شدن غربی و تبیین اندیشه جهانی اسلام، با تمسک به آیات و روایات و نظرات اندیشمندان، به مقایسه آن دو و بررسی نگرش اسلام بدان خواهد پرداخت. آنچه که گفته شده است این است که؛ "جهانی شدن"، نه تنها دین و مذهب را به حاشیه نکشانیده است؛ که حتی آن را در متن نیازهای های واقعی بشر معاصر قرار داده است و از سویی انسان معاصر بیش از هر زمانی، به دین، آموزه های دینی و مبانی معرفتی اصیل آن نیاز مند است. افزون بر اینکه، "آیین اسلام" به حسب آموزه های جهانی آن، منافاتی با موضوع جهانی شدن و فرهنگ جهانی نداشته و آن را منطبق با فطرت و آموخته های جهانشمولی و نظام آفرینش خویش دانسته و تنها در بهره گیری غرب از آن در ایجاد سلطه و چیرگی فرهنگ جهانی دارای نظریه خاص فرهنگ جهانی است، زیرا ویژگی های جهانی شدن از منظر اسلام با ویژگی های آن با جهانی شدن غرب متفاوت و متمایز است. مروری بر مفاد متون و مستندات قرآنی و روایی و فرهنگ اسلام، همگان را به این واقعیت غیر قابل انکار روبرو می سازد که دین اسلام، دینی جهانی بوده و در تجربه تاریخی خود، همواره برای جهانی شدن کوشیده است. "آیین اسلام"، مسأله جهانی شدن و تشکیل جامعه و حکومت جهانی را مطرح کرده است.

مسئله فتنه ارتباط تنگاتنگی با مسئله امنیت و سلامت روحی- روانی فرد و جامعه دارد و می تواند تاثیرات عمیقی بر حرکت فرد و جامعه به سوی کمال و تعالی داشته باشد. به همین دلیل در قرآن کریم و روایات ائمه معصومین ? از جهات مختلفی به این امر پرداخته شده است و با بیان آثار مخرب فتنه بر فرد و جامعه، همواره به ارائه راهکارها و شیوه های مبارزه با فتنه های گوناگون، مسیر روشن و درست در برابر آسیبهای آن را برای ما ترسیم نموده اند. پیش بینی وقوع حوادث و آسیبهای ناشی از فتنه و اقدامات پیشگیرانه از آنها، شناسایی عوامل و ریشه ها، ویژگی های فتنه گران، آثار مثبت و منفی که فتنه ها از خود به جای می گذارند و آشنایی با نحوه به وجود آمدن فتنه های صدر اسلام از جمله مواردی است که در این پژوهش مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه ریشه فتنه ها، خواهشهای نفسانی، دنیاطلبی، رذایل اخلاقی از قبیل: خودخواهی، حسد و امثال آن می باشد که با شناسایی آنها می توان این بیماری خطرناک را درمان نمود. فتنه به مفهوم اختیار و امتحان می تواند جنبه مثبت به خود گیرد، زیرا در آزمون است که ارزشها شناخته می شود و مثبت و منفی آن نمایان می گردد، لذا فتنه آنجا که باعث تحول انسان می شود و مشکلات را می نمایاند، بار مثبت را دارد ولی اگر انسان دقت لازم را معمول ندارد، فتنه می تواند چه از درون خود انسان باشد و چه از بیرون، به وی لطمه زند، مثل فتنه کربلا؛ که حُرّ را آگاه می کند و نجات می دهد و عمر سعد را به ورطه هلاکت می افکند. قرآن و نهج البلاغه برای مقابله برای فتنه های آسیب رسان راهکارهای متنوع ارائه می دهند که بعضاً خود انسان باید در نفس خود اعمال نماید مثل تقویت تقوا برای جلوگیری از نفوذ هواهای نفسانی و بصیرت و هوشیاری در برابر فتنه های دیگران. بی تردید شناخت فتنه و مراقبت از نفوذ آن می تواند جامعه را سالم نگه دارد، بنابراین تبعیت از قرآن و رهبری دینی و تعالیم آسمانی به ویژه فرامین ائمه معصومین ? می تواند اثرات فتنه را حل نموده و سلامتی و امنیت فرد و جامعه را فراهم سازد. نتیجه این پژوهش یک جمله روشن و مبرهن است که؛ فتنه ها دارای آسیبهای فراوانی هستند و برای پیشگیری از این آسیبها و حفظ سلامت افراد جامعه باید آگاهی و بصیرت، باورها و اعتقادات آنان تقویت شده و از راه آموزشهای گوناگون، آمادگی لازم را جهت مقابله با فتنه ها، در آنها ایجاد کرد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

تاریخ فلسفه اخلاق قدمتی به دیرینگی اندیشه بشریت دارد و تأثیر اندیشه های فلاسفه بزرگی چون افلاطون حکیم، از متقدمان فلسفه یونان و فارابی، حکیم مسلمان قرن سوم و چهارم هجری در عالم اسلامی، در تاریخ فلسفه مورد اتفاق و اذعان جمهور اهل اندیشه است. افلاطون و فارابی، هر دو آراء اخلاقی شان را در ضمن ترسیم مدینه فاضله طرح کرده اند. آنان درصدد تعریف فضیلت و سعادت و اخلاق فضیلت مندانه برآمده اند. در نزد این دو فیلسوف برای تحقق اخلاق فاضله، جامعه و فرد ارتباطی متقابل با هم دارند. به این معنا که اخلاق فاضله فردی تحقق نمی یابد مگر در بستر جامعه فاضله و مدینه فاضله قوام و دوام نمی یابد مگر با تکیه بر حاکمان و شهریان متخلق به اخلاق فاضله. به همین سبب، در این پایان نامه، پس از ذکر شرح احوال و آثار و شخصیت علمی دو فیلسوف به مباحث جهان بینی و فلسفه اخلاق و موضوعات مرتبط با آن همچون جهان شناسی، انسان شناسی و ارتباط میان اخلاق و سیاست از دیدگاه افلاطون و فارابی پرداخته شده است. علاوه بر این، اخلاق حاکمان و شهریان با مراجعه به آثار این دو متفکر دسته بندی و تدوین گردیده است. شایان ذکر است که هر دو فیلسوف با توجه به اینکه حکیم حاکم یا فیلسوف شاه را رکن اصلی مدینه فاضله می دانند، بیشتر به اخلاق حاکمان پرداخته اند اما در این تحقیق، علاوه بر اخلاق حاکمان، ویژگی های اخلاقی شهریان نیز از لابه لای آثار به روش تحلیل محتوا استخراج و دسته بندی و مدون گشته است.علاوه بر این، در این تحقیق میزان تأثیرپذیری فارابی از افلاطون و تلاش او برای شکل دادن به فلسفه اخلاقی با رنگ و بوی فرهنگ اسلامی که او را از حکیم یونانی متمایز می سازد، بررسی شده است.