نام پژوهشگر: محمد باقر حسینی

بررسی و نقد ترجمه های عربی رباعیات خیام
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی 1389
  فاطمه بشارتی   محمد نگارش

با توجه به تعداد زیاد ترجمه های عربی رباعیات خیام و تاثیرات فراوانی که این رباعی ها بر روح و تفکر شاعران و نویسندگان عرب زبان داشته است، نگارنده ی این پایان نامه به بررسی تعدادی از ترجمه های عربی رباعی های خیام پرداخته و سعی بر آن داشته است که پژوهشی نسبتا جامع در این موضوع ارائه دهد. نویسنده در این تحقیق ابتدا نگاهی گذرا به زندگی خیام و رباعی های او داشته، سپس مترجمین منتخب، صافی نجفی، عبد الحق فاضل و احمد رامی را معرفی کرده است؛ در ادامه، فرایند ترجمه را به صورت کلی در رباعی های این سه مترجم بررسی کرده و همچنین به صورت اختصاصی به نقد و مقایسه ی این ترجمه ها از نظر استعاره پرداخته است

اصل تعادل وکارکردهای ان در ترجمه ازفارسی به عربی (دراسه تطبیقیه لمبدأ التکافو فی الترجمه من الفارسیه الی العربیه)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی 1390
  انور پنام   عباس عرب

اصل تعادل یکی از ارکان علم جدید ترجمه به شمار می اید که یک تحول کیفی در ترجمه به وجود اورده است وتمامی اشکالات ناشی از ترجمه تحت اللفظی یا ازاد را پشت سر گذاشته است به همین دلیل لازم است ابتدا به پیشینه تاریخی این اصل سپس به علل ظهور ان پرداخته وبنیانگذاران ان را معرفی کنیم وانواع تعادل و ویژگی های هر نوع را را مشخص سازیم سپس اشکالات وارد بر این اصل ونقد انرا بیان کنیم همچنین دستاوردهای ان را که در بوجود امدن یک مفهوم نوین از اصالت امانت وپدید امدن تعاریف گوناگون از ترجمه ولحاظ سبک خاص نویسنده در ترجمه وابداع روش نوین در ترجمه شعری بررسی می کنیم .در این پژوهش از روش تحلیلی برای اثبات این اصل استفاده شده همچنین ار تحلیل زبان شناسی مقایسه ای وتحلیل متنی برای بررسی متون مختلف وبیان ارزش ترجمه وسبک هر کدام بهره گرفته شده است.

معین بسیسو از خلال آثارش
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی 1390
  سید محسن آرمند   نجمه رجایی

چکیده پایان نامه: این پایان نامه پژوهشی پیرامون «بررسی آراء و نظریات سیاسی، اجتماعی و ادبی معین توفیق بسیسو »، یکی از سه شاعر معاصر و مطرح فلسطینی میباشد که در سه بخش تنظیم شده است؛ بخش اول به آراء و افکار و مکاتب شعری بسیسو اختصاص دارد. در بخش دوم که اساسیترین قسمت این پایان نامه است با مقدمه ای در زمینه ادبیّات متعهّد و مفهوم مقاومت درشعر، اشعار وی مورد بررسی قرار گرفته است. در این بخش سیر تحوّل مفهوم مقاومت در دیوان شاعر بررسی شده و روشن می گردد که در این مسیر، مفهوم مقاومت از مسئله ای جزئی، به مفهومی کلی و انسانی تبدیل می شود. در بخش سوم نیز، اشعار بسیسو از لحاظ فنی مورد بحث و بررسی قرار گرفته تا روشن شود که شعر این شاعر معاصر در سطحی قرار دارد که می توان او را یکی از سه شاعر اصلی فلسطین به حساب آورد

نقدوتحلیل مدح در ادب عربی خراسان(قرن 4ـ5ه.ق)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی 1390
  محسن محسنی   محمد باقر حسینی

خراسان یکی از قدیمی ترین وپهناورترین مناطق تاریخی و جغرافیایی ایران است که از همان گذشته، مهد پرورش و تربیت بزرگان علم وادب بوده وبخاطر دارا بودن ویژگی های انسانی، اجتماعی، و فرهنگی جایگاه والایی را در گذر زمانهای گذشته،احراز کرده است.دراین میان قرن چهارم وپنجم هجری که عصر طلایی ادب ایران است، در این سرزمین شاهد ظهور بیشترین و برجسته ترین علماء وادباء ونویسندگان می باشد که با آثار و تالیفات خود ساحت علم ودانش را در حد کمال شکوفا و رونق بخشیده اند.ودر شاخه های مختلف ادب بویژه نظم ونثر و اغراض متفاوت آن چون فخر،رثاء، مدح، غزل، وصف هنر آفرینی کرده اند.یکی از زیباترین اغراض ادبی که تمامی ادباء و نویسندگان این دو قرن بدان اهتمام خاص داشته وآثار و کلامشان را بدان مزین نموده اند.همان مدح است که در این رساله در قالب سهبخش به نقد و تحلیل آن پرداخته ایم. بخش اول: خراسان در قرن چهارم وپنجم هجری قمری بخش دوم: مدیحه سرایی در خراسان بخش سوم: نقد وتحلیل مدایح ادباء خراسان

تحلیل مفهوم غربت و بیگانگی در داستانهای جبرا ابراهیم جبرا
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1392
  راضیه خسروی نسری   نجمه رجایی

رساله حاضر با هدف بررسی پدیده بیگانگی در داستان های نویسنده و شاعر فلسطینی جبرا ابراهیم جبرا و واکاوی عناصر داستان و ساختار روایت شناسی این داستان ها و ارتباط این عناصر و ساختار با مفهوم بیگانگی به رشته تحریر در آمده است. در عصر کنونی ساکنان سرزمین فلسطین به دلیل رویارویی با بحران هایی مانند آوارگی و غربت، ترس از استعمار و فشارهای اقتصادی و سیاسی، بیش از دیگران گرفتار بیگانگی بوده اند. جبرا ابراهیم جبرا از ادبایی است که به دلیل هم زمانی با فاجعه فلسطین، احساس غربت ناشی از آن را در آثار خود منعکس نموده اند. سه داستان السفینه، البحث عن ولید مسعود، و الصیادون فی شارع ضیق از برجسته ترین رمان های او در تجلی بیگانگی به شمار می رود. در این پژوهش پس از ارائه کلیات مربوط به ادبیات فلسطین و زندگی و آثار ادبی جبرا و شرح انواع بیگانگی و عناصر داستان و مباحث روایت شناسی در بخش اول، سه داستان یاد شده، در بخش دوم مورد واکاوی و تحلیل قرار گرفته اند. مفهوم بیگانگی با صور گوناگون آن در این داستان ها معرفی شده و ارتباط عناصر داستان، ساختار روایت شناسی با این مفهوم نشان داده شده است.

الجمالیّة فی شعر نزار قبّانی ( زیبایی شناسی در شعر نزارقبانی)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی 1393
  حبیب جمیل زاده   عباس عرب

این پژوهش به زیبایی شناسی در شعر نزار قبانی می پردازد، او یکی از شاعران برجسته عصر جدید است که برای عاشقان شعر عربی در حدود سی وپنج مجموعه شعری از خود برجای گذاشته ، مفهوم زیبایی را در انواع مختلف آن بکار گرفته ودر شعر خود از تشبیه ، استعاره و کنایه بهره جسته است ، او هنگامیکه تصویری را در ذهن خود ایجاد می کرد می خواست که هر چیزی را به شعر تبدیل کرده خواننده را همراه وهمسفر خود کند ، پس اوشاعر خیال پرداز وتصویر گر زیبایی است، این پژوهش سعی دارد مفاهیم زیبایی واهمیت آن را در زندگی ما بطور عام نشان دهد ،ونقش اساسی که نزار قبّانی در طول زندگی شعری وادبی خود ایفا نموده است ، بر این اساس به بعضی نمونه ها تا جائیکه دراین پژوهش امکان داشت اشاره کردیم ، مخصوصا تصویرگری زن که ستون فقرات شعر او می باشد ،پس بدین سان شاعر زن و زیبایی نامیده شده است ، زندگی و پیگیری راههایی که در زمینه هنر و اطلاع یافتن از زیبایی شناسی شعر و نثر او می باشد پس به مقدار بضاعتمان خواسته ایم که از آن دریای پر خروش متلاطم از کلمات و استفاده بی نظیر و خاصی که شاعر از آن کرده ،و باعث شده که مدرسه مستقلی از شعر عربی معاصر بوجود آید راتدوین کنیم پس بیهوده نیست که اورا شاعر زیبایی ها بنامیم ، و این نوع از شعر، شاعر را به تقدیس زیبایی در همه ی پدیده های زندگی رهنمون می سازد، پس والاترین الفاظ را درباره آن بکار می گیرد، و اوست که عاشق زندگی است و هر کسی شعرش را بخواند او را دنیای از شوق و شیفتگی که از آن نمونه های از احساس زیبایی شناسی شکفته می شود را می بیند.

شبه جمله از نگاه تفاسیر شیعی و سنی (نمونه های موردی: کشاف، بیضاوی، مجمع البیان، تبیان)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی 1387
  زینب شهری نژاد   محمد باقر حسینی

از جمله مسائل مهم در علم نحو عربی مبحث شبه جملات است. شبه جمله که شامل ظرف و جار و مجرور می باشد، نیاز به عاملی دارد که به آن تعلق داشته باشد. یافتن این عامل اغلب کار سختی است و به دقت و ذکاوت زیادی نیاز دارد. علاوه بر این هر یک از حروف جر معنایی دارد که بسته به موقعیتش در جمله آن را افاده می کند. کاربرد شبه جملات در قرآن کریم بسیار است و لذا در مورد عامل و معانی آن بایستی دقت لازم به کار رود. چرا که اشتباه در آن سبب اشتباه در ترجمه و تفسیر یک آیه می شود.

بررسی آراء نحوین در عطف نسق
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی 1388
  محسن ربیحاوی   محمد باقر حسینی

این رساله تحقیقی است پیرامون مبحث «عطف نسق» می باشد، نگارنده در این تحقیق تلاش می کند تا نکات و موارد موردنظر درباره مبحث مطرح شده را در یک پژوهش جامع گرد آورد و علاوه بر این، آراء متفاوت علما را در این زمینه مورد بررسی و کنگاش قرار دهد. این پژوهش به دو بخش تقسیم می شود که بخش اول آن به اقسام و احکام عطف نسق پرداخته و بخش دوم به تک تک حروف عطف پرداخته، و علاوه بر تعریف آنها، نکات بلاغی آنها را نیز ذکر کرده و برای هر حرف شواهدی از قرآن ذکر کرده تا بدین وسیله ذهن مخاطب مطلب را بهتر فرا گیرد. و نیز برای تمییز هرچه بهتر مخاطب میان حروف عطف نسق و سایر حروف شبیه به آن، نگارنده به تعریف اجمالی از سایر حروف شبیه به حروف عطف پرداخته است.

دیدگاه حازم القرطاجنی درباره ی معیارهای سرایندگی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی 1388
  احمدرضا حیدریان شهری   محمد باقر حسینی

این رساله با نام «دیدگاه حازم القرطاجنی درباره ی معیارهای سرایندگی» به بررسی زندگی، آثار و اندیشه های نقدی ابوالحسن حازم االقرطاجنی پرداخته و در آن تلاش شده تا ارزش و جایگاه کتاب نقدی «منهاج البلغاء و سراج الأدباء» در میان آثار نقدی قدیم نمایانده شود. حازم در شهر قرطاجنه ی اندلس درخانواده ای ثروتمند و دانش دوست، چشم به جهان گشود و از آنجا که تحت سرپرستی پدری فقیه و قاضی قرار داشت، تربیت دینی با روحش عجین گشت و رنگ و بوی فقه بر اندیشه و آثار او غالب گردید. پس از مرگ پدر، به تونس رفت و در سرایی که امیر ابوزکریا بن یحیی برای دانشمندان ساخته بود، اقامت گزید و با دانشمندانی که مانند او با رنج و مصیبت آشنا بودند، همنشین گشت. حازم تا پایان عمر در تونس باقی ماند و زندگی خویش را با کار در دیوان نویسندگی و بر پایی کلاسهای درس به سرآورد و با نوشتن کتاب منهاج در حوزه ی بلاغت و نقد، به پیشگامان نقد و بلاغت در مغرب پیوست. در این تحقیق، تلاش شده تا اندیشه های برجسته ی حازم در عرصه ی نقد به عنوان عاملی که او را از ناقدان پیش از خود متمایز می سازد، مورد بررسی قرار گیرد. این رساله دارای سه باب می باشد که در باب اوّل، اوضاع سیاسی-اجتماعی قرطاجنه به همراه زندگی و آثار حازم مورد بررسی قرار گرفته است و در باب دوّم شعر و أغراض آن، سرقت ادبی و لفظ و معنا از نظر حازم مورد توجّه قرار گرفته است و در باب سوّم نقش خیال و محاکات، صدق و کذب در شعر از نظر حازم بیان گردیده است.