نام پژوهشگر: محمد حسین مهدوی نژاد
عالیه ژرفی محمد حسین مهدوی نژاد
چکیده ارائه این پژوهش در راستای طرح صحیح و منقحی از بازخوانی تأملات و اندیشه های ابن سینا مبتنی بر رابطه حکمت و تمثیل وی به شیوه توصیفی و تحلیلی و پرداخت منسجم و نظام مند سیر اندیشه ابن سینا از تأملات فلسفی و گرایشات عقلی تا تأملات عرفانی و تمثیلی در نظام فکری وی و بیان کیفیت رابطه مطرح در این میان هدف نهایی و مطلوب بوده است . برای بیان چنین رابطه ای مورد بررسی قرار گرفته شده است . چنان که در تحلیل و بررسی این « حی? بن یقظان » رساله تمثیلی رساله همان اصول و مبانی فلسفی ابن سینا را می یابیم که در قالب رمز و تمثیل و به زبانی متفاوت تجلی می یابند. آن چه در این رهگذر اهمیت فراوان و برجسته می یابد این امر است که وی اصول و مبانی فلسفی و یافته های عقلی و استدلالی خود را ه رگز مورد رد? و تردید قرار نداده و چه بسا این اصول و مبانی در رسائل تمثیلی وی پایه ای است برای فراتر رفتن از ساحت عقل و وصول به ماورای عقل و طلب حقیقت. ابن سینا عمدتاً به این مسئله اذعان دارد که انسان می تواند با پیوستن به حقیقتی نامتناهی، حقیقت خویشتن را بازیابد، و این حقیقت نامنتناهی را نیز بیرون از انسان معرفی نمی کند زیرا انسان را موجودی می شمارد که در عین متناهی بودن نامتناهی نیز هست و از سیر در اقالیم درونی می تواند برای تقرب به حقیقت نامتناهی بهره جوید. سیر در نفس خویشتن مسیر و راهی می شود برای تعالی در مراتب وجود و از این مسیر می کوشد نفس را عالمی عقلی کند مشابه عالم عینی و در وصول به این هدف تمثیل را ابزاری برای به کار می گیرد. « حکمت » اتصاف نفس به صفت واژگان کلیدی : حکمت، تمثیل، زبان رمزی، رابطه حکمت و تمثیل، مبانی فلسفه مشاء ، رساله ابن سینا ،« حی بن یقظان » و فهرست
مریم رجایی محمد حسین مهدوی نژاد
این پایان نامه پژوهشی درباره رابطه حکمت و تمثیل در اندیشه سهروردی است که با تأکید بر یکی از رمزی ترین رسائل وی یعنی "آواز پر جبرئیل" با روشی توصیفی و تحلیلی انجام شده است. هدف از تبیین این رساله نشان دادن جایگاه تمثیل در میان آثار سهروردی است و اینکه آیا این رسائل ادبی و تمثیلی می تواند بازگوکننده ی حکمت و فلسفه خاص این فیلسوف بزرگ ایرانی باشد یا خیر؟ همچنین بازنمودی است از فلسفه اشراق تا در آن تأکید بیشتری بر جنبه های ذوقی و عرفانی نموده و اسلوبی نظام مند در سیر اندیشه های حکمی و تجربه های عرفانی را نشان دهد و نیز بیانگر قصد و اراده سهروردی در بیان رمزگونه فلسفه و حکایات تمثیلی و رمزی اش باشد، سهر وردی با تلفیق آراء حکمای پیشین به بازسازی حکمت مشاء با مایه های عرفانی پرداخته است و فلسفه اشراق خود را پیوندی بین فلسفه و تجربه عرفانی قرار داده و با بیانی لطیفتر با شهود و الهام آمیخته است. و در پایان در پی دستیابی به همان حکمت از طریق داستان آواز پر ج برئیل می باشد به طوری که نشان دهد اساس داستان بر مبانی حکمت وی از جمله مبانی معرفت شناسی و هستی شناسی و انسان شناسی استوار است که این مهم از طریق رمزگشایی و شرح داستان به وضوح خودنمایی می کند. واژگان کلیدی : حکمت، تمثیل، رابطه حکمت و تمثیل، مبانی فلسفه اش راق، زبان رمزی، تجربه عرفانی سهروردی
کریم حسینی محمد حسین مهدوی نژاد
تحقیق حاضر به تحلیل موضوع نیّت اخلاقی از منظر قرآن در مقایسه با دیدگاه ایمانوئل کانت می پردازد. • نیّت اخلاقی در قرآن؛ یعنی اراده ی نیک داشتن درانجام اَعمال وگزینش آن ها مطابق باخواست و رضایت ذات خداوند. • هدف از نیّت مطرح شده درقرآن تعلّق انسان به کمال حقیقی و برترین کمال که همان مقام قرب اِلیَ الله و رسیدن به مقام رفیع عبودیت است که ملازم با سعادت حقیقی انسان هم است. • قرآن درتعیین ارزش های اخلاقی توجّه توأم به حُسن فعلی و فاعلی دارد و تنها معیار ارزش را، حُسن فاعلی و یاحُسن فعلی نمی داند، ودر آیات متعدّدی تأکید برحُسن فاعلی وفعلی باهم می کند. لذا قرآن در بسیاری از آیات «آمَنوا » حُسن فاعلی و «عَمِلوا الصّالِحات»، حُسن فعلی، را درکنارهم ذکر می کند و ارزش رفتار را ناشی از هر دو، می داند.اما کانت در این زمینه، اهمیتی به حسن فعلی نمی دهد و مدّعی است که حسن فعلی نمی تواند معیار تشخیص اراده ی خیر باشد. البته کانت، حُسن فاعلی(اراده نیک)را نیز در پاسخ دادن به ندای وجدان واطاعت از دستور عقل می داند. • کانت، بین دو نوع نیّت و انگیزه تفکیک قایل است؛ انگیزه ومیل به سعادت ودیگری انگیزه ی وظیفه شناسی. او نوع دوم را برمی گزیندو معتقد است کسی که اخلاقاً نیّت خیر دارد، حتماً باید به انگیزه ی تکلیف و وظیفه عمل کند.در نظر کانت، اراده ی خیر اخلاقی، یعنی اراده ی انجام وظیفه وتکلیف. وتکلیف، احترامِ به قانون است. چون قانون است، محترم و مقدس است. وظیفه و تکلیف، دو مفهومی هستند که کانت بر آن ها تأکید فراوان کرده است. • مبنای نیّت قرآنی، ایمان به خداو روز جزاست، واین ایمان است که مولّدعمل اخلاقی است. امّا مبنای نیت در نزد کانت، احترام به قانون عقل است، واین عقل است که عمل اخلاقی را ایجاد می کند. • نیّت اخلاقی مدّنظر قرآن، خدامدار، روح بخش و پویا است وچون دارای ضمانت اجرایی بالایی است، روبه کمال است که این مسأله کاملاً مطابق با فطرت پاک انسانی است. امّا نیّت اخلاقی مطرح شده درمکتب کانت، کاملاً انسان مدار، عقل گرا وسکولار است وچون فاقد ضمانت اجرایی ِ خاصّی است، پس آدمی را برای انجام کردار نیک کم انگیزه می کند. • کانت در ارزش های اخلاقی یک وظیفه گراست؛ ولی دیدگاه قرآن در این رابطه سعادت گرایانه است. • قرآن و کانت هیچ کدام ارزش های اخلاقی را مرتبط با واقعیت نمی دانند. با این تفاوت که کانت منبع و سرچشمه ی ارزش های اخلاقی را عقل آدمی و قرآن آن را آفریدگار جهانیان می داند.
ملیحه پورسید محمد حسین مهدوی نژاد
نوشتار حاضر شامل بحث در مورد مسئله وحی و کلیات آن و تبیین دیدگاه دکتر سروش در این زمینه و سپس نقد سخنان او می باشد. بیان دکتر سروش در باب وحی با دیدگاه مشهور در زمینه وحی تفاوت دارد. او وحی را تجربه دینی و نبوی می داند و معتقد است که قرآن کلمات پیامبر است و فرهنگ زمانه تأثیر و بازتابی در مطالب و پیامها دارد، اما نظریه عمومی قرآن پژوهان و محققان اسلامی که در ادامه بحث با تکیه بر محوریت خود قرآن بیان می شود این است که:این کتاب وحی و ارتباط باطنی مخصوصی است که میان پیامبر و جهان غیب برقرار شده و از جانب خداوند بر پیامبر نازل گردیده است و سخنان خداوند است. هم چنین با بیان ارزیابی و نقد نظریه تجربه دینی از نگاه منتقدان و با تنظیم انتقادات بر حسب بیانات دکتر سروش، این شرایط در اختیار خواننده قرار می گیرد که خود به تطابق آراء و تحلیل مطالب بپردازد. نکته آخر این که روش این تحقیق روش توصیفی-تحلیلی است که با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و جستارگرایی رایانه ای صورت گرفته است.
پریسا قاسمی علی علم الهدی
هدف محقق ا ز این پایان نامه بررسی یکی از مکاتبی است که در حوزه اخلاق هنجاری به آن پرداخته می شود. راس فیلسوف انگلیسی قرن بیستم دیدگاهی را مطرح کرد که هم متضمن فواید و سودمندی های وظیفه گرایی و نتیجه گرایی باشد، و هم عاری از عیوب این دو نحله فکری. لذا برای فهم درست و عمیق امهات دستگاه راس و یا بهتر بگویم برای فتح قله فکری او لازم است که از مکاتب دیگر علی الخصوص 2 مکتب بزرگ تأثیر گذار بر وی یعنی (وظیفه گرایی و نتیجه گرایی) عبور کنیم. و این عبور میسر نمی شود، مگر به فهم درست آن مکاتب و بررسی همه جانبه آن ها و نشان دادن نقاط قوت و ضعف هر یک. چرا که دیدگاه راس برآیند این دو مکتب است. لذا مبدأ عزیمت خود را در این پایان نامه بررسی آراء کانت قرار دادیم. در واقع اخلاق هنجاری متکفل این معناست که چگونه شهودهای پراکنده اخلاقی را می توان سازگار و سامان مند کرد. به عنوان مثال، احکامی از قبیل «باید مهربانی ورزید» «نباید به کسی ضرر رساند» «باید بر عهد و پیمان وفادار ماند» و غیره. یکی از مکاتبی که به همین جهت در اخلاق هنجاری ظهور کرد اخلاق وظیفه گرا بود. اما نقطه مقابل اخلاق وظیفه گرا اخلاق نتیجه گرا وجود دارد. که به آثار و نتایج مترتب بر فعل توجه دارد. در واقع نتیجه گرایی عطف نظر کردن به سر انجام یک فعل یا کنش است. سرانجام فیلسوفی به نام راس پا به عرصه نظریه پردازی نهاد و کانت، پرچمدار نحله وظیفه گرایی را مورد نقد و بررسی قرار داد. راس خود نیم نگاهی و یا تعلق خاطری به وظیفه گرایی دارد اما با مبانی کانتی مشکل دارد. او معتقد است که اساساً نمی توان در حوزه اخلاق نسبت به آنچه در میان مردم می گذرد. بی عنایت بود. کار یک فیلسوف منسجم کردن شهودهای انسان های متعارف است. اما کار راس به همین جا ختم نمی شد او مقابل نتیجه گرایی نیز قدعلم کرد و دیدگاه وحدت گرایانه بودن آن را مطرود دانست.
فاطمه هادی ندوشن محمد حسین مهدوی نژاد
توکل سپردن کارها به خدا و اعتماد به لطف اوست. مقام توکل پایین تر از مراحل رضا، تسلیم و توحید است؛ توکل بر خدای سبحان ضامن همه امور است وخدا امور متوکّلان را کفایت می کند. نجات یافتن از ناراحتی ها، غم واندوه، گشایش در گرفتاری و رزق، نصرت حق در غلبه بر باطل، هدایت ازگمراهی به نور، رهایی از ترس، رهایی از شر منافقان و بد زبانان و تحمل آزار دشمنان در دفاع از دین خداوند، رها شدن از طوفان غریزه حب جاه و مال، رها شدن از مشکلات جنگ ها، تصمیم گیری ها، مهاجرت ها، بی کسی ها، بی پناهی ها، نیرنگها و فریبها و سرکشی های دشمنان، عصیان های مردم، اصلاح جامعه، اختلاف در داوری ها، دودلی ها، برتری جویی ها و...از مواردی است که در آیات قران با توکل به خداوند می توان از آنها رهایی یافت . آفرینش انسان بنایی است که عناصرش را درد و غم و سختی و دشواری و بلا و ابتلا تشکیل داده است. این مصائب، پله های نردبان ترقی و رشد و تکامل هستند. و برخورد انسان اگربا مصائب و سختیها هماهنگ با دستورات حضرت حق باشد سعادت همه جانبه انسان در پرتو آن تضمین می گردد. توکل بعنوان عنصری از عناصر غیر معرفتی در معرفت آدمی نسبت به خود، خدا و عالم هستی تاثیری شگرف دارد. با چنین نگاهی است که تحمل مشکلات و سختیها که کلید حلّش به دست خداست بر او سهل و از آزمایشالهی که در قالب بلاها و مصائب رقم می خورد برایش آسان می گردد. و به سبب هموار کردن سختیها به مقامات عالیه ملکوتی نائل می گردد.
سعید عدالت جو محسن جوادی
این پایان نامه متکفّل بررسی قانون هیوم در پرتو واقع گرایی انسان مدار هیلاری پاتنم است، از آنجاییکه بخش عمده ای از تاریخ فرا اخلاق جدالیست بر سر واقع نمون بودن و یا نبودن گزاره های اخلاقی لذا بررسی قانون هیوم که از یک هست نمی توان بایدی استخراج کرد، راهی است برای نگاه نو به فرااخلاق. ادعّا بر اینست که قانون هیوم یک نکته ساد? منطقی نیست بلکه بخشی است از یک نظام فلسفی و این متافیزیک امورِ واقعِ هیوم است که مبنای استنتاج ناپذیری هست از باید تلقی می شود. با بررسی قانون هیوم و پس از روشن شدن مفهوم واقع در هیوم، سیر تاریخی ناشناخت گرایی و تلاش برای زدودن ارزش ها از عالم به عنوان اموری که این سنّت آنها را فارغ از عینیت و تحقیق ناپذیر، اموری که به خطا واقعیت انگاشته می شوند و جزئی از اثاث واقعی عالم نیستند تلقّی می کند و بررسی اشکالات فراوان وارد برآنها، درنهایت انگار? پاتنمی درهمتنیدگی که پاسخی است به طرد ارزشها.ارائه می شود. به اعتقاد پاتنم واقع گرایی به راه خطا رفته است که به امری چنین دور از فهم متعارف رسیده است و یا مانند هر بدیلی باید شرحی قانع کننده از این دگردیسی ارائه کند. امری که به اعتقاد پاتنم ناممکن است. بدین معنا که رویکرد واقع گرایی علمی رویکردی نادرست بوده است و می توان نسبت به اخلاق و علم، همچنان واقع گرا بود، بدون آنکه به یکی از آنها اصالت بخشید. تبیینی که بر این موارد می آید تا بدانجا که تلخیصش ممکن است نشان دادن تناقض در رویکرد واقعگرایی علمی در صور چندگانه اش و بدست دادن بدیلی عاری از تناقض، از واقع گرایی در مبادی هستی شناسانه و معرفت شناسان? آنست و نیز تبیینی که رویکرد جایگزین از دوگان? واقعیت ارزش و جایگاه اخلاق ارائه می کند و پاسخی که به نسبی گرایی اخلاقی می دهد.
محمد رضا خدائی محمد رضا امینی حاجی آبادی
رساله حاضر با عنوان «تحلیل و بررسی قصه آدم در قرآن و مقایسه آن با عهدین و تأثیر آن بر الهیات ادیان ابراهیمی» به رشته تحریر آمده است. باز خوانی دوباره قصه آدم (ع) به لحاظ پیدایش نظریه های جدید و تأثیر آن در فهم متون مقدس ضرورت دارد. موارد اشتراک و افتراق قصه آدم (ع) در قرآن کریم و عهدین و واقعی یا نمادین بودن آن و بررسی تأثیر قصه بر الهیات ادیان ابراهیمی سوال های مهم این رساله بوده است. این تحقیق از نوع تحلیلی- توصیفی بوده و به روش عقلی جمع آوری شده است و منابع آن در وهله اول، قرآن کریم و عهدین و بعد از آن کتب تفسیر و مقالات تحقیقی درموارد یاد شده بوده است. در این پژوهش با مقایسه آیات قرآن کریم و متون مقدس نشان داده شده که آدم (ع) به عنوان اولین انسان و پیامبر خدا در قرآن کریم از منزلت بسیار والایی نسبت به عهدین برخوردار بوده است. قصه آدم (ع) قصه ای واقعی و تاریخی است و بعضی از تفاسیر تمثیلی منافاتی با واقعی بودن آن ندارد. حکایت قصه در کتاب مقدس موجب تکوین آموزهایی مانند زن ستیزی در تاریخ اندیشه یهودی و مسیحی و آموزه نجات در مسیحیت شده است، به نحوی که اگر قصه آدم (ع) در سفر پیدایش نبود، آموزه نجات عقیم می ماند. به علت تمایز ساختاری قصه آدم (ع) درقرآن کریم نسبت به عهدین، آموزه های فوق به الهیات اسلامی راه نیافته و در عوض مسأله ی گناه آدم (ع) در توسعه مفاهیم بحث عصمت انبیاء نقش بسزایی ایفا کرده است. کلمات کلیدی: قصه ـ ـ قرآن کریم ـ کتاب مقدس ـ الهیات ادیان ابراهیمی.
صدیقه میر طالبی حمید رضا ضیائی
نظر به این که تمام انسان ها به غذا نیاز دارند و غذا از زمین و به واسطه ی کشاورزی و صنعت های تابعه ی آن به دست می آید، تلاش برای طراحی یک نظریه اخلاقی و کاربرد اخلاق در این صنعت بزرگ و رابطه ی میان آن دو ضروری است. در کشاورزی از طرفی محیط زیست مانند آب،خاک،درختان، جنگل ها، آب و هوا واز سوی دیگر انسان ها مانند مهندسین کشاورزی، کارگران و متخصصین غذا، بهداشت و اقتصاد دخیل اند.بنابراین مطرح کردن اخلاق در توسعه ی کشاورزی از طرفی به مباحث زیست محیطی و اخلاق زیستی و از سوی دیگر به اخلاق کاربردی و اخلاق مهندسی مرتبط است و ما در این پایان نامه ابتدا به چگونگی ارتباط بین اخلاق وخصوصا اخلاق هنجاری با توسعه کشاورزی پرداخته و در ادامه ضمن بر شمردن ناهنجاریهای اخلاقی در عرصه کشاورزی، نظریه انسان گرایی ونتیجه گرایی و رابطه موجود بین این دید گاهها و چالشهای موجوددر کشاورزی رایج را مورد بررسی قرار می دهیم. سپس با استفاده از شرط قاعده زرین و عقلانیت اخلاقی این چالشها را ، ارزیابی کرده ومیزان کارایی عقلانیت اخلاقی را در اخلاق کشاورزی بررسی میکنیم .در پایان با طرح رویکرد اسلام در زمینه اخلاق زیست محیطی و اخلاق کاربردی سعی خواهیم کرد راهکارهایی اخلاقی برای برون رفت از مشکلات موجود در عرصه کشاورزی ارائه نماییم
آتوسا میرزاخانی محمد حسین مهدوی نژاد
کتاب «مقدمه ای بر اخلاق بازرگانی و مدیریت» نوشته مایک هریسون، رئیس سابق دانشکده تجارت و بازرگانی دانشگاه استنفورد شایر آمریکا می باشد که در سال 2005 به چاپ رسیده است و مقدمه ای است بر برخی چالش های اصلی که یک نفر در مورد معیارهای رفتاری در یک سازمان با آن روبه رو می شود. این متن با لحاظ کردن منابع اخلاق فلسفی شروع شده و به سمت در نظر گرفتن چالش های مرتبط در شرایط بازار کار رقابتی پیش می رود. هدف از انجام این تحقیق و ترجمه کتاب عبارت است از ارائه مقدمه ای بر زبان و مفاهیم اخلاق تجارت و نشان دادن برخی از مزایا و مشکلات به کار گیری این ایده ها در شرایط عملی سازمانی. زیر بنای تمام مطالب ارائه شده هدف کلی ایجاد یک دانش یکپارچه در مورد اخلاق تجارت و بهبود مهارت های خوانندگان در ارزیابی های اخلاقی است. لازم به ذکر است که نویسنده در دو بخش اول و دوم کتاب به دنبال یافتن بهترین راه برای پاسخ به سوالاتی می باشد که برخی از آنها عبارتند از اینکه اخلاق بازرگانی چست؟ نظریه های اخلاقی در بستر سازمانی به چه صورت هستند؟ یک سازمان چقدر خوب عمل می کند از دو دیدگاه اخلاقی و اهداف خود سازمان، آیا مفاهیم و ابزار تحلیل که در اخلاق فلسفی مورد استفاده قرار می گیرند را می توان برای یک نهاد قانونی مثل یک شرکت تجاری به کار برد یا خیر و ... . لذا اگر در زمینه کاربرد اخلاق در بازرگانی بیشتر تحقیق کنیم به روند منسجم و یکپارچه ای دست خواهیم یافت که در حل مسائل و چالش ها هنگام برخورد دو مبحث اخلاق و بازرگانی در تجارت و کسب و کار به ما کمک خواهد کرد
محبوبه اسماعیل زاده نوقی محمد محمدرضایی
عنوان رساله رابطه ولایت با خاتمیت براساس مبانی حکمت متعالیه می باشد. نگارنده با بهره مندی از مطالعات کتابخانه ای و جستارگرایی رایانه ای به بررسی دیدگاه مکتب فلسفی حکمت متعالیه پرداخته است. در این راستا آثار شارحان فلسفه صدرایی و نوصدراییان نیز مورد استفاده قرار گرفته است. (ولایت) از مباحث عمیق و مهم در فلسفه ملاصدرا محسوب می شود. این موضوع ریشه در مباحث اعتقادی شیعیان دارد و اهمیت پرداختن به آن بعد از مسئله خاتمیت دو چندان می گردد، زیرا از طریق (ولایت) که باطن رسالت محسوب می گردد مسئله ضرورت هدایت بشر توسط ائمه اطهار (علیه السلام) بعد از خاتمیت اثبات می گردد. اولیاءالله که جانشینان بر حق رسول الله (صلی الله علیه وآله) می باشند دارای ویژگی های خاصی می باشند که ضرورت وجود این ویژگی ها و اثبات وجود آن ها در اولیاء محمدیین در چهارچوب براهین عقلی حکمت متعالیه امکان پذیر می باشد. در ابتدا به تبیین و تعریف مسئله ولایت، جایگاه ولی در نظام هستی و راه نیل به ولایت پرداخته شده است. در بخش بعد، مسئله خاتمیت و اعتقاد به پایان یافتن ارسال انبیاء و ویژگی های برجسته خاتم الانبیاء مطرح گردیده است و بخش پایانی که هدف نگارنده و اصل رساله محسوب می شود به بررسی نسبت ولایت با رسالت و امامت می پردازد و پس از آن شاخصه های ائمه اطهار (علیهم السلام) از دیدگاه مکتب تشیع همچون عصمت،علم وولایت تکوینی در چهارچوب مکتب فلسفی حکمت متعالیه تبیین گردیده است.
علیرضا موفق محمد حسین مهدوی نژاد
انسان شناسی از مهمترین مبانی اخلاق اسلامی است که بدون آن تبیین و توجیه بخش های مختلف اخلاق اسلامی امکانپذیر نیست. انسان شناسی شامل دو جنبه وجودی و ماهوی آدمی است که هر یک ناظر بر بخش هایی از اخلاق اسلامی است. در آموزه های اسلامی وجود انسانی شامل آمیزه ای از ماده و روح است که البته ثقل اصلی آن بر بعد روحی مبتنی است. به این لحاظ، ارزش ها و انگیزه های اخلاق اسلامی از محوریت سودجویی های مادی به دور بوده و حتی می توان آن را بر ریاضت های شرعی استوار دانست. عنصر مرگ که در انسان شناسی اسلامی نقش برجسته ای ایفا می کند، عنصری هشدار دهنده است که انسان با آن به غنیمت شمردن فرصت های دنیوی و رغبت بیشتر به انجام رفتارهای اخلاقی ترغیب می شود. انسان در اخلاق اسلامی در صورتی که از انسانیت واقعی بهره مند باشد، اولاً بسیاری از قضایای اخلاقی را به طور ذاتی می شناسد (ساحت معرفتی) و ثانیاً به بسیاری از آن ها تمایل می یابد. (ساحت گرایشی) همچنین تأملات نشان می دهد ریشه ساحت گرایشی و معرفتی انسان به سوی اخلاق به دلیل تمایل انسان به سوی خیر مطلق؛ یعنی ذات مقدس حق است. نتایج فوق این نظر را تقویت می کند که حرکت انسان به سوی اخلاق نوعی حرکت به سوی خداوند است که این حرکت ممکن است به صورت خودآگاه یا ناخودآگاه صورت پذیرد. این حرکت ابتدا به صورت فروکاست محبت به خود آغاز و با حرکت به سوی غایت برتر ادامه خواهد یافت. دیدگاه فوق با محور نظریه های رایج غربی تفاوت جدی دارد. مکتب سودگرایی به دلیل محوریت بر سود و بعد مادی و مکتب وظیفه گرایی به دلیل نادیده گرفتن عنصر حق در رفتارهای اخلاقی با دیدگاه اخلاقی فوق و نظریه برگرفته از آن کاملاً متفاوت است. واژگان کلیدی: اخلاق اسلامی، انسان شناسی، خدا، روح ، آیات و روایات.