چکیده از دیدگاه قران هدف از خلقت انسان کمال است که در گرو کسب کرامت است. کرامت در قرآن از کریم بودن خداوند آغاز می شود که یکی از صفات جمالیه پرورگار و دارای مصادیق مختلفی در هستی است نظیر: کرامت قرآن،فرشتگان، انبیاء و سایر انسان ها. از مبحث کرامت در روان شناسی با عنوان عزت نفس یاد گردیده که به معنای احساس ارزشمندی و سودمندی انسان نسبت به خود، که همراه ارزشیابی و ارزیابی است.روان شناسان در تبیین مفهوم عزت نفس، با قائل شدن به ارزشمندی وجودی انسان، هر آن چه را که موجب ارزش و پیشرفت و موفقیت شخص باشد، به عنوان ابزار و عامل ارتقاء عزت نفس بیان کرده، و در این راستا بیشتر به نقش عوامل محیطی و مادی در افزایش یا کاهش عزت نفس توجه نموده اند. این نگرش ایشان موجب برداشت و تلقّی خاصی از این مقوله گردیده که در پاره ای موارد با اهداف اخلاقی و کمال انسان سازگار نیست. قرآن با نگرشی خدا محور، تأیید الهی را میزان کرامت و عزت نفس انسان معرفی کرده و عامل اصلی در این راه را تقوا دانسته و نهایتا امور محیطی و مادی را تنها ابزار و وسایل کمک دهنده برای نیل به اوصاف بر می شمارد، بر این اساس نارسایی نظر روان شناسان برای نیل به کرامت و عزت نفس انسان روشن می شود. پژوهش حاضر سعی دارد، ضمن واکاوی و تبیین مفاهیم کرامت، عزت، فضل، و تقوا و بیان مصادیق واقعی آن ها از نظر قرآن، و همچنین تبیین مفهوم «عزت نفس» در حوزه روان شناسی، برای آشنایی و ایجاد راهکار های مناسب در خصوص کرامت و عزت نفس انسان؛با روش توصیفی تحلیلی، بررسی بین دو حوزه قران و روان شناسی در این خصوص انجام دهد؛ تا نقاط اشتراک و افتراق بین این دو دیدگاه به دست آید، و راهکار های مناسب و صحیح جهت ایجاد کرامت و عزت واقعی افراد بشر ارائه گردد. برخی از یافته های پژوهش حاضر عبارت است از اینکه: جهان بینی قرآن،از نوع خدا محوری است و لذا مفهوم کرامت و عزت واقعی در ارتباط با خداوند معنادار می گردد.در این جهان بینی انسان با ایمان و عمل صالح، به این مهم دست می یابد در حالی که در روان شناسی وجود انسان صرف نظر از رفتارش ارزشمند است و انسان محوری، اساس عزت نفس انسان را تشکیل می دهد. 1- عزت نفس از دیدگاه قرآن و روان شناسی، هر دو معنای ارزشمندی، کارایی مفید و احترام قائل شدن به خود را در بردارد؛ با این تفاوت که کرامت و عزت نفس در قرآن در قالب اندیشه و رفتار که بیشتر ناظر به امور معنوی است تجلی یافته اما در روان شناسی بخصوص انسان گرا بیشتر ناظر به امور مادی و محیطی است. 2- مولفه های عزت نفس افراد در روان شناسی، در رشد و حفظ عزت نفس انسان موثر است اما با توجه به طرز تلقی خاص روان شناسی از مفاهیم موثر در شکل گیری شخصیت و عزت نفس انسان، در این دانش مولفه های خاصی پیرامون این موضوع ارائه گردیده، در حالی که در قرآن، تمامی این مولفه ها در تمام ابعاد همه با هم لحاظ شده اند. کلید واژه ها: قرآن، روان شناسی، کرامت، عزت، عزت نفس،فضل، تقوا

امروزه علیرغم پیشرفت های سریع فناوری، یکی از مشخصه های بارز و عینی در رفتار عموم مردم جامعه، مخصوصاً جوانان، ضعف امید و امیدواری نسبت به آینده است. به همین دلیل بهره مندی از نگرشی مثبت و امیدوارانه، ضمن ایجاد تلاشی هدف مند در انسان، سلامت روان او را نیز تضمین خواهد نمود. در روان شناسی مثبت نگر، اعتقاد بر آن است که سازه هایی همچون امید، می تواند از افراد در برابر رویدادهای استرس زای زندگی حمایت کند. به همین دلیل در یکی دو دهه ی اخیر، روان شناسان بطور جدّی به بررسی نقش امید در درمان انواع بیماری ها پرداخته اند که حاصل آن نیز، پیدایش نظریه ای به نام نظریه ی امید بوده است. از سویی دیگر، با توجه به تأثیر جهان بینی هر فرد در زدودن انواع بیماری ها، نمی توان از نقش دین در پیدایش امید غافل ماند. پژوهش حاضر سعی دارد ضمن بررسی و واکاوی مفهوم امید در حیطه روان شناسی و آشنایی با راهکارهای بشری جهت ایجاد و تقویت امید در زندگی انسان، به تحلیل روان شناختی آیات قرآن در این رابطه بپردازد. سپس با مقایسه ی مفهوم امید در حیطه قرآن (با واژه های مربوطه اش نظیر رجاء، تمنی، أمل و....) و علم روان شناسی، ضمن معرفی نقاط اشتراک و افتراق این دو حوزه، راهکارهای مناسب جهت ایجاد و افزایش امید در افراد بشر را ارائه نماید. از نتایج بارز و شاخص مفهوم امید در قرآن، آن است که جهان بینی قرآن، یک جهان بینی خدا مرکزی است و هیچ مفهوم عمده ای در قرآن، جدای از مفهوم خداوند وجود ندارد، به همین دلیل امید واقعی و حقیقی نیز در ارتباط با الله است که دستاوردهای روان شناسی، علیرغم شباهت های زیاد با مفاهیم قرآنی موجود در این زمینه، از این نکته غافل مانده اند. یافته های پژوهش حاضر بیانگر آن است که: ? زیر بنای امید در روان شناسی، براساس نوع جهان بینی فرد(مادی گرا یا معناگرا) تعریف می گردد اما زیر بنای مفهوم امید در قرآن، در راستای تجلی اسماء الهی است. ? نظریه ی امید در روان شناسی، از نظر ارزش گذاری اهداف، یک نظریه ی تقریباً خنثی به شمار می رود، در حالی که قرآن کریم علاوه بر تعیین هدف، به تقسیم و تنویع انواع اهداف دنیوی نیز پرداخته است. ? نظریه ی امید در روان شناسی، فاقد جهت گیری ارزشی است اما قرآن کریم برای تبیین و واضح سازی مفهوم امید، به بیان و ترسیم سیمای الگوهای مورد پسند و ناپسند امید پرداخته است.

قرآن با وجود (تبیان لکل شیء) بودن، نیازمند تفسیر است. از همان ابتدا در کنار شیوه تفسیر ترتیبی، روش موضوعی نیز وجود داشت. اما در قرن چهاردهم، عواملی باعث شد تا روش تفسیر موضوعی بطور مستقل بوجود آید، در این روش سوال هایی مطرح می باشد، از جمله: آیا در تفسیر موضوعی سیاق آیات رعایت می شود؟ آیا در این روش تفسیر، مفاهیم مندرج در آیات تبیین می شود؟ از این رو، این پژوهش، موضوع هایی از تفسیر منشور جاوید را با فرضیه ها و سوال های مذکور مورد بررسی قرار داده است، بدین گونه که در فصل اول کلیاتی بیان شده و در فصل دوم مباحثی پیرامون تفسیر موضوعی و تفسیر ترتیبی و تفاوت و مزایای آن ها و مباحث اصولی بیان شده، سپس در فصول بعد به سوالها و فرضیه های فوق پرداخته شده به این روش که ابتدا آیه و ترجمه آن آورده شده، بعد سیاق و تفسیر آقای سبحانی پیرامون آیه مورد نظر ذکر گردیده سپس تفاسیر ترتیبی پیرامون آیه منتخب مورد بحث قرار گرفته و در نهایت اصل رعایت سیاق و توجه به اضلاع و مفاهیم مندرج در آیات منتخب، در تفسیر آقای سبحانی به چالش کشیده شده است که نتایج حاصل از آن بدین قرار است: الف: آقای سبحانی در تفسیر منشور جاوید، سیاق آیات را رعایت نموده است. ب: اضلاع و مفاهیم مندرج در برخی از آیات در تفسیر ایشان به روشنی آمده است. کلید واژه ها: تفسیر ترتیبی، تفسیر موضوعی، تفسیر منشور جاوید، سیاق، اضلاع، توحید، حق و باطل، نور ظلمت.

معناشناسی واژه های قران، از روش های نوین پژوهش در قران است. معناشناسی رحمت و محبّت قصد دارد از طریق بررسی کلمات وعبارات هم نشین برخی از واژگان کلیدی مربوط بدان نظیر: مودّت، ولایت، عبادت، قرب، ذکر و خلیفه الله، در بافت و سیاق آیات قران، معارف نهفته را در باطن آیات آشکار نماید و به هم پیوستگی معارف قران و اندیشه ی نظام دار بودن آن را هویدا سازد تا پاسخی باشد برای خاورشناسانی که محتوای قران را مطالبی با سبک پریشان و گسیخته و بیگانه از یکدیگر می دانند. برخی از نتایج این رساله عبارتند از: توحید در میدان معنائی رحمت و محبّت و واژه های مربوط بدان، نقش اساسی و محوری دارد. از مصادیق رحمت الهی بر بندگان آن است که با اندیشیدن مداوم در آیات الهی در صحنه ی هستی، ایمان آنها افزایش یافته و به تدریج به مقام توحید رسیده و در خلوص و محبّت به خداوند توانمندتر می شوند(بقره/2،163-165). داشتن اندیشه و رفتار توحیدی و خلوص،مومنان را در مسیر کمال و طی درجات عبادی و قرب الهی ، امداد می رساند(انعام/6،102)؛ (هود/11، 61). همراهی عبادت و قرب با ذکر الهی، او را مصداقی از خلیفه الله بر روی زمین می گرداند(بقره/2،30-31). در مقابل، کسانی که به آیات الهی در هستی بی توجّهند، توحید را کنار زده و نتیجه ی شرکشان عذاب الهی و محروم ماندن از رحمت رحیمی پروردگار خواهد بود(عنکبوت/29، 23 )؛(مائده/5، 74-73)؛( نحل/16، 106-107).

از روشهای بیان افعال خداوند در قرآن، تعلیل نمودن هر یک از آنها به اسماء و صفات الهی است. وعد و وعید نیز فعلی از افعال خداوند است که با اسماء و صفات خداوند ارتباط تنگاتنگ دارد. اسماء و صفاتی که خداوند از آن برخوردار است در صدور وعد و وعید نسبت به انسان نقش اساسی دارد. در قرآن گاهی صدور وعد و وعید همراه با اسم یا صفتی از پروردگار بیان می-گردد و گاهی از مضمون آیاتِ وعد و وعید، مفهوم صفات الهی در بیان مفسران آمده است. از روش های نوین تحقیق و پژوهش در قرآن، معناشناسی واژه های قرآنی است. در این نگرش، پس از انتخاب کلمات کلیدی قرآن، میدانهای معناشناسی هر واژه به همراه ارتباط سیستمی میان آنها بررسی شده و برخی لایه های معنایی ایات ظاهر می گردد. تحقیق حاضر سعی دارد با استفاده از روش یاد شده، نقش کلیدی اسمای حسنا را در تبیین معنای وعد و وعیدهای خدای یگانه به مراتب مختلف انسانها روشن نماید؛ زیرا هر کدام از این دسته افراد بر اساس ظرفیت وجودی و مراتب فهم خویش و به نحوه برخورداری از اسماء الهی به گونه ای خاص از وعد و وعید الهی بهره مند شدند. از نتایج بارز و عمده ی بررسی نقش اسماء الهی در وعد و وعیدهای قرآن، آن است که: جهان بینی قرآن، یک جهان بینی خدا مرکزی است و هیچ مفهوم عمده ای در قرآن، جدای از مفهوم خداوند وجود ندارد. بنابراین، تمام شئون در عالم خلقت ریشه در اسمای حسنا دارد، و همه ی موجودات مظاهر الهی می باشند و از هر جهت شأن و آیت حق اند. به همین دلیل، وعد و وعیدهای خداوند که از جمله افعال الهیست، ازاین امر مستثنی نمی باشد. یافته اساسی پژوهش حاضر بیانگر نتیجه ذیل است: • هر یک از اسمای الهی دارای کثرت معنایی هستند و انسانها به فراخور ظرفیت مختلفشان از اسامی الهی و وعد و وعیدهای او به صورتهای گوناگون بهره مند می شوند. به عنوان مثال: ارتباط دو اسم «غفور رحیم» در مراتب مختلف انسانی برای رسیدن به کمال نقش مهمی دارد. زیرا، هر کدام از آنان بهره متفاوتی از این دو اسم دارند؛ پیامبران بهره بالاتری از این دو اسم نسبت به دیگران دارند. (اعراف/7/23) در مرتبه بعد، مومنان و مجاهدانی که به رحمت الهی امیدوارند، خداوند نیز لغزشهای احتمالی آنها را بخشیده و آنها را غریق رحمت و مغفرت خویش می گرداند. (بقره/2/218) در مرتبه دیگر، گنه کارانی که متنبه شده و به سوی خدا توبه کردند، نیز از رحمت و مغفرت او به میزان ظرفیت خویش برخوردار می شوند. (آل عمران/2/86-89) در مرتبه دیگر، رحمت الهی در مورد گنه کارانی که در گناه خویش باقی ماندند به گونه ای است که فرصت توبه برای انان باقی مانده و دچار عذاب استیصال نمی شوند. (کهف/18/57و58) کلید واژه ها: اسمای حسنا، وعد و وعید، معناشناسی، اسماء جمالیه، اسماء جلالیه.

چکیده: یکی از مسائل مهم در زندگی بشر، سلامت روان و شناخت شیوه دست یابی به آن است.جوامع بشری پس از پیشرفت در تکنولوژی مادی و جدا شدن از اندیشه های عمیق دینی،در زمینه مسائل روانی،مشکلات فراوانی را تجربه می کنند. روان‏شناسی به عنوان دانشی در حوزه علوم انسانی، به بررسی و شناخت ابعاد روانی و درونی انسان و ارائه راهبردهای سازنده‏ برای ایجاد و حفظ سلامت روان می‏پردازد. این پژوهش می کوشد ضمن بررسی ماهیت سلامت روان و ویژگی های آن در روان شناسی به تحلیل آیات قرآن،از طریق شناخت مبانی انسان شناسی قرآنی و اصطلاحات و مفاهیم مرتبط در این زمینه بپردازد و با مقایسه این دو دیدگاه،نشان دهد موضوع سلامت روان در قرآن، با جامعیت و غنای بیشتر و با افقی وسیع تر نسبت به دانش روان شناسی،مطرح گشته است. یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد: • سلامت روان در قرآن بر اساس جهان بینی الهی استوار است. از دیدگاه قرآن، انسان، دارای زندگی دنیوی و اخروی است و سلامت روان او یک سلامت روان جاودانه، بالاتر از سطح زندگی مادی، معرفی می شود. در حالی که دیدگاه های روان شناسی که عموما براساس جهان بینی مادی و انسان محوری، بنا گردیده؛انسان به عنوان موجودی مستقل و با عمری محدود و منحصر به زندگی دنیا مطرح است و به تناسب این بینش، سلامت روان او نیزدر محدوده زندگی دنیوی، تعریف می شود. • از دیدگاه قرآن،انسان سالم کسی است که هم در بعد اعتقاد و اندیشه و هم در بعد عمل و رفتار به مرحله سلامت برسد.سلامت در این ابعاد از نگاه قرآن، بر مبنای توحید استوار است؛ به این ترتیب که انسان در بعد اعتقادی به مرتبه ایمان به پروردگار متعال دست یابد و در بعد عملی، اعمال و رفتار او در حوزه اعمال صالح قرار گیرد.ولی در روان شناسی هنوز تعریف و مصداق واحد و معینی درباره سلامت روان وجود ندارد و نظریات ارائه شده در این زمینه متفاوت است. • معیارها و ویژگی های سلامت روان،از دیدگاه قرآن دارای وسعت و جامعیتی است که بر تمام ابعاد زندگی فردی و اجتماعی انسان سایه افکنده است.این جامعیت و گستردگی در ویژگی های ارائه شده در روان شناسی دیده نمی شود. ویژگی های اعتقادی مانند: ایمان، توکل، اطمینان و آرامش خاطر، مثبت نگری و ویژگی های رفتاری مانند: تقوا، صبر، ذکر، شکر، وفای به عهد، امانتداری.

انسان موجودی کمال طلب است و استعداد رسیدن به کمالات الهی و مقام خلیفه الهی را دارد و این امر با تجلی و ظهور اسماء و صفات خداوندی امکان پذیر است؛ بخشودگی و عفو به عنوان صفات جمالیه خداوند، دارای جایگاه ویژه ای است. خداوند نیز، در آیات بسیاری بر ارزش مندی عفو و بخشش تأکید کرده و از صاحبان حق خواسته بر خلاف حق و حقوق خویش، از باب انسانیت از خطا و اشتباه دیگری درگذرند. در روان شناسی، بخشودگی به عنوان یک حالت هیجانی درونی که در رفتار نمایان است، در نظر گرفته می شود که نقشی با ارزش در ایجاد صلح و آشتی و بازگشت آرامش به زندگی دارد. و به بهره گیری از آن، برای حل مسائل، مشکلات و نابسامانی های درونی، بویژه رنجش از دیگران تأکید فراوان شده است. پژوهش حاضر سعی دارد ضمن واکاوی مفهوم بخشودگی در روان شناسی و عفو در اسلام و بیان آثار و فواید آن به مقایسه ی تطبیقی بخشودگی و عفو با روش توصیفی- تحلیلی، بپردازد؛ تا نقاط اشتراک و افتراق این دو حوزه به دست آید. برخی از یافته های این پژوهش عبارتند از: مفهوم بخشودگی، در روان شناسی بر اساس انسان محوری است. و اسلام با توجه به جهان بینی خدا محوری، عفو، را در راستای تجلی اسماء الهی بیان کرده است. بنابراین، دستاوردهای روان شناسی در این زمینه، علی رغم شباهت های زیادی که با مفهوم عفو دارد از این نکته غافل مانده است. مهم ترین عامل زمینه ساز روحیه بخشودگی در روان شناسی عبارتست از حفظ سلامت روان و استحکام زندگی اجتماعی و کانون خانواده. و در رویکرد قرآن، با توجه به دیدگاه خدامحوری، مهمترین عامل زمینه ساز عفو و بخشش، توجه به قدرت خداوند، حتمی بودن بازخواست و محاسبه و هدفمند بودن خلقت می باشد. آثار و فواید بخشودگی در یافته های روان شناسان و قرآن پژوهان عبارتند از کاهش اضطراب، اختلالات رفتاری- عاطفی، کاستن رفتارهای ضد اجتماعی همچون کم رویی و لجبازی، همچنین تهذیب نفس، جلوگیری از تسلسل ناهنجاری ها و کینه ها، افزایش عزت نفس، سلامت و آسایش جسم و روان و در نتیجه کم شدن ناهنجاری های اجتماعی – عاطفی از جمله پرخاشگری، بدبینی و در نهایت، اصلاح فرد و جامعه. متغیرهایی همچون همدلی و توافق پذیری، افزایش دهنده ی بخشش هستند. از سوی دیگر متغیرهایی مانند: عصبیت، خشم، اضطراب، افسردگی و ناامیدی متغیرهای بازدارنده ی بخشش قلمداد می شوند.

دانش وجوه قرآن از شاخه های علم لغت و تفسیر قرآن است که به بررسی دلالت های متعدد واژگان در بافت کلام وحیانی قرآن می پردازد، و از همان ابتدای ظهور اسلام، بخش مهمی از تلاش صحابه و تابعین برای کشف معانی واژگان قرآن و ترکیبهای آن بوده است؛ از این رو توجه به این پژوهش کهن، در شناخت معانی کلمات قرآن ضرورت دارد؛ البته این توجه به معنای پذیرفتن کامل یا اصالت بخشیدن به طور تام به این دانش نیست؛ زیرا صحت و سقم معانی وارده در این دانش باید براساس سیاق آیات و تفاسیر مختلف مورد ارزیابی و بررسی قرار گیرد. تحقیق حاضر سعی دارد بااستفاده از سیاق آیات و دیگر قراین فهم آیات، شش واژه از ابتدای کتاب وجوه قرآن تفلیسی را نقد و ارزیابی کند؛ تلاش بر این است که پس از بیان حقیقت لغوی این شش واژه، صحت و سقم وجوه معانی و مصادیق واژه های آخره، آل، آیه، أحد، أحزاب، أخ در سیاق آیات قرآن، مورد پژوهش و ارزیابی قرار گیرد تا میزان توجه تفلیسی به قرائن درون متنی و برون متنی آیات به ویژه سیاق آیات مشخص گردد، و نیز میزان توجه مفسران به بافت آیات ذیل واژهای مزبور بیان گردد.از نتایج مهم این پژوهش می توان به موارد زیر اشاره کرد: -سیاق به عنوان امری معنوی، حاصل از فضای ذهنی در ارتباط با قراین لفظی و معنوی آیات (آیات دیگر، روایات، داستان، سبب نزول) در شناخت وجوه مصادیق واژه های به کار رفته در کتب وجوه موثرند. - با توجه به آثار قرآن پژوهان پیشین در زمینه وجوه و نظایر یعنی واژگان همنام و چند معنا و تأکید آنان بر نقش قرائن و سیاق، می‏توان گفت، اقدام منسجم و نظام مندی در زمینه روابط معنایی واژگان قرآنی صورت نگرفته است؛ به طوریکه در برخی موارد، معنای ارائه شده در کتاب وجوه قرآن، کاملا براساس سیاق آیات است و در موارد دیگر، به مصداقی از معنای واژه اشاره کرده است که با استفاده از سیاق آیه فهمیده می شود که معنای تمام وکامل واژه نیست و شامل مصادیقی است که در کتب تفاسیر وارد شده است.

چکیده بشر امروزی با وجود انواع پیشرفت ها، به علت انحراف اخلاقی و تربیتی گرفتار بحران و نابسامانی های فراوانی شده است که حاکی از عدم نظام تعلیم و تربیتی صحیح است. انسان استعداد رسیدن به کمالات الهی و مقام خلیفه الهی را دارد و این امر با تربیت حقیقی امکان پذیر است. از عوامل م‍وثر در تربیت، خانواده است که هم از جهت اوّلیت (زمانی ومکانی) و هم اولویت (کیفیت تأثیر) مهم ترین محیط برای شکوفایی استعدادها ی مختلف فرزند است. در محیط خانواده روابط والدین با فرزند عنصر اساسی رشد و تربیت فرزندان در تمام ابعاد وجودی آنان است. در روان شناسی فرزندپروری به شیوه غالب بر تربیت فرزند از سوی والدین تأکید می ورزد که متأثر از عوامل فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی می باشد. سبک های فرزند پروری عبارتند از فرزند پروری مقتدرانه، فرزندپروری مستبدانه، فرزندپروری سهل گیرانه و فرزندپروی مسامحه کارانه(غفلت از فرزند). این طبقه بندی بر پاسخ دهی (صمیمیت) و تقاضاهای والدین(کنترل) مبتنی است. در اسلام شیوه تربیت صحیح فرزند، مبتنی بر روش تربیتی مسئولانه است. پژوهش حاضر سعی دارد ضمن واکاوی روش های فرزند پروری در روان شناسی و روش تربیت در اسلام به مقایسه ی روش های تربیتی در روان شناسی و روش تربیتی اسلام بپردازد. برخی از یافته های این پژوهش عبارتند از: تربیت در روان شناسی بر اساس انسان محوری است در حالی که در اسلام با توجه به جهان بینی توحیدی، در راستای تجلی اسماء الهی عنوان می گردد. در میان چهار سبک فرزند پروری مطرح شده از سوی روان شناسان فرزند پروری مقتدرانه بهترین سبک و نزدیک ترین روش به روش تربیتی اسلام است ولی با این وجود کاستی های در این روش تربیتی وجود دارد که در روش تربیتی مسئولانه یافت نمی شود. چنانکه روش تربیتی مسئولانه در راستای هدف نهایی تربیت، بر مبنای توحید مداری و ولایت مداری و محبت اهل بیت(ع) است

سیاق بعنوان مهم ترین قرینه در فهم مقصود کلام ،نقش بسزایی در تبیین وتفسیر کلام ایفا می کند . فراتر از حوزه تفسیر آیات و فهم آن ، شمول و گستردگی این اصل مهم و اساسی منجر می شود تا متخصصان در حیطه های مختلف علوم قرآنی از تفسیر آیات نورانی قرآن گرفته تا فقه ،اصول و احکام آیات با تمسک بدان نظر صحیحی را ارائه دهند البته ناگفته نماند که در بسیاری موارد ،افراد به علت عدم توجه به نقش و جایگاه سیاق به ورطه تفسیر به رای کشانده می شوند.در این پایان نامه از میان حوزه های مختلف پیرامون علوم قرآنی ،حوزه کلام انتخاب شده است .لازم بذکر است متکلمان امامیه ،اشاعره ومعتزله عقاید خویش را همراه با استناد به آیات قرآن درکتاب هایشان بیان کرده وحتی درمحکوم کردن یکدیگر ازآیات بهره جسته اند.این سوال وجود داردآیاصاحبان مذاهب کلامی دراستفاده ازآیات قرآن به انواع سیاق آیات توجه داشته اند وآیا سیاق آیات می تواند برداشتهای مختلف راپوشش دهد؟ از مهم ترین کتابهایی که به بیان نظرات کلامی مفسران شیعی و اهل تسنن پرداخته کتاب ارزشمند "احقاق الحق و ازهاق الباطل "می باشد .نویسنده محترم این کتاب ،علامه شوشتری است .وی در این کتاب کلام شیعی را ازعلامه حلی وکلام اشعری را ازروزبهان آورده ودرآخربه اثبات عقایدکلامی شیعه ونقد گفتارروزبهان می پردازد.درگفتارهریک استناد به آیات موجود است .این پژوهش درصدد است استناد هر سه متکلم به آیات را در مباحث توحیدی خدای تعالی ،ازمنظر سیاق آیات بررسی نماید. ضمن جستجو روشن میشودکه در بسیاری موارد روزبهان دراستنادش به آیات قرآنی به خطا رفته و این امر از عدم عنایت وی به نقش و جایگاه سیاق آیات ،نشات می گیرد ودیدگاه کلامیش راحمل برآیه نموده است.در مقابل علامه حلی وقاضی شوشتری به دلیل اهتمام و عنایت به جایگاه سیاق در اکثر موارد آرای تفسیری صحیحی را بیان نموده اندص ،اگرچه ایشان نیز در مواردی از جمله رویت خدای تعالی با چشم از سیاق آیه تا اندازه ای غافل شدند.

چکیده مطالعات تطبیقی در حوزه ی ادیان از جایگاه ویژه ای برخوردار است، زیرا ضمن اینکه امکان آشنایی بیشتر با وجوه مختلف و بعضاً پنهان دیگر ادیان را فراهم می کند، مسلماً راه را برای گفتگو و مواجهه پیروان ادیان هموارتر خواهد کرد. بدین وسیله، تمهیدات لازم جهت شناخت نقاط مشترک در آموزه ها و عقاید دینی ادیان فراهم شده و باعث ایجاد اسباب تفاهم و همزیستی مسالمت آمیز، و گسترش مراوده بین اندیشمندان ادیان می گردد، و تلطیف و تصحیح افکار پیروان ادیان نسبت به همدیگر و رفع سوء تفاهمات را در پی دارد. یکی از مفاهیم کلیدی در حوزه ی ادیان، بحث هدفمندی حیات و چگونگی وصول انسان به آن است که هر انسان عاقل و خردمندی را به تفکر و تکاپو وا می دارد. دستیابی به پاسخ چنین مسائلی است که مسیر زندگی انسان را روشن کرده، به آن جهت می بخشد و کلیه ی امور در پرتو آن معنا و مفهوم می یابد. با توجه به اینکه ادیان الهی همواره روشنگر حق و حقیقت بوده و مهمترین مرجع پاسخگویی به چنین سوالاتی هستند، و با عنایت به ضرورت مطالعات تطبیقی، پژوهش حاضر سعی دارد ضمن واکاوی موضوع حیات و هدفمندی آن در قرآن و عهدین، به بررسی تطبیقی این موضوع از منظر این کتب آسمانی بپردازد و مفترقات و مشترکات این کتب آسمانی را در موضوع مورد نظر استخراج نماید. نتایج حاصل از بررسی های انجام گرفته بیانگر این است که : - هدفمندی آفرینش در قرآن و عهدین، با غایت و کمال انسان رابطه ای تنگاتنگ دارد. خداوند تمامی هستی را در راستای کمال انسان و هدفمندی خلقت او آفرید، تا با استفاده و بهره گیری از آن بتواند به هدف والایی که از خلقتش مد نظر بوده، دست یابد. - هدفمندی خلقت انسان در قرآن، رسیدن به مقام خلیفه اللهی و مظهریت صفات الهی است. حیاتی که قرآن در این راستا معرفی می کند، حیات طیبه است. ایمان و عمل صالح، مشروط به پذیرش ولایت رسول خدا، به عنوان عوامل دستیابی به حیات طیبه، انسان را مقرب درگاه الهی نموده و بدین واسطه مظهر خلیفه الله و اسماء و صفات الهی می گردد. - هدفمندی خلقت انسان در عهد قدیم، در شباهت به خداوند است. انسان به واسطه ی حیات قدسی که ریشه در قداست خداوند دارد، به هدف آفرینش دست می یابد. ایمان به خدای یگانه و پرستش او، همراه با اطاعت از احکام و دستورات شریعت، از شروط راهیابی به آن است. - هدفمندی آفرینش انسان در عهد جدید، در شباهت آدمی به مسیح یعنی مکاشفه ی مخصوص خداوند است. حیات جاودانی، حیاتی است که انسانها به واسطه ی آن عادل شمرده شده ، و با پاک شدن از فساد درونی و بهره گرفتن از روح القدس، از شایستگی خدمت مسیح برخوردار، و به او شبیه می شوند. حیاتی که ابتدا خداوند در قالب وحی و مکاشفه به مصالحه و آشتی با بشر می پردازد و مسیح، در این مسیر برای نجات انسان جان خود را بر روی صلیب فدا می کند. در مسیر راهیابی انسان به هدف آفرینش در عهد جدید، ایمان و بر اساس دیدگاهی ایمان به همراه عمل صالح راهگشاست. کلید واژه ها: قرآن، حیات، هدفمندی حیات، عهد قدیم، عهد جدید.

مقایس? ترجمه های فارسی قرآن (معاصر و قبل از آن)، بیانگر ناهماهنگی و اختلاف در آن ها است که این اختلاف گاهی عمیق و گاهی جزئی است. اختلاف در ترجم? فارسی قرآن، به عوامل زبانی و فرازبانی متعددی برمی گردد. نقدهای متعدد و پراکنده ای که تاکنون بر ترجمه های قرآن کریم نوشته شده است، تأثیراتی در لغزش زدایی و تصحیح آن ها و افزایش دقت مترجمان بعدی و نزدیک تر شدن ترجمه به متن قرآن داشته است. در این رساله به بررسی اثر اختلاف ترجمه های فارسی قرآن از جزء 1 تا آخر جزء 5 می پردازیم و برای دسته بندی این اختلافات، در فصل دوم، ساختار صرفی و قرائی را مورد بررسی قرار می دهیم و در فصل سوم، ساختار روایی و در فصل چهارم، به ساختار تأویلی و مصداقی ترجمه ها پرداخته می شود. روش تحقیق در این پایان نامه اسنادی، کتابخانه ای می باشد. پس از مطالع? کتب تفسیری و ترجمه های قرآن، تأثیر وجوه مختلف تفسیری در ترجمه های فارسی قرآن مورد بررسی قرارگرفت و در این راستا نخست اختلاف ترجمه های هر آیه استخراج و سپس با وجوه تفسیری مطرح ذیل همان آیه، مقایسه شده است. تا کنون مطالعات انجام شده بر اساس یکی از موارد مطرح شده، مانند: رعایت قواعد نحوی، اشتباهات ساد? صرفی و لغوی، آرایه های ادبی قرآن و اختلاف قرائت و .... بوده که هر کدام از آن ها فقط از یک منظر بررسی شده، در صورتی که در مطالع? حاضر، از منظر عوامل مختلف، مانند: ترجم? افعال به صورت معلوم به مجهول، ماضی به مضارع و امر، مخاطب یا غایب و یا بالعکس، ترجم? تأویلی و مصداقی، ترجم? آیه از معنای قریب به معنای بعید و اضافه کردن الفاظی که در آیه نیست، پرداخته شده است، چنانچه این جمع نگری در ترجمه و تفسیر انجام شود، یک معنای جامع تری از کلام وحی را بدنبال خواهد داشت و این بطور مستقیم در کاهش اختلاف ترجمه ها و در نهایت در تفسیر، تأثیر بسزایی خواهد داشت.

چکیده: دانش وجوه قرآن، مربوط به واژگانی است که در سیاق های مختلف قرآن، دارای معانی مختلف هستند. قرآن پژوهان اهل سنت، وجوه و نظایر را در دایره اشتراک لفظی قرار دادند؛ ولی فهم روابط واژگان و حضور یک دلالت عام در وجوه مختلف یک واژه، اشتراک معنائی میان وجوه و مصادیق یک واژه را روشن می سازد. ارتباط میان واژه ها، با واقعیت اشتراک معنوی مطابقت دارد. مفهوم کلی که در یک واژه وجود دارد، با مصادیق خویش رابطه دارد و در هر مورد بسته به بافت آیات و کلمات، معنای مصداقی جدیدی پیدا می کند. در کتب وجوه قرآن، ضابطه ای برای بیان معانی یک واژه، وجود ندارد، از این رو صحت و سقم معانی موجود در کتب وجوه را باید در درون بافت و سیاق متنی آیات جستجو کرد. توجه به اشتراک معنائی در بافت های مختلف آیات، پیوستگی معارف قرآنی را نشان می دهد. آنچه این پژوهش بدان اهتمام می ورزد، بررسی و نقد دانش وجوه قرآن است و برای وجوه صحیح آن از سیاق و تفاسیر آیات، مستند سازی می کند؛ هم چنین به ارائ? وجوهی دیگر، براساس متد اشتراک معنوی و سیاق، با محوریت واژگان گناه، می پردازد. بدین گونه که واژه های مربوط به گناه، در حوزه لغت بررسی شده و اشتراک معنائی هر واژه، روشن می شود. سپس آیه های مربوط به واژه ها در سامانه سیاق آیات قبل و بعد و سیاق کلمات، بررسی می گردد. در آخر مصیب بودن یا نبودن صاحبان کتب وجوه، و وجه صحیح معنائی هر واژه، مشخص می شود. برای مثال واژه فحشاء، دارای پنج وجه معنائی است و هسته لغوی آن، زشتی آشکار و شدید است . دو وجه (زنا و معصیت) از سوی صاحبان کتب وجوه است که با استفاده از اشتراک معنوی و سیاق آیات، برای آن مستند سازی شده است. سه وجه دیگر (بخل، بد زبانی، گناه فعلی) نیز توسط نویسنده استخراج شده است. در آیه 268 سوره بقره : (الشَّیْطانُ یَعِدُکُمُ الْفَقْرَ وَ یَأْمُرُکُمْ بالْفَحْشاءِ وَ اللَّهُ یَعِدُکُمْ مَغْفِرَهً مِنْهُ وَ فَضْلاً وَ اللَّهُ واسعٌ عَلیمٌ) براساس سیاق که در ارتباط با انفاق است، معنای بخل روشن می شود. کلید واژه ها: وجوه قرآن، اشتراک معنوی، سیاق، خطیئه، سیئه.

مطالعات تطبیقی ادیان به منظور گسترش تعامل و تقویت هم گرایی بین پیروان ادیان مختلف و تحکیم مبانی تقریب بین آن ها از ضروریات و بایسته های جهان کنونی است. چنین مطالعاتی به منظور درک و شناخت متقابل معارف و اعتقادات ادیان دیگر، مسیر صلح و همزیستی میان پیروان ادیان را هموار نموده و به تلطیف و تصحیح افکار پیروان نسبت به یکدیگر و رفع سوء تفاهمات می انجامد. خانواده اصلی ترین نهاد اجتماعی است که در اعتلا و یا انحراف جامعه نقش مهمی ایفا می کند. از این رو مورد عنایت تمامی ادیان آسمانی قرار گرفته است. مطالعات تطبیقی ادیان در موضوع خانواده قصد دارد جایگاه، وظایف و حقوق اعضای تشکیل دهنده نهاد خانواده را بررسی نموده و نقاط اشتراک و اختلاف ادیان در این حوزه را روشن سازد. رهیافت چنین پژوهشی شناخت مبانی در تعالیم همدیگر و زمینه های صلح و هم زیستی مسالمت آمیز را فراهم می آورد. شیوه تشکیل خانواده و به کار گیری تدابیرلازم جهت استحکام آن از دغدغه های بشر بوده است. با توجه به اینکه ادیان الهی همواره روشنگر مسیر حق و حقیقت و سعادت انسان بوده اند، بهترین مرجع و راهنما در چنین مسائلی هستند. با عنایت به این مسئله و ضرورت مطالعات تطبیقی پژوهش حاضر در صدد است با روش توصیفی تحلیلی ضمن واکاوی موضوع نظام خانواده در اسلام و یهود، نقاط اشتراک و اختلاف اسلام و یهود را در این حوزه استخراج نماید. رهیافت های حاصل از پژوهش انجام گرفته بیانگر این است که: - نقاط اشتراک اسلام و یهود در حوزه خانواده بیش از نقاط اختلاف آن بوده با این تمایز که در غالب موارد آموزه ها و قوانین اسلامی نسبت به آموزه های یهودی نقش مکمل را داشته است. - اسلام و یهود تنها راه مشروع تأمین نیاز های جنسی، ایجاد نسل پاک و تأمین محبت را در پرتو ازدواج و تشکیل خانواده می دانند و مولفه های مهمی چون ایمان و اصالت خانوادگی را به عنوان مهم ترین ملاک های انتخاب همسر معرفی می نمایند با این تفاوت که در دین یهود امور مادی و ویژگی های ظاهری نیز در قالب مهم ترین معیارهای اتخاب همسر به شمار می رود. - از دیدگاه ادیان ابراهیمی اسلام و یهود، خانواده بنای مقدسی است که به منظور استحکام آن تدابیر گوناگونی از جمله وضع حقوق و متقابلاً وظایف متعددی برای اعضای تشکیل دهنده آن بوده است با این وجه تمایز که دین یهود در ارزش گذاری ها و تدوین قوانین، معیار جنسیت را بسیار حائز اهمیت قرار داده است در حالی که در اسلام تقوا و عمل صالح معیار برتری انسان ها به شمار می رود.

موضوع پژوهش حاضر، حزن در قرآن است که با استفاده از معناشناسی، به بررسی میدان معنایی واژگان «حزن» و ارتباط میان واژهای کلیدی در شبکه ی معنایی حزن (حزن، اسی، اسف، بث، غم، کرب، حسرت، غبره)پرداخته است و با هدف ترسیم میدان معنایی واژگان اندوه در قرآن این پژوهش صورت گرفته است. اسلام قرآن را به عنوان برنامه عملی زندگی بشری معرفی کرده که تمامی ابعاد زندگی وی را مورد توجه قرار داده وبرنامه هایی برای آن ارائه می کند.بنابراین با توجه به اینکه حزن جزیی جدایی ناپذیر از زندگی بشر شده که بر روابط فردی، اجتماعی و معنوی انسان ها اثر می گذارد ضروری است جایگاه آیات حزن در قران بررسی و با تهیه فهرستی از آیاتی که حاوی واژگان(حزن،اسی،اسف،بث،غم،کرب،حسرت،کظم) استو با رجوع به تفاسیر مختلف و متد های معناشناسی (تحلیل مولفه ای، حوزه معنایی و به خصوص هم نشینی) به بررسی این آیات بپردازد و دیدگاه قرآن و راه کار هایی که در این زمینه ارائه شده را بیان نماید. از رهیافت های حاصل از پژوهش حاضر عبارتست از اینکه اغلب آیات حزن به سنت های الهی در جهت رفع حزن از مومن و گرفتار شدن کافر در حزن و عذاب اشاره دارد. همان طور که خداوند اراده کرده است که محسن، مسلم، متقی و انفاق کننده در راه خداوند خوف و حزن اهوال قیامت را نداشته باشند، همان طور تقدیر کرده است که تکذیب کننده آیات الهی نتواند از حزن و ترس اهوال قیامت رهایی یابد. بنابراین اراده و سنت الهی در جهت ایجاد حزن وبرطرف شدن آن نقش اساسی دارد.

چکیده در طول تاریخ، خانواده همواره رکن اساسی اجتماع بوده است به طوری که بستر مناسبی برای ارضاء بسیاری از نیازهای مادی و معنوی افراد را فراهم کرده و زمینه ساز رشد و تکامل اعضای آن می باشد. امروزه علیرغم پیشرفت های سریع فناوری، یکی از مشخصه های بارز در رفتار افراد خانواده به ویژه جوانان و نوجوانان، بدبینی و نگرش منفی است. به همین دلیل بهره گیری از نگرش مثبت و خوش بینانه، ضمن ایجاد فضای مثبت میان افراد به خصوص در خانواده، سلامت آن ها را نیز تضمین خواهد نمود. در روانشناسی مثبت نگر، اعتقاد بر آن است که سازه هایی همچون خوش بینی و باور به این عقیده که در آینده پیامدهای مطلوب حاصل خواهد شد، می تواند از افراد در برابر رویدادهای استرس زای زندگی حمایت کند. به همین دلیل در یکی دو دهه اخیر، به طور جدّی به بررسی نقش خوش بینی در درمان انواع بیماری از جمله افسردگی پرداخته اند که حاصل آن پیدایش نظریه ای به نام خوش بینی بوده است. از طرفی، قرآن کریم با ارائه جهان بینی خاص خود و با تکیه بر محور توحید، همواره بر خوش بینی تأکید دارد و آن را در رشد و تعالی افراد دخیل و مهم می داند. پژوهش حاضر سعی دارد ضمن بررسی مفهوم خوش بینی در روانشناسی و آشنایی با راهکارهای بشری جهت ایجاد و تقویت خوش بینی در خانواده، به تحلیل روانشناختی آیات قرآن در این باره بپردازد. سپس با مقایسه مفهوم خوش بینی در قرآن و علم روانشناسی ضمن معرفی نقاط اشتراک و افتراق این دو حوزه، راهکارهایی مناسب جهت ایجاد و تقویت خوش بینی در حیطه خانواده ارائه نماید. از آنجا که برای روشن شدن حوزه خوش بینی، بررسی بعد مقابل آن، یعنی بدبینی نیز ضرورت دارد، بدبینی و گرایش به تفکر منفی نیز مورد تحلیل قرار گرفته و راهکارهای تضعیف آن ارائه گردیده است. از نتایج بارز و شاخص مفهوم خوش بینی در قرآن آن است که جهان بینی قرآن یک جهان بینی خدا محوری است و هیچ مفهوم عمده ای در قرآن، جدای از مفهوم خداوند وجود ندارد. به همین دلیل خوش بینی حقیقی در خانواده در ارتباط با الله است که دستاوردهای روانشناسی علیرغم شباهت های زیاد با مفاهیم قرآنی موجود در این زمینه از این نکته غافل مانده اند. یافته های پژوهش حاضر بیانگر آن است که: • خوش بینی در روانشناسی به منظور جلوگیری و نیز درمان افسردگی مطرح می شود اما در قرآن پیوسته مورد تأکید قرار گرفته است زیرا مبنای خوش بینی در قرآن، توحید بوده و اساس آن را ایمان افراد تشکیل می دهد. • خانواده یکی از مهم ترین کانون های مورد توجه اسلام و به طور خاص، قرآن است. از این رو خوش بینی توحید محور را در برقراری روابط خانوادگی و تربیت فرزندان یک اصل مهم می داند. • ایجاد خوش بینی فعال در خانواده در روانشناسی و قرآن مطرح شده است و یافته های روانشناسی در این زمینه، با آموزه های قرآنی همسو است. کلید واژگان: قرآن، روانشناسی، خوش بینی، بدبینی، خانواده

چکیده: وحی یکی از مفاهیم اساسی قرآنی است که از دیر باز مورد مطالعه ی علمای اسلامی قرار گرفته است. نقطه شروع این مطالعات نیز بررسی های لغوی و کاربردی این واژه در قرآن است. از آنجا که این مفهوم همزاد با رسالت انبیاء است و کاربرد وسیعی در آیات قرآن دارد، طیف گسترده ای از نظرات لغوی، تفسیری و کلامی درباره ی این مفهوم وجود دارد و از آنجایی که وحی مفهومی قرآنی است، بررسی های قرآنی جهت ترسیم جایگاه این واژه در بین شبکه مفاهیم قرآنی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در واقع به دلیل ارتباط تنگاتنگ مفاهیم قرآنی با یکدیگر، شناخت هر مفهوم نیازمند مطالعه ی آن در کنار دیگر مفاهیم قرآنی است. معناشناسی با فراهم آوردن زمینه مطالعات معنایی در قرآن می تواند ابزار مناسبی در مطالعه ی مفاهیم قرآنی باشد. حوزه های معنایی از جمله مباحث معناشناسی است که می تواند در حوزه ی مطالعات قرآنی مورد استفاده قرار گیرد. بررسی حوزه های معنایی مفاهیم قرآنی، جایگاه هر حوزه را در بین مفاهیم قرآنی روشن می سازد و به تبیین واژه های مرتبط با آن می پردازد.. واژه وحی در قرآن، مجموعه ای از مفاهیم مرتبط با خود را در درون نظام معنایی خود جای داده است. این مفاهیم که دارای مؤلفه های معنایی مشترک و یک نظام معنایی خاص هستند، حوزه ی معنایی وحی در قرآن شکل می دهند. حوزه معنایی وحی در قرآن در دو حوزه وحی به معنای خاص (رسالی) و وحی به معنای عام آن قابل تعریف است. وحی به معنای خاص (رسالی) در با هم آیی با واژه های «حکمت»، «کتاب»، «قرآن»، «رب»، «نام های انبیاء»، «روح» و وحی به معنای عام آن در با هم آیی با واژه های «ملائکه»، «حواریون»، «نام انسان ها»، «حیوانات»، «جمادات»، و «شیاطین» است. با هم آیی مذکور در قرآن بر روی دو محور با هم آیی همنشینی و متداعی برقرار می شود. تمامی مفاهیم درون حوزه ی معنایی وحی با مفاهیم هم حوزه ی خود در ارتباط بوده و سازنده نظام معنایی هستند که در ارتباط با دیگر نظام های معنایی قرآنی است. کلید واژه ها: قرآن، معناشناسی، وحی، همنشینی معنایی، جانشینی معنایی، حوزه معنایی، وحی رسالی

امروزه در عصر گفتگوی ادیان ،ضرورت مطالعات تطبیقی بیش از گذشته احساس می شود از این رو، اهمیت تحقیق در زمینه ی متون دینی همچون قرآن وعهدین،برجسته می نماید. در این میان نکته ی مهم آن است که بهترین منبع برای آشنایی با هردین از جمله ادیان ابراهیمی،متون مقدس آن دین و تفاسیر مربوط به آن است.مطالعات تطبیقی در راستای شناخت ادیان نقش به سزایی دارد، زیرا نه تنها شناخت دقیق دین یا ادیان دیگر را درپی می آورد،که موجب می شود خود آن دین عمیق تر شناخته شود ونقاط قوت وضعف آن آشکارتر و انحرافات آن منکشف گردد. مفهوم بصیرت یکی ازمفاهیم زیربنایی در حوزه ادیان است که در دین اسلام، از جایگاه ویژه ای برخورداربوده وهمواره موردتاکیداست.با توجه به ضرورت مطالعات تطبیقی ،پژوهش حاضر سعی دارد ضمن تبیین مفهوم بصیرت در قرآن وعهدین ،موارد اشتراک واختلاف این کتب آسمانی در رابطه با این موضوع را مورد بررسی قرار دهد.درابتدا جنبه ی لغوی موضوع، مورد نظر واقع شده است،در مرحله بعد سامانه متداخل معنایی این واژه با واژگان دیگردرحوزه ی قرآن بررسی شده و در کتب عهد قدیم وجدید نیزرابطه ی این مفهوم با مفاهیم مرتبط باآن مورد توجه قرارگرفته است. درانتها به بررسی موارد اشتراک وافتراق این مبحث در این سه کتاب آسمانی پرداخته شده است.درخلال بحث نیزبه موضوعاتی همچون زمینه های کسب بصیرت و.... اشاره شده است. اهم نتایج حاصل از این پژوهش عبارتند از: - اهتمام قرآن به مفهوم بصیرت بسیار بیشتر ازکتاب مقدس بوده و بررسی مفهوم شناسانه ی این واژه در کتاب مقدس کاری دشوار است زیرا عین این واژه و مفهومی که از آن انتظار می رود در کتاب مقدس یافت نمی شود و لذا مفهوم شناسی آن درعهدین نیاز به دقت و موشکافی بیشتری دارد.در راستای این مهم باید مباحثی که به درک بصیرت در یهود ومسیحیت منتهی می شود،برررسی شده که این کار در رساله ی پیش رو صورت پذیرفته است. - بصیرت در قرآن وعهد قدیم ابتدا از معرفت وعلم آغاز شده وسپس با ایمان به خداورسول وشریعت پیامبرتکمیل می گرددوعمل به دستورات خداوند موجب افزایش بصیرت است.نتایج بصیرت از دیدگاه قرآن علاوه بر دنیا ،درسرای آخرت نیز بارستگاری مومنین ادامه می یابد اما در عهد قدیم بصیرت ونتایج آن به زندگی دنیوی معطوف شده ومفهوم معاد وقیامت در آن کم رنگ است.(تثنیه 28 : 3-1) - بصیرت وثمرات آن در عهدقدیم به عرصه ی زندگی دنیوی محدود شده ونسبت به جهان آخرت سخنی برای گفتن ندارد. درحالیکه قرآن صاحبان بصیرت را کسانی می داند که به نور بصیرت خویش در سرای آخرت سربلندانه گام بر می دارند. چنین کسانی با نام اصحاب صراط مستقیم معرفی شده اند.ایشان از نور الهی مدد گرفته (زمر/22)وخداوند درجات علم ایشان را افزایش می دهد(مجادله/11)اینان به واسطه ی اطاعت از خداورسول زمینه را برای تحصیل بصیرت وسرانجامی نیک فراهم آورده اند.(نساء/69) عهدجدید ،بصیرت را در ابتدا از ایمان به مسیح آغازمی کند ومعرفت وعلم را پیش شرط نمی داند و آنچه که در ارتقای بصیرت یک فرد مسیحی مورد توجه قرار می گیرد،تنها محبت به مسیح است.

موضوع پژوهش حاضر، بررسی و نقد نظریه وحدت موضوعی قرآن از دید سعید حوی است. وی معتقد است چکیده و عصاره قرآن در سوره بقره آمده است و تمام سوره ها شارح و مفسر سوره بقره هستند. حوی در پی اثبات نظریه وحدت موضوعی قرآن، معتقد به وحدت سوره ها و وحدت آیات است. برای نقد نظریه وی، چهار سوره مائده، مریم، احزاب وحاقه انتخاب شده اند و مورد بررسی قرار گرفته اند. هرچند حوی در بسیاری از موارد همچون دیگر مفسرانی که به تفسیر موضوعی نظر داشته اند به درستی به رابطه آیات یک سوره با آیات سوره بقره اشاره کرده و از کنار هم قرار دادن آنها نوعی تفسیر قرآن به قرآن صحیح ارائه داده که باعث فهم جدید و فزون تری از مدلول و مفهوم آیه می شود و در در موارد بسیاری نیز به خاطر ارتباط دادن تمام آیات یک سوره به یک یا چند آیه از سوره بقره دچار تکلف و تحمیل سلیقه شده است.این مسئله از دقت وی در تشخیص غرض اصلی سوره کاسته است و وی را به وادی تکرار و کلی گویی در کشف اهداف سوره کشانده است . بنابراین، این روشی که حوی در تفسیر قرآن ارائه داده روشی است که دارای معایب و نواقص فراوانی است و نباید در تفسیر قرآن به آن استناد نمود زیرا مبنای مفسر در این تفسیر مبنای غلطی است.

چکیده ندارد.