چکیده اغلب شهرهای جهان، از جمله شهرهای کشور ما را زمینهای کشاورزی یا قابل کشت و باغها احاطه کرده است. در غالب موارد اساساً وجود این زمینها و وجود آب موجب احداث شهر و گسترش بعدی آن شده، و هر قدر این زمینها وسیعتر و مقدار آب موجود بیشتر بو ده است شهر نیز گسترش بیشتر یافته و بر جمعیت آن افزوده شده است. شکل گرفتن شهربجنورد در مرکز ثقل اراضی کشاورزی و ثقل آفرینی آن به عنوان مرکز خدمات ناحیه ای برای حوزه پیرامونی و به تبع آن هجوم مهاجرین در ابعاد مختلف باعث گسترش کالبدی شهر در جهات مختلف شده و رشد شتابان جمعیت بدلیل جریانهای مهاجرتی باعث به زیر ساخت و ساز رفتن اراضی کشاورزی و حرکت بافت کالبدی شهر به سمت روستاهای پیرامون شده، بطوریکه در طی دوره35-85 روستاهای محمد آباد ، ملکش، حصار شیرعلی، حلقه سنگ، باقرخان و چند روستای دیگر در شهر ادغام شوند. ادامه این روند در این سالها باعث شد که روستاهای فوق جزئی از بافت کالبدی شهر محسوب شوند. نرخ بالای مهاجرت در کنار درصد بالای افزایش طبیعی جمعیت به ناچار گسترش فیزیکی شهر بجنورد رابه خصوص در سالهای بعد از انقلاب تسریع نموده است خود این امر نیز باعث گردید که شهر به دنبال رشد سریع خود روستاهای اطراف را به کالبد فیزیکی خود پیوند زده و بدن ترتیب مقادیر قابل توجهی از اراضی کشاورزی تخریب گردیده است . در این پژوهش هدف اصلی و نهایی شناخت ابعاد مختلف فیزیکی شهر بجنورد به منظور دستیابی به معیارهای مناسب جهت برنامه ریزی اصولی در توسعه فیزیکی و طراحی کاربردی بهینه فیزیکی در جهت پاسخگویی به نیازهای ساکنین شهر می باشد . واژگان کلیدی: توسعه فیزیکی – شهر بجنورد – اراضی کشاورزی