به منظور تعیین اثر محلول پاشی عناصر ریز مغذی (آهن، مس، روی، منگنز و ترکیبی از این عناصر) روی عملکرد و اجزای عملکرد نخود دیم(cicer arietinum l) آزمایشی مزرعه ای در سال 86-1385 انجام گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و دو عامل اجرا شد که تیمارها عبارت بودند از محلول پاشی عناصر ریزمغذی شامل:f1: آهن، f2: مس، f3: روی،f4 : منگنز، f5: آهن + مس، f6 : آهن + روی، f7: آهن + منگنز، f8: مس + روی، f9: مس + منگنز، f10 : منگنز + روی، f11: آهن + مس + روی، f12: آهن + مس + منگنز، f13: آهن + روی + منگنز، f14: مس + روی + منگنز، f15: آهن + روی + منگنز + مس ، f16: تیمار شاهد(بدون کاربرد عناصر ریزمغذی)، و عامل دوم با سه سطح که عبارت بودند از: 1- نصف غلظت معمولی از کودهای ریزمغذی، 2- غلظت معمولی از کودهای ریزمغذی، 3- دو برابر غلظت معمولی از کودهای ریزمغذی. صفات مورد بررسی عبارت بودند از: عملکرد بیولوژیک، مقدار کلروفیل در برگ های هر بوته، شاخص سطح برگ، وزن صد دانه،، میزان عملکرد در واحد سطح، درصد دو قلوزایی در هر نیام، وزن خالص غلاف بدون دانه در هر بوته، ، میزان ماده خشک برگ در هر بوته و تعداد غلاف در هر بوته. صفات کیفی شامل اندازه گیری میزان عناصر ریز مغذی مذکور در برگ و بذر و اندازه گیری میزان پروتئین در بذر نخود بود. نتایج نشان داد در بین صفات مورد اندازه گیری پس از اعمال تیمار های کودی با غلظت های متفاوت، هشت صفت از بین صفات مورد مطالعه در این تحقیق از نظر آماری معنی دار شدند به طوری که صفات عملکرد بیولوژیک، شاخص سطح برگ، تعداد غلاف در بوته و وزن غلاف بدون دانه در بوته معنی دار و صفات غلظت عناصر مس و منگنز در برگ و منگنز و روی در بذر بسیار معنی دار شدند. اثر متقابل در هیچ کدام از صفات مورد اندازه گیر ی معنی دار نشد. نتایج مقایسه میانگین اثرات ساده نوع تیمار های کودی(فاکتور اول) به همراه سه غلظت مورد استفاده(فاکتوردوم) نشان دهنده عدم تفاوت معنی دار آماری در صفات یاد شده می باشد. اگرچه تیمارهای کودی آهن + روی+ منگنز از نظر صفت غلظت عنصر مس در برگ، تیمار منگنز+آهن در صفت منگنز برگ، تیمار کودی مس + روی+ منگنز در صفت منگنز بذر و تیمار کودی آهن + روی + مس+ منگنز از نظر صفت غلظت عنصر روی در بذر دارای بالاترین مقادیر بودند، ولی این تفاوت ها معنی دار نبودند. اعمال تیما های کودی از کودهای مذکور و همچنین غلظت های متفاوت از آنها به غیر از هشت صفت مزبور ، بر روی صفات دیگر مورد اندازه گیر ی، معنی دار نبود. براساس جدول ضریب همبستگی برخی از صفات نظیر صفت غلظت مس برگ با صفات میزان ماده خشک برگ در بوته ، وزن نخود خالص در واحد سطح ، درصد دوقلوزایی در هر بوته و درصد پروتئین بذر همبستگی مثبت و بالا و صفت آهن بذر با صفات میزان ماده خشک برگ در بوته و وزن نخود خالص در واحد سطح و همچنین صفت منگنز برگ با صفات وزن صد دانه ، وزن نخود خالص در واحد سطح و درصد پروتئین بذر همبستگی منفی و معنی داری داشتند.

چکیده به منظور مطالعه تأثیر باکتری تیوباسیلوس، نوع و میزان کود گوگردی بر کمیت و کیفیت کنجد(sesamum indicum l.) آزمایشی در سال زراعی 1391-1390 در مزرعه آموزشی- پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار به اجرا درآمد. عامل های مورد بررسی شامل کود گوگرد گرانول در سه سطح و شامل0، 45 و 90 کیلوگرم گوگرد در هکتار، کود نیتروژن با پوشش گوگرد در سه سطح و شامل 0، 45 و 90 کیلوگرم گوگرد در هکتار و باکتری تیوباسیلوس در دو سطح و شامل تلقیح و عدم تلقیح بودند. نتایج نشان داد که اثر گوگرد گرانول، کود نیتروژن با پوشش گوگرد و تلقیح با باکتری تیوباسیلوس بر صفات مورد بررسی بجز قطر ساقه یعنی محتوی کلروفیل برگ، تعداد گره در بوته، تعدا گره بارور در بوته، تعداد کپسول، شاخص برداشت، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، ماده خشک تولیدی، درصد روغن، درصد پروتئین، درصد گوگرد دانه، عملکرد روغن، عملکرد پروتئین و عملکرد گوگرد تأثیرگذار بود. اثر متقابل کود گوگرد گرانول، نیتروژن با پوشش گوگردی و باکتری تیوباسیلوس (g×n×t) نیز بر قطر ساقه تأثیرگذار نبود اما سایر صفات تحت تأثیر قرار گرفتند. تیمار مصرف 90 کیلوگرم کود گوگرد گرانول، 90 کیلوگرم کود نیتروژن با پوشش گوگرد و تلقیح با باکتری تیوباسیلوس به طور معنی داری صفات مورد مطالعه را نسبت به تیمار شاهد افزایش داد. نتایج حاصل از همبستگی بین صفات نشان داد که صفت شاخص برداشت (**84/0=r) بیشترین همبستگی را با عملکرد داشته و از لحاظ خصوصیات کیفی کنجد بیشترین همبستگی مثبت و معنی دار (**97/0=r) را عملکرد گوگرد با عملکرد دانه داشت. در تیمار مصرف 90 کیلوگرم کود گوگرد گرانول، 90 کیلوگرم نیتروژن با پوشش گوگردی به همراه مصرف باکتری تیوباسیلوس عملکرد دانه 40 درصد نسبت به تیمار شاهد بیشتر بود. کمترین عملکرد دانه نیز به تیمار عدم مصرف کودهای گوگردی و تلقیح با باکتری تیوباسیلوس تعلق داشت. بین عملکرد و کلیه صفات مورد مطالعه به‎جز قطر ساقه همبستگی مثبت و معنی دار وجود داشت. بیش‎ترین عملکرد روغن، عملکرد پروتئین و عملکرد گوگرد از تیمار مصرف 90 کیلوگرم کودهای گوگردی به همراه مصرف باکتری تیوباسیلوس به دست آمد.