صدیقه طاهره (س) اولین کسی بودند که بعد از رحلت پیامبر اکرم (ص) به مبارزه با انحرافات پیش آمده، پرداختند و اصل "تداوم نظارت امامان معصوم بر اصالت دین" را تحقق بخشیدند؛ نمونه ای از تلاش های بزرگ بانوی اسلام (س) در این مبارزه، ایراد خطبه های غرا و آتشین و از آن جمله، خطبه فدک است. یکی از ابعاد مهم این خطبه و شاید مهمترین بعد آن، حضور قرآن است؛ پیدایش و حضور این بعد، رهاورد پیوند ویژه آن حضرت با قرآن کریم است و حدیث ثقلین نیز تایید وتاکیدی بر این رابطه وثیق است. در این پژوهش که با روش توصیفی – تحلیلی انجام شده، تمامی متن خطبه مورد بررسی قرار گرفته و مواردی از پیوند این خطبه با قرآن کریم و نیز جلوه های گوناگون تجلی قرآن در این خطبه شریفه بیان شده است. تأمل در این خطبه کریمه ما را به درک ارتباط عمیق و گسترده آن با قرآن، رهنمون می شود؛ با توجه به این که قول، فعل و تقریر معصومین (ع) و از آن جمله زهرای اطهر(س) برای ما حجت است، از جمله نتایج بازخوانی این خطبه، ضرورت بازگشت امت اسلامی به قرآن و وارد کردن آن در متن زندگی – همان گونه که حضرت زهرا (س) عمل کرده اند- و نیز محوریت بخشی به بعد قرآنی این خطبه در تمامی فعالیت هایی است که پیرامون آن صورت می گیرد.

حدیث به عنوان ثقل اصغر از موقعیت و اعتبار خاصّی در دین اسلام برخوردار است. فهم دُرست حدیث، دراعتبار بخشیدن به جایگاه حدیث، نقشی اساسی دارد، و برداشت نادرست از حدیث، علاوه بر این که ازمقام و منزلت حدیث می کاهد، ممکن است که منجر به گمراه کردن بعضی افراد از دین گردد. یکی از علومی که ما را به شناخت صحیح و درست از حدیث کمک می کند، علم سبب ورود حدیث است. سبب ورود حدیث، همان عاملی است که معصومین)ع)، درباره ی آن سخن گفته اند، و این علم، بهتر وسیـله برای شناخت منظور و مفهوم احادیث وآگاهی از زمینه های صدور آن می باشد، زیرا صدور برخی از روایـات معصومین)ع)، در شرایط خاصّی صورت پذیرفته است وشناخت آن زمینه ها و دلایل صدور روایات، می تواند ما را در فهم بهتر احادیث، یاری رساند. پژوهش حاضر، ترجمه به همراه نقد و تحقیقی ازکتـاب «سبب ورود الحدیث، ضوابط و معاییر»، تالیف دکتر محمّد عصری زین العابدین، استاد گروه پژوهش های اسلامی دانشگاه مالزی است. از آن جا که ملاک مولّف این کتاب، فقط بررسی اسباب ورودحدیث اهل سنت بوده، نکته ای که مولّف کتاب به خاطر سنّی مذهب بودنش در سبب ورود حدیث به آن نپرداخته، مسأله ی تقیّه است. در جایی که حدیث ذکر شده با احادیث شیعه در تعارض بوده، آن را به نقد کشیده ام. در نقـد این کتـاب سعی شده تا از اصلی ترین منـابع حدیثی و روایی شیعی و سنّی، استفاده گردد ودر بخش بررسی لغات مشکل احادیث و روایات، اصلی ترین کتب لغت هم چون لسان العرب، مقاییس اللغه و العین و ... مورد استفاده قرار گیرد، وحتی المقدور احادیث به کار رفته در کتاب، با اصل منابع مطابقت داده شود. واژه های کلیدی: سبب، ورود، حدیث، سنت، اهمّیت آن، انواع آن، تقیّه.

قرآن کریم، معجزه جاویدان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، کتاب انسان سازی است که تمامی مطالب آن در جهت رشد، تعالی، تربیت و تکامل اوست. در تعقیب هدف های هدایتی و به منظور نشان دادن آثار قدرت پروردگار متعال، یک سلسله آیات قرآنی اشاراتی گذرا به مسایل علمی و اسرار وجود و کائنات و هستی دارد که نشان از اعجاز علمی قرآن است؛ مسائل علمی که قرآن به آن ها اشاره نموده، اموری هستند که مردم جهان معاصر نزول، و قرن های پس از آن، از تفسیر آن ها اطلاعی نداشتند، بنابراین به نحوی آن ها را تأویل و توجیه می کردند. ولی امروزه با پیشرفت علم و دانش بشری، اعجاز قرآن از نظر آیات مربوط به علوم تجربی همانند سایر ابعاد اعجاز این کتاب الهی، از قبیل فصاحت، بلاغت، محتوا، اخبار غیبی و ... محرز شده است. به این ترتیب عظمت قرآن برای دانشمندان بیشتر آشکار گردیده که چگونه در 1400 سال پیش، قرآن از این امور یاد نموده که هنوز هم بشر امروزی در مواردی، درکی از مسایل علمی قرآن ندارد و شاید هزاران سال لازم است بگذرد تا نکات دقیق علمی قرآن شناسایی شود. معجزه قرآن در اینجا دقیقاً این است که برای هر عقلی، به اندازه حجم آن یعنی به همان مقدار که وی را ارضاء نماید، می بخشد. به همین جهت می بینیم که مردم کم سواد فاقد دانش، در قرآن گم شده ی خود را می یابند، انسان های متوسط و اندک مایه نیز مفاهیمی را در قرآن توانند یافت که ارضایشان نماید، افراد متبحر و متخصص در علوم مختلف نیز اعجاز قرآن را آن گونه در می یابند که با حیرت و اعجاب تمام در برابر آن درنگ می کنند. آنچه اعجاز علمی قرآن را از دیگر انواع اعجازی آن متمایز می سازد، اهمیت بیشتر این مبحث نسبت به دیگر وجوه اعجازی قرآن نیست بلکه اهمیت و جاذبه ی پیام و اعجاز روحی و انسانی قرآن که در طول قرن ها امت اسلامی را به سوی خود کشانده است پیوسته بیشتر از دیگر ابعاد آن بوده و خواهد بود. پس در واقع تمایز اعجاز علمی قرآن با دیگر ابعاد اعجازی آن در مصداقیت علوم تجربی است؛ مصداقیتی که نزد بعضی در مقایسه با دیگر میادین معرفت بشری تا مرز مطلقیت جلو رفته است. این مصداقیت بر این پایه استوار است که علم تجربی توانسته است در قله ی هرم معرفتی عصر ما قرار گرفته و در هر آنچه صحیح یا در نهایت خطا آلوده می باشد، جامعه مرجعیت را بر تن کند. پرداختن قرآن به علوم تجربی و طبیعی می تواند بهترین مشوّق و انگیزه برای مسلمانان باشد تا مسیر پژوهش های علمی را پی گرفته و به پیشرفت معرفتی و علمی دست یابند و بزرگترین چالش دنیای اسلام را که همانا عقب ماندگی در عرصه ی علوم است درمان کنند. چنانکه این عامل نقش خود را در عصر اولیه طلایی اسلام که مسمانان هم از فهم و هم در عمل به قرآن نزدیک تر بودند به درستی ایفا کرد. توجه به اسرار آفرینش و قوانین جاذبه های فضایی و کیهانی زمینه آن است که بشر از تردید و غفلت نسبت به امکان و تحقق رستاخیز و پاسخگویی در برابر پروردگار بیرون آید و به مرحله یقین دست یابد. بنابراین انسان برای رسیدن به یقین و معرفت راسخ دینی، باید از گذرگاه کیهان شناسی عبور کند. آنچه که باعث شد این موضوع را انتخاب کنم علاقه به موضوع و سوالاتی بود که در مورد اعجاز علمی برایم مطرح بود. وقتی وارد حیطه اعجاز علمی قرآن شدم با دیدگاه های متفاوتی روبرو شدم و اینکه هر کدام از صاحب نظران به بیان ادله ای مبنی بر صحت دیدگاه خود پرداخته اند. لذا با توجه به اینکه قرآن کتاب جامع هدایت است تصمیم گرفتم برای مشخص شدن وجود و یا عدم اعجاز علمی در قرآن به پژوهش در این مورد بپردازم.

چکیده خداوند در درون انسان ها امیالی قرار داد که هر کدام از این امیال باید به شیوه صحیح مرتبط با خود ارضاء و برآورده شوند. یکی از مهمترین این امیال، میل جنسی است. ارضای درست و صحیح آن نقش بسیار مهمی در آرامش روح و روان انسان دارد. قرآن کریم با نهایت ظرافت و دقت این میل طبیعی را مورد توجه قرار داده و پیروان خود را به روش دقیق ارضای میل جنسی راهنمایی کرده است. هدف اسلام تنها ارضای غریزه جنسی نیست، بلکه در کنار ارضای میل جنسی، می خواهد کانون خانواده را گرم نگه دارد و جامعه را به سمت سعادتمندی سوق دهد. بنابراین برای رسیدن به سعادت دنیوی و اخروی احکامی جهت ارضای میل جنسی از راه مشروع در قرآن صادر شده است. قرآن طریقه صحیح ارضای میل جنسی را ازدواج معرفی می کند. عدم ارضای صحیح نیازهای فطری و میل جنسی باعث به وجود آمدن انواع اختلافات و مشکلات و بیماری در سطح خانواده و جامعه می گردد. در این تحقیق علاوه بر بیان کلیات و ادبیات و پیشینه موضوع، به توضیح تفسیر علمی پرداخته و موافقان و مخالفان آن را نام برده، دلیل علمی منع مجامعت با حایض از دیدگاه قرآن و روایات مورد کنکاش و تحلیل قرار گرفته و سپس به ممنوعیت خودارضایی از نگاه قرآن و روایات پرداخته شد، در ادامه به ممنوعیت هم جنس بازی و ممنوعیت زنا از منظر قرآن و روایات مورد بررسی قرار گرفته و دلایل علمی آنها نیز بیان گردید. تحقیق حاضر در یک مقدمه و شش فصل تنظیم و تدوین گردیده است. کلید واژگان: قرآن، بهداشت جنسی، محیض، خودارضایی، همجنس بازی، زنا.

سید محمد مهدی طباطبایی بروجردی ملقب به سیدبحرالعلوم دانشمندی برجسته در دنیای اسلام، وبررخودار از جامعیت علمی وعملی در دین وعلم بوده است. تبحر ایشان در علوم مختلف که نشان از بلوغ علمی -معظم له -دارد منجر به تالیفات متعددی شدکه از آن میان کتاب الرجال- الفوایدالرجالیه- پیرامون علم رجال از جهت دارا بودن ویژگی های بی نظیر، جایگاه عظیمی بین دانشمندان رجالی پیدا کرده است. علامه بحر العلوم با تنظیم این اثر رجالی در سه بخش یعنی، بررسی مهمترین بیوتات رجالی وشرح حالها، وبرخی فواید رجالی متفرق ؛ توانست یک مجموع رجالی منظم در حیطه بررسی خاندانهای رجالی وشرح حال نگاری به وجود آورد ؛ واز سوی دیگر بهره گیری ایشان از روش فوایدنگاری نیز زمینه را برای بررسی برخی از مهمترین نکات از علم رجال باعنوان «فواید الرجالی» در بخش پایانی کتاب فراهم کرد. براین اساس این پایان نامه که باهدف بررسی آرای رجالی علامه بحرالعلوم درالفوایدرجالیه وبا رویکردی تحلیلی انجام شده،مجموعه ای ازآراءونظرات رجالی ایشان رادر قالب توثیقات ومدح خاندان های روایی در بخش بیوتات فراهم کرد؛وبررسی وتحلیل نظریه توثیق عام مشایخ نجاشی از سوی سید بحر العلوم ،ایشان را موافق این رأی رجالی نشان داد. بررسی شرح حالها به عنوان بخش دوم از کتاب بیانگر آن است سید بحر العلوم کمتر توثیق ویا تضعیفی در ذیل آن بیان کردبطوری که بیشترین آراء را در ترجمه راویان می توان مشاهده کرد.وبا برسی برخی از مهمترین نکات رجالی در بخش پایانی کتاب ، به مهترین آرای رجالی مرحوم بحر العلوم اشاره شد. واز آنجایی که بخشی از پایان نامه به مقایسه با آراء نجاشی مربوط می باشد؛سعی شده است تا به گونه ای درآن تعداداز آراء رجالی بحر العلوم که امکانش وجودداشت این مقایسه صورت گیرد.کلمات کلیدی: علامه بحر العلوم، آرای رجالی، الفواید الرجالیه، نجاشی، بیوتات.

بدون تردید پس از پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار (ع)، علمای وارسته اسلام تنها کسانی هستند که آگاهی وسیعی از تفسیر و تبیین آیات قرآن کریم دارند. محمد بن علی بن شهرآشوب سَروی مازندرانی، یکی از آن علماء و دانشمندانی است که با تألیفات ارزنده خود خدمات شایسته و فراوانی در جهت اعتلای تعالیم ارزشمند اسلام و قرآن نموده است. یکی از این آثار، کتاب «متشابه القرآن و المختلف فیه» می باشد که مملوّ از مطالب قرآنی درباره آیات متشابه و مشکل قرآن کریم است. وی با نگارش این کتاب ارزشمند، گام موثری در تفسیر این گونه آیات برداشته است. إبن شهرآشوب در کتاب خود به بیان آیات مشکل و متشابه قرآن، که گاه معنای آن با آیات دیگر متناقض است می پردازد و گاه با طرح سوال درمورد آن، پاسخ پرسش را نیز بیان می کند. نویسنده در کتاب خود، آیات مربوط به یک موضوعِ واحد را در یک باب، قرار داده و هر باب را به فصل های مختلفی تقسیم نموده است. ابوابی نظیر «توحید، عدل، نبوت، امامت، مفردات قرآن، اصول فقه، آیات الأحکام، ناسخ و منسوخ، مباحث نحوی و نوادر» که هر یک از آنها، با نظمی در خور تحسین تبویب یافته است و نشان از دقت نظر مولف در تدوین کتاب دارد. با توجه به مطالب پیش گفته، نگارنده این پژوهش سعی نموده است تا پس از ترجمه واضح و روان جلد سوم کتاب متشابه القرآن که شامل بخش هایی از مبحث نبوت، امامت و المفردات می باشد، به استخراج منابع حدیثی، تفسیری و نیز آرای مفسران و فقهای قبل از إبن شهرآشوب که نامبرده مطالب و مباحث آنان را در کتاب خود ذکر نموده است، بپردازد و در ادامه، برخی از آراء و نظرات وی را با نظرات دانشمندان و قرآن پژوهانی همچون علامه طباطبایی، إبن قتیبه دینوری، جلال الدین سیوطی، محمد بن أبی بکر رازی، آیت الله معرفت و فخر رازی مقایسه نماید. از رهگذر این تحقیق درخواهیم یافت که مولف کتاب متشابه القرآن با تکیه بر روش های مختلف همراه با جهت گیری عالمانه، به تصحیح شبهات و انحرافات موجود در آیات متشابه قرآن پرداخته و پرده از ابهام آنها برداشته است. به نظر می رسد روش وی در تفسیر آیات، بیشتر بر پایه روش اجتهادی و عقلی است که با استفاده از شاخص هایی نظیر عقل، قرآن، سنت و ادبیات (قواعد ادبی و نحوی) انجام گرفته است.

چکیده : تلاش برای دستیابی به مفاهیم بلند قرآن کریم ، یکی از ضرورت های مسلم برای هر مفسر یا مترجمی است که انس با قرآن دارد ؛ مفاهیمی که در قالب الفاظ ریخته شده ، الفاظی که در ورای آن ها معانی شگفتی نهفته است . استفاده از معنای مجازی در ادبیات پیش از نزول قرآن هم رایج بوده ، در اشعار جاهلی نمونه های زیادی از آن دیده می شود به خاطر این که مجاز یکی از ابزار زیباسازی کلام است و متکلم برای این که سخنش تأثیر و نفوذ بیشتری در مخاطب داشته باشد از این شیوه استفاده می کند و ظاهرا در تمام زبان های دنیا مشابه آن وجود دارد و قرآن کریم هم که به زبان عربی نازل شد ، منبع آرایه های زبان عربی به شمار می رود و از شیوه مجاز و زیبا سازی کلام بیش از هر سخن دیگری بهره برده است ما را بر آن داشته است تا جهت درک و فهم بهتر از واژه های موجود در قرآن و تعبیرات معنایی آن ، وارد بحث مجاز شویم و به اندازه وسعت علمی خودمان از این اقیانوس بی پایان سیراب گردیم و در صدد یافتن جوابی برای این سوالات باشیم که : -آیا فقط می توان به دیدگاه های موافقین و مخالفین مجاز بسنده کرد و یا این که می توان از مجموع نظرات آن ها به یک نظر تلفیقی جدیدی دست یافت ؟ -آیا مجاز همانند نحو عربی تابع قواعد و قوانین خاصی است که بتوان با استناد به آن ، رأی قطعی در مورد یک جمله صادر کرد و یا این که پایگاه آن ذوق است و مطابق با ذوق سلیم باید به یک نتیجه دست یافت ؟ -نقش مجاز در دستیابی به مفاهیم سوره آل عمران و نساء تا چه حد می تواند موثر باشد ؟ در این پژوهش که نحوه جمع آوری اطلاعات از کتاب ها و مقالات به صورت فیش برداری می باشد و با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده مجازات و انواع آن ها در دو سوره آل عمران و نساء بررسی شده است . کلمات کلیدی : قرآن ، بررسی ، مجاز ، آل عمران ، نساء ، دیدگاه ، مخالفان و موافقان .

زیارت حرمین شریفین از جمله دستورهای موکد اسلامی است که از نظر بازتاب فرهنگی، اجتماعی و سیاسی تأثیر بسزایی در زندگی امت اسلامی و سازندگی انسانها دارد و ائمه اطهار علیهم السلام برای تشویق مردم به آن، ثوابهای متفاوتی را برای زائران یاد کرده اند تا این امر الهی به سردی و تعطیلی کشانده نشود لذا روایات، ثواب زیارت حرمین شریفین را گوناکون گزارش کرده اند در حالی که روایات مذکور از نظر سندی صحیح و مورد اطمینان می باشند. علاوه بر آن نقش کلیدی ولایت در پذیرش سایر اعمال و فرآیندهای اسلامی مورد توجه واقع شده و با ثوابهای مضاعف نسبت به حج بیان گردیده است، با این وجود روایات خاصی وجود دارند که کامل بودن حج را مشروط بر ولایت و امامت کرده اند: «تَمَامُ‏ الْحَجِ‏ لِقَاءُ الْإِمَامِ». لذا این فریضه بزرگ الهی بیشتر از حج مورد توجه و تأکید پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار (ع) قرار گرفته است. پس در این پایان نامه تلاش می شود علل تفاوت ثواب زیارت حرمین شریفین تحلیل و صحت و سقم احادیث آنها از نظر سندی و متنی مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد. بررسی ها نشان می دهند علل تفاوت ثواب زیارت خانه خدا علی رغم معتبر بودن احادیث و ثقه بودن راویان آنها در عین وحدت عمل زائران به نحوه شناخت و تأثیر پذیری از مناسک، کیفیت عمل زائران، شرایط مختلف و متفاوت زمانی، مکانی، سیاسی، فرهنگی و ... و مقیاس های ارزشیابی و اسرار و معارف زیارت بستگی داشته باشد شاید دلیل افزون بودن ثواب زیارت ائمه (ع) نسبت به حج، اهمیت بیش از حد مسأله امامت و شرایط و بازتاب های مختلفش بر طبق نصوص دینی باشد چرا که اصل ولایت از اصول موکده دین اسلام بوده و ائمه علیهم السلام مجری، مفسر و مبین دین و صراط حقّ می باشند و یا اینکه مقیاس سنجش متفاوت بوده است.

خوشنویسی از جمله ابزرای بود که برای حفظ قرآن از دوران اولیه اسلام مورد توجه قرار گرفت. و بر قرائت قرآن زمانی که در مراحل ابتدایی قرار داشت اثر منفی داشت و زمانی که مراحل رشد را طی کرد اثر مثبت داشت. البته قرآن کریم هم در پیشرفت هنر خوشنویسی تاثیر مستقیمی داشته است.

جایگاه رفیع و شخصیت والای امام علی(ع) در فرهنگ شیعه و نیاز همیشگی جامعه مسلمین، به خصوص جامعه ما در عصر حاضر، به الگو برداری از روش های سیاست گذاری و حکومت داری امام علی(ع)، ما را بر آن داشت که به بررسی و تبیین یکی از جنبه های زندگی اجتماعی و سیاسی ایشان بپردازیم .در این پروژه نحوه تعامل امام(ع) با مخالفین سیاسی، به طور اخص خلفای ثلاثه و معاویه با تاکید بر نهج البلاغه، با روش توصیفی تحلیلی با منابع اسنادی کتابخانه ای بررسی شده است.

پروژه حاضر« تحلیل نامه امیرمومنان امام علی (ع) به حارث همدانی»باروش توصیفی وتحلیلی به محتواونکات مطروحه دراین نامه می پردازد.ازجمله مطالب به دست آمده از این نامه،آموزه های اخلاق فردی کارگزاران است که اهم آنهاعبارتنداز:لزوم تمسک به قرآن وتصدیق زندگی گذشتگان درقرآن وعبرت گیری ازآنها،غافل نبودن ازمرگ وزندگی پس از آن، اجتناب از اعمالی که هنگام آشکار شدن موجب شرم است،پرهیز ازخودخواهی،افراط درسوئ ظن وحسن ظن،لزوم شکرگزاری ازنعمت الهی وآشکارکردن آن، دوری ازلغوومحل حضورشیطان.بخش دیگرازاین نامه به اخلاق اجتماعی کارگزاران پرداخته که اهم آنها عبارتنداز:کظم غیظ، عزم ومدارا به هنگام قدرت،حفظ آبرو، توصیه به شهرنشینی ازآن جهت که موجبات رشدرافراهم می کندومحل اجتماع مسلمانان است، اهمیت دادن به نمازجمعه. محوردیگراین نامه، تربیت صحیح نفس است که با رفق ومدارا کردن باآن به گونه ای که ازاکراه به آن پرهیزگرددودربرخی ازمواردبافریب دادن آن محقق می گردد.