در دو دهه گذشته اقتصاد جهانی متشکل از اقتصادهای ملی با موانع جغرافیایی و حقوقی از هم منفک شده به یک اقتصاد وابسته به هم که در آن عوامل اقتصادی از فرصت‏های تفسیری بهره‏مند می‏شوند دچار تغییرات عظیمی گردیده است. اقتصاد جهانی نمی‏تواند پایدار باشد، مگر اینکه برخی از ابزارهای تنظیمی آن چنان طراحی و اجرا شوند که از تفسیرهای مختلف و متفاوت کاسته شده و به جهانی سازی اقتصاد منتهی شود. یکی از این ابزارهای تنظیمی متحدالشکل کردن مقررات تجاری بین المللی است بیع بین الملل به عنوان یکی از زیر مجموعه‏های تجارت بین الملل در مقایسه با سایر اعمال و وقایع تجاری با پیچیدگی بیشتری روبرو است. زیرا در بیع بین الملل حمل و نقل کالا از مبدا فروشنده به مقصد خریدار به اندازه خود قرارداد بیع اهمیت دارد. از نگرانی‏های معمول دیگر در بیع بین الملل، دوری فاصله بین خریدار و فروشنده که از ماهیت بیع بین الملل است، همچنین قوانین متفاوت کشورهای دو طرف قرارداد بیع در حین انعقاد یا پس از آن توانایی مالی، اقتصادی هر یک از طرفین می‏تواند از عوامل تاثیر گذار در تصمیم‏گیری و اعتمادسازی بین المللی به شمار آید. در این راستا جامعه بین المللی تجاری نیز در این اندیشه بوده است تا سازوکارهایی را طراحی نماید و بر این نگرانی‏ها پایان دهد. در این زمینه موفقیت‏هایی حاصل گردیده ولی هنوز نتایج بدست آمده نمی‏تواند دست اندرکاران بیع بین‏الملل را راضی نماید.

ایران بعد از انقلاب اسلامی ، در پروژه های بالادستی از روشهای قراردادی مانند خدمات و یا بیع متقابل استفاده کرده است.در این رساله سعی خواهیم کرد که به بررسی امکان استفاده از روشهای مختلف قراردادی از جمله امتیازی، ساخت-بهره برداری –واگذاری، خدماتی محض،خدماتی خطر پذیر،مشارکت در تولید و مشارکت در سرمایه گذاری، در کنار بیع متقابل بپردازیم. در بخش اول به کلیات موضوع از قبیل تعریف پروژه های بالادستی و همچنین تعریف انواع قراردادها و ویژگیهای آنها پرداخته و در بخش دوم و سوم ضمن بررسی و تحلیل قوانین مرتبط با نفت با توجه به اینکه در سال 1384 مجوز استفاده از روش های مختلف قراردادی با حصول شرایطی در برنامه چهارم توسعه اجتماعی اقتصادی ایران داده شده است به بررسی تطبیق این شرایط هشتگانه با ویژگیهای روش های مختلف قراردادی خواهیم پرداخت که ببینیم آیا این قرارداد ها با قوانین ایران و اصول هشتگانه در ماده 14(ب) برنامه چهارم مطابقت دارد یا خیر. واژگان کلیدی: قراردادهای بیع متقابل- قراردادهای بین المللی نفتی- ماده 14 قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران- پروژه های بالادستی صنعت نفت و گاز