نام پژوهشگر: سید محمد حسن مرتضوی
فاطمه محمدی عمله نوراله معلمی
گلدهی و میوه بندی مهمترین رویداد فیزیولوژیکی درختان میوه است و گل ها، نخستین نیاز برای تولید میوه می باشند. یکی از عوامل مهم در تشکیل جوانه گل در درختان میوه و به خصوص مرکبات نیتروژن است. و از طرفی میزان محصول تحت تأثیر مستقیم گلدهی و میوه بندی است. با توجه به نقش نیتروژن در رشد زایشی و افزایش عملکرد و تأثیر بر روی خصوصیات فیزیکی-شیمیایی میوه ها، مطالعه برای تعیین مقدار بهینه و زمان مناسب کاربرد نیتروژن ضرورت می یابد. به منظور بررسی تأثیر محلول پاشی زمستانه اوره بر میزان گلدهی، میوه بندی و خصوصیات فیزیکی-شیمیایی میوه ها، آزمایشی بر روی درختان 7 ساله لمون رقم اورکا پیوند شده بر روی پایه لیموی مکزیکن لایم در سال زراعی 89-1388 در باغ مرکبات احرار زاگرس وابسته به جهاد کشاورزی شهرستان گچساران صورت گرفت. تیمارها شامل محلول پاشی اوره در سه سطح (0، 1 و 5/1) % و زمان محلول پاشی در سه سطح 15 دی (11هفته قبل از تمام گل)، 30 دی (9 هفته قبل از تمام گل) و 15 بهمن (6 هفته قبل از تمام گل) بود. پژوهش با یک آزمایش فاکتوریل با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی و 4 تکرار انجام شد. صفات مورد بررسی شامل درصد نیتروژن و پرولین در برگ، تعداد گل، قطر تخمدان، سطح میوه بندی، میزان کل محصول، وزن میوه، درصد آب میوه، مواد جامد محلول، اسیدیته، نسبت مواد جامد محلول به اسیدیته، آسکوربیک اسید، ضخامت پوست، درصد پوست، درصد گوشت، قطر طولی و عرضی میوه بود. نتایج این پژوهش نشان داد که محلول پاشی زمستانه اوره به مدت 1 هفته، به طور موقت، موجب افزایش سطح نیتروژن و پرولین برگ ها شد. غلظت های مختلف اوره موجب افزایش تعداد گل گردید. بیشترین تأثیر مربوط به غلظت اوره 5/1% بود. در تیمار اوره 1 و 5/1% قطر تخمدان، سطح میوه بندی، میزان کل محصول، وزن میوه، درصد آب میوه، اسیدیته (ta)، اسکوربیک اسید، قطر طولی و عرضی میوه نسبت به شاهد افزایش یافت. میزان درصد مواد جامد محلول (tss) در غلظت های مختلف اوره و تیمار شاهد اختلاف معنی داری با یکدیگر نداشتند. نسبت tss/ta و درصد گوشت میوه در غلظت اوره 5/1% کاهش یافت، ولی از نظر آنالیز آماری اختلاف معنی داری بین تیمار شاهد و غلظت های مختلف اوره وجود نداشت. ضخامت پوست میوه در اوره 5/1% کاهش یافت. درصد پوست میوه در غلظت های مختلف اوره کاهش یافت. از نظر زمان کاربرد، محلول پاش اوره در 30 دی ماه تأثیر بیشتری در افزایش تعداد گل داشت. زمان های مختلف محلول پاشی اختلاف معنی داری بر روی سطح میوه بندی و درصد پوست میوه نداشت
زهرا کرمی سید محمد حسن مرتضوی
رقم برحی از مهمترین ارقام خرمای دنیاست که به علت داشتن تانن و طعم گس اندک، از مناسب ترین ارقام جهت مصرف در مرحله خلال است. اما به علت پرآب بودن بافت و فعالیت شدید تنفسی، میوه فساد پذیر بوده و عمر نگهداری کوتاهی دارد. با توجه به محدودیت های مصرف این رقم در مرحله خلال، استفاده از روش های نوین بسته بندی می تواند در توسعه بازارهای مصرف این محصول مورد توجه قرارگیرد. پژوهش حاضر به منظور بررسی تاثیر تیمارهای مختلف بسته بندی (اتمسفر تغییریافته (مپ) غیرفعال، اتمسفر تغییریافته حاوی بالشتک های جاذب اتیلن و شاهد) و نیز دمای نگهداری (5 و 15 درجه سانتی گراد) بر ماندگاری میوه خرمای رقم برحی برداشت شده در مرحله خارک انجام پذیرفت. طی 27 روز نگهداری، میوه ها به فاصله زمانی هر سه روز یکبار آنالیز کیفی شده و از نظر فاکتورهای مختلفی مثل سفتی بافت، درصد کاهش وزن، اسیدیته قابل تیتراسیون، مواد جامد محلول، درصد تبدیل به رطب، رنگ ظاهری پوست میوه، نشت الکترولیت، ظرفیت کل آنتی اکسیدان ها و غلظت مواد فنولی ارزیابی شدند. نتایج نشان داد میوه ها در بسته بندی مپ حاوی بالشتک جاذب اتیلن از کمترین درصد کاهش وزن (42/0%)، کمترین درصد تبدیل به رطب (35%) و بیشترین سفتی بافت برخوردار بودند و از نظر دیگر صفات کیفی نیز کمترین کاهش را نشان دادند. در بسته بندی اتمسفر تغییریافته اگرچه درصد کاهش وزن میوه ها حداقل بود ولی بخش بزرگی از میوه ها (2/44%) به رطب تبدیل شد و سفتی میوه به نحو قابل توجهی کاهش یافت. همچنین دمای 5 درجه سانتی گراد نسبت به 15 درجه سانتی گراد در حفظ خصوصیات کیفی میوه اثر بهتری داشت، به طوریکه بیشترین غلظت مواد فنولی (7/895 میلی گرم گالیک اسید بر گرم)، کمترین درصد کاهش وزن (2/1%) و کمترین درصد تبدیل میوه های خارک به رطب (8/32%) در میوه-های نگهداری شده در دمای 5 درجه سانتی گراد مشاهده گردید.
صدیقه علمی سید محمد حسن مرتضوی
توت فرنگی به عنوان یک محصول حساس به شوری می باشد که واکنش آن به تنش در بین ارقام مختلف متفاوت است. به عبارت دیگر شدت های مختلف تنش شوری منجر به ایجاد مجموعه ای از مشکلات در کشت توت فرنگی گردیده است. کلسیم به عنوان یک عنصر ضروری برای گیاهان معرفی شده است و نقش مهمی در مقاومت گیاهان به تنش های محیطی از جمله تنش شوری بازی می کند. این آزمایش برای مطالعه اثر محلول پاشی cacl2 در سه سطح (0، 2/0 و 4/0 درصد) بر روی رشد، عملکرد و خصوصیات میوه توت فرنگی رقم کردستان رشد یافته در شرایط هیدروپونیک در شرایط غیر گلخانه ای با چهار سطح شوری (0، 15، 30 و 45 میلی مول) کلریدسدیم در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام پذیرفت. فاکتور های مربوط به عملکرد و کیفیت میوه ها در طول آزمایش اندازه گیری شد. در پایان آزمایش گیاهان از محیط کشت خارج شده و فاکتور های رشد رویشی مانند تعداد و سطح برگ ، سطح نکروزه شدن برگ و وزن تر و خشک ریشه ها اندازه گیری گردید. علاوه بر این محتوای رطوبت نسبی، میزان نشت الکترولیت، مقدار پرولین و کلروفیل نیز اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که تنش شوری فاکتور های رشد رویشی را کاهش داد و افزودن کلسیم تحت شرایط شرایط تنش شوری سبب افزایش تعداد برگ و سطح برگ و همچنین وزن تر و خشک ریشه ها نسبت به گیاهان شاهد گردید. فاکتورهای مربوط به عملکرد، کلروفیل، وزن تر و خشک ریشه ها تحت شرایط تنش کاهش پیدا کرد. استفاده از کلسیم توانست اثرات ناشی از تنش را بر روی رشد و عملکرد کاهش دهد. برخی فاکتورهای کیفی تحت تأثیر تنش شوری قرار گرفتند و نتایج به دست آمده نشان داد که اسیدیته و ph آب میوه تحت تأثیر تنش تغییری نکردند ولی درصد مواد جامد محلول کاهش و میزان پرولین و ویتامین c افزایش معنی داری نشان دادند.
حمید احمدی فخر نوراله معلمی
چکیده : نگهداری محصولات باغبانی در سردخانه یکی از مهمترین روش های نگهداری و عرضه طولانی مدت آنها می باشد. در این تحقیق تیمارهای متیل جاسمونات (24 میکرولیتر در لیتر)، کلرید کلسیم (2 درصد) و گرمادهی متناوب (به صورت هر 6 روز یک روز در دمای 20 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی 70 درصد) بر روی میوه های انار رقم گاودماغ کوهدشت اعمال و به مدت 4 ماه در دمای پایین (دمای1± 3 درجه سانتی-گراد و رطوبت نسبی 85-80 درصد) نگهداری شدند. بررسی صفات کیفی و کمی میوه های تیمار شده طی دوره نگهداری و نیز پس از پایان دوره انبارداری، بعد از 2 روز نگهداری در دمای 20 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی 70 درصد به منظور اعمال شرایط عمر قفسه ای انجام گرفت. نتایج نشان داد که استفاده از تیمار متیل جاسمونات به تنهایی و نیز همراه با کلرید کلسیم سبب کمترین درصد کاهش وزن، کمترین میزان نشت الکترولیت، کمترین شاخص سرمازدگی و نیز بیشترین میزان ویتامین ث در آب انار شد. همچنین بیشترین میزان آنتوسیانین با اعمال تیمار گرمادهی متناوب به دست آمد. در مجموع اعمال تیمار متیل جاسمونات به تنهایی و یا همراه با کلرید کلسیم به عنوان موثرترین تیمار در حفظ صفات کیفی و کمی میوه انار در طول انبارداری سرد، شناخته شد.
سلاله نجفی مرغملکی سید محمد حسن مرتضوی
شوری خاک از جمله مهم ترین عوامل محدود کننده تولید محصولات کشاورزی به شمار می رود. در مناطق خشک و نیمه خشک مانند ایران، بیش از نیمی از زمین های قابل کشت (در حدود 27 میلیون هکتار) از خاک های شور و سدیمی تشکیل شده است. توت فرنگی یک محصول حساس به شوری می باشد که واکنش آن به تنش در بین ارقام مختلف متفاوت است. نقش کلسیم در کاهش اثرات مضر شوری بر روی گیاهان مختلف نشان داده شده است و مقدار کلسیم خاک ، یک فاکتور مهم در کنترل سمیت یونی، به خصوص در محصولات حساس به سدیم وکلر به شمار می رود. این آزمایش به منظور بررسی اثر محلول پاشی نیترات کلسیم در دو سطح (0 و 5/0 درصد) بر رشد رویشی و زایشی گیاه و کیفیت میوه دو رقم توت فرنگی (سلوا و کامارزا) رشد یافته در شرایط هیدروپونیک با 5 سطح شوری (0، 15، 30، 45 و 60 میلی مول) کلریدسدیم به صورت طرح اسپلیت- اسپلیت پلات در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه بلوک به اجرا درآمد. برخی فاکتور های مربوط به رشد رویشی و رشد زایشی و خصوصیات کیفی شامل تعداد گل، برگ و میوه، وزن و حجم میوه، سفتی، مواد جامد محلول، پ هاش و اسیدیته قابل تیتردر طول آزمایش اندازه گیری شد. در پایان آزمایش گیاهان از محیط کشت خارج شده و فاکتور های رشد رویشی مانند سطح برگ، درصد نکروزه برگ، وزن تر و خشک اندام هوایی و وزن تر و خشک ریشه ها اندازه گیری گردید. علاوه بر این محتوای رطوبت نسبی، میزان نشت الکترولیت و کلروفیل و سایر خصوصیات کیفی میوه نیز در پایان آزمایش اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که تنش شوری فاکتور های رشد رویشی را کاهش داد و افزودن کلسیم تحت شرایط شرایط تنش شوری سبب افزایش تعداد برگ و سطح برگ و همچنین وزن تر و خشک اندام هوایی نسبت به گیاهان شاهد گردید. محتوای نسبی آب برگ، کلروفیل، وزن تر و خشک ریشه ها تحت شرایط تنش کاهش پیدا کرد. رشد زایشی در اثر اعمال شوری کاهش یافت، و کاربرد نیترات کلسیم نیز سبب کمتر شدن رشد زایشی گردید. نتایج به دست آمده نشان داد برخی فاکتورهای کیفی میوه مانند درصد مواد جامد محلول، اسیدیته قابل تیتر ، ویتامین ث، ظرفیت آنتی اکسیدانی، ترکیبات فنولی و حجم میوه کاهش و میزان پ هاش و پرولین میوه، افزایش معنی داری نشان دادند. مقدار آنتوسیانین میوه، در اثر شوری و کاربرد نیترات کلسیم، تغییر معنی داری نیافت. به طور کلی رقم سلوا از نظر رشد رویشی از کامارزا پر رشدتر و از نظر زایشی ضعیف تر بود. میزان مواد جامد محلول، اسیدیته قابل تیتر، ویتامین ث، آنتوسیانین، ظرفیت آنتی اکسیدانی و سفتی میوه به طور قابل توجهی در رقم سلوا بیشتر از رقم کامارزا بود.
ندا بستانی سید محمد حسن مرتضوی
تراکم بوته در واحد سطح یکی از عوامل تعیین کننده و موثر در روند رشد رویشی، زایشی و اجزاء عملکرد گیاهان به شمار می رود. از سوی دیگر تغذیه برگی به عنوان روشی سریع برای تأمین عناصر غذایی مورد نیاز گیاه شناخته می شود. در این پژوهش به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی، اثر دو فاکتور تراکم بوته در گلدان (در سه سطح دو، سه و چهار بوته) و محلول پاشی (در چهار سطح شامل شاهد، ترکیب فلاورپاور، ترکیب ست و ترکیب فلاورپاور+ست)، مورد بررسی قرار گرفت.نتایج نشان داد که افزایش تراکم باعث بیشتر شدن سطح ویژه برگ و کاهش قابل توجه دیگر صفات رویشی شد. صفات زایشی بجز تعداد گل خشک شده، دیگر صفات به طور معنی داری تحت تأثیر تراکم قرار گرفت. با افزایش تراکم بوته در گلدان عملکرد بوته کاهش ولی عملکرد گلدان افزایش یافت. صفات کیفی به جز سفتی بافت میوه و درجه دفرمه شدن تحت تأثیر تراکم قرار گرفت. از سوی دیگر محلول پاشی به جز برخی صفات مانند وزن خشک ریشه و اندام هوایی، سطح و تعداد برگ، درصد میوه بندی و حجم میوه بر بیشتر صفات اندازه گیری شده اثر معنی داری گذاشت و به طور کلی محلول پاشی با ترکیب ست بیشترین تأثیر را بر عملکرد بوته و عملکرد کل داشت.