چکیده جهت بررسی میزان فلزات سنگین در آب و ماهیان قزا آلا موجود در استخرها چهار ایستگاه هراز ، رازان، چلرود و آمل جهت مطالعه در نظر گرفته شد. این چهار ایستگاه با توجه به موقعیت معادن تعیین شد. از هر ایستگاه تعداد 8 عدد ماهی قزل آلا (هر ایستگاه 1 استخر)از مزارع خریداری گردید.ماهیان خریداری شده در کنار یخ به آزمایشگاه منتقل شدند.جهت اخذ نمونه آب،از قوطی های دربدار استفاده شد.نمونه از عمق 30 سانتی متری اخذ شد. ماهیان در آزمایشگاه دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار پس ا ز انجام بررسی های بیومتریک ،فلس کنی شده و قطعه ای از گوشت ماهی (حدود 10 گرم) از بدن جدا و پس از توزین جهت خشک شدن در فور قرار داده شد.نمونه های خشک شده توسط هاون چینی کاملا پودر شده و به بشر منتقل گردید.میزان 5 میلی لیتر اسید نیتریک غلیظ به دو نمونه اضافه شد و حرارت داده شدند.تا زمانی که محلول شفاف شود،نمونه بایستی حرارت داده شود.پس از شفاف شدن،محلول از صافی گذر و حجم آن با آب به 50 میلی لیتر رسانده شد.مقدار جذب نمونه توسط دستگاه جذب اتمی تعیین و با ترسیم نمودار استاندارد ،غلظت تعیین مقدار شد.غلظت روی در عضلات ماهیان در ایستگاه های هراز ، رازان ، چلرود و آمل به ترتیب 0.72، 0.32، 0.52 و 0.5 بود . نیکل در عضلات ماهیان در هیچ ایستگاهی پیدا نشد .و میزان کروم به ترتیب 0.586 ،0.492،0.506و 0.552بود . در آنالیز نمونه های آب میزان روی در ایستگاه های مختلف 1.72 ،1.8،1.77 و 1.7 بود . نتایج مطالعه حاضر نشان می دهد که در فصل پاییز (فصل نمونه گیری در مطالعه حاضر)غلظت فلزات سنگین درآب رودخانه هراز در حد استانداردهای epa است. در مطالعه حاضر غلظت فلزات سنگین روی ، کروم و نیکل در نمونه های رسوب در چهار ایستگاه در مقایسه با مطالعه مشابه انجام شده توسط نصر آبادی در سال 2009 کاهش یافته بود.به نظر می رسد علت پایین تر بودن این مقادیر ،فصل نمونه گیری باشد زیرا رودخانه هراز دارای بهار های هیدروترمال است.در مطالعه خاضر غلظت روی در عضلات ماهیان درایستگاه هراز تفاوت معنا داری با سایر ایستگاه ها داشت.به نظر می رسد علت این مسئله ورود پس آب های صنعتی هراز باشد.مواد آلی موجود در پس آب سبب ورود مس به بخش اکسید شونده و تشکیل کمپلکس های آلی می گردد.نتایج این مطالعه حکایت از پایین بودن غلظت فلزات سنگین در عضلات ماهیان دارد.هر چند این مطالعه یک مطالعه مقطعی است.با توجه به آلودگی رودخانه هراز به فلزات سنگین،خطر زیستی چندانی ماهیان پرورشی منطقه را تهدید نمی کند.

چکیده فارسی : تحقیق حاضر در پاییز سال 1389 به منظور تعیین غلظت فلزات سنگین( ( hg,pb ,cd در بافت عضلانی ماهی کفال پوزه باریک ( liza saliens) در ساحل بندرامیرآباد انجام گرفت. اهداف مورد نظر، مقایسه نتایج غلظت با گونه های دیگرماهیان دریای خزر و سایر مناطق و همچنین مقایسه با استانداردهای جهانی who)و nhmrcوuk و... (جهت حصول اطمینان از بلامانع بودن مصرف انسانی بود. در این راستا نیز، برآورد ریسک خطر مصرف این گونه از ماهیان برای افراد خردسال و بزرگسال محاسبه گردید. بدین منظور بافت عضلانی 44 نمونه تصادفی ماهی صید شده تفکیک گردید. ابتدا پس از بیومتری بافت عضلانی توسط تیغ اسکالپل جدا و نمونه را خشک کرده و بطریق هضم اسیدی نمونه آماده سازی شده توسط دستگاه جذب اتمی غلظت فلزات اندازه گیری گردید. نتایج غلظت فلزات سنگین ( 2.65 ) , pb( 0.61 ) , cd (0.0013 ) hgبر حسب میکروگرم بر گرم وزن خشک (ppm dw) اندازه گیری گردید. غلظت فلز سرب در ماهی کفال سالینس بالاتر از ماهی کفال اوراتوس در دریای خزر و آتلانتیک جنوبی و غلظت کمتری نسبت به کفال سفالوس در دریای مدیترانه دارا می باشد. غلظت فلز و مس در ماهی کفال پوزه باریک (liza salienc) مقادیر بالاتری نسبت به سایر گونه ها ازجمله اوراتوس دریای خزر و سایر گونه ها در سایر مناطق جغرافیایی نشان داده است. میزان تجمع فلز کادمیم درعضله ماهی کفال سالینس از سایر گونه های کفال در سایر مناطق جغرافیایی بیشتر بوده است. در بافت عضلانی ماهی کفال پوزه باریک تجمع فلزات ، جیوه با استانداردهای(maff، fda ،ec ، who) مطابقت می نماید. فلز سرب پایین تر ازمقادیر استانداردهای ( nhmrc، maff، who) و چند کشور دیگر (نیوزیلند،هنگ کنگ،دانمارک و سوئیس ) تعیین شد ولی مقادیری بالاتر از حدود مجاز ( fao، ec ) نشان داد. میزان تجمع فلز کادمیوم در بافت عضلانی ماهی کفال پوزه باریک پایین تر از حدود استانداردهای who و fao و maff و new zealand و hong kong و denmark و بالاتر از حدود مجاز تعیین شده از سوی استانداردهای ec و nhmrc و switzerland تعیین شد. براساس سرانه مصرف 6 کیلوگرم ماهی درسال بامحاسبه thq ( target hazard quotient )خطرآشکاری برای سلامت افرادبزرگسال وخردسال بوجود نمی آورد ( thq<1 ). اگربه تنهایی مصرف سرانه ماهی کفال به 12 کیلوگرم برسد آنوقت سلامت مصرف ماهی برای افراد خردسال به حد آستانه خطر برای فلزات سرب و کادمیم می رسد. باتوجه به اینکه بیشترین صید ماهیان استخوانی دریای خزر، ماهیان سفید( 65 درصد) و کفال( 30 درصد) است. با فرض اینکه مصرف تغذیه ایی ماهی از این دو گونه باشد. نتایج thq برای دوگونه منطقی تر بنظر می رسد. هرچند ریسک مصرف ماهیان کفال در افراد بزرگسال پایین تر از افراد خرد سال است ولی با روند فزونی آلاینده ها در دریای خزر برای گروه سنی خردسال بدلیل حساسیت بیشتر نسبت به آلودگی، بایستی بیشتر مورد توجه قرار گیرد.

بررسی مقدار ازت آزاد کل (tvn) در ماهی کپور نقره ای در زمان صید و نگهداری در 2 روش یکی از روشهای تعیین کیفیت ماهی ، اندازه گیری ازت آزاد کل (tvn) میباشد. در این مطالعه 60 عدد ماهی کپور نقره ای (silver corp) را مورد بررسی قرار دادیم که تعداد 30 نمونه بطور کامل و0 3 نمونه دیگر با خالی کردن امعاء واحشاء بدن آنها مورد آزمایش قرار گرفت. آزمایشات به ترتیب بلافاصله بعد از صید، 12 ، 24 و 48 ساعت بعد از صید انجام شد. نتایج نشان داد که وجود امعاء و احشا در بدن ماهی به طور معناداری باعث بالارفتن مقدارtvnمی گردد. با توجه به این بررسی خالی کردن امعاء و احشاء بعد از صید ماهی امری ضروری و بهداشتی در حفظ کیفیت و تازگی ماهی می باشد.

یکی از روش های تعیین کیفیت ماهی، اندازه گیری ازت آزاد کل (tvn) می باشد. در این مطالعه 60 عدد ماهی قزل آلای رنگین کمان (rainbow trout) را مورد بررسی قرار دادیم، که تعداد 30 نمونه بطور کامل و 30 نمونه دیگر با خالی کردن امعاء و احشاء بدن آنها مورد آزمایش قرار گرفتند. آزمایشات به ترتیب بلافاصله بعد از صید، 12 و 24 و 48 ساعت بعد از صید انجام شد. نتایج نشان داد که وجود امعاء و احشام در بدن ماهی به طور معناداری باعث بالارفتن مقدار tvn می گردد. با توجه به این بررسی خالی کردن امعاء و احشاء بعد از صید ماهی امری مفید و بهداشتی در حفظ کیفیت و تازگی ماهی می باشد.

در تحقیق حاضر در زمستان سال 1390 در منطقه ساحلی قائم شهر در سه ایستگاه چپک رود،لاریم و یزدانی صورت گرفته است.تعداد 30 قطعه ماهی زالون پس از صید از سواحل ساحلی دریای خزر بلافاصله با آب سرد شسته و بعد از بیومتری ماهیان کاملا شکم شده است.متوسط طول ماهیان در این بررسی در ایستگاه شماره یک 19 سانتی متر در ایستگاه شماره دو 20 سانتی متر و در ایستگاه شماره سه 17 سانتی متر بوده است.متوسط وزن ماهیان در ایستگاه شماره یک 700 گرم در ایستگاه شماره دو 75 و در ایستگاه شماره سه 705 گرم بوده و متوسط سن ماهیان در ایستگاه یک 5/2 سال در ایستگاه دو 4/2 سال و در ایستگاه سه 1 سال بوده است. نمونه گیری در هر ایستگاه به طور جداگانه به صورت صید ترال انجام گرفته سپس ماهیان فریز شده و به آزمایشگاه انتقال دادیم.پس ار قطعه قطعه کردن ماهی ها به سه قسمت سر و تنه و دم،پوست و استخوان آنها به طور کامل جدا شده و فقط گوشت ماهی برای انجام آزمایش مورد استفاده قرار گرفت.گوشت هر قسمت از سر،تنه و دم درون چرخ گوشت به صورت کاملا هموژن درآورده شده است.برای مطالعه و بررسی اسیدهای چرب موجود در بافت ماهی ذکر شده اقدام به استخراج چربی و تهیه متیل استر از آنها و سپس با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گاز-مایع اقدام به شناسایی اسیدهای چرب موجوددر بافت آنها گردید.میانگین اسید لینولئیک 53/1 و میانگین اسید لینولنیک 35/2 بوده است.در مقایسه وزن ،طول و سن ماهی های سه ایستگاه تفاوت معنی داری وجود ندارد.در مقایسه اسید لینولئیک و لینولنیک سه ایستگاه هم تفاوت معنی داری وجود ندارد.در رابطه وزن ماهی با اسید لینولئیک سطح معناداری بدست آمده یعنی با افزایش یک متغیر دیگری هم افزایش و با کاهش آن دیگری کاهش می یابد.رابطه وزن ماهی با لینولنیک و رابطه طول ماهی با این دو اسید تفاوت معنی داری بدست نیامده است.رابطه سن ماهی با لینولئیک سطح معنی داری بدست آمده یعنی با افزایش سن اسید زیاد و با کاهش سن اسید کمتر می باشد.رابطه سن ماهی با لینولنیک و رابطه لینولئیک و لینولنیک اسید ماهی های نر و ماده اختلاف معنی داری بدست نیامده است.

تحقیق حاضر در پاییز سال 1389 به منظور تعیین غلظت فلزات سنگین (مس، سرب، روی) در بافت عضلانی ماهی پوزانک (alosa caspia ) در ساحل بابلسر انجام گرفت. اهداف مورد نظر، مقایسه نتایج غلظت با گونه های دیگرماهیان دریای خزر و سایر مناطق و همچنین مقایسه با استانداردهای جهانی who)و nhmrcوuk و... (جهت حصول اطمینان از بلامانع بودن مصرف انسانی بود. در این راستا نیز، برآورد ریسک خطر مصرف این گونه از ماهیان برای افراد خردسال و بزرگسال محاسبه گردید. بدین منظور بافت عضلانی 40 نمونه تصادفی ماهی پوزانوک صید شده تفکیک گردید. ابتدا پس از بیومتری بافت عضلانی توسط تیغ اسکالپل جدا و نمونه را خشک کرده و بطریق هضم اسیدی نمونه آماده سازی شده توسط دستگاه جذب اتمی غلظت فلزات اندازه گیری گردید. نتایج غلظت فلزات سنگین (0.012<),pb(4/0 ) ,zn (013/0) cu بر حسب میکروگرم بر گرم وزن خشک (ppm dw) اندازه گیری گردید. و نتایج با استفاده از نرم افزار spss تجزیه و تحلیل گردید. از ضرائب همبستگی پیرسون (pearson) به منظور بررسی روابط میان میزان تجمع فلزات در بافت عضله و برخی پارامترهای بیومتریک ماهی ها (وزن، طول کلی و طول فورک) استفاده شد. همچنین آزمون (t) paired-samples test بین دوجنس نر و ماده از دیدگاه تجمع فلزات در بافت عضله مورد بررسی قرار گرفت. مقایسه مقادیر بدست آمده با استاندارد سازمان بهداشت جهانی نشان داد که مقدار فلزات سنگین سرب، روی و مس ازحد مجاز سازمان بهداشت جهانی کمترمی باشد. با محاسبه thq نسبت دوز تعیین شده آلاینده به سطح دوز مرجع نسبت کمتر از 1 را برای فلزات (سرب، مس و روی )در افراد بزرگسال و خردسال نشان داده است. بنابر این مصرف ماهی پوزانوک دریای خزر خطری برای سلامت افراد ندارد.