یکی از عوامل تغییر و تحریف ادیان آسمانی، ورود عناصر جعلی و خرافی به ساحت مقدس دین و بسط و گسترش آن در قالب آموزه های دینی بوده است. به وطور کلی منظور از خرافه، پدیده ای است که هیچگاه مورد قبول عقل، شرع و علم نبوده اما در طول تاریخ، افکار بسیاری از انسانها را به انحراف کشانده است. زمینه ها و عوامل بسیاری از جمله علل روانی، شرایط اجتماعی و سیاسی و ... در پیدایش خرافات و رواج آن در بین جوامع دخیل بوده اند. خرافات را به لحاظ میزان پای بندی مردم به آن ها می توان به دو دسته ی اعتقادی و اجتماعی تقسیم نمود. اما پیرایش چهره دین از اوهام و خرافات و عرضه حقایق نابا اسلامی بر مردم، دغدغه و هدف همه ی دینداران واقعی و در رأس آن ها معصومان (علیهم السلام) می باشد. از جمله راهکارهای معصومان (علیهم السلام) در مبارزه ی با خرافات، علاوه بر برخوردهای موردی با مصادیق آن، تلاش در جهت ارتقاء سطح فکری و علمی و نیز پرهیز دادن از زمینه های ابتلاء به خرافه از جمله تقلید کورکورانه و پندارگرایی و ... بوده است. کلیدواژه ها: خرافه-جعل-خرافه زدایی-سیره- معصومان (علیهم السلام)

چکیده ندارد.

چکیده چکیده توبه واستغفار از مهمترین آموزه های تربیتی و اخلاقی نهج البلاغه است که آثار بی شمار و پی آمدهای مثبت فراوانی دارد به گونه ای که می تواند سبب اصلاح و الهی شدن رفتار های فردی و جمعی افراد گردد.توبه امری ارادی و اختیاری، به معنای بازگشت و ترک گناه بوده و عقلاً و شرعاً واجب است. استغفار به معنای مستور کردن و پوشاندن و طلب آمرزش ازگناه است. در کلمه استغفار به دو اسم از اسماءشریفه الهی، غفّاریّت و تّوابیّت اشاره شده است. توبه و استغفار گاهی در یک معنا و مفهوم به کار می رود اما تفاوت هایی با هم دارند که در این پایان نامه به آن پرداخته شده است. قرآن کریم به عنوان عالی ترین راهنمای بشر، توبه را رمز رستگاری دانسته و از استغفار به عنوان وسیله ای برای تغییر سرنوشت امت یاد می کند. حضرت علی (ع) نیز در نهج البلاغه همواره انسان را به توبه امر می کند و بر ضرورت آن تأکید کرده و امر بر توبه را مقدم بر سایر اعمال و عبادات دانسته است. توبه دارای آثاری می باشد،که می توان آن را در ابعاد فردی-دنیوی، فردی-اخروی، اجتماعی-دنیوی مورد بررسی قرار داد.رهایی از تکبر و نادانی،جبران خطا و دوری از حرمان،اعتلای مسئولیت پذیری و.......ازجمله آثار توبه و استغفار دربُعد فردی–دنیوی است.محو گناهان،جلوگیری از حسرت و پشیمانی در جهان آخرت و....... نیز از جمله آثار توبه و استغفار در بُعد فردی-اخروی است.امان از نزول عذابهای گروهی و شخصی ،تأثیر مثبت بر محیط زیست و........ از جمله این آثار در بُعد اجتماعی- دنیوی و قرار گرفتن در صراط مستقیم الهی از جمله مهمترین آثارتوبه و استغفار است . کلید واژه : نهج البلاغه ، توبه ، استغفار ،آثار توبه و استغفار ، مرزبندی توبه و استغفار .

گونه شناسی روایات تفسیری معصومان (ع) به دلیل جایگاه خاص سنت در تبیین قرآن، از اهمیّت ویژه ای برخوردار است و از آنجا که عصر امام حسن عسکری (ع) توأم با خفقان سیاسی، انزوای شیعیان و انحراف های دینی بود، بررسی انواع گونه های روایی ایشان در تبیین آیات قرآن کریم، نگاه ویژه ای را می طلبد. امام حسن عسکری (ع) در عصر خود سیاست تقیّه را در پیش گرفت و به فعالیت های آموزشی روی آورد و در حوزه تفسیر با تطبیق آیات بر شرایط زمان، به تبیین جایگاه اهل بیت (ع) پرداخت. آن حضرت در تفسیر آیات، علاوه بر بیان معنای ظاهری، اهتمام خود را به ارائه ی معنای باطنی کلام خدا و تطبیق آیات بر مصادیق معطوف کرده است، حضرت به مباحث علوم قرآن اشاره ای نکرده ولی بخشی از روایت های ایشان به صراحت به آیاتی از قرآن کریم استناد کرده است. امام عسکری (ع) در استخراج معانی قرآن، از قواعد ادبی، منقولات پیامبر(ص) و سایر ائمه(ع)، قصص بهره جسته است که البته بهره گیری ایشان از منقولات پیامبر (ص) و سایر ائمه (ع) نسبت به سایر موارد چشم گیر تر است.

انسان موجودی اجتماعی است که تنها در صورت زندگی در اجتماع و تعاون با سایر اعضای جامعه قادر به تأمین نیازهای مادی خود خواهد بود. او در پرتو زندگی در عرصه ی اجتماع می تواند در مسیر کمال معنوی حرکت کرده و استعدادهای خود را شکوفا سازد لذا پیوسته نیازمند بروز و ظهور رفتارهای پسندیده و بهنجار در ارتباط با دیگران است. در مقابل، در صورت بروز رفتارهای مذموم، زندگی اجتماعی او از هم می پاشد و دچار اختلال و نابهنجاری می شود. رفتارها بر اساس نحوه ی کنش به رفتارهای بازتابی، غیر بازتابی و از نظر مبدأ و منشأ به رفتارهای غریزی، فطری، روحی، اخلاقی و اجتماعی تقسیم می شود. برای شناخت رفتارهای خوب و بد از یکدیگر می توان به فطرت، عقل و شریعت مراجعه نمود. از منظر اسلام افراد بر جامعه و متقابلاً جامعه بر افراد تأثیرگذار است در نتیجه ی این تأثیر آسیب های اجتماعی در این زمینه بروز می کند. سرچشمه ی این آسیب ها عوامل متعددی از جمله هوای نفس، شیطان ، جهل، نفاق،کفر و ... می باشد. قرآن کریم که دربردارنده ی دستورالعمل زندگی فردی و اجتماعی انسان است راه هایی را برای برون رفت از آسیب های رفتار های اجتماعی مذموم بیان کرده است. رفتارهای اجتماعی مذموم مانند تجسس، سخن چینی، جدال، دروغ، تهمت، غیبت و استهزاء، آسیب های اجتماعی مانند: بی اعتمادی، اشاعه ی فحشا، رواج تملق و نا امنی، سلب آزادی عمل و برهم خوردن سلامت اخلاقی جامعه را به همراه دارد. امر به معروف و نهی از منکر، تدبر در آیات قرآن کریم و تذکر از جمله راه های برون رفت از این آسیب ها بر اساس آموزه های قرآنی می باشد.

تفسیر«انوار التنزیل واسرار التأویل »تألیف قاضی ناصر الدین بیضاوی(متوفی 685هجری)،جامع مباحث لغوی،بلاغی،نحوی صرفی،کلامی،فقهی و...است.علاوه بر این سعی بیضاوی چنانکه در مقدمه اذعان داشته بر این بوده که تفسیر وی جامع اقوال سلف صالح از صحابه، تابعین، مفسرین ومحققین باشد.تعداد قابل توجهی از عالمان شیعی وسنی ازقرن هفتم به بعد به این تفسیر اهتمام خاص داشته اندوآن را درشمار مستندات خود قرارداده اند. در این پژوهش،هدف مابررسی میزان استناد مفسر به اشعار عرب در اشتقاق مفردات، میزان استنادبه مکاتب صرفی-نحوی وسنجش میزان موفّقیت وی در استنادبه اقوال گذشتگان صالح که مدنظروی بوده است، می باشد.همچنین از آنجا که تفسیر وی رادرشمارتفاسیر عقلی-اجتهادی شمرده اند، بررسی نحوه استنباطهای عقلی مفسر، نوع ومیزان تأویلات وی نیز مورد کنکاش بوده است .انوار التنزیل رامیتوان تلخیصی از الکشاف زمخشری شمرد. ضمن آنکه مفسر کوشیده است آنرااز مباحث اعتزالی کشاف منقح سازد. در تفسیر آیات الاحکام به روشنی مذهب شافعی را می پذیرد اما در مباحث کلامی و اعتقادی اشعری مسلک می نماید. بابررسی مصادر ومنابع مفسر در تدوین تفسیردرپی پاسخ این سوال بودیم که آیا تفسیر وی صرفاً رونوشتی ازتفاسیر گذشته است یااین که وی در علوم مورد نیاز برای تفسیر قرآن تبحرکافی را دارا بوده وبعضاً برای اثبات یا تأیید ادعای خود به تفاسیر گذشته مراجعه کرده است ؟ به منظور نیل به این هدف،این رساله در چهار فصل تنظیم شده است. فصل اوّل به زندگینامه بیضاوی اختصاص دارد. فصل دوّم مختصّات تفسیر انوار التنزیل رادر جغرافیای تفاسیر ترسیم نموده وویژگی های بارزو کاستی های آن را از منظر عالمان بر شمرده است . فصل سوم به تبیین روش بیضاوی در تنظیم وتدوین تفسیراختصاص یافته وصبغه ادبی اورادر تفسیر می نمایاند.درفصل چهارم متذکّر مباحث حدیثی ، کلامی، فقهی و...درتفسیر بیضاوی شده ونمونه هایی ازمستندات تفسیری وی را نقل کرده وتأثیر بیضاوی را بر برخی مفسران بعدازخود کاویده است. کلید واژه ها:بیضاوی،انوار التنزیل، روش شناسی ، تفسیر اجتهادی، شیراز، زمخشری.