یکی از خواسته های همیشگی بشر در طول اعصار مختلف دستیابی به آرامش روانی، و بدون شک یکی از اهداف علوم مختلف و مبعوث شدن پیامبران برای هدایت انسان ، فراهم کردن موجبات آرامش انسان بوده است. در این تحقیق که بررسی این مسئله که آیا انطباقی میان دیدگاه های قرآن و نظریات روان شناسی در خصوص آرامش روانی وجود دارد پرداخته شده است. بدین منظور مباحث در چهار فصل به رشته تحریر در آورده شد . فصل اول به بررسی چارچوب و زوایای طرح تحقیق و تعریف مفاهیم استفاده شده در تحقیق، اختصاص داده شد. در فصل دوم به بررسی مبانی نظری و رویکرد مکاتب و روان شناسان و قرآن درباره امر آرامش پرداخته شد. فصل سوم به لحاظ ارتباط تنگاتنگ بحث آرامش با عوامل سلب کننده آن، جهت کاربردی کردن بحث ، به بررسی عوامل سالب آرامش اختصاص یافت. و در فصل چهارم نیز با نگرشی مثبت عوامل و راه های کسب آرامش مورد بررسی قرارگرفت. با بررسی عوامل مختلف در چارچوب آرامش به این نتیجه می رسیم که مقوله آرامش همان طور که از دیدگاه روان شناسان به عنوان مقوله ای بسیار مهم مورد بحث قرار گرفته است، ملحوظ نظر آیات قرآن نیز بوده است . و در واقع ، در این زمینه، اعجاز قرآن بارزتر به نظر می رسد که، پدیده ای که علم روان شناسی پس از سالها تحقیق به ارائه نظریاتی در خصوص آن پرداخته است ، چند صد سال پیش در قرآن کریم ذکر گردیده و راهکار هایی برای آن بیان شده است.

قرائت و تلاوت ، یکی از دغدغه های مسلمانان ، از ابتدای نزول وحی بوده است.از همان آغاز،عده ای به این امر پرداخته وعهده دار قرائت و آموزش قرآن در جامعه اسلامی بودند. با وجود تمام تلاش ها و احتیاط و امانت داری ، اختلاف قرائت در قرآن راه یافت. البته در دوران حیات پیامبر ، گاهی اختلاف قرائت پیش می آمد و اختلافات به ایشان عرضه می شد .پیامبر یکی یا هر دو قرائت مطرح شده را تصویب می کردند. ایشان برای رفع عسر از امت ، در این موضوع خیلی سخت نمی گرفتند و اختلاف قرائت را تا زمانی که مخل بر معنی نمی دیدند، خطرناک نمی دانستند. پس از متحد ساختن قرائات مصاحف در زمان عثمان، مسلمانان دوباره گرفتار اختلاف در قرائت قرآن شدند. تا این که، ابوبکربن مجاهد(245-324ق.)، با انتخاب هفت قرائت از قاریان قرن دوم هجری و تدوین آنها در کتاب السبعه فی القراءات، باب اجتهاد در قرائت قرآن را برای همیشه مسدود کرد. مصحف امروزی قرآن، -در اکثر سرزمین های اسلامی- بر اساس قرائت حفص از عاصم نوشته شده است. در این رساله، تلاش می شود این قرائت در کتب تفسیری اهل سنت بررسی گردد و دیدگاه مفسرانی چون طبری ، فخر رازی و قرطبی در رابطه با این قرائت تقریر شود. «بررسی دیدگاه حفص از عاصم در کتب مفسران» عنوان رسال? حاضر است که در سه فصل تنظیم گردیده است و سعی شده است تا علاوه بر تبیین هدف اصلی رساله که همان بررسی قرائت حفص از عاصم در کتب مفسران می باشد، مفهوم قرائت ، دلایل پیدایش اختلاف قرائت ، تاریخ قرائات و همچنین اثر قرائات در احکام فقهی نیز آشکار گردد. این پایان نامه در سه فصل تنظیم گردیده است: فصل اول به مفهوم قرائت می پردازد؛ این فصل به دلایل پیدایش اختلاف قرائت و تاریخ قرائت و شرح حال ائمه هفت گانه قرائت اختصاص دارد و اساتید، شاگردان و راویان هر یک از این قاریان، معرفی می گردند. فصل دوم کاوشی پیرامون حفص از عاصم در کتاب های تفسیر طبری، فخررازی و قرطبی می باشد و این قرائت از لحاظ قواعد دستور زبان عربی بررسی می گردد. فصل سوم اثر قرائت در احکام شرعی را مورد مطالعه قرار داده و محتوی آیات فقهی دارای اختلاف قرائت و همچنین دیدگاه فقها در رابطه با قرائات می باشد

چکیده تفسیر قرآن پیوسته از دریچه نگرش های متفاوت نظر شده است، به طوری که کاوش در هریک از این رویکردها می تواند در بهره گیری صحیح از تفاسیر،سودمند باشد. بررسی روش تفاسیر یکی از این رویکردها است. این نوشتار با عنوان بررسی روش تفسیری« مقتنیات الدرر و ملتقطات الثمر»،اثر میر سید علی حائری تهرانی، در این مسیر گام بر می دارد و با استفاده از روش کتاب خانه ای و بکارگیری نرم افزار های قرآنی شکل گرفته است. مقتنیات الدرر تفسیری است به زبان عربی، که در 12 جلد توسط انتشارات دار الکتب الاسلامیه در تهران چاپ شده است و شامل تفسیر سرتاسر قرآن است که مولف پس از تدریس شفاهی اقدام به تدوین آن نموده است. حائری در این تفسیر با استفاده از منابع مختلف تفسیری، حدیثی، لغوی و تاریخی در نیل به مفاهیم قرآنی، از چهار روش عمده؛ قرآن به قرآن،قرآن با سنت، عقلی و لغوی سود جسته است. روش قرآن به قرآن در مقتنیات الدرر، در کشف معنای آیات به وسیله آیات دیگر به شیوه های مختلف، پاسخ به اشکالات، نفی تعارض آیات و تفسیر موضوعی متجلی شده است. بهره گیری از احادیث قدسی،روایات نبوی (ص)،احادیث تفسیری اهل بیت (ع)، اقوال صحابه و تابعین، تشکیل دهنده روش قرآن به سنت در این تفسیر است. قیاس منصوص و غیر منصوص، مناقشه با نظریات علمی،استنباطات فقهی از مهمترین سطوحی است که حائری با روش عقلی به تفسیر آن ها پرداخته است.جنبه های صرفی، نحوی، دلالی و بلاغی نیز ارکان تشکیل دهنده روش لغوی وی می باشد. نظرات حائری در باب علوم قرآنی؛ مانند: قراءات، نسخ، محکم و متشابه، تناسب، اسباب نزول و مکی و مدنی اکثراً موافق با سایر علما است ولی در برخی از آن ها نیز نظرات خاص خود را دارد. توجه و آگاهی حائری از علوم قرآن و اثر آن در شیوه تفسیری وی در مقتنیات الدرر کاملاً متجلی است. نحوه تعامل با نظرات سایر مفسرین، استفاده از سیاق و مناقشه با اسرائیلیات در قصص قرآنی از مهمترین شاخصه های مقتنیات الدرر است که آن را از سایر تفاسیر متمایز می کند. این پژوهش پس از ژرف نگری در مجلدات تفسیر و مطالعه منابع موجود در زمینه روش شناسی تفاسیر، روش تفسیری مقتنیات الدرر و ملتقطات الثمر را جامع عقل و نقل یافته است با این توضیح که جلوه نقلی آن کمی بیشتر است. در کل این تفسیر را می توان جزء تفاسیر اجتهادی محسوب نمود.

تفسیر بحرالمحبه منسوب به احمد غزالی، فقیه، واعظ و عارف قرن ششم از تفاسیر عرفانی بر سوره یوسف می باشد. وی صاحب نظر و منشأ آثار بسیاری در تاریخ تصوف اسلامی بوده است. بحرالمحبه علاوه بر پایه ریزی بر مبانی مشترک تفاسیر، بر مبانی روش تفسیری عرفانی -تا عصر زندگی مفسر- و مبانی مختص وی بناگردیده است که برجسته ترین آن ها ذوبطون بودن و رمزپذیری متن قرآنی، تکیه بر مکاشفات و معاینات و منشأ و علت بودن پدیده عشق در آفرینش می باشد. مفسر، تفسیر ظاهری آیات را از مطالب عرفانی به ویژه رموز و اشارات آن مجزا انگاشته و در فرایند تفسیری، به اثبات مکتب کلامی خود یعنی اشاعره اهتمام ورزیده است. محور اصلی این تفسیر، بیان رموز و اشارات آیات است و با پای بندی به ظواهر قرآن در قالب شیوه ی نقلی و گاه اجتهادی، تفسیری عرفانی با گونه های تفسیری رمزی، اشاری، واعظانه و انفسی ارائه داده است. بحرالمحبه از حیث بهره مندی از اشارت های زیباشناسانه داستان یوسف، از جایگاه ویژه ای در میان تفاسیر عرفانی بر خوردار است، به گونه ای که بر بسیاری یوسف نگاری های پس از خود، موثر واقع افتاد. این اثر روان و زیبا و مشحون از آرایه های ادبی است و کمتر از تأویلات معمول ذوقی در میان عرفا که بی ارتباط به سیاق آیاتند، سود برده است و به طور کلی در بین آثار عرفانی اثری معتدل و مطلوب تلقی می شود.

چکیده پایان نامه حاضر با عنوان احسان در قرآن وروایات به ابعاد مختلف احسان در قرآن وروایات می پردازد. در این پژوهش معنا ومفهوم احسان در لغت ، اصطلاح ،فقه ،قرآن وروایات مورد کنکاش قرار گرفته واز بین معانی مختلف آن معنا ومفهوم مناسبی برای آن مشخص شده است . این تحقیق با شناسایی زمینه ها وموانع احسان پس از ذکر آنها به آثاری که احسان در دنیا وآخرت برای انسان دارد اشاره شده است . محسنین قرآنی جنبه دیگری از احسان است که با بررسی این واژه وموارد استعمال آن در قرآن به ذکر مصادیق وموارد عینی آن پرداخته ایم .

چکیده تفسیر قرآن پیوسته از دریچه نگرش های متفاوت نظر شده است، به طوری که کاوش در هر یک از این رویکردها می تواند در بهره گیری صحیح از تفاسیر،سودمند باشد. این نوشتار با عنوان بررسی روش تفسیری« عقود المرجان فی تفسیر القرآن»،اثر سید نعمت الله جزایری ، در این مسیر گام بر می دارد و با استفاده از روش کتاب خانه ای و به کارگیری نرم افزار های قرآنی شکل گرفته است. در این پژوهش ساختار،مبانی،اصول ، قواعد و منابع تفسیری عقود المرجان مورد کنکاش قرار گرفته و به عنوان معیاری برای شناخت روش تفسیری آن به کار رفته است. عقود المرجان تفسیری است به زبان عربی، که در 5 جلد شامل تفسیر سرتاسر قرآن است.جزایری در این تفسیر بیشتر با استفاده از روش تفسیری نقلی،به خصوص روش «قرآن به سنت »در نیل به مفاهیم قرآنی، سود جسته است.و دو روش نقلی دیگر ؛ قرآن به قرآن، قرآن به سخن صحابه و تابعین را نیز در تفسیرش بهره برده است.با تکیه بر این نکته که در دو روش دیگر، جزایری عمدتاً با اقتباس از تفاسیری چون مجمع البیان ،کشاف ، بیضاوی و نیشابوری....رجوع کرده است. در روش تفسیری اجتهادی، از زیر مجموعه این روش، سید جزایری به روش ادبی( لغوی) و روش فقهی توجه داشته است. و آنچه که در این تفسیر مبرز است، کم بودن آراء خود مفسر در ذیل آیه است و آن محتاط بودن مفسر برای دوری از تفسیر به رای ناصواب را نشان می دهد. در واقع ایشان همان تفسیر گذشتگان را رأیی برای خود برگزیده است. بهره گیری از ،روایات نبوی (ص)،احادیث تفسیری اهل بیت (ع)، اقوال صحابه و تابعین، تشکیل دهنده روش قرآن به سنت در این تفسیر است.روش قرآن به قرآن در عقود المرجان، در کشف معنای آیات به وسیله آیات دیگر به شیوه های مختلف، پاسخ به اشکالات، نفی تعارض آیات متجلی شده است..جنبه های صرفی، نحوی، دلالی و بلاغی نیز ارکان تشکیل دهنده روش لغوی وی می باشد. این پژوهش پس از ژرف نگری در مجلدات تفسیر و مطالعه منابع موجود در زمینه روش شناسی تفاسیر، روش تفسیری عقود المرجان فی تفسیر القرآن را روش نقلی دانسته که کمی رنگ اجتهادی نیز در آن نمودار است. با این توضیح که جلوه نقلی آن در تفسیر نمود بیشتری دارد.و اساس تفسیرش را بر پایه روش قرآن به سنت نگاشته است. در کل این تفسیر را می توان جزء تفاسیر نقلی-مأثور محسوب نمود. کلیدواژه ها: جزایری ،عقود المرجان فی تفسیر القرآن ، روش تفسیری ، نقلی روایی.

پژوهش «دوستی در قرآن»، با هدف واشکافی و شناخت مفاهیم دوستی در قرآن است. در قرآن کریم عنوان دوستی را در چهار واژه پر کاربرد حُب، وُد، ولی و أخ مشاهده می کنیم، که با مرکزیت قرار دادن این واژگان به بررسی این لغات و همچنین مفاهیم پیرامونی آن پرداخته شده است. روش در این پژوهش توصیفی تحلیلی و کتابخانه ای است. ساختار این پژوهش بدین گونه است که ابتدا از مقدمات آغاز می گردد سپس مطالب اصلی در سه بخش ادامه می یابد: در بخش اول به بررسی واژگان متناظر دوستی در قرآن در دو دوره جاهلی و قرآنی پرداخته شده است؛ بخش دوم متضادهای این واژگان بررسی شده است؛ در بخش سوم نیز به انواع دوستی در قرآن و تطابق آنها با سه واژه از واژگان دوستی پرداخته شده است. از آنجا که در این پژوهش مفهوم دوستی در کلام الله مجید و نیز در دوره پیش از اسلام یعنی دوره اعراب جاهلی مورد بررسی قرار گرفته است، می توان دریافت واژگان دوستی با گذر زمان در نظام معنایی قرآن دارای کاربرد و بعضاً معنایی متفاوت تر با دوره قبل از خود گردیده است. علاوه بر این وبرخلاف نظر مستشرقانی که دین اسلام را دین خشونت می دانند و نسبت به ادیان دیگر بی روح تر می پندارند، قرآن مفاهیم دوستی است که با یکدیگر در ارتباطند.

فایده ی التفات به طور کلی این است که وقتی گوینده، در سخن، از اسلوبی به اسلوب دیگر منتقل می-شود، سخن او بیشتر به دلها می نشیند، و برای شور و حال شنونده بهتر است و انگیزه استماع او می گردد. با نگریستن به آیات کلام وحی مشاهده می شود که آیات بسیاری دربردارنده ی موضوع مذکور است در حالیکه در کتب اهل بلاغت جز در صفحات معدودی یافت نمی شود، لذا به پژوهش در ماده التفات در 15 جزء پایانی قرآن پرداخته شد و در این زمینه از کتب علمای اسلام در قرآن و علوم لغت عرب و فرهنگ نامه ها و پایان نامه ها استفاده شد. در پژوهشهای قبلی نمونه های التفات به صورت پراکنده مطرح شده است و در این پایان نامه سعی برآن بوده است با مطالعه ی آن پژوهشها به گردآوری انواع التفات در 15 جزء دوم قرآن پرداخته شود. در ابتدای پژوهش(فصل اول) به معنای لغوی و اصطلاحی التفات در کتب لغوی و ذکر نمونه هایی از آیات و روایات پرداخته شد. در ادامه (فصلهای دوم و سوم و چهارم) با توجه به موضوع بحث به آیه ای که متضمن التفات بوده اشاره شده، سپس نظر مفسرین و علمای بلاغت درباره ی چرایی وجود التفات مذکور آورده شده است.

چکیده امروزه با توجه به اختلالات عدیده ی روانی ناشی از مشکلات زندگی صنعتی ، پرداختن به موضوع سلامت روان انسان از اهمیت والایی برخوردار است . مفهوم سلامت روان بسیار گسترده و تعاریف آن متنوع است . طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت رفاه کامل جسمی ، روانی و اجتماعی است نه صرفا فقدان بیماری . ادیان الهی همواره تاثیر شگرفی در تقویت سلامت روان آدمی داشته اند و به طور خاص اسلام و کتاب آسمانی قرآن . چرا که قرآن کتاب هدایت است و در آن مجموعه ای از دستورات ، پندها ، موعظه ها و قصص مطرح شده است که هر کدام به جنبه ای از زندگی انسان نظر دارد و از آن آموزه ها می توان قواعد و دستور العمل هایی که بهداشت روانی را تأمین می کند ، استفاده کرد ؛ وگرنه قرآن کتاب بهداشت روانی نیست و در آن مباحث بهداشت روان به صورت منظم مطرح نشده است . تحقیق حاضر به بررسی تاثیر آیات قرآن بر سلامت روان انسان می پردازد . کلید واژه ها سلامت ، روان ، قرآن ، انسان

تفسیر قرآن پیوسته از دریچه نگرش های متفاوت نظر شده است به طوری که کاوش در هر یک از این رویکردها می تواند در بهره گیری صحیح از تفاسیر، سودمند باشد. این نوشتار با عنوان « روش شناسی انوار التنزیل و اسرارالتأویل» اثر عبدالله بن عمر بیضاوی در این مسیر گام برمی دارد. « انوار التنزیل و اسرارالتأویل» یکی از تفاسیر مختصر ، مفید و بسیار مشهور قرن هفتم ه . ق می باشد. که جامع مباحث لغوی ، نحوی ، صرفی ، بلاغی ، کلامی ، فقهی و ...است. مفسر، در نیل به مفاهیم قرآنی، از سه روش عمده قرآن به قرآن، روایی و عقلی سود جسته است. تفسیر قرآن به قرآن وی در سه مرتبه سیاق، استعانت از آیات دیگر و تفسیر موضوعی متجلی است. بهره گیری از روایت نیز در حیطه های گوناگون تفسیر با اجتهاد مفسر و اتخاذ رویکردهای متفاوت، همراه است. از گرایش های تفسیر عقلی مورد اهتمام بیضاوی می توان به ادبی، کلامی، فقهی اشاره نمود . پژوهش حاضر پس از ژرف کاوی در مجلدات تفسیرانوارالتنزیل و اسرارالتأویل و نیز مطالعه منابع موجود در زمینه روش شناسی تفاسیر، روش تفسیری بیضاوی در انوارالتنزیل و اسرارالتأویل را اجتهادی جامع نگر با گرایش ادبی یافته است .

چکیده ؛ تحقیق توصیفی ـ تحلیلی حاضر در صدد پاسخگویی به این پرسش اساسی است که نظارت الهی بر انسان از دیدگاه قرآن کریم چگونه است؟ محقق با بهره گیری از آیات و تفسیر مفسران به بررسی مفهوم نظارت و چگونگی نظارت دائمی خداوند بر اعمال انسان در تمام ساعات شبانه روز و اثرات این نظارت پرداخت و سپس با اثبات علم خدای متعال نسبت به جمیع حوادث و اینکه اعمال آدمیان و حتی معصومین، مورد نظارت و کنترل حقتعالی است به نتایج زیر دست یافت: ـ لطف و عدالت پروردگار ایجاب می کند که برای اعطاء حقوق انسانها به میزان کردارشان، ناظرانی بر اعمال و رفتار آنها نظاره نمایند . -از آنجا که نظام هستی یک نظام هدفمند است و انسان نیز به عنوان یک عنصر از عناصر جهان هستی می باشد از جانب خداوند متعال و دیگر ناظران او در همه اوقات و عصرها تحت مراقبت و کنترل می باشد. ازاین رو نظام نظارت الهی، همگانی وهمیشگی است، بگونه ای که هیچ انسانی لحظه ای از دید تیزبین نظارت دور نیست. ـ ملاحظات تاریخی نشان می دهد که انبیاء و ائمه معصومین و دیگر شاهدان اعمال، نقش کلیدی در هدایت انسان ها و جوامع به سوی عزت و سعادت ایفا می کنند. و فقدان نظارت الهی، نقش جبران ناپذیری در سوق دادن انسانها به سمت وسوی انحطاط و ذلت به نمایش گذاشته است.

امروزه یکی از مباحث مهم در حوزه مباحث قران پژوهی،بحث روش شناسی تفاسیر قران کریم است که مفسر را در کشف مراد ومقاصد آیات یاری دهد از بهترین نمونه های تفسیر ادبی قرآن کتاب "التفسیر البیانی للقرآن الکریم"اثر عایشه بنت الشاطی است که بر اساس بخش های اصلی مفاهیم روش شناختی خولی طراحی شده است.مولف تعمداً تعدادی از سوره های کوتاه قرآن را انتخاب می کند تا نتایج این روش تفسیری را فوق العاده موثر نشان دهد،در این تفسیر هر سوره یک واحد موضوعی است،همه آیات و سوره های مربوط به موضوع مورد بحث را جمع وبه ترتیب نزول تنظیم می کند تا فضای زمانی و مکانی نزول آیه شناخته شود سپس معانی الفاظ قرآن را براساس فهم مردمان عصر نزول با استناد به حس عربی و کاربرد مادی ومجازی لغت استخراج می کند، وخود قرآن را در مباحث گوناگون داور قرار می دهد. واژه ها وعبارات مشکل را از طریق مقایسه با آیات مشابه و نقدوبررسی نظریات مفسران شرح می دهد هرچند در این راه دچار فخر فروشی وتکبر نسبت به دیدگاه خود می شود. پایان نامه حاضر با استناد به منابع گوناگون به بررسی روش تفسیری بنت الشاطی پرداخته ونهایتا شیوه تفسیر وتحلیل وی را شیوه ای ادبی،روشمند،خلاقانه و نوآورانه دانسته که می توان از آن در مراکز آموزشی بهره برد.

آیات قرآن و روایات شریفه به شکل های مختلف از قانون مندی جامعه و پدیده های اجتماعی سخن گفته اند که از خلال بررسی مضامین این آیات و روایات و بر اساس روش تفسیر موضوعی (اجتهادی)، دیدگاه های قرآنی در مورد این سنت ها شناخته می شوند. از جمله سنت های اجتماعی در قرآن می توان به سنت های اختیار انسان، سنت امداد مومنین، سنت ارسال رسل، سنت هدایت، سنت ازدیاد هدایت مومنان و ضلالت کافران، سنت تقابل حق و باطل، سنت پیروزی حق بر باطل، سنت ابتلاء، سنت مهلت دادن، سنت مکر، سنت استدراج، سنت ظهور و سقوط تمدن ها(اقوام)، سنت مجازات، سنت وراثت زمین به صالحان، سنت عبرت آموزی و سنت سرکشی مطرفین اشاره کرد. همچنین از جمله ویژگی های سنت های اجتماعی در قرآن، ویژگی خدایی بودن(تحت اراده الهی)، تکوینی بودن(نه اعتباری)، جمعی بودن، عمومیت داشتن، عدم منافات با اختیار انسان، عدم تبدیل پذیری و نیز این جهانی بودن سنت ها می باشند. از نظر نوع، سنت ها به مشروط و مطلق تقسیم می شوند. ظهور بحث های روش مند و موثر در زمینه سنت های اجتماعی در قرآن را می توان در آثار اندیشمندان مسلمان صده اخیر مشاهده کرد. در مورد اصالت فرد یا جامعه، همه قرآن پژوهان معاصر می پذیرند که جامعه از نظر قرآن، دارای مرگ و حیات و کتاب و... است. اما برخی این ویژگی ها را از آن جامعه می دانند(شهید مطهری) و برخی حقیقتا از آن افراد بر می شمارند(شهید صدر، استاد مصباح) و برخی نیز با در نظر گرفتن مراتب برای وجود، نوعی حالت میانی را برگزیده اند(استاد جوادی آملی). آنان تقریبا برای جامعه وجودی مانند انسان الکل قایل نیستند. همچنین اسناد یقینی اصالت جامعه به قرآن مجید نادرست به نظر می رسد، زیرا اگر برهان عقلی بر عدم وجود حقیقی جامعه اقامه شود، ظواهر همه آیات باید توجیه شوند و اگر عقل در نفی و اثبات وجود حقیقی جامعه ناتوان باشد، ظواهر آیات فقط در حد ایجاد گمان مفید هستند.

موضوع زن و مسائل مربوط به آن مانند؛ آفرینش ،پوشش وازدواج،یکی از مباحث قابل توجه در کتاب مقدس وقرآن است. قرآن کریم، خلقت «حوا»را مانند «آدم»نوظهور و مستقل می داند ، وبر تصور اغوای آدم توسط حوا خط بطلان کشیده است که این باور ،زمینه ی استقلال شخصیت و انسانیت زن ست. ولی عهدین آفرینش ام البشررا بعد از"آدم"از (دنده ی) "آدم" و در خدمت او می داند،ومقامی فروتر را برای وی به تصویر کشیده اند.در متون عهدین،گناه نخستین بشریت به"حوا "نسبت داده شده است و زن را عاملی شیطانی برای فریفتن مرد می دانند.ولی قرآن،شیطان را عامل وسوسه وهبوط آن دو دانسته و زن و مرد را در گوهر انسانیت و مراتب کمالی همتا می داند وبرای حفظ این گوهر، هر سه آئین الهی،هماهنگ با فطرت آدمی ،گرایش به پوشش را به عنوان اصلی پسندیده مطرح می کنند وبه حجاب ظاهری همراه با حجاب باطنی ،در جهت تأدیب نفس توجه داشته اند،البته نگاه عهدین به این موارد نگاهی افراطی است.در دین اسلام، حجاب و وقار زن عاملی برای ترغیب افراد به ازدواج می باشد،پیوند خانواده از نگاه عهد قدیم وقرآن اهمیت زیادی دارد ولی درعهد جدید،افراد به زندگی انفرادی تشویق می شوند واصل ازدواج، از باب دفع افسد به فاسد ،جایز است.

چکیده: بررسی معنا، مسئله ای است که از دیرباز مورد توجه زبان شناسان بوده است. امروزه دانش معناشناسی که یکی از شاخه های زبان شناسی جدید است، وظیفه بررسی معنا را بر عهده دارد و با رویکردها و مبانی جدید، معنا را مورد مطالعه قرار می دهد. معنی شناسی خود نیز دارای شاخه هایی است که شاخه ی معنی شناسی واژگانی، مبنای کار این تحقیق است. واژه مورد بررسی در این نوشتار واژه ضلالت در قرآن کریم، با هدف دست یابی به معنای دقیق ضلالت مراد قرآن است. روش این پژوهش؛ تحلیلی از نوع تحلیل معناشناسانه است. ساختار این پژوهش بدین گونه است که ابتدا از کلیاتی که مربوط به مبانی نظری تحقیق است، آغاز می گردد و مطالب اصلی که در سه فصل تدوین شده است ادامه می یابد؛ ابتدا، معناشناسی تاریخی با رویکرد درزمانی مطرح می شود و در ادامه به معناشناسی توصیفی با استخراج مفاهیم هم نشین و جانشین پرداخته شده و در پایان پیامدهای ضلالت از منظر قرآن کریم تبیین شده است. در معناشناسی تاریخی به معنای اصلی ماده «ضلالت» با استناد به اشعار عصر جاهلی، توجه شده است و در معناشناسی توصیفی، نیز ارتباط واژه ضلالت با واژه های هم نشین و جانشین بررسی شده است. حاصل مطالعه تاریخی اینکه اعراب جاهلی ضلالت را مفهومی در محدوده زندگی دنیوی می شناخته اند و تنها به روابط میان انسان ها با یکدیگر مربوط می شده است. مطالعه توصیفی نیز نشان می دهد که «ضلالت» در کاربرد وحیانی؛ بر محور جانشینی با واژه های مانند زیغ، عَمَه، تَیه، قَسَط، غِوایه، هَوَی، فحشاء و سبیل غی در یک حوزه معنایی قرار می گیرد و در محور هم نشینی کاملاً تحت تاثیر کلمات مجاور و نظام معنایی مستقر در آن قرار گرفته است. واژگان کلیدی: قرآن کریم، معنی شناسی، ضلالت، روابط هم نشینی، روابط جانشینی.

نوشتار حاضر بر آن است تا با بررسی روش مواجهه پیامران با گروه ها ی مخالف و نحوه برخورد مخالفان با ایشان و جایگاه آزادی و جایگاه آزادی بیان در سیره انبیا نشان دهد جوامع دارای آزادی بیان به انبیاء نزدیک ترند تا جوامعی که در قبضه استباد حتی از نوع دیکتاتوری صلحاء گرفتار آمدند و هیچ چیز برای بشر از انتخاب آزادانه راه انبیاء و عبودیت مسبوق به حریت بهتر نیست. نویسنده برای رسیدن به این هدف ابتدا شیوه تعامل انبیاء چه آن ها که صاحب حکومت بودند و چه آن ها که در رعیت قرار داشتند-با طیف های گوناگون مخالف و بالعکس را بیان نموده و سپس به تیین دلایل آزادی بیان موانع علایم و حدود آن پرداخته است و در این مسیر بدان جام می رسد که آزادی بیان و گفت شنود کلام و نظریات مخالفان و دگراندیشان حتی در سطح نقد موضوعات مرتبط با خداوند و پیامبران هیچ حد و مرزی جز ناسزاگویی ندارد.

در این پایان نامه ابتدا برای نشان دادن گستردگی و اهمیت مقوله نفس، مهمترین الفاظ و اصطلاحاتی که در قرآن کریم مترادف نفس به کار گرفته شده اند و نیز مفاهیمی که ملازم و همراه نفس استعمال شده اند که بیان کننده برخی از صفات آن هستند، به طور اختصار ذکر گردیده است. سپس با بررسی جایگاه و نقش خودشناسی در علوم و دانشهای دیگر و مقایسه این معرفت با آن علوم، تأثیر و ارزش این معرفت یاد شده و ادعای نیازمندی و حتی تطابق این معرفت با برخی دیگر از علوم را به نقد کشانده و لزوم استقلال این علم از دیگر علوم و نیز توجه هر چه بیشتر به آن، مطرح و پیشنهاد شده است. پس از آن با بیان معنا و مفهوم معرفت نفس و اشاره به اختلافات موجود در آن و ذکر مراتب و درجات این معرفت به امکان والبته عمق و دشواری آن اشاره شده و سپس با ذکر مهمترین و معروفترین آیات و روایاتی که به طور مستقیم وغیر مستقیم به خودشناسی توصیه و سفارش کرده اند، به بحث و بررسی و بیان اهمیت، ضرورت، نتایج و نیز مضرات ترک خود شناسی را از دیدگاه قرآن کریم و ایمه معصومین (ع) پرداخته شده و هم چنین در این میان به رابطه خودشناسی و خداشناسی اشاره شده و با نقل اقوال مختلف به قول مختار اشاره شده است.

در قرآن آیات فراوانی دربار? جهاد وجود دارد که برخی آیات جهاد را به تعدی و تجاوز دشمن مقید و برخی دیگر آن را به صورت مطلق بیان نموده است. رویکرد مفسران در مقام تبین این آین آیات متفاوت و گاه متناقض بوده است. برخی از مفسران از مجموع آیات جهاد، قائل به وجوب جهاد ابتدایی شده و برخی دیگر برداشت دفاعی کرده اند. این تفاوت دیدگاه در بین مفسران با دیدگاه سنتی و مفسران معاصر نواندیش نمود بیشتری دارد. تاکنون تحقیقی مستقلی که در آن دو رویکرد تفسیر سنتی و روشنفکرانه را مقایسه کرده باشد انجام نشده است. در همین راستا پژوهش کنونی به بررسی برخی از آیات جهاد در در دو تفسیر از تفاسیرمهم اهل سنت که یکی دارای دیدگاه سنتی و متقدم (تفسیر فتح القدیر) و دیگری با دیدگاه روشنفکرانه (تفسیر المنار) برگزیده شد. با تعمق در اندیش? این دو مفسر فهمیده می شود که شوکانی قائل به وجوب جهاد ابتدایی است و رشید رضا تبیینی دفاعی از این آیات دارد. در این پژوهش پس از توضیح مختصر پیرامون جهاد و بررسی روش تفسیری و زندگی نویسندگان این دو تفسیر، به تحلیل و مقایس? آیات جهاد در آنها پرداخته شد.

معناشناسی یکی از شاخه های زبان شناسی جدید است، دراین پایان نامه معناشناسی به دو شیوه انجام گرفته است: معناشناسی تاریخی و معناشناسی توصیفی. منظور از معناشناسی تاریخی، شناخت معنای اولیه واژه است. در معناشناسی تاریخی، در دوره قبل از نزول قرآن،واژه صدق علاوه بر معنای «راستی» در معناهایی دیگر از جمله: «قوت»، «شدت»، «شجاعت»، «محکم بودن»، «بخشش»، «حقیقت» به کار رفته و همچنین در توصیف نیزه تیز از واژه صدق استفاده می شده است. در معناشناسی توصیفی با استخراج مفاهیم هم نشین و جانشین و بررسی معنای ضمنی و تقابل معنایی واژه ی صدق در نظام واژگان قرآن پرداخته شده است. در محور هم نشینی در کاربردهای اسمی و فعلی بر اساس تأثیر کلمات مجاور با واژه هایی چون: کتاب، بینات، وعد، مبوأ، قدم، لسان، مدخل ومخرج، ایمان، اخذ، تقوا، تقدیم، اتیان در یک حوزه معنایی قرار می گیرد. و در محور جانشینی با واژه هایی که آیات آنها دارای ساختار صوری مشابه با یکدیگر هستند، در یک حوزه معنایی می باشند. و در معنای ضمنی واژه های «صادق» و «صدّیق» دارای معنای راستگو یا به شدت راستگو نیستند، بلکه معنای گواهی دادن و مومن بی باک و وفادار را می دهند. و در تقابل معنایی جفت واژه های صدق و کذب، امانت و خیانت، حق و باطل حاصل گشته است.

درقرآن آیات فراوانی دربارة زنان وجود دارد که برخی، آیات زنان را به گونه ای تفسیرنموده اند که هویت و شخصیت انسانی زن را زیرسؤال برده اند و برخی دیگربه شکلی متفاوت به موضوع نگریستند وشخصیت زن را برابر با مرد دانسته اند.این نوشتار با هدف تبیین دیدگاه های دو مفسرمطرح شیعی، علامه طباطبایی و علامه فضل الله دربارة آیات مسأله برانگیز زنان را مورد مطالعه تطبیقی قرار داده است. سؤال اصلی دراین پژوهش این است که تفاوت دیدگاه های صاحبان المیزان ومن وحی القرآن درتفسیرآیات زنان به چه سان است؟وتفاوت آن دو مفسر در تفسیرآیات زنان،درکدام خاستگاه ها ومبانی فکری ایشان ریشه دارد؟دراین پژوهش ، به بررسی 10آیة مشکله ازمنظراین دو مفسر پرداخته شده است. نخست دیدگاه هریک از دو مفسر مطرح و گزارش شده است. سپس تفاوت وهمانند های آن بیان گردیده،آن¬گاه به نقد و ارزیابی دیدگاه های این دو پرداخته می شود. در پایان نویسنده بر این باور است که علامه طباطبایی در تفسیر برخی از این آیات دارای دیدگاه سنتی و علامه فضل الله نگاهی نواندیش واصلاح گرایانه نسبت به تفسیر این آیات دارد.

عین القضات همدانی، عارف و نویسنده ی مشهور قرن ششم، و صاحب نظر و منشأ اثر در تاریخ تصوف اسلامی می باشد.وی در آثار برجسته ی خود(تمهیدات ومکتوبات) علاوه بر ذکرمباحث جدی در خصوص اخلاق ونیز سلوک عرفانی،به بیان رموز واشاراتی نهفته در آیات قرآن پرداخته است. عین القضات، علاوه بر توجه به ظواهر آیات قرآن،نگاه عمیقی نیز به باطن قرآن دارد ودر نوشته های خود، مکررا بر مسأله ی ذوبطون بودن قرآن تأکید می ورزد. اغلب مباحث مطرح شده در آثار وی ، نشأت گرفته از ذوق عرفانی خاصی ست،که لطافت خاصی به نوشته های وی بخشیده است. علاوه بر این، وجود تأویلات قرآنی فراوان ، دیگر خصیصه ی بارز آثار وی است، و همین امر سبب جلب توجه بسیاری از اندیشمندان و قرآن پژوهان ، به آثارقاضی شده است.عین القضات، در آثار خود، به روش عرفانی و رمزی، به تبیین مباحث قرآنی می پردازد.

چکیده: یکی از مسائل مهم تاریخ اسلام و قرآن، بررسی و رد عقاید باطل و خرافی ادیان یهود و مسیحیت است. با گذشت چندین سال از شکل گیری اسلام و حکومت پیامبر(ص)، موضوع مهمی که فرا روی پژوهشگران این حوزه قرار گرفته، شبهاتی است که باعث انحراف تفکرات دینی و دشمنی با قرآن و پیامبر(ص) شده است و با ادعای این که پیامبر(ص) قران را نزد دو معلّم یکی بحیرای راهب و ورقه بن نوفل فرا گرفته است، سعی نموده اند که کلام وحیانی را به خود ایشان نسبت دهند. لذا آن چه اهمیت دارد ریشه یابی این شبهات در دین است. در این مورد تا کنون کارهای فراوانی انجام شده است که نمونه آن کتاب «شبهات وارده پیرامون قرآن کریم و رد آن ها» از محمد صادق قمحاوی به زبان عربی می باشد در پژوهش ضمن ترجمه ی روان و سلیس کتاب سعی شده است تا شبهات بحث شده را طبق دیدگاه های اهل تشیع مورد بررسی قرار دهیم.

قرآن کتابی است که نیاز به تدبر دارد و مسلماً صاحبان خرد، بیشترین سهم را در این بهره گیری دارند. لغت یونانی فیلوزوفیا در متون منطقی قدیمی که از یونانی به عربی ترجمه شده، به لفظ حکمت برگردانیده شده و عرب، لغت فلسفه را نیز مرادف حکمت به کار برده است حکمت، تاب معانی مختلفی را دارد که از جمله مصادیق آن، می توان به دانش، معرفت، نبوت، علم سودمند و ... اشاره کرد که در یک کلام، علم به حقیقت اشیاء مدنظر است. مفاهیمی وجود دارد که در آیات به همراه این کلمه ذکر شده اند، می توان از این راه شناخت جامع تری از واژه حکمت به دست آورد. کلماتی مانند خیر کثیر، شکر و افعالی مانند ایتاء، تعلیم و ... . کلمات جانشین به واژگانی اطلاق می شود که سبکی مشابه حکمت را داشته باشند، مانند عقل، ذی حجر، لبّ و فکر. واژه ای که دقیقاً متضاد حکمت می باشد، جهل است که شناخت جهالت، تأثیری شگرف در دستیابی به مقدمات حکمت دارد. برای رسیدن به حکمت از منابعی مانند کتب آسمانی، انبیا، اهل بیت (ع) و رعایت اصول اخلاقی باید استفاده نمود. حکیم باید شرایطی چون عدم پیروی از هوای نفس، ایمان و کسب اخلاص را مد نظر خود قرار دهد. آسیب هایی چون اکتفاء به حکمت نظری، طمع و پرخوری مانع وصول به حکمت می شوند که توجه به آن امری ضروری است.

بحث خواتیم آیات قرآن ، یکی از شیرین ترین مباحث قرآنی است که بارقه ای عرفانی دارد و در روایات معصومان نیز از آن سخن رفته است. چون وقتی از فضای عطر آگین آن گذر کنیم، با مفاهیم بلند آن که شاید قاریان وتالیان قرآن به آن توجه خاص و ویژه نداشته باشند آشنا می شویم . در این پژوهش بر آنیم تا به بررسی خاتمه آیات سوره مبارکه مائده بپردازیم . با توجه به اهمیت و جایگاه خاتمه آیات و اهمیت نام های خداوند که در انتهای بسیاری از آیات قرآن آمده است ، فصلی را به توضیح آیاتی که راجع به اسماء الحسنی آمده و تعداد آن نام ها در کلام معصومان و همچنین بررسی و توضیح نام های خداوند در سوره مائده که 15 نام می باشد اختصاص داده و آیاتی که به اسماء الحسنی ختم شده اند را به صورت جداگانه مورد بررسی قرار می دهیم و همچنین آیاتی که خاتمه آن ها نیاز به توضیح داشته نیز درفصلی دیگر مورد بررسی قرار گرفته است. و در این راه بیشتر از کتب لغت و تفاسیر شیعه و اهل سنت و نظرات مفسران درمورد خواتیم استفاده شده است.

چکیده از دیر باز تفسیر قرآن کریم نیازمند اصول و مقدماتی ضروری بوده که بی¬مدد آن مراد واقعی آیات حاصل نمی¬شود. لذا نیاز به تبویب، تنظیم، اتقان و استقصاء گزاره¬ها مربوط به اصول و قواعد تفسیری در مجموعه¬های مستقل، برای سامان دادن به فعالیت¬های تفسیری و به نظم کشیدن دستاوردهای چند رشته¬ای سده¬های گذشته در قالب ساختاری یکپارچه و هماهنگ، احساس شد. تا قبل از استقلال تألیفات در زمینه¬ی اصول و قواعد تفسیرنویسی، گزاره¬های مربوطه در ابتدای کتب اصول فقه، کتب و جوامع حدیثی، مقدمات تفاسیر و ذیل بحث¬های تفسیری مورد بحث قرار می¬گرفتند و یافتن اثری مستقل در این زمینه امری بس دشوار است. همزمان با آغاز قرن 8 هجری سبکی از تألیفات در حوزه مطالعات تفسیری با تلاش ابن تیمیه به ظهور رسید که تلاش برای سامان دادن به امر تفسیر و فعالیت¬های مفسران بود. از این شروع، در طول تاریخ تفسیر، با برآمدن هر موج در هر مذهب تحولی در زمینه تفسیر روی می داد و زمینه¬ساز نوشتن کتابی در زمینه اصول و قواعد تفسیر را ایجاب می¬کرد تا اینکه در قرون متأخر شاهد حضور پررنگ تألیفات این چنینی در حوزه¬ی مطالعات تفسیری هستیم. لذا این پژوهش به کنکاش تاریخی، به¬گونه¬ای گزارشی و توصیفی و تحلیلی در موضوع مورد بحث پرداخته تا تحلیلی از دلایل نشأت، بسط، اوج¬گیری، کارکردها و ضرورت¬های این¬گونه¬ تألیفات در حوزه¬ی مطالعات تفسیر¬ی ارائه دهد. در میسر این تتبع برای رسیدن به جواب مسأله¬ی پژوهش گریز و گزیری از هم¬مرکب شدن با تاریخ تفسیر قرآن کریم نبود. کلیدواژه¬ها: اصول تفسیر، تألیفات مستقل، تفسیر، سیر تحول، قواعد تفسیر.

دعا نتیجه ی وجه رحمانیت خداوند است و تنها از این وجه هست که بنده امکان می یابد که بدو تقرب جوید، و الا میان خالق و مخلوق هیچ گونه سنخیتی نیست که بنده بدو نزدیک شود. قرآن بارها به دعا و نیایش و ذکر خدا سفارش کرده است و دعا را در زمره ی عبادات می داند که انسان را به مقام عالی و به قرب پروردگار می رساند که جز به وسیله ی دعا و زاری به آن مقام نائل نمی گردد. مولانا نیز نیایش و ذکر و دعا را نوعی عبادت روح می داند که باعث توجه خداوند به بندگانش می باشد. آن چه در این مختصر آمده بررسی کوتاهی است از این که چگونه دو کتاب بزرگ چون قرآن و مثنوی، نیایش را که در حقیقت تمام کائنات را در سیر به سوی کمال به جنبش در می آورد، در تکامل انسان ها به کار برده است.از آن جایی که مولانا با قرآن انس وافری داشته است این آشنایی با قرآن باعث شده که مثنوی او نیز تحت تأثیر عمیقی از قرآن قرار بگیرد. به خصوص در حکایات با مرکزیت نیایش و حکایات با موضوعات مرتبط به نیایش که تحت تأثیر قرآن است. اما در نیایش گاهی دارای سبک شخصی است. بررسی نکات افتراق و اشتراک و ویژگی های خاص نیایش هدف مورد نظر نگارنده است.

مفسران در طول تاریخ تفسیر ، با روش ها و گرایش های مختلف و هم چنین با توجه به دانش و تخصص خویش به تفسیر قرآن کریم روی آوردند. لیکن در قرون معاصر وجدید، جامعه اسلامی در مواجهه با تمدن غرب، احساس ضعف و عقب ماندگی نمود و مصلحان مسلمان و در رأس آن ها سید جمال الدین اسدآبادی ، با ایمان به توانمندی قرآن کریم، تفاسیر پیشین را پاسخ گوی نیازهای جوامع اسلامی ندانسته و سعی در بازنگری مبنایی نسبت به قرآن ، کردند. آری آنان با توجه به زمانه و عصر خویش ، به پاسخ گویی پرسش ها و نیاز های جدیدی که در برابر آن ها قرار گرفته بود ، پرداخته و حوزه های جدیدی در تفسیر قرآن گشودند. در این حوزه ها قرآن به عنوان کل واحد و یکپارچه نگریسته شده ، گزاره های قرآن با یافته های علمی در تضاد نبوده ، عقل و خرد بشری توانایی فهم قرآن و نقد آرای مفسرین پیشین را داشته و هدایت و راهنمایی قرآن محدود به حوزه شخصی نبوده بلکه اجتماع را شامل می شود. تفاسیر مطرح که حوزه های جدید را در خود داشته ، در این تحقیق المیزان و المنار انتخاب شده است.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

این پژوهش پیرامون یکی از جریانهای فکری، فقهی" اهل حق" که به اختصار در مقدمه و هشت فصل و یک ضمیمه فراهم شده است . در مقدمه تحقیق، زمینه های فرهنگی که باعث بوجود آمدن این جریان فکری شده و در فصل اول پراکندگی جمعیت آنها. در فصل دوم پیشینه این فکر در خارج از ایران. در فصل سوم رهبران اهل حق در ایران در گذشته. در فصل چهارم عقاید اهل حق شامل حلول و تناسخ. در فصل پنجم دفاتر مورد احترام اهل حق ها. در فصل ششم و هفتم مسائل فقهی اهل حق ها را با برخی از منابع فقهی شیعه مطابقت شده است . در فصل هشتم اهل حق و ارتباط آن با جادو مورد بحث قرار گرفته است .

در این رساله که ابعاد مسئله اشتغال بانوان از جهت فقه و حقوق مورد بررسی قرار گرفته است . ابتدا به بررسی موضوع زن ، شباهتها و تفاوتهای احتمالی او با با مرد و پاسخ به شبهات وارده در این مورد پرداخته شده است . همچنین دیدگاهها و نظریات ملل و اقوام متفاوت و نیز مذاهب مختلف در مورد زن مطرح شده و تاریخچه مختصری از مسئله اشتغال زن و پیشینه آن در ایران ارائه گردیده است . سپس به بررسی موضوع با استفاده از منابع دینی ( قرآن ، روایات و گفتار فقهای عظام ) پرداخته شده است . در ادامه بحث به بررسی ضوابط شرعی اشتغال پرداخته شده است ، این ضوابط به طور خلاصه عبارتند از : 1 - رعایت مسئله حجاب و پوشش و حفظ عفت در جامعه . 2 - عدم مغایرت شغل زن با حقوق شوهر 3 - عدم مغایرت شغل با حقوق فرزندان ، که هر کدام از این موارد به نحو مفصل مورد بررسی واقع شده است .