چکیده تحقیق حاضر در تپه های جنوب شهرستان مشهد روی نهال ارس (juniperus excelsa m.bieb.) انجام گرفت. بدین منظور نهال این گونه در سنین 2 و 3 ساله به عرصه جنگلکاری انتقال یافتند و در سه تیمار متفاوت خاک (a= 3/1خاک طبیعی + 3/2 خاک زراعی، b= 3/2 خاک طبیعی + 3/1 خاک زراعی و c= خاک طبیعی)، تحت تأثیر سه نوع آبیاری (آبیاری با دوره 20 روزه، آبیاری با دوره 40 روزه و دیم) به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کاملا تصادفی به مدت دو سال اجرا شد. نتایج در پایان اولین و دومین فصل رویش، مشخصه های زنده مانی، رویش ارتفاعی، رویش قطر تاج و رویش قطر یقه را تحت تأثیر آبیاری معنی دار نشان داد. رویش ارتفاعی، قطر تاج و یقه تحت تأثیر بستر خاک در سال اول، و در سال دوم قطر تاج و یقه معنی دار شد. همچنین سن انتقال نهال در سال اول فقط رویش ارتفاعی را معنی دار نشان داد. اما در سال دوم هیچ یک از فاکتورهای مورد بررسی تحت تأثیر سن انتقال نهال معنی دار نشد. فاکتور شادابی نیز تحت تأثیر آبیاری در سال اول و دوم معنی دار شد. همچنین تیمار خاک در سال اول و سن انتقال نهال در سال دوم شادابی را معنی دار نشان داد. لیکن با توجه به کمبود منابع آب در منطقه مورد مطالعه و هزینه بالای آبیاری، برای نگهداری نها ل های ارس آبیاری با دوره 40 روز پیشنهاد می شود. برای مدیریت شرایط دیم، 3-2 بار آبیاری در تابستان ها ممکن است رشد نهال های ارس را بهبود بخشد. نتایج دو ساله این تحقیق آشکار ساخت که با توجه به هزینه های اصلاح خاک و عدم تأثیر معنی داری آن روی استقرار نهال های ارس، برای توسعه جنگلکاری با گونه ارس در چنین مناطقی تغییر بستر خاک توصیه نمی شود. همچنین نظر به عدم تفاوت معنی داری آماری در رشد و استقرار نهال های کاشته شده 2 و 3 ساله این گونه در عرصه جنگلکاری، برای کاهش هزینه های اضافی در نهالستان بهتر است از نهال های پرورش یافته 2 ساله برای انتقال به عرصه جنگلکاری استفاده شود. واژه های کلیدی: ارس، جنگلکاری، آبیاری، رشد، زنده مانی

پسته معمولی (pistacia vera l.) یکی از 11 گونه جنس پسته و متعلق به تیره سماق (anacardiaceae) است. در جنس پسته اقتصادی ترین گونه p. vera می باشد. پایه های وحشی پسته معمولی در جنگلهای خواجه کلات واقع در شمال شرق مشهد رویش دارد این گونه، دارای میوه درشت و مرغوب می باشد. گونه ای مقاوم به سرما، خشکی و شوری بوده و همچنین از نظر نیاز به عناصر غذایی یک گونه کم نیاز محسوب می شود. بعلاوه از نظر اقتصادی دارای اهمیت فراوانی است. نظر به اهمیت این گونه جهت شناخت اثر مدیریت (قرق و غیرقرق)، شیب و جهت بر تجدید حیات گونه پسته اهلی و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک اقدام به انجام مطالعه حاضر شد. بدین منظور به صورت تصادفی و با استفاده از نقشه ترکیبی (شیب، جهت و نوع مدیریت) که توسط نرم افزار gis arcتهیه شده بود و در آن شیب (شامل سه کلاسه 0-30 ، 30-60 و بیشتر از 60 درصد) ، جهت (شامل چهار جهت اصلی) و نوع مدیریت (شامل دو منطقه قرق و غیر قرق) می شد. تعداد 72 قطعه نمونه در داخل واحد های کاری حاصل از نقشه تلفیقی (هر واحد کاری 3 قطعه نمونه) پیاده گردید. علاوه بر ویژگی های پوشش، در هر قطعه نمونه یک نمونه خاک از عمق 20-0 سانتی متر برداشت گردید. ویژگی های مربوط به پوشش گیاهی عبارتند بودند از: درصد تاج پوشش،تعداد درخت در هکتار، تعداد زادآوری در هکتار، درصد زنده مانی، درصد فرم شاخه زاد درختان، میزان رویش جوانه انتهایی(cm)، درصد تنه سالم و میزان شادابی بود. همچنین ویژگی های شیمیایی و فیزیکی خاک شامل: بافت خاک، ph، ec، ماده آلی، نیتروژن، کلسیم، منیزیم، پتاسیم، سدیم و فسفر در هر قطعه نمونه اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که نوع مدیریت تنها بر شادابی و رویش جوانه انتهایی تاثیر معنی دار داشته است، جهت نیز روی شادابی، نیتروژن، فسفر، ماده آلی، درصد رس و درصد شن تاثیر معنی دار داشته است. سدیم و ph تحت تاثیر شیب معنی دار شده است. نتایج نشان داد که جهت بیشترین تاثیر را بر روی عوامل مورد بررسی (پوشش گیاهی و خاک) داشت و قرق و شیب تاثیر کمتری بر ویژگیهای پوشش گیاهی و خاک داشته اند.

به منظور بررسی اثر عوامل فیزیوگرافی بر روی خصوصیات کمی و کیفی ارس (juniperus polycarpos. koh) و اثر این گونه بر روی خاک، ارسستان منطقه حیدری در استان خراسان رضوی مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور منطقه مشخص شده بر روی نقشه رقومی 1:25000 در محیط نرم افزار arc map نقشه های طبقات شیب، طبقات ارتفاعی و طبقات جهت-های جغرافیایی تهیه و با تلفیق این نقشه ها، نقشه واحدهای همگن مشخص شد. شبکه آماربرداری سیستماتیک – تصادفی به ابعاد 150 در 350 متر بر روی نقشه انداخته شد. درمجموع 39 قطعه نمونه لوزی شکل به مساحت 6000 متر مربع پیاده شد و مشخصه هایی از قبیل تعداد در هکتار درختان ارس، قطر یقه، ارتفاع درخت ارس، قطر متوسط تاج، شادابی درختان ارس، درصد درختان ضعیف، درصد تاج پوشش و تعداد زادآوری در این قطعات برداشت شد. تعداد 36 نمونه خاک از عمق صفر تا 15 سانتی-متر در موقعیت های زیر تاج، لبه تاج، خارج تاج و 6 نمونه از منطقه فاقد ارس برداشت شد. و در محیط آزمایشگاه مشخصه هایی چون میزان کربنات کلسیم، اسیدیته خاک، رطوبت اشباع، بافت خاک، هدایت الکتریکی خاک، درصد کربن آلی خاک و عناصر غذایی مانند نیتروژن کل، پتاسیم تبادلی، منیزیم تبادلی، فسفر تبادلی و کلسیم تبادلی مورد بررسی قرار گرفت. سپس داده ها با استفاده از آزمون snk و تجزیه مولفه های اصلی (pca) در محیط نرم افزار sas آنالیز شدند. نتایج نشان داد در واحدهای همگن مشخصه های درصد درختان با تنه واحد، تعداد درختان در هکتار، تاج پوشش، قطر یقه و درصد درختان ضعیف دارای اختلاف معنی داری هستند. در بررسی مشخصه های رویشی در جهت های جغرافیایی، قطر یقه، تعداد درهکتار، قطر تاج و تاج پوشش دارای اختلاف معنی داری بودند همچنین در طبقات ارتفاعی، مشخصه های تعداد در هکتار، تاج پوشش، قطر تاج، درصد درختان ضعیف و ارتفاع درختان دارای اختلاف معنی داری بودند و در طبقات شیب درصد درختان تنه واحد، قطر یقه، ارتفاع درختان، زادآوری و پوشش علفی دارای اختلاف معنی داری بودند. در بررسی اثر ارس بر مشخصه های خاک در چهار موقعیت زیر تاج، لبه تاج، خارج تاج و منطقه فاقد ارس مشخصه های هدایت الکتریکی، رطوبت اشباع، درصد شن، مقدار ازت کل، پتاسیم قابل جذب و منیزیم قابل جذب در سطح یک و پنج درصد معنی دار بودند. در تجزیه مولفه های اصلی برای مشخصات رویشی، درصد تاج پوشش بیشترین اثر مثبت در مولفه اول داشت و در مشخصات خاک مقدار نیتروژن کل بیشترین تاثیر مثبت را داشت. باتوجه به نتایج بدست آمده می توان بیان کرد شیب 20 تا 40 درصد و طبقه ارتفاعی 2260 تا 2400 متر و جهت شرقی بیشترین تاثیر را روی اکثر مشخصه های رویشی داشته اند که شیب ها و ارتفاعات بالا به علت نداشتن عمق کافی خاک و شرایط توپوگرافی و شیب ها و ارتفاعات کم به علت دسترسی مردم کیفیت کمتری داشته اند. و در بررسی خاک، زیر تاج بیشترین تاثیر را روی مشخصه های خاک داشت که مهمترین علت را می توان اثر هوموس حاصل از شاخ و برگ ارس بر خاک دانست.