خلیج فارس به واسط? موقعیت ممتاز جغرافیایی خود، از جمله عمده ترین مناطق ارتباطی و سوق الجیشی جهان می باشد که بخش های مهمی از ارتباطات شرق و غرب را تأمین می نماید و به دلیل مجاورت با کشورهای حاصلخیز و منابع ثروت در طول تاریخ نزد صاحبان قدرت از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده است. همزمان با عصر صفویه در ایران، خلیج فارس مورد توّجه کشورهای اروپایی واقع گردید و در عصر قاجار نفوذ و رقابت کشورهای انگلیس، فرانسه، روسیه، و آلمان در جزایر و سواحل ایرانی خلیج فارس بیش از پیش گردید. رسال? حاضر درصدد پاسخگویی به سوالاتی چون: دولت های اروپایی به دنبال کسب چه منافع و اهدافی، وارد خلیج فارس شدند؟ برای رسیدن به منافع خود، از چه شیوه و روش هایی برای تطمیع و تحت فشار قرار دادن حکومت قاجار استفاده کردند؟ در این راستا فرض بر این است که: منافع اقتصادی و تجاری، توجّه دولت های اروپایی را به سوی خلیج فارس جلب نمود، امّا پس از آشنایی آنان با موقعیت حساس جغرافیایی و استراتژیکی این منطقه، پای اهداف سیاسی نیز به میان آمد.

نام خانوادگی: رئیسی سربیژن نام: مینا عنوان پایان نامه: سهم نفت در تحکیم روابط و گسترش نفوذ انگلیس در ایران از 1900 تا 1945 میلادی استاد راهنما: دکتر محمدرضا علم استاد مشاور: دکتر شهرام جلیلیان درجه تحصیلی: کارشناسی ارشد رشته: تاریخ گرایش: مطالعات خلیج فارس محل تحصیل(دانشگاه): شهید چمران اهواز دانشکده: ادبیات و علوم انسانی تاریخ فارغ التحصیلی: اسفند ماه 1389 تعداد صفحه: 172 کلیدواژه ها: ایران، انگلیس، نفت، امتیاز دارسی، جنگ جهانی اول، جنگ جهانی دوم، قرارداد 1933 چکیده: میان دو کشور ایران و انگلیس، از دوره ایلخانان روابط سیاسی و دیپلماسی برقرار بود. اما کشف نفت در ابتدای قرن 20 میلادی در جنوب ایران، اهمیت این کشور را برای انگلیس چندین برابر نمود. با کشف نفت و اهمیت این ماده در عصر جدید، انگلیس برای تأمین نفت مورد نیاز امپراتوری خود به منظور حفظ سیادت و برتری خود در عرصه سیاست جهانی، با خرید اکثریت سهام شرکت نفت ایران و انگلیس، صنعت نفت ایران را تحت کنترل خود درآورد و بدین وسیله توانست نفت مورد نیاز خود را از این منبع ارزان و مطمئن تأمین نماید، همین امر زمینه ای برای گسترش حضور و افزایش نفوذ انگلیس در ایران گردید. نفت ایران در جریان دو جنگ جهانی سهمی انکارناپذیر در موفقیت و پیروزی انگلیس و متفقین ایفاء نمود. همچنین در رابطه ایران و انگلیس در مقطع زمانی مورد بحث، یعنی از سال 1900 تا 1945میلادی، مسائل برآمده از نفت و قراردادهای نفتی تأثیر فراوانی بر اقتصاد و سیاست ایران و به طبع سایر زمینه ها برجای نهادند، که به نوبه خود تاریخ و سرنوشت ایران را به طور قابل توجهی تحت تاًثیر قرار دادند. در رساله حاضر این مسائل با هدف بررسی میزان سهمی که نفت در روابط دو کشور ایفاء نمود، مورد مطالعه قرار گرفته است.

خلیج فارس به عنوان مرز آبی کشور و پل ارتباطی بین دریاهای دیگر در طول تاریخ از اهمیت بالایی برخوردار بوده است اهمیت این منطقه با کشف نفت در قرن بیستم بیشتر شد و کشورهای استعمار گر تلاش کردند با استقرار ناوگان دریایی خود در خلیج فارس ،نفوذ و اقتدار خود را در منطقه بیشتر کنند ،در چنین شرایطی خلیج فارس نیازمند یک نیروی دریایی مقتدر برای جلوگیری از نفوذ استعمارگران و حفاظت از آبهای خلیج فارس بود، اما متأسفانه در آن زمان ایران فاقد نیروی دریایی بود و کشورهای بیگانه به راحتی می توانستند در نبود یک قدرت ، تسلط خود را برمنطقه بیشتر کنند. تا اینکه با ورود رضا خان به عرصه سیاسی کشور لزوم داشتن یک نیروی دریایی در خلیج فارس مطرح شد و ایران توانست یک نیروی دریایی نوین در خلیج فارس برای حفاظت از آب ها و مرزهای آبی خود ایجاد کند ، و تلاش کرد این نیروی دریایی تازه تاسیس را توسعه دهد؛ در دوره دوم پهلوی نیز دولت به توسعه نیروی دریایی دست و ساختار این سازمان را به ساختاری جدید تبدیل کرد؛ که در این رساله به بررسی چگونگی تشکیل، ساختار و توسعه نیروی دریایی ایران در خلیج فارس با تکیه بر دوره پهلوی می پردازیم.

عربستان سعودی از حیث ژئوپلیتیک و ژئواکونومی کشوری کم نظیر در برهه زمانی جهان معاصر بوده که با قرار داشتن بین موقعیت ارتباطی آسیا، آفریقا و قلب خاورمیانه، در تولید و ترانزیت نفت در سطح بین المللی مشارکتی فعال دارد. مضاف بر این شرایط جغرافیایی و اقتصادی، مرکز معنوی جهان اسلام و خاستگاه این دین بوده و با در اختیار داشتن دو شهر مقدس مسلمین( مکه و مدینه) از بی نظیرترین دارایی ارزشمند معنوی در بین کشورهای جهان اسلام برخوردار می باشد. همین سه ویژگی دست به دست هم در تبدیل شدن این کشور به یکی از مراکز مهم جهانی و وزنه ای در محاسبات راهبردی منطقه جنوب غرب آسیا و همچنین صاحب نفوذ در تصمیم سازی های بین المللی و منطقه ای کمک شایانی می کند. همسایگی این کشور با ایران و برخورداری ایران نیز به صورت متقابل از برخی چنین ویژگی های منحصر به فرد، به همراه سابقه تمدنی چند هزار ساله و قطب جهان تشیع بودن آن و در ضمن دارنده کم نظیرترین منابع عظیم انرژی و مواد معدنی، موقعیت ترانزیتی و جمعیتی و...، فرصت های عظیم و متنوعی را از حیث تأمین منافع ملی در اختیار ایران قرار داده است. قطعاً در صورت هم افزایی صحیح این توانایی ها و با عبور از موانع سیاسی و مذهبی و در عوض تحکیم پیوندهای مشترک، افقی جدید و پربار برای منافع هر دو کشور ایران و عربستان سعودی تضمین گشته و تضادهای تاریخی و مشکلات موجود در کلیه عرصه های فراروی منطقه ای و جهان اسلام تا بالاترین درصد ها رفع گشته و بدین نحو منافع دو کشور نیز بالطبع، تأمین خواهد شد. در این بین افزایش آگاهی مسئولین زیربط هر دو کشور از چنین فرصت هایی و عدم اجازه به برخی سوء استفاده های جریانات داخلی ناآگاه و یا مغرض خارجی، اولین مرحله از پیمایش این راه بوده که ناگزیر به لحاظ واقعیات موجود باید فوراً در دستور کار مقامات سیاسی و تا حدودی مذهبی هر دو کشور قرار گیرد. با این اقدامات، شکوفایی اقتصادی منطقه در فضای امنیت پایدار و در عین حال تقویت مواضع کشورهای اسلامی جهت گسترش نقش بین المللی ایشان عملی می گردد. درغیر این صورت علاوه بر ایجاد تهدیدات به جای سیاست استفاده بهینه از فرصت ها ، دست اجانب فرا منطقه ای که سنخیتی با اهداف سیاسی و مذهبی این دو کشور اسلامی نداشته، باز شده و تامین منافع ملی هر دو کشور با کمترین درصدهای بازدهی ، همواره در معرض هجوم برنامه های تجزیه طلبانه و جنگها و برنامه های تسلیحاتی و با دیدی خوشبینانه، خنثی سازی توطئه ها قرار می گیرد. قطعاً از این رهگذر حیاتی ترین موجوی های هویتی سیاسی و اقتصادی دو کشور در معرض دخالت و حتی استثمار قدرت های فرا منطقه ای بوده و یا در جهت تامین اهداف بلند مدتشان، قرار خواهد گرفت. در این راستا منطقه شرق عربستان سعودی با داشتن عمده ترین منابع عظیم نفتی و نوار ساحلی در خلیج فارس، به همراه فرهنگ تاریخی تشیع در بین اکثریت ساکنین این منطقه، به عنوان یک مرکز استراتژیک اقتصادی و سیاسی کانون توجه سیاست مداران هر دو کشور ایران و عربستان بوده و استفاده بهینه و راهبردی از این فرصت، بسته به نحوه عملکرد و صرف دقت در سیاست های کلی و جزئی داشته که کاربرد این سیاست ها چه در عرصه اهداف اقتصادی ، سیاسی و یا مذهبی باید با راهبرد تامین منافع ملی هر دو کشور سازگار باشد. در غیر این صورت هیچ یک از این دو کشور طرفی نبسته و سود عرصه های مذکور برای دیگران تأمین و تهدیدات آنها نیز همواره دامن گیر منطقه خواهد شد.

چکیده: روابط حاکمان قاجار،با ایل بختیاری درطی قرن نوزدهم میلادی دارای فراز و فرود های فراوانی بوده است. حاکمان قاجار، با سیاست کلی تفرقه بینداز و حکومت کن، بین دو تیره مهم این ایل یعنی هفت لنگ ،چهارلنگ ،اختلاف انداختند وبا گرفتن گروگان از بین خوانین بزرگ بختیاری و پیوند زناشویی با بعضی سران ایلی سعی کرده از قدرت و روحیه طغیان گری آن ها بکاهند. قاجارها تا زمانی که خوانین بختیاری هم چون ایلات دیگر کشور به موقع مالیات خود را می پرداختند ونیروی نظامی مورد احتیاج آنان را تأمین می کردند. مطیع آنان بودند وکاری به کاری آن ها نداشتند. اما همین که احساس می کردند. بختیاری ها تحت اختیار ایلخانان مقتدری چون محمد تقی خان چهارلنگ و حسین قلی خان هفت لنگ یکپارچه و قدرتمند می شوند. سریعاًدست بکار شده و به هر نحو ممکن خواهان از بین بردن آنان می شدند. گاهی رقابت بین حاکمان محلی قاجار مانند رقابت بین فرهاد میرزا معتمدالدوله حاکم فارس و مسعود میرزای ظل السلطان حاکم اصفهان باعث می شد تا این شاهزادگان از قدرت ایلات متحد خود برعلیه دیگری استفاده کنند. و در واقع ایلات و رهبران آن ها به طور ناخواسته وارد یک بازی سیاسی خطرناک می شدند . همانند دشمنی بین فرهاد میرزا معتمدالدوله وحسین قلی خان ایلخانی بختیاری که باعث دشمنی ودرگیری بین بختیاری ها و قشقایی ها شد. در این بین نقش انگلیسی ها ، ونوع ارتباط آن ها با ایلخانان بختیاری را نباید از یاد برد در قرن نوزدهم میلادی به دلیل اهمیت منطقه ی جنوب غربی کشور و راه های ارتباطی آن مرتباً در حال رفت و آمد به منطقه و ملاقات با بعضی خوانیین مقتدر بختیاری بودند.

چکیده ساسانیان از هنگامی که به قدرت رسیدند با درک اهمیت راه های آبی بی درنگ کوشش جدی و موفقی برای تسلط سیاسی و نظامی بر خلیج فارس اعمال نمودند. اردشیر اول کوشش های مهمی برای اعمال اقتدار ایران در خلیج فارس به عمل آورد و در زمان شاهنشاهی او یازده شهر در نواحی مجاور خلیج فارس بنا و یا تجدید بنا گردید و به نام وی خوانده شد.شاپور دوم نیز نیروی دریایی عظیمی را در خلیج فارس مستقر کرد،و به سیاست شهرسازی در سواحل خلیج فارس ادامه داد. در دوره های بعد که پادشاهانی ضعیف بر کشور حاکم شدنداز روند احداث شهر توسط شاهان ساسانی کاسته شد،تا این که در زمان پادشاهی خسرو انوشیروان که اوج رونق بازرگانی دریایی است این بنادر و جزایر به پیشرفت قابل توجهی دست یافتند.بنادر بزرگ و معتبری همچون مهروبان،جنابه،ریشهر،سیراف و هرمز در کرانه شمالی و بحرین و عمان در کرانه های جنوبی خلیج فارس خود دلالت بر توجه بیش از حد ساسانیان به خلیج فارس دارد. به طور مسلم عامل مهمی که اردشیر را به گسترش سیاست خود بر انگیخت ایمنی خلیج فارس و شاهراه بازرگانی شرق و غرب بود. در واقع می توان گفت که ساسانیان تمام سیستم بازرگانی دریایی را که ثمره شاهنشاهان پیشین بود حفظ کرده، با تدابیر تازه اقتصادی تجارت ایران را گسترش عظیمی دادند و با ایجاد نیروی دریایی راهزنی دریایی را در کرانه های خلیج فارس نابود کردند و در دو کرانه شرقی و غربی خلیج فارس بندر و دژهای مستحکم برای مراقبت از کشتی های تجاری و کالاهای آن بنا نهادند. کلید واژه ها: ساسانیان،شهرسازی،خلیج فارس،سواحل شمالی،سواحل جنوبی،تجارت.

در این پژوهش مطالعاتی در خصوص روابط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی دو کشور کهن و باستانی، ایران و هند در دوره ساسانیان انجام گردیده که بر اساس منابع و اسناد موجود مناسبات میان این دو سرزمین به گذشته های دور می رسد که نشان می دهند هندیان از هزاران سال پیش به علت هم نژادی و بسیاری از آداب و روسوم و سنت های مشترک با ما انس و الفت دارند. از زمان فتح پنجاب توسط داریوش هخامنشی روابط ایران و هند گسترش یافت به خصوص در دوران پادشاهان سلسله موریا توجه خاص به این امر شد. در دوره ساسانی نیز مراودات تجاری، فرهنگی و ادبی گسترش یافت به نوعی که بعضی ادیان از جمله دین مسیح از طریق ایران به جنوب هند رواج یافت و زمینه علوم پزشکی و نجوم و ادبیات تاثیر متقابلی بر همدیگر گذاشتند. هر چند بعد فرهنگی و هنری این مناسبات نسبت به بعد سیاسی آن قوت بیشتری داشته است.

مهمترین رودخانه ی قابل کشتی رانی در ایران ومنطقه ی خلیج فارس،رودخانه ی کارون بود. موقعیت استراتژیکی وژئوپولتیکی رودخانه،بویژه درامرکشتی رانی موجب شد،که درقرن 19م.کشورهای انگلستان،فرانسه،روسیه،هلندوآلمان روابط جدیدی با ایران آغازکنند.در این میان انگلستان که به عنوان مهمترین کشور،به دنبال نفوذوتوسعه اقتصادی وسیاسی خویش درخلیج فارس بود، سعی درکسب امتیازکشتی رانی درکارون نمودوهمین دلیل روابط ویژه ای رادراین زمینه با دولت قاجارآغاز نمود.امابااین وجود،فرانسویان نخستین ملتی بودند که به توصیه ی دکتر تولوزان،(پزشک ناصرالدین شاه) توانستند امتیاز کشتی رانی درکارون را در سال «1878م» کسب کنند،که بلافاصله با مخالفت انگلستان مواجه شدند. مخالفت انگلستان موجب شد‏که ناصرالدین شاه قرارداد تولوزان را لغو کندوبه دنبال آن در سال «1888م.»فرمان کشتی رانی در«کاورن سفلی»را نه بنام انگلستان بلکه بنام دولت های کامله الوداد صادرکند.آلمان،فرانسه و انگلستان پس از صدور فرمان اول کشتی رانی درکارون سفلی به تمجید و تأییدآن پرداختند.بااین وجود روسیه مهم ترین کشور اروپایی بود که با صدور فرمان کشتی رانی درکارون مخالفت نمود. این مخالفت ها، برروابط بین دوکشور تأثیر بسزایی گذاشت ودر نهایت با کسب امتیازاتی در شمال ایران راه کشتی رانی درکارون برای اروپاییان گشوده شد. نتیجه فعالیت کشتی رانی درکارون رونق یافتن فعالیت های کشاورزی وبازرگانی درخوزستان و بویژه افزایش صادرات به اروپا بود.رساله ی حاضر از نظر زمانی حدفاصل میان سال های1250 ه.ق /1871م.تا 1294ه.ق/1914 م. را پوشش می دهد.

با روی کارآمدن حکومت جمهوری اسلامی، کشورهای حوز? خلیج فارس از جمله عراق به دلیل ماهیت اسلامی بودن نظام جدید به شدت نگران و آن را خطری برای مشروعیت پایه-های حکومت خود دانستند، لذا درصدد ساقط کردن آن برآمدند و عراق همسای? غربی ایران، کشوری بود که این مأموریت را بر عهده گرفت و با طرح دفاع از جزایر سه گان? ایرانی، اختلافات مرزی و خصوصاً بی اعتباردانستن معاهد? الجزایر، جنگی هشت ساله را بر ایران تحمیل نمود. در این جنگ شهرستان اهواز مرکز استان خوزستان به واسط? موقعیت استراتژیکی خود به عنوان یکی از اهداف عراق زیر آماج گلوله های رژیم بعثی قرار داشت. آن روزها دفاع از وطن و مقاومت در برابر دشمن گرچه بر عهد? مردان گذاشته شده بود لیکن ما شاهد حضور زنان این شهر در عرص? پشتیبانی از جبهه و جنگ هستیم که در ابعاد مختلف فردی، اجتماعی، نظامی، امدادی و ... به ایفای نقش پرداختند. پژوهنده در پایان نام? حاضر بر آن است تا به بررسی فعالیت زنان اهواز در دفاع مقدس بپردازد و به این سوال پاسخ گوید که عملکرد زنان اهواز در حوزه های مختلف فردی، اجتماعی و ... چگونه و تا چه اندازه در پیشرفت روند جنگ موثر بود؟به نظر می رسد هر زن اهوازی با اقدامات فردی ،اجتماعی ، نظامی و امدادی نقش مثبتی در پیشرفت روند جنگ داشت و به واسطه فعالیت های خود در ابعاد مختلف کمک بسیار زیادی در ثبات قدم رزمندگان در مقابله با دشمن ایفا کرده است . با توجه به ماهیت موضوع، روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی است که پس از مطالعه و فیش برداری از مباحث، موضوع موردبحث و توصیف و بعضاً مورد تحلیل قرار گرفته است. گردآوری اطلاعات در این پژوهش به چند روش صورت گرفته: نخست: شیو? نظری و با روش کتابخانه ای یعنی بررسی کتب و مدارکی که مهمترین آنها کتب خاطرات و دو روزنام? کیهان و اطلاعات می باشد؛ دوم: مطالع? میدانی و انجام مصاحبه با افرادی که از فعالان عرص? جنگ بودند. خلاء پژوهشی موجود در رابطه با این حوزه و عدم پیشین? تحقیقی کامل و مستقل در ارتباط با آن سبب اهمیت موضوع شده است و پژوهشگر کوشیده است با بهره گیری درست از تمام منابع موجود و قابل دسترس و انجام مصاحبه به نقش زنان اهواز در جنگ بپردازد. این پایان نامه در سه فصل : 1- نگاهی به جایگاه و نقش زنان در ایران دور? اسلامی تا قبل از جنگ تحمیلی 2- بررسی نقش فردی و اجتماعی زنان اهواز در دفاع مقدس 3- بررسی نقش نظامی و امدادی زنان اهواز در دفاع مقدس تهیه گردیده است .در فصل اول به موضوعاتی چون ، زنان در حکومتهای اسلامی تا دوره پهلوی ،زنان در عرصه انقلاب با اشاره به نقش زنان اهواز ،اهواز در جنگ تحمیلی پرداخته شده است . در فصل دوم به فعالیتهای فردی و اجتماعی زنان و در فصل سوم به فعالیتهای نظامی و امدادی زنان اشاره گردیده است . قسمتی هم تحت عنوان پیوستها به نقشه ها، عکس ها و ... اختصاص داده می شود. در پایان نیز به نتیجه گیری- پاسخ به سوال مطروحه – اینکه نقش زنان اهواز در دفاع مقدس چگونه و تا چه اندازه در پیشرفت روند جنگ موثر بود می پردازیم. در تهی? این پایان نامه با مشکلاتی چند روبرو بودیم که از جمل? آنها کمبود منابع مرتبط با موضوع، عدم همکاری سازمانهای زیربط مثل بنیاد شهید و هلال احمر و ...، در دسترس نبودن افراد فعال در جنگ به علت فوت، کهولت سن و عدم تمایل به انجام مصاحبه، دوری مسافت و مواردی از این قبیل می باشد.

می توان گفت که انقلاب ایران مجموعه ای از عوامل مذهبی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی است. نارضایتی های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در طول دهها سال پای گرفته و در سالهای آخر به هم پیوسته و سپس با پیوند اصیل توده های عظیم مردم همراه با تفاسیر جدیدی از دین که ایده های انقلابی را توجیه می کرد، آمیخته شد و سپس در سطح وسیعی در جامعه گسترش یافت. این پایان نامه با عنوان بررسی تحولات دربار پهلوی و نقش آنها در سقوط آن رژیم، درصدد آن است که عامل دیگری را در سقوط رژیم پهلوی دوم موثر بداند که عبارت است از فساد، تباهی و انحراف. فساد موجود در دربار که شاه، خاندان سلطنتی و اطرافیان آنها را در برمی گرفت و آن هم در زمینه های مختلفی چون سیاسی، اقتصادی و فرهنگی. موضوع فساد در تمام زمانها، گریبانگیر دولتها و دغدغه فکری بسیاری از اندیشمندان و متفکران سیاسی بوده است .فساد به شکل های گوناگون انحراف یا اعمال قدرت شخصی و استفاده نامشروع از مقام و موقعیت شغلی اطلاق می شود. فساد متضمن تخطی از وظایف اجتماعی یا انحراف از معیارهای عالی اخلاقی در ازای سود مادی شخصی، قدرت و یا شهرت است. نگارنده در پژوهش پیش رو بر آن است که به بررسی عملکرد دربار پهلوی دوم و نقش آن در سقوط رژیم بپردازد. سوالی که پرسیده ایم این است که عملکرد دربار پهلوی دوم در حوزه های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی، چگونه و تا چه اندازه در انحطاط این رژیم دخالت داشته است؟ به نظر می رسد انحصار گرایی مطلق هیات حاکمه پهلوی در ابعاد مختلف سیاسی ،اقتصادی ،فرهنگی ،و در کنار آن تاسیس سازمان ها و نهادهای موازی نظیر ساواک ،بنیاد پهلوی ،سازمان زنان و.. و استفاده از ابزارهایی چون سانسور ،تبلیغات، مجلس ،کابینه ،و احزاب فرمایشی و رواج فرهنگ غربی موجب چیدمان غیر اصولی مهره های سیاسی، حیف و میل سرمایه های ملی و زیر پا گذاشتن ارزش ها و باورهای مردم شدند که در مجموع منجر به باز تولید روند انحطاط رژیم و سقوط نهایی آن شد. باتوجه به ماهیت موضوع، روش تحقیق دراین پژوهش توصیفی- تحلیلی با تکیه بر کتب سیاستگران و تحلیل گران غربی می باشد و در جهت تکمیل آن از برخی کتب ایرانی استفاده شده است .به این منظور این پایان نامه از 4 فصل با عنوان 1- چگونگی روی کارآمدن رژیم پهلوی 2- فساد سیاسی 3- فساد اقتصادی 4- فساد فرهنگی تشکیل شده است. در فصل اول ،به موضوعاتی چون اوضاع ایران در اواخر دوره قاجاریه ،مقدمات کوتای 1299 وروی کار آمدن رضا شاه ،سقوط پهلوی اول و روی کارآمدن محمدرضاشاه(پهلوی دوم)پراخته شده است . در فصل دوم، با عنوان فساد سیاسی که عبارت است از رفتار منحرف شده ی کارگزاران حکومتی از ضوابط و وظایف رسمی یک نقش عمومی بنا به ملاحظات خصوصی و یا ملاحظات قومی ومنطقه ای موضوعاتی چون فساد قدرت، رقابت، باندبازی و پارتی بازی، تملق و چاپلوسی، سرکوب، شکنجه و سانسور، نخست وزیر، کابینه، مجلس و احزاب ساختگی در برمی گیرد .فصل سوم، با عنوان فساد اقتصادی که عبارت است از هر نوع تصرف غیرقانونی از اختیارات و قدرت برای استفاده از امکانات مالی و مصادیق آن اختلاس، رشوه، اخاذی، رانتهای اقتصادی،برداشت و دخل و تصرف غیرقانونی در وجوه و اموال، استفاده از امتیازات و بهره برداری های مالی و اشکال گوناگون دیگر می باشد به موضوعاتی چون بنیاد پهلوی، شرکت در سرمایه گذاریها، تجمل-پرستی، اعطاء وام و هدایا به بیگانگان، خرید املاک در خارج و مسافرتهای خارجی، خرید اسلحه، رشوه و برگزاری جشن ها می پردازیم.فصل چهارم، با عنوان فساد فرهنگی که عبارت است از ساختن و آراستن اعتقادات و باورهای خاص متناسب با استبداد، تجمل-گرایی و تن آسایی (اعتقادات رژیم حاکم و مغایر با باورها و ارزشهای مورد قبول جامعه) موضوعاتی چون رواج فرهنگ غربی، شراب خواری و قماربازی، آزادی زنان وایرانی گرایی با تاکید بر لزوم تجدید عظمت ایران باستان مورد توجه قرار می گیرد .در پایان به نتیجه گیری و پاسخ به سوال مطروحه پرداخته می شود.

حکومت مشروطه ی ایران در زمان مظّفر الدین شاه در اثر تلاش گروه ها و طبقات زیادی از مردم به وجود آمد. دوره ی مشروطیت از نظر سیر تحولات اجتماعی و سیاسی، دوره ای پرجنب و جوش و نیز دوره ی آشنایی با پیشرفت کشورهای اروپایی و انقلابها و تحولات فرانسه روسیه است. در این بین شاعران و نویسندگان به عنوان قشری از روشنفکران جامعه، مسئولیت آگاه کردن مردم نسبت به تحولات آن روز را بر عهده داشتند، زیرا مشروطیت در ایران، پدیده ای تازه بود و مردم چنین حکومتی را نمی شناختند. این وظیفه بر عهده ینویسندگان و شاعرانی بود که مردم را با معنای درست مشروطه، مجلس و قانون آشنا کنند. باید گفت که گرچه نثر، نقش بسزایی در این دوره ایفا کرد، اما نظم به خاطر جایگاه یگانه اش در فرهنگ سنتی ایران رسالت خود را به عنوان اصلی ترین محرک انقلابی ایفا کرد. شعراو نویسندگان دوره ی مشروطه، هم در بنیان گذاری و هم در پیشبرد مشروطه و نیز در آشنا ساختن آحاد مردم با اصول مشروطه تأثیر داشته اند. هدف نگارنده در این تحقیق روشن کردن نقش شعرا و نویسندگان در پیشبرد اهداف مشروطه خواهان می باشد.

خوزستان از ایالت های پهناور جهان اسلام و دارای موقعیت جغرافیایی بسیار مهمی بود، این منطقه در مسیر راه های ارتباطی ایالت های جنوبی ایران به سمت عراق و نواحی غربی اسلامی قرار داشت. در میان دو دسته راه آبی و خشکی، راههای آبی خوزستان به سبب وجود رودهای پر آب و قابل کشتی رانی در منطقه، از زمانهای قدیم اهمیت بسزایی داشته اند. آبراه «خورموسی» در جنوب استان خوزستان و منتهی الیه شمال غربی خلیج فارس واقع شده است. با توجه به موقعیت خاص و مناسب خورموسی در خلیج فارس، این آبراه در طول تاریخ از اهمیت تجاری و اقتصادی بالایی برخوردار بوده است. عواملی از جمله؛ کشف نفت در خوزستان، احداث خط آهن سراسری شمالی جنوبی ایران، راه اندازی اسکله های باری و باردهی، عمق زیاد آب و به تبع آن امکان رفت و آمد کشتی های تجاری ، موجب رونق تجارت و فعالیت های بازرگانی در منطقه خورموسی شده است. بنادر ماهشهر و امام خمینی که در کرانه خورموسی واقع شده اند، به لحاظ تاریخ تجارت و حمل نقل کالاهای نفتی و غیر نفتی دارای اهمیت ویژه ای هستند. باتوجه به اهمیت تاریخی و اقتصادی آبراه خورموسی، این پژوهش درپی شناسایی پیشینه تاریخی تجارت در حوزه خورموسی و سهم بنادر آن در اقتصاد کشور از آغاز تاکنون می باشد و موقعیت آن را با توجه به اسناد و مدارک تاریخی مورد ارزیابی قرارمی دهد.

بندرگاههای بوشهر در دوره باستان مانند عصر حاضر در تجارت خلیج فارس ایفای نقش می کردند و مورد توجه شاهان و حاکمان وقت ایرانی بویژه شاهان ایلامی، هخامنشی و ساسانی قرار داشتند. یکی از مناطق بااهمیت سواحل خلیج فارس که ایلامی ها در آن حضور داشتند ناحیه شریهوم به مرکزیت بندر لیان بوده است. در این دوره شهر باستانی لیان با استناد به موقعیت تجاری و داشتن معبد ایلامی برای حکمرانان ایلام بویژه شاهان ایلام میانی حائز اهمیت بود. خلیج فارس در دوره هخامنشیان بنادر متعددی داشت که یکی از آنان بنام تائوکه از طریق رودخانه گرانیس با دریای پارس ارتباط برقرار می نمود. بندر ریواردشیر یا ریشهر یکی از بنادر بااهمیت دوره ساسانی بوده که نزدیکی آن به خاستگاه حکومت ساسانی آن را به بندر ترانزیتی مهمی تبدیل کرده بود و تا اواخر دوره ساسانی به عنوان یک بندر تجاری فعال بوده است. رونق آن در قرن پنجم میلادی چنان بود که به مقر مطران های مسیحی تبدیل گشت. یکی از مهمترین بنادر سواحل شمالی خلیج فارس بندر سیراف بوده که در عصر ساسانی و قرون اولیه اسلامی با بنادر داخلی خلیج فارس و دیگر مراکز تجاری مانند عمان، هند، چین و افریقای شرقی ارتباط تجاری داشت و کشتی های سیرافی با بلاد بزرگ چین مانند کانتون داد و ستد می کردند و در طول سواحل شرقی افریقا تا سفاله لنگر می انداختند. یکی دیگر از بنادر آباد دوره ساسانی بندر توج می باشد که رونق آن تا چند قرن پس از اسلام ادامه داشت. این بندر در عصر ساسانی و قرون نخستین اسلامی به عنوان یکی از کانون های صنایع پارچه بافی به شمار می رفت. در این پژوهش سعی بر آن است که تجارت این بندرگاه ها در دوره های ذکر شده مورد بررسی قرار داده شود.

خلیج فارس با توجه به موقعیت ممتازخود از دیرباز مورد توجه ملت های دریانورد و تجارت پیشه ی شرق و غرب دنیا بوده است. با مسدود شدن راه تجاری غرب با شرق توسط ترکان عثمانی و کشف راه دریایی هند توسط پرتغالی ها کشورهای اروپایی به ظاهر برای تجارت و کسب منافع اقتصادی روانه ی خلیج فارس شدند اما از همان ابتدا با استفاده از نیروهای نظامی پیشرفته خود برای برقراری سلطه ی سیاسی کوشیدند. ابتدا پرتغالی ها و سپس کشورهای انگلستان، هلند، فرانسه و دیگر کشورهای اروپایی یکی پس از دیگری برای به دست آوردن منافع سیاسی و اقتصادی وارد خلیج فارس شده و عامل تحولات مهم سیاسی و اقتصادی در این ناحیه از بدو ورود تا عصر حاضر گردیده اند.پرتغالی ها به عنوان سردمداران استعمار غرب با ورود به خلیج فارس، جزیره ی هرموز را به عنوان اولین و مهمترین مقر اصلی خود انتخاب نمودند چرا که این جزیره از موقعیت استراتژیکی بالایی از نظر تسلط بر خلیج فارس و جزایر و بنادر آن برخوردار بود. هدف پرتغالی ها از تصرف جزیره ی هرموز کنترل راه های دریایی و تجاری بین آسیا و اروپا و کنترل خلیج فارس و اقیانوس هند بود.اعمال روش های نادرست سیاسی و اقتصادی توسط پرتغالی ها در طول مدت اقامتشان در جزیره ی هرموز باعث شد که اقتصاد این جزیره و نواحی مرتبط با آن دچار رکود شود و اعتبار گذشته ی خود را از دست دهد. پرتغالی ها مدتها جزیره ی هرموز را زیر سلطه ی خود داشتند اما سرانجام شاه عباس توانست با کمک ناوگان انگلیسی به حاکمیت آن ها پس از 118 سال بر این جزیره و خلیج فارس خاتمه دهد. در این پژوهش سعی بر آن است که تأثیرحضور پرتغالی ها بر اوضاع سیاسی، اقتصادی و اجتماعی خلیج فارس و جزیره ی هرموز از بدو ورود تا خروجشان، مورد بررسی قرار گیرد

با شروع جنگ تحمیلی و هجوم سراسری عراق به ایران، شهرستان هویزه به علت همجواری با کشور عراق مورد تجاوز ارتش رژیم بعث قرار گرفت و به اشغال بخش عظیمی از مناطق مرزی و قلمروسرزمین آن انجامید. امکانات نیروهای ژاندارم مستقر در منطقه بسیار محدود بود بااین حال از همان نخستین روزهای جنگ، عشایر دو شادوش تعدادی از پاسداران و بسیجیان و با ابتدایی ترین سلاح ها در مقابل دشمن جنگیدند. این نیروها با وجود کمبود تدارکات و مهمات توانستند به مدت 6 ماه دشمن را زمین گیر کرده و پای ارتش جمهوری اسلامی ایران را هم به منطقه باز کنند. در عملیات نصرو بعد از پیروزی در مرحله اول، شاهد تغییری در جبهه ی خودی شدیم که نشانگر ضعف مدیریتی بنی صدر بوده است و این عملیات در مرحله دوم شکست خورد و هویزه ساقط شد که نهایتا درعملیات بیت المقدس آزاد گردید. هورالهویزه نیز برای اولین بار شاهد نخستین عملیات ( خیبر ) آبی – خاکی بود که دشمن برای نخستین باردست به استفاده گسترده از سلاح های شیمیایی زد.

با پیروزی انقلاب اسلامی و آغاز جنگ تحمیلی و حمایت شورای همکاری خلیج فارس از عراق در جنگ با ایران روابط ایران و شورای همکاری خلیج فارس تیره گردید.با پایان جنگ و آغاز فعالیت های دولت سازندگی آقای هاشمی رفسنجانی روابط جمهوری اسلامی ایران و شورای همکاری خلیج فارس تا حدودی بهبود یافته و تنش ها کاهش یافت.در دوره اصلاحات با طرح اصول تنش زدایی و اعتمادسازی و تاکید بر بسط روابط دوستانه با همسایگان،روابط ایران و شورای همکاری خلیج فارس بهبود یافته و کمتر انتقادی از سوی شورا متوجه ایران بود. روند این روابط در دوره اصولگرایان(ریاست جمهوری احمدی نژاد)دوباره به تیرگی گرایید.

ایذه بعد از فتح توسط مسلمین(17 هـ.ق) جزء ولایت بصره به حساب آمد و تا زمان ضعف خلافت عباسی زیر نظر خلفا اداره می شد. از قرن چهارم به بعد که حکومت های مستقل ونیمه مستقل در ایران سر برآوردند، موردتوجه این حکومت ها از جمله، آل زیار، آل بویه و سلجوقیان قرار گرفت، در سال 550 هـ ق که حکومت اتابکان لربزرگ در این منطقه تاسیس شد، و ایذه را به عنوان مرکز قدرت خود انتخاب نمودند دچار تغییرات سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی فراوانی شد؛ به این صورت در این زمان، دوران طلایی حیات خویش را سپری کرد،اما بعد از سقوط این سلسله(827 هـ.ق)، تا روی کار آمدن صفویان درایران، ایذه در نتیجه ی نزاع و درگیری های قبایل و طوایف رو به انحطاط و زوال رفت، و زندگی نیمه کوچ نشین آنان بر زندگی یکجانشینی غالب گردید. سرانجام ایل بختیاری در نواحی لربزرگ که به بختیاری معروف شد، به قدرت رسیدند و ایذه یکی از مهمترین مراکز قشلاق نشین ایل و در مسیر کوچ ییلاقی آنان قرار داشت. که در جریان مستقیم حوادث واتفاقات ایل بختیاری قرار گرفته و دچار تغییر وتحولات مختلفی گشت. هدف این تحقیق روشن ساختن سیر تکوین تداوم وتغییر شهر ایذه از ورود اسلام تا پایان اقتدارخوانین بختیاری است.

جاسوسان شاه مجموعه ای از افراد درستکار و وفادار به شاه بودند، که مستقیماً از او دستور می گرفتند و به صورت ناشناس درباریان، ولیعهد، کارگزاران حکومت، دشمنان و اوضاع داخلی و خارجی را زیر نظر می گرفتند و کارهای ایشان را به شخص شاه گزارش می دادند. به گزارش هرودوت، دیااکو بنیان گذار حکومت ماد، اولین پادشاه ایرانی بود که پس از رسیدن به قدرت برای کنترل پادشاهی اش، از افرادی برای جاسوسی بهره گرفت. نویسندگان یونانی گزارش داده اند که، هخامنشیان نیز برای اطلاع دائمی از اوضاع امپراتوری پهناورشان، از جاسوسان بسیاری استفاده می کردند که در زمان داریوش یکم شکل منسجم تری یافت و به عنوان سازمان «چشم و گوش شاه» معروف شد. حکومت ملوک الطوایفی اشکانیان تشکیلات اداری و انسجام یافت? دور? هخامنشیان را نداشت امّا به گزارش نویسندگان رومی، از سیستم جاسوسی پیشرفته ای به خصوص در نبردهای خود با روم استفاده می کرد. طبق نام? تنسر و عهد اردشیر، اردشیر بابکان بنیان گذار حکومت ساسانیان، خود را به وجود چنین سازمانی ملزم کرده بود که گزارش های رومی نشان می دهد وارثانش نیز، به خوبی از این سیستم استفاده نمودند و توانستند بیش از چهار قرن در مقابل دشمنان بسیار با هشیاری ایستادگی کنند. در این پژوهش چگونگی شکل گیری نهاد خبرگیری شاه، کارکنان و کارکردهایی که این نهاد در دستگاه حکومت و جامعه از دور? ماد تا پایان دور? ساسانیان داشته است، مورد بررسی قرار می گیرد.

جنگ ایران و عراق در 31/06/1359، با حمله عراق به ایران آغار شد، در طول هشت سالی که جنگ در جریان بود، بسیاری از کشورهای عربی از جمله کویت و عربستان به طور مستقیم یا غیر مستقیم حامی عراق بودند. با بروز وقایعی نظیر اشغال مسجدالحرام در یکم محرم سال 1400 ه.ق و متعاقب آن شورش هایی از سوی شیعیان این کشورها با تاثیر پذیری از انقلاب اسلامی ایران، سران این دو کشور، جمهوری اسلامی ایران را به عنوان تهدید ی نابود کننده برای حکومت های خویش تلقی کردند. ضمن اینکه یکی از ابعاد مهم سیاست خارجی منطقه ای ایران در این مقطع، مخالفت با مواضع و گرایش های حاکمین عرب خلیج فارس از سیاست گذاری بین الملل شد. در این جنگ دو کشور کویت و عربستان با حمایت های مالی و نظامی خود از عراق در صدد به انزوا و به ناتوانی کشاندن ایران شدند. با پایان یافتن جنگ، ایران در دوره ریاست جمهوری آقای هاشمی رفسنجانی سیاست تنش زدایی را در پیش گرفت. محکومیت تجاوز عراق به کویت توسط ایران نمونه بارز این سیاست بود. و زمینه را برای تغییر رفتارهای سیاسی عربستان و کویت نسبت به ایران مهیا کرد.

کهن روزگاری است که مردم جهان خلیج فارس رایک شاهراه بازرگانی ودریانوردی می شمارند.ارج وشهرت خلیج فارس نه تنهابه سبب یادشده است،بلکه به انگیزه ی آن است که کرانه ها وجزایرآن یکی از کهن ترین گهواره های تمدن بشری است.باتوجه به این که تا کنون دراین مورد تحقیقاتی انجام ومقالاتی نیزبه رشته ی تحریر در آمده است، اما در زمینه ی موضوع این رساله کمتر مطلب جامعی یافت می شود. بنابراین برای پژوهندگان تاریخ میانه ی ایران موانع ومشکلات عمده ای در این راستا به چشم می خورد که این رساله با انگیزه ی رفع این کمبود در تاریخ تحولات خلیج فارس انجام گرفته است. ویافته های آن نیز نشان می دهد که بنادر وجزایر خلیج فارس نقش برجسته ای درتحولات تجاری، فرهنگی وحتی سیاسی سرزمین ایران داشته اند وجزئی لاینفک از تاریخ آن بوده اند.موانع ومحدویت های میدانی برای تدوین این رساله عبارت بودند از نبود یک شناسنامه ی مدوًن از یافته های باستانی وباستان شناسی ومشخص نبودن محوطه های باستانی از یک سووکمبود شدید منابع خارجی در کتابخانه های تخصصی در مورد موضوع ازسوی دیگر است. و اقدام در این زمینه به پژوهندگان این بخش توصیه می گردد.