نام پژوهشگر: خلیل ولیزاده کامران

بررسی تاثیر عناصر اقلیمی بر پروازهای فرودگاهی (مطالعه موردی: تبریز)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1389
  حسن خراجپور   علی محمد خورشید دوست

شرایط جوی به تمام اشکال حمل و نقل تأثیر می گذارد. در صورت آگاهی از عوامل جوی و اقلیمی می توان کمک ارزنده ای به ایمنی حمل و نقل هوایی کرد. دریافت اطلاعات از وضعیت اقلیمی حال حاضر و کسب اطلاع از وضعیت هوا در ساعات آتی می تواند به پیش بینی صحیح و برنامه ریزی درست برای پرواز کمک شایانی بکند. هدف اصلی این پژوهش بررسی برای کاهش، لغو یا تأخیر پرواز فرودگاه تبریز در اثر عناصر اقلیمی می باشد. پرسش اصلی این است که کدام عناصر اقلیمی مثلا شدت و جهت باد، بارندگی، دما، فشار، رطوبت ، ابرناکی و غیره بیشترین تأثیر را بر لغو یا تأخیر پروازهای این فرودگاه داشته اند. برای این منظور پس از جمع آوری داده های مربوط به تاخیر یا لغو پرواز ( جمع آوری شده است) از سال1386 تا1388 بصورت روزانه وهمچنین آمار هواشناسی، با استفاده از آمار توصیفی و جداول توزیع فراوانی و توافقی و محاسبه شاخص های و نیز استفاده از روشهایی چون ضریب همبستگی پیرسن ، مقایسه میانگین ها ، آنالیز واریانس anova و سرانجام روش رگرسیون خطی چند گانه و به پاسخگویی به سوالات تحقیق مبادرت خواهیم کرد. انتظار می رود این تحقیق ارتباطی علمی بین بیشترین تأخیر یا لغو پرواز را در اثر عوامل اقلیمی و مخصوصا در فصل های مختلف پیدا کند. بنابراین یافتن هر گونه ارتباط بین یک یا چند مورد از این عوامل با پروازها از نتایج مورد انتظار این تحقیق می باشد. که اطلاعاتی در مورد ظرفیت و تاخیر و لغو بر اساس جوی نامناسب برای بربامه ریزان حائز اهمیت است.که پروازها بدون توجه به شرایط آب وهوایی منجر به افزایش تاخیریا لغو در فرودگاهها می شود. عوامل تاخیر بر اساس شرایط آب و هوایی و تاثیر آن بر پروازها می تواند در تجزیه و تحلیل سود-هزینه، عوامل مهمی محسوب می شود.

کاربرد شاخص ndvi در برآورد تاثیر عناصر اقلیمی بارش و دما بر سبزینگی پوشش گیاهی (مطالعه موردی استان کرمانشاه )
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1389
  چیمن محمدی   بهروز ساری صراف

هدف از این پایان نامه بررسی اثرات عناصر اقلیمی بارش و دما بر سبزینگی پوشش گیاهی استان کرمانشاه با استفاده از شاخص ndvi در طول دوره آماری(2009-2000) می باشد. تابش خورشیدی، درجه حرارت هوا و بارندگی عوامل موثر بر متغییر های فیریولوژیکی پوشش گیاهی یعنی سرعت و میزان فتوسنتز و تراکم پوشش های گیاهی می باشد. اثرات این پارامتر ها به صورت توام امکان زیست را برای گونه مشخصی از گیاهان در یک ناحیه فراهم می کند. شاخص ndvi توسط محققان زیادی برای تخمین بیومس سبز، شاخص سطح برگ و الگوهای حاصلخیزی استفاده شده است. برای استخراج شاخص ndvi از 60 تصویر ماهواره terra سنجنده modis استفاده شده است. ابتدا با استفاده از نرم افزار envi4.4 تصحیحات هندسی و اتمسفری تصاویر انجام و سپس محدوده استان کرمانشاه از این تصاویر برش داده و شاخص ndvi برای هر تصویر استخراج شد. برای بررسی ارتباط عناصر اقلیمی بارش و دما با شاخص ndvi از همبستگی پیرسون استفاده شد. همبستگی بین درصد شاخص ndvi(سطح سبزینگی) ماههای فروردین، اردیبهشت و خرداد با مجموع بارندگی این ماهها و نیز همبستگی بین درصد شاخص ndvi(سطح سبزینگی) ماههای فروردین، اردیبهشت و خرداد با مجموع بارندگی یک ماه قبل محاسبه شد. پس از درونیابی مقادیر دما با استفاده از معادلات جبری، همبستگی بین شاخص ndvi ماههای فروردین، اردیبهشت و خرداد با مقادیر دمای درونیابی شده این ماهها محاسبه شد. نتایج همبستگی بارندگی و شاخص ndvi نشان داد همبستگی معنی داری بین این شاخص و بارندگی همان ماه وجود ندارد ولی بین شاخص ndvi اردیبهشت و بارندگی فروردین نیز بین شاخص ndvi خرداد و بارندگی اردیبهشت همبستگی معنی داری در سطح اطمینان 95% وجود دارد. در تمامی ماهها همبستگی شاخص ndvi و بارندگی یک ماه قبل بیشتر از همبستگی شاخص ndvi و بارندگی همان ماه می باشد. در هیچکدام از ماهها همبستگی معنی داری بین شاخص ndvi و دما وجود ندارد. برای بررسی تغییرات سطح سبزنیگی در انواع کاربریهای اراضی لایه کاربری اراضی استان کرمانشاه در محیط نرم افزار arc gis9.3 بر تصاویر انداخته شد و سپس تحلیل آماری zonal statistices بر روی تمامی تصاویر انجام شد. در مرحله بعد در نرم افزار excel2007 ضریب تغییرات سطح سبزینگی برای انواع کاربریهای اراضی محاسبه شد. نتایج بررسی ضریب تغییرات نشان داد که در ماههای فروردین، اردیبهشت، خرداد و تیر بیشترین درصد تغییرات به ترتیب مربوط به کاربری اراضی مراتع ضعیف، مخلوط کاربری مرتع و دیم، مراتع خوب و مخلوط کاربری دیم و مرتع می باشد.

بررسی ارتباط نوسانات دمای هوا با دمای اعماق مختلف خاک (مطالعه موردی: ایستگاهای منتخب استان آذربایجان شرقی)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1389
  معصومه اقشارزاده   سعید جهانبخش اصل

: دمای خاک یکی از عوامل مهم هواشناسی کشاورزی است و در بیشتر موارد از نظر اکولوژیکی ، برای گیاهان مهم تر از دمای هوا می باشد. حداکثر و حداقل دمای خاک بر جوانه زدن ، فعالیت های ریشه ، مقدار و مدت دوره رشد گیاه و تولید و گسترش امراض گیاهان موثر است . مهمترین هدف این پژوهش بررسی ارتباط بین دمای هوا و دمای اعماق مختلف خاک (5، 10، 20، 30؛ 50، 100 سانتی متری) به صورت روزانه ( در ساعات 6:30، 12:30، 18:30) و فصلی در 6 ایستگاه ( اهر ، تبریز ، جلفا ، سراب، مراغه و میانه) از استان آذربایجان شرقی در جهت پیش بینی دمای خاک از طریق داده های دمای هوا می باشد. بدین منظور در این مطالعه از روش رگرسیون خطی ساده برای پیش بینی استفاده شده است . نتایج بررسی ها نشان می دهند که دمای خاک و دمای هوا دارای همبستگی بالای 8/0 در همه اعماق می باشند و روابط رگرسیونی بین آنها با مقدار(p-value = 0) در همه اعماق در سطح بالاتر از 99 درصد معنی دار می باشند. بررسی روابط دمای هوا و دمای اعماق خاک در فصول تابستان و زمستان از بهار و پاییز کمتر است . درایستگاه های سراب، مراغه، میانه، همبستگی بین دمای عمق 100 سانتی متری و دمای هوا در فصل تابستان و زمستان نزدیک صفر می باشد و معنی دار نمی باشد. این پژوهش در 6فصل شامل : کلیات، پیشینه و مبانی نظری، ویژگی های عمومی منطقه، مواد و روش ها ، تحلیل یافته ها ( ارائه جداول ، نمودارها و اشکال حاصل از پژوهش و تحلیل آنها) و نتایج ( نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات) تنظیم شده است.

آشکارسازی تغییرات مورفولوژیکی بسترآجی چای در محدوده خواجه تا ونیار
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1389
  عادل محمدی فر   محمد حسین رضایی مقدم

چکیده اکثر سازه های آبی (سدها، پل ها و ایستگاه های پمپاژ)، و کاربری های (مسکونی، زراعی و مرتع) که بر روی رودخا نه ها و یا در حاشیه آن ها قراردارند، به نوعی متاثر از تغییرات مورفولوژیکی رودخانه ها می باشند. از این رو بررسی این پدیده از مهم ترین بخش مطالعات طرح ها و کاربری های فوق محسوب می شود. منطقه مورد مطالعه بخشی از رودخانه آجی چای ما بین خواجه تا ونیار به طول حدودا 22 کیلومتر می باشد که از نظرموقعیت نسبی در شمال شرق تبریز و از نظر مختصات جغرافیایی بین "55 23° 46 تا "55 34° 46 طول شرقی و"01 07° 38 تا "40 8 °38 عرض شمالی قرار دارد. هدف اصلی این تحقیق آشکارسازی رو ند تغییرات مورفولوژیکی رودخانه و تهیه نقشه های خطر به صورت مناطق آسیب پذیر، بحرانی و بسیاربحرانی در محیط gis arc در دو بازه و دو دوره (1335-1374 و 1374-1387) با استفاده از عکس های هوایی و تصاویر ماهواره ای برای منطقه مورد مطالعه می باشد. بدین منظور مسیر رودخانه از روی عکس های هوایی 1:50000 سال 1335، 1:10000 سال 1374 و تصویر ماهواره ای irs سنجنده pan با تفکیک 5/2 متری در سال 1387 استخراج گردید و ضرایب خمیدگی و زوایای مرکزی آن ها محاسبه شد. سپس با هم پوشانی لایه های مورد نظر از قبیل فرسایش، لیتولوژی، کاربری، جاده، بسترطغیانی و شیب مناطق خطر شناسایی و نقشه آن ها تهیه گردید. نتایج به دست آمده نشان می دهد که 1) رودخانه به طور میانگین در هر دو بازه و در هر دو دوره از انحنای قوس های خود کاسته و بر تعداد آن ها افزوده است. 2) مئاندری شدن رودخانه ناشی از تکتونیک در غالب سوبسیدانس و آنتسدانس، لیتولوژی سست، جریان های ثانویه، شیب کم در منطقه و پایین آمدن سینوزیته رودخانه ناشی از کاهش دبی آب و رسوب و ساکن شدن پایین دست می باشد3) مناطق خطر در دوره دوم نسبت به دوره اول در ساحل راست افزایش و درساحل چپ کاهش داشته است.

پهنه بندی آگروکلیمایی مناطق مستعد کشت ذرت در محیط gis مطالعه موردی: استان آذربایجان شرقی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز 1390
  فرهاد محرم زاده   مجید رضایی بنفشه

ذرت گیاهی از خانواده گرامینه و از غلات مهم مناطق گرمسیر و معتدل جهان است که از نظر تولید جهانی با سطح کشت 140 میلیون هکتار و تولید بیش از 600 میلیون تن در سال، بعد از گندم و برنج مقام سوم را به خود اختصاص داده است. آب و هوا، توپوگرافی، خاک و استعداد اراضی از مهمترین مولفه های محیطی هستند که استعداد و قابلیت تولید محصول زراعی در یک منطقه به آنها وابسته است. لذا با ارزیابی تناسب اراضی بر اساس این معیارها به منظور شناسایی اراضی مستعد کشت ذرت، می توان زمینه لازم را برای برنامه ریزی جهت افزایش سطح زیر کشت ذرت فراهم کرد. در تحقیق حاضر از داده های اقلیمی از قبیل دما، بارش، درجه روز، رطوبت نسبی و ساعات آفتابی، مربوط به آمار ایستگاه های سینوپتیک سطح استان آذربایجان شرقی از بدو تاسیس تا سال 1387 مربوط به مراحل فنولوژیکی رشد ذرت و داده های منابع زمینی از قبیل لایه های توپوگرافی و شیب و ارتفاع استفاده شده و مطالعه و بررسی هر یک از پارامترها در رابطه با نیازهای اقلیمی و اکولوژیکی ذرت صورت گرفت. با تعمیم داده ها به سطوح و پردازش آنها با استفاده از فن آوری gis لایه های اطلاعاتی مربوط به هر یک تهیه شد. در این تحقیق به منظور اولویت بندی و ارزیابی معیارها و لایه های اطلاعاتی در رابطه با هم و تعیین وزن آنها از روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی(ahp) استفاده شد سپس با وزن دهی به لایه های تهیه شده بر اساس معیارها و مدل مورد نظر، همپوشانی و تحلیل فضایی لایه ها در محیط gis صورت گرفت و نقشه نهایی ارزیابی تناسب اراضی برای کشت ذرت تهیه شد. بر اساس نتایج بدست آمده، اراضی استان از نظر پتانسل اقلیمی و محیطی برای کشت ذرت به چهار طبقه خیلی مناسب(8%)، مناسب(32%)، متوسط(27%) و ضعیف(33%) تقسیم بندی شدند.

الگوی بهینه مدیریت خطر زلزله با تاکید بر سازه های شهری (محدوده مورد مطالعه: منطقه 8 شهرداری تبریز)?????
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1390
  سید بابک میرجعفری   بهمن هادیلی

زلزله در تبریز ، با توجه به ویژگیها و موقعیت آن ، امری محتمل است و با توجه به وضعیت و موقعیت آن در سلسله مراتب شهری منطقه ، زلزله منجر به بروز فاجعه درمنطقه شده، پیامدهای ملی دربر خواهد داشت. مهمترین گام در مدیریت بحران، کاهش تاثیر پذیری از حادثه است. برای دستیابی به سطح کمتری از آسیب پذیری نیازمند برنامه ریزی بلند مدت جهت تقویت زیرساخت ها و رعایت استاندارد های ساخت و ساز می باشیم. در این راستا برآوردی از خسارت های احتمالی وارده می تواند دید مناسبی از شرایط بحرانی به تصمیم گیران بدهد با توجه به قدمت و تراکم بالای ساختمانی در منطقه 8، این منطقه به عنوان نمونه منطقه مورد تحقیق، انتخاب شده است. در این تحقیق تلاش شده است، با نگاه جامع در به کارگیری منطق فازی درsdss، ضمن در نظر گرفتن عوامل اصلی دخیل در خسارات ساختمانی زلزله، با استفاده از روش تحلیل چند معیاره فازی(fahp) در زمینه برآورد خسارت ساختمانی، محاسبه و تحلیل شده، در نرم افزار arcgis پیاده سازی گردد. نتایج، حاکی از کارایی مناسب روش های فازی در تحلیل معیارهای دخیل درآسیب های ساختمانی است. همچنین تاثیر شدت های مختلف زلزله بر میزان خسارت و میزان تلفات انسانی محاسبه گردید. در پایان سیستم خبره فازی، با توجه به نتایج به دست آمده از تحلیل چند معیاره فازی مثلثی، در محیط نرم افزارmatlab پیاده سازی شد.

مدیریت بحران زلزله در مرحله قبل از وقوع با استفاده از gis (نمونه موردی: منطقه یک شهرداری تبریز)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1390
  بتول کامل باسمنج   علی اکبر رسولی

شهر تبریز به عنوان یکی از شهرهای بزرگ و مهم ایران، از نظر پهنه بندی زلزله، در جایگاه پهنه با خطر بسیار بالا قرار دارد که این امر لزوم کسب آمادگی های لازم جهت مقابله با بحران ناشی از زلزله را به کمک دانش مدیریت بحران مشخص می نماید. در تحقیق حاضر، با تلفیق تکنیک های gis و mcdm و معرفی شاخص های آسیب پذیری، به بررسی وضعیت کنونی منطقه یک شهرداری تبریز از نظر میزان آسیب پذیری در برابر زلزله پرداخته و نواحی آسیب پذیر را در gis مشخص نمودیم. داده های مورد نیاز از جمله زمین شناسی، تکتونیک، شیب، شبکه معابر شهری، کاربری ها، تاسیسات و تجهیزات شهری، جمعیت، مشخصات سازه ای و ...گردآوری و جهت ایجاد پایگاه داده بحران آماده سازی شدند. در مرحله بعدی با توجه به حجم انبوه شاخص های مکانی، جهت حصول به اطلاعات برای اتخاذ تصمیم، داده ها با استفاده از gisو mcdmپردازش و نقشه نهایی آسیب پذیری با تلفیق نقشه ها به روش ahp تولید شده و مناطق با درجات مختلف آسیب مشخص گردید. بر اساس این نقشه، بخش های شمالی و شرقی منطقه یک که حدود 50 درصد جمعیت و ساختمان های منطقه در این بخش واقع اند، به عنوان محدوده های بحرانی مشخص شده اند. در راستای کاهش آثار بحران، تمهیدات لازم از جمله مکان یابی دو بیمارستان و یک ایستگاه آتش نشانی، تعریض معابر، تجمیع اراضی و بلندمرتبه سازی و ایجاد فضاهای باز جدید، کاهش تراکم جمعیتی و .. در قالب یک نقشه جامع آمادگی در برابر زلزله در فاز قبل از وقوع بحران ارائه شده است.

پایش روند بیابان زایی از طریق پردازش تصاویر ماهواره ای به روش تحلیل ترکیب طیفی مطالعه موردی: دشت قهاوند استان همدان
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز - دانشکده جغرافیا 1392
  محمد رضا جبرییلی   معصومه رجبی

چکیده در حال حاضر بیابان زایی به عنوان یک معضل جدی گریبان گیر بسیاری از کشورهای جهان از جمله کشورمان ایران می باشد. پدیده بیابان زایی مختص اقلیم خاصی نیست، اگر چه نقش این پدیده در مناطق خشک و نیمه خشک پررنگ تر از سایر مناطق است ولی در مناطق نیمه مرطوب هم به دلیل تغییرات اقلیمی و فعالیت های انسانی دیده می شود. در این اراضی پدیده بیابان زایی افزون بر هدر رفت خاک، بستر ناپایداری را برای تمامی فعالیت های اقتصادی و اجتماعی به ویژه کشاورزی و آبیاری به وجود می آورد. پایش زمانی و دقیق تغییر عوارض سطح زمین برای درک روابط و کنش های متقابل بین انسان و پدیده های طبیعی به منظور تصمیم گیری بسیار حائز اهمیت می باشد. داده های سنجش از دور منابع ارزشمندی هستند که به طور گسترده برای پایش تغییر در دهه های اخیر مورد استفاده واقع شده اند. بنابراین هدف این پژوهش پایش و ارزیابی شدت بیابان زایی در دشت قهاوند که دارای وسعتی بالغ بر 1323 کیلومتر مربع واقع در شرق استان همدان در طی یک دوره 28 ساله است. بدین منظور از داده سنجنده tm ماهواره لندست در طول سال های 1984 و 1999 و داده سنجنده etm+ سال 2012 استفاده شد. جهت این کار پس از انجام مراحل پیش پردازش بر روی تصاویر از روش تحت پیکسل آنالیز ترکیب طیفی (sma) جهت استخراج عضوهای نهایی در هر پیکسل استفاده شد. چهار عضو نهایی (سایه، پوشش گیاهی سبز، اراضی بایر واراضی شور) در منطقه مورد مطالعه انتخاب شد. و کسر عضوهای نهایی و خطای rms برای سال های موردنظر محاسبه شد. جهت آشکارسازی تغییرات کسری از عضوهای نهایی در دو روش برای شناسایی تغییرات به کار گرفته شد. در مرحله اول تشخیص مستقیم تغییر در کسری از تصاویر بین سال های مختلف با استفاده از تفسیر بصری و در مرحله دوم آنالیز بردار تغییر (cva) برای تجزیه و تحلیل تغییرات پوشش سطح زمین استفاده شد. یافته های این پژوهش ثابت کرد که sma روشی قدرتمند برای شناسایی و نگاشت فرآیندهای بیابان زایی در منطقه مورد مطالعه توسط ارائه اندازه گیری مستقیم از پوشش های مختلف زمین است.

مطالعه زمانی مکانی بارش تگرگ به منظور مکانیابی بهینه استفاده از دستگاه ضد تگرگ (مطالعه موردی شهرستان ماکو)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز - دانشکده جغرافیا 1392
  جواد عباس نژاد   علی محمد خورشید دوست

از دیرباز بارش تگرگ همه ساله خسارت های فراوانی به بخش کشاورزی وارد ساخته، و بارش آنی تگرگ موجب خسارهای جبران ناپذیر و نابودی لحظه ای محصولات کشاورزی شده است. امروزه در پیشگیری از تگرگ و خسارت های احتمالی آن راه حلهایی ارائه و پیشنهاد شده است. باتوجه به این که براساس آمار موجود در جهاد کشاورزی شهرستان ماکو در این منطقه همه ساله بارش تگرگ در حدود چند میلیارد ریال خسارت به محصولات کشاورزی و باغات و خطوط ارتباطی و سایر سازه های انسانی و محیطی وارد می کند، لزوم انجام پژوهش در زمینه فناوری موثر درجهت کاهش یا از بین بردن پیامدهای منفی بارش تگرگ در این منطقه را ضروری می سازد. یکی از روش های مقابله با خسارت های وارده براثر بارش تگرگ براساس اتوماسیون عملیات ضد تگرگ می باشد. این دستگاه با ارسال امواج صوتی بی خطر برای محیط زیست و پرندگان هوایی، حتی هواپیماها به داخل توده های ابر تگرگ زا، از بارش تگرگ جلوگیری کرده و آن را به باران تبدیل می کند. این دستگاه به صورت کنترل از راه دور می باشد و بدون هیچ محدودیت مکانی با ارسال پیامک از سوی کاربر و دریافت از سوی دستگاه شروع به کار می کند. برد امواج این دستگاه تا ارتفاع 12000متری بوده و شعاع امواج آن 567 متر و محدوده تحت پوشش آن 100هکتار (1000000متر مربع) می باشد. پژوهش با هدف مکان یابی جغرافیایی بهینه برای استفاده از دستگاه ضد تگرگ در منطقه ماکو به منظور کاهش یا مقابله با اثرات سوء بارش تگرگ انجام شده است. بدین منظور تحلیل و بررسی نقشه های سطح دریا، 500 و 700 هکتوپاسکالی صورت گرفت. براساس روش هالت وینترز افزایش محسوس در بارش تگرگ در سالهای آتی(12 سال) قابل پیش بینی است. به منظور مکان یابی مناطق بهینه از روش بولین استفاده گردید و در نقشه نهایی مکان های بهینه برای استقرار دستگاه ضد تگرگ نشان داده شد.

تعیین مکان های بهینه ی استقرار ایستگاه های آتش نشانی مطالعه ی موردی : منطقه ی 8 شهر تبریز
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور استان تهران - دانشکده علوم انسانی 1392
  مریم حسن پور   علی نصیری

از میان کاربری ها و خدمات موجود در شهر، استقرار ایستگاه های آتش نشانی به دلیل اهمیت و توجه روزافزون به ارائه ی خدمات ایمنی و تسهیلات پیش گیری و مقابله با حوادث آتش سوزی در شهرها از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. بدون شک خدمات رسانی به موقع ایستگاه های آتش-نشانی بیش از هر چیزی مستلزم استقرار آن ها در مکان های مناسب بوده، تا بتوانند در اسرع وقت و بدون مواجهه با موانع و محدودیت های محیط شهری از یک سو و نیز با ایجاد کمترین آثار منفی بر زندگی ساکنان شهر از سوی دیگر به محل حادثه برسند. در پژوهش حاضر با توجه به نوع ملاک های مکان یابی برای هریک از مراکز امدادرسانی و نقش های مختلف هر یک از آن ها در هنگام وقوع حادثه، ایستگاه های آتش نشانی که مهم ترین مراکز در تامین ایمنی شهر به شمار می روند؛ انتخاب شده است. سپس الگوی مکان یابی مراکز آتش نشانی براساس دوازده معیار اصلی که به ترتیب شبکه ی ارتباطی، تراکم جمعیت، اراضی بایر، مخروبه و باغات، مراکز مسکونی، جایگاه سوخت، مراکز صنعتی و کارگاهی، بازار، مراکز انبارداری، مراکز تجاری، مراکز آموزشی، مراکز بهداشتی-درمانی و مراکز مذهبی می باشد و چهل و هفت زیرمعیار با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی جهت دستیابی به پراکنش بهینه ی این کاربری در سطح منطقه ی هشت تبریز طرح ریزی گردید. سپس با وزن دهی و امتیازبندی معیارها و زیرمعیارها، بهترین مکان ها برای احداث مراکز مشخص گردید. بنابراین با به کارگیری مدل تحلیل سلسله مراتبی (ahp) و تلفیق آن با قابلیت های (gis)، برای مناطق خارج از شعاع عملکردی ایستگاه های موجود، دو ایستگاه جدید پیشنهاد گردید تا کل فضای مطالعات موردی، تحت پوشش ایستگاه های آتش نشانی قرار گیرد

کاربرد پردازش تصاویر ماهواره¬ای در محاسبه نیاز آبی گیاهان باغی و زراعی(مطالعه موردی: بخشی از اراضی شمال استان خوزستان)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز - دانشکده جغرافیا 1393
  مریم لنگ باف   خلیل ولیزاده کامران

اهمیت خاک و آب به عنوان بستر و عوامل تولید مقبولیت عام پیدا کرده است. با توجه به شرایط آب و هوا و انسانی در ایران و وقوع پدیده خشکسالی، سازماندهی منابع آب و بهینه¬سازی مصرف در تامین نیاز آبی از اهمیت ویژه¬ای برخودار است. به منظور بهینه¬سازی مصرف آب، باید از میزان نیاز حقیقی گیاهان مطلع بود تا علاوه بر تامین آب مورد نیاز گیاه و اجتناب از بروز تنش خشکی و کاهش عملکرد، از مصرف بیش از اندازه آب نیز جلوگیری شود. انتخاب روشی مناسب برای محاسبه نیاز آبی و تنظیم برنامه آبیاری مزارع نقش موثری را در نحوه استفاده بهینه از منابع آب ایفا می کند. محاسبه تبخیر - تعرق بطریق عملی و آزمایشگاهی با دقت بسیار بالا و با استفاده از روشهای (مستقیم و محاسبه ای) امکان پذیر است اما این روش¬ها تنها می توانند میزان تبخیر - تعرق را در یک نقطه و یا یک منطقه کوچک و برای زمانهای مشخص تعیین کنند و برای ناحیه هایی وسیعتر و با پوشش زمانی بهتر قابل استفاده نیستند. این محدودیت باعث ایجاد انگیزه در استفاده از داده های ماهواره ای( سامانه سنجش از دور ) در تعیین تبخیر - تعرق در سطوح وسیع شده است. سنجش از دور با ارائه تخمینی از میزان تبخیر - تعرق (با حداقل استفاده از داده های زمینی) دارای پتانسیلی بسیار بالا برای اصلاح الگوی کشت و مدیریت منابع آبی در مناطقی بسیار وسیع می باشد. یکی از الگوریتم هایی که جهت برآورد تبخیر - تعرق با استفاده از تصاویر ماهواره ای مورد توجه بسیار قرار گرفته مدل سبال می باشد. این پژوهش با هدف استفاده از مدل سبال در تعیین تبخیر – تعرق واقعی (نیاز آبی) گیاه ذرت و باغات مرکبات که از گیاهان اصلی اراضی کشاورزی شمال خوزستان است، صورت گرفته است. برای این منظور از پردازش تصاویر ماهواره ای لندست 8 در چهار گذر ماهواره ای شامل: 22 مرداد ماه 1392، 23 شهریور ماه 1392، 24 مهر ماه 1392 و 26 آبان ماه 1392 استفاده شد. تبخیر- تعرق واقعی (نیاز آبی) با استفاده از تصاویر ماهواره ای و داده های هواشناسی موردنیاز و بر اساس معادله بیلان انرژی سطح (مدل سبال) محاسبه شد. مقادیر محاسبه شده از مدل سبال (مقادیر پیش بینی شده) برای گیاه ذرت در مرحله ابتدایی رشد، مرحله توسعه، مرحله میانی و پایانی رشد بترتیب 04/5 ، 23/8 ، 55/5 و 46/1 میلی¬متر در روز بدست آمد. مقادیرپیش بینی شده برای باغات مرکبات در دو ماه از فصل تابستان مرداد و شهریور بترتیب 85/7 و 36/5 میلی¬متر در روز و مهر ماه 55/4 میلی¬متر در روز برآورد شد. مقادیر حاصل از سنجش از دور، برای ارزیابی با روش¬های فائو- پنمن- مانتیث و تشتک تبخیر مورد مقایسه قرار گرفت و مشاهده شد که ریشه میانگین مربعات خطا و میانگین مطلق نسبت به روش فائو- پنمن – مانتیث در مزرعه ذرت بترتیب 45/0 و 18/0 میلی¬متر در روز و برای باغ مرکبات بترتیب 73/0 و 67/0 میلی¬متر در روز است. ریشه میانگین مربعات خطا و میانگین مطلق با روش تشتک تبخیر برای مزرعه ذرت 93/0 و 8/0 میلی¬متر در روز و برای باغ مرکبات 2/1 و 06/1 میلی¬متر در روز برآورد شد.

بررسی نقش کاربری اراضی در تولید جزیره گرمایی شهری (مطالعه موردی: شهر تبریز)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز - دانشکده جغرافیا 1393
  جاوید محرمی   سعید جهانبخش اصل

رشد سریع شهرنشینی یکی از عوامل موثر در افزایش دمای سطحی زمین (lst) در شهرها می باشد که باعث ایجاد پدیده جزیره گرمایی شهری (uhi) در شهرها نسبت به مناطق پیرامونی آن ها شده است. بررسی وضعیت تابش خورشید با توجه به کاربری اراضی شهری در شناخت میکروکلیمای شهرها موثر است به گونه ای که کاربری¬های مختلف شهری دارای الگو های دمایی متفاوتی هستند که دمای سطح زمین را متاثر می سازند. روش های سنتی مطالعه جزیره گرمایی شهری بیشتر بر اساس داده های دمای ایستگاه های هواشناسی و یا پیمایش های انجام شده به وسیله وسایل نقلیه صورت می¬گرفت. استفاده از فن سنجش از دور برای اندازه گیری و مطالعه جزیره گرمایی شهری روش نسبتاً جدیدی است که در سال های اخیر جایگزین روش های قدیمی¬تر شده است. داده های ایستگاه های هواشناسی با وجود قدرت تفکیک زمانی بالا و ثبت طولانی داده ها، از قدرت تفکیک مکانی پایینی برخوردارند. همچنین تعداد محدود این ایستگاه ها و فاصله زیاد بین آن ها، باعث کاهش دقت در تعمیم آمار به سایر نقاط می شود که خود موجب کاهش دقت مطالعات و تحلیل های مربوط به میکروکلیمای شهری می گردد. داده¬های سنجش از دور نیز با وجود کوتاه بودن دوره ثبت و قدرت تفکیک زمانی محدودی که دارند، دارای قدرت تفکیک مکانی بالا و سطح دید گسترده ای هستند. از آنجا که هدف این پژوهش بررسی ارتباط بین کاربری های شهری و جزیره گرمایی بوده و یک مطالعه میکروکلیمایی محسوب می¬شود، بنابراین به روشی که دارای قدرت تفکیک مکانی بالایی باشد، بیشتر نیاز است. لذا برای انجام این مطالعه استفاده از روش سنجش از دور و تصاویر ماهواره ای ضرورت پیدا می کند. استفاده از پردازش تصاویر حرارتی در ارزیابی جزیره گرمایی شهری در بسیاری از مناطق جهان مورد استفاده قرار گرفته و نتایج مطلوبی را ارائه داده است. منطقه مورد مطالعه کلانشهر تبریز است. پدیده جزیره گرمایی در شهرها نتیجه افزایش دمای شهر محسوب شده، و افزایش دمای شهر نیز اثرات زیان باری از جمله افزایش آلودگی هوا و اثرات ناشی از آن بر روی جمعیت شهری می گردد، و در این میان نقش کاربری های اراضی شهری و از بین رفتن پوشش گیاهی در محدوده شهر، که باعث تزریق رطوبت به هوای شهر و کاهش دمای شهر می شود، با کاربری های که از موادی که دارای جذب تابشی بیشتری بوده و به تبع آن دمای شهر را بالا می برند، باعث تشدید پدیده جزیره گرمایی شهر گردیده است. در این پژوهش دمای سطح زمین برای منطقه مورد مطالعه با استفاده از الگوریتم سبال محاسبه گردید. نتایجی که به دست آمد، بدین صورت بود که کاربری صنعتی و کارگاهی، و کاربری اراضی بایر در طول چهار فصل سال، به ترتیب دارای بیشترین میزان دمای سطح بودند.

کاربرد سنجش از دور در برآورد تبخیر - تعرق واقعی به روش سبال (مطالعه موردی: دشت مرند)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز - دانشکده جغرافیا 1393
  سایه طباطبائی نوائی نوبری   خلیل ولیزاده کامران

تبخیر-تعرق را می توان بصورت کاملاً دقیق با استفاده از اندازه گیریهای میدانی تعیین نمود. با اینحال، این روشها تنها مقادیر تبخیر- تعرق را برای نواحی محدود از لحاظ وسعت مکانی بدست می آورند. این محدودیت باعث توسعه استفاده از داده های سنجش از دور جهت ارزیابی تبخیر- تعرق روی نواحی وسیع شده است. الگوریتم توازن انرژی سطحی برای زمین (سبال)، در اکثر نقاط دنیا برای برآورد تبخیر- تعرق و سایر شارهای گرمایی در سطح مورد استفاده قرار گرفته و نتایج نسبتاً رضایت بخشی را ارائه داده است. سبال یک الگوریتم پردازش تصویری است که با استفاده از حداقل داده های زمینی، تبخیر-تعرق را بصورت 24 ساعته و فصلی محاسبه می کند.

مقایسه مدل شبکه عصبی مصنوعی با فرآیند تحلیل سلسله مراتبی در ارزیابی خطر زمین لغزش با استفاده از gis (مطالعه موردی: حوضه آبریز الشتر)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز - دانشکده جغرافیا 1393
  ایمانعلی بلواسی   محمدرضا نیکجو

حوضه آبریز الشتر جزئی از شهرستان الشتر محسوب می شود که با مساحت 87/803 کیلومتر مربع در استان لرستان قرار دارد. این حوضه از نظر موقعیت زمین شناسی بخشی از زاگرس چین خورده و زاگرس مرتفع می باشد. به منظور بررسی پایداری دامنه ها در این حوضه، پارامترهای موثر در وقوع زمین لغزش استخراج و سپس لایه های مربوطه تهیه شده است. متعاقب آن نقشه پراکنش زمین لغزش حوضه تهیه گردید، سپس با تلفیق نقشه عوامل موثر بر لغزش با نقشه پراکنش زمین لغزش ها، تاثیر هر یک از این عوامل از جمله شیب، جهت شیب، ارتفاع، لیتولوژی، بارش، کاربری اراضی، فاصله از گسل و آبراهه در محیط نرم افزار arc gis سنجیده شده است. در این تحقیق به منظور پهنه بندی خطر زمین لغزش در حوضه آبریز الشتر، مدل های شبکه عصبی مصنوعی و تحلیل سلسله مراتبی بکار گرفته شد. در مدل شبکه عصبی از لایه های تهیه شده و لایه هدف(زمین لغزش های نمونه برداری شده) جهت آموزش وآزمایش شبکه استفاده شده است. ساختار نهایی شبکه دارای 8 نرون در لایه ورودی، 11 نرون در لایه پنهان و 1 نرون در لایه خروجی می باشد. در نهایت با توجه به وزن خروجی، نقشه پهنه بندی زمین لغزش تهیه گردید. در روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، پس از مقایسات زوجی و استخراج وزن پارامترها، با تلفیق آن ها پتانسیل زمین لغزشی حوضه بدست آمد. برای ارزیابی و طبقه بندی نتایج خروجی مدل های مورد استفاده در برآورد خطر لغزش منطقه از ضریب آماری کاپا استفاده شده است. نتایج بدست آمده نشان می دهد که مدل شبکه عصبی مصنوعی با ضریب کاپای 90/0روش کارآمدتری نسبت به مدل تحلیل سلسله مراتبی در تهیه نقشه خطر لغزش های حوضه آبریز الشتر می باشد. بر اساس پهنه بندی صورت گرفته با استفاده از مدل شبکه عصبی مصنوعی به ترتیب 37/44، 45/7، 93/8، 49/32، 76/6 درصد از مساحت منطقه در کلاس های خطر خیلی کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد قرار گرفته است.

آشکار سازی تغییرات کاربری اراضی با استفاده از پردازش تصاویر ماهواره ای و متریک های سیمای سرزمین: مطالعه موردی شهر ارومیه
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز - دانشکده جغرافیا 1393
  ناصر عبدی   خلیل ولیزاده کامران

آشنایی از میزان تغییرات کاربری اراضی در طی گذشت زمان می¬تواند زمینه برنامه ریزی دقیق برای آینده را فراهم آورد. هدف از این تحقیق آشکارسازی میزان تغییرات کاربری اراضی در شهر ارومیه با استفاده از پردازش تصاویر ماهواره¬ای و شاخص¬های متریک سیمای سرزمین است. در این تحقیق تصاویر ماهواره¬ای لندست برای سالهای 1998-2003 و 2013 با توجه به محدودیت های موجود به لحاظ کیفیت تصاویر برای مطالعه میزان تغییرات انتخاب شد. سپس اقدام به پیش پردازش تصاویر در محیط نرم افزار envi کردیم که شامل پیش پردازش¬های تصحیح هندسی و اتمسفری بود. در مرحله بعد اقدام به طبقه بندی تصاویر با روش حداکثر احتمال کردیم. خروجی این روش یک بار در کشف تغییرات معمول در نرم افزارenvi استفاده شد و در مرتبه دوم برای کشف تغییرات از شاخص¬های متریک سیمای سرزمین در محیط نرم افزار fragstate استفاده شد و میزان تغییرات کاربری¬ها با استفاده از هر دو روش به دست آمد. آنچه که شاخص¬های متریک سیمای سرزمین را از بقیه روش ها جدا می کند مشخص شدن نحوه تغییرات می¬باشد.

ارزیابی توان اکولوژیک جنگلهای منطقه حفاظت شده ارسباران با روشهای ارزیابی چند معیاره بولین و ترکیب خطی وزنی (wlc)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور استان تهران - دانشکده کشاورزی 1393
  ابراهیم فریدی   خلیل ولیزاده کامران

منطقه حفاظت شده ارسباران در شمالغرب کشور و در استان آذربایجان شرقی واقع شده است. این منطقه جز یکی از نه ذخیره گاه زیستکره کشور می باشد که 66.5 درصد از سطح این منطقه را جنگل پوشانده است. در این پژوهش به ارزیابی توان جنگلداری این منطقه پرداخته شد . در این تحقیق از دو روش بولین و تکنیک ترکیب خطی وزنی و وزن دهی به روش سلسله مراتبی بر پایه ahp جهت ارزیابی توان اکولوژیک جنگلهای منطقه حفاظت شده ارسباران استفاده شده است. جهت ارزیابی توان جنگلداری منطقه مورد مطالعه ابتدا به مطالعه و شناخت ویژگی های اکولوژیکی منطقه از قبیل ارتفاع از سطح دریا، شیب، بافت خاک، اقلیم، ارزش گونه های گیاهی، عمق خاک و تراکم تاج پوشش پرداخته شد و سپس مدل جنگلداری اختصاصی ارسباران تهیه گردید. در مرحله اول این تحقیق، توان جنگلداری منطقه بر اساس منطق بولین مشخص گردید که نتایج حاکی از وجود طبقات 3 تا 7 وعدم وجود طبقات 1 و 2 جنگلداری بود. در مرحله بعد این تحقیق، با استفاده از نظر کارشناسان سلسله مراتب اهمیت معیارها و زیر معیارهای دخیل در فرایند ارزیابی مشخص و با استفاده از نرم افزارexpert choice11 وزن هر کدام از فاکتورها تهیه گردید. سپس روش ترکیب خطی وزنی برای کاربری جنگلداری برای منطقه مذکوراجرا شد که نتایج حاکی از وجود هر 7 طبقه جنگلداری برای منطقه مورد تحقیق بوده است.

کاربرد سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی در ارزیابی فرسایش و تولید رسوب حوضه آبریز گلفرج
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز - دانشکده جغرافیا 1393
  حسین حبی گرگری   خلیل ولیزاده کامران

امروزه سنجش از دور و سیستم¬های اطلاعات جغرافیایی از سیستم¬های پیشرفته مطالعات منابع طبیعی بخصوص در مطالعات فرسایش خاک و رسوبدهی حوضه های آبخیز بشمار می آید. فرسایش پدیده¬ای است که موجب انتقال خاک می شود و به موجب آن ذرات خاک توسط عامل آب یا باد از بستر خود جدا شده و به مکان دیگر منتقل می¬گردند. بنابراین ضرورت دارد که برای مبارزه با فرسایش به حفاظت خاک مبادرت نمود. رسوبات ناشی از این فرآیند باعث آلودگی آب ها، پر شدن سریع مخازن سدها و افت پتانسیل محیط می شود. بنابراین آگاهی از وضیعت فرسایش و حجم کل میزان تولید رسوب سالیانه در حوضه¬های آبخیز نیاز به مطالعه¬ی بیشتر و بررسی و شناخت عوامل موثر در این فرآیند پیچده دارد. برآورد میزان فرسایش و رسوب در حوضه¬های آبخیز بدون آمار رسوب یکی از مسائل اساسی حوضه¬ها بوده و استفاده از روشهای تجربی را لازم می نماید تا داده¬های حاصل بتواند مبنایی برای برنامه¬ریزی¬های مدیریتی واقع گردد. در کشور های مختلف جهان روش¬های تجربی و ریاضی متعددی جهت ارزیابی و برآورد شدت فرسایش خاک و تولید رسوب مورد استفاده قرار می گیرد که از میان آنها مدل پسیاک و پسیاک اصلاح شده به دلیل لحاظ نمودن فاکتورهای بیشتر نسبت به سایر مدل¬ها برای برآورد رسوب حوضه در نظر گرفته شده است. مدل mpsiac یک روش تجربی در برآورد فرسایش و رسوب می¬باشد که دراکثر حوضه¬های آبخیز کارایی دارد در حوضه¬های که داده کافی نباشد از این روش جهت استخراج داده ها، برای صحت سنجی و پر کردن شکاف موجود بین داده های رسوب و ارزیابی پتانسیل فرسایش می توان استفاده نمود. در این پژوهش ابتدا داده های خام وارد محیط gis شده و با استفاده از سایر اطلاعات و نقشه های موجود، امتیاز 9 عامل موثر در مدل mpsiac بدست آمده است سپس میزان رسوبدهی و فرسایش در تک¬تک زیرحوضه¬ها و کل حوضه محاسبه و در نهایت نقشه پهنه¬بندی مناطق مستعد فرسایش برای حوضه گلفرج در محیط gis تهیه گردیده است.

کاربرد gis دربرآورد میزان آسیب پذیری منطقه 8 شهرداری تبریزاز زلزله به روش radius با تاکید بر مدیریت بحران
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز - دانشکده جغرافیا 1393
  رضا بشارتی   خلیل ولیزاده کامران

زلزله یکی از بلایای طبیعی اجتناب ناپذیر است که در صورت وقوع ، می تواند مشکلات بیشماری برای محیط زیست ،اقتصاد و زندگی انسان ها بوجود آورد . رشد روز افزون جمعیت شهر تبریز و توسعه سکونت در آن و قرار گرفتن شهر تبریز در مجاورت گسل معروف شمال شهر ، که مستعد بروز زلزله های با شدت بالا می باشد وبا توجه به سابقه تاریخی زلزله شهر تبریز که چندین بار با خاک یکسان شده اهمیت بررسی آسیب پذیری شهر تبریز را در برابر زلزله دو چندان می کند؛ با شناسایی نقاط آسیب پذیر منطقه هشت شهرداری، با استفاده از gis و مدل رادیوس مشخص گردید که در صورت بروز احتمالی زلزله در منطقه هشت شهرداری تبریز، آسیب پذیری منطقه درحد بالایی خواهد بود. بررسی نتایج حاصل از تخمین خسارات ناشی از زلزله در منطقه مورد مطالعه براساس سه سناریوی تدوین شده5/5 ،5/6 و5/7 ، حاکی از آن است که بیشترین خسارات وارده به منطقه را سناریوی گسل شمال تبریز با بزرگی 5/7 ریشتر برای منطقه ایجاد خواهد نمود، که در این سناریو 879 نفر کشته، 5412 نفر زخمی و 4220 ساختمان تخریب خواهد شد و میزان تخریب ساختمان ها از 50 تا 55 درصد خواهد بود. در مورد شریان های حیاتی نیز براساس این سناریو 9/11 درصد شبکه ارتباطی منطقه و 4/4 درصد شبکه آب و فاضلاب منطقه آسیب خواهد دید و تخریب می¬شود.

کاربرد سنجش از دور و gis در مطالعه شاخص های خشکسالی به روش سبال کوهستانی مطالعه موردی: زیرحوضه حسن بیگ استان آذربایجان شرقی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز - دانشکده جغرافیا 1393
  حسین عمرانی   خلیل ولیزاده کامران

ﮐﺸﺎورزی و منابع طبیعی به عنوان بخش های ﻣﻬﻢ اﻗﺘﺼﺎدی هر کشور ﺑﺸﻤﺎر می رود ﮐﻪ در ﻫﻨﮕـﺎم خشک سالی آﺳـﯿﺐ می بینند. وﺟﻮد شاخص های ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤﺎد به نحوی که ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺧﺸﮑـﺴﺎﻟﯽ را ﺑﻄـﻮر مؤثری ﻣـﻮرد ارزﯾـﺎﺑﯽ و ﭘـﺎﯾﺶ‬ ﻗﺮار دﻫﻨﺪ اﻣﺮی ﺿﺮوری و اﺳﺎﺳﯽ اﺳﺖ. اندازه گیری های ﻣﯿـﺪاﻧﯽ ﺑـﺮای ﺗﻮﻟﯿـﺪ شاخص های ﺧﺸﮑـﺴﺎﻟﯽ از دﻗـﺖ‬ ﺑﺎﻻﯾﯽ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ. از ﻃﺮﻓﯽ ﺗﻬﯿﻪ اﯾﻦ شاخص ها در پهنه های وﺳﯿﻊ ﺑﺴﯿﺎر ﭘﺮﻫﺰﯾﻨﻪ اﺳـﺖ. ﻣـﺸﺎﻫﺪات ﻓـﻀﺎﯾﯽ از‬ ﻃﺮﯾﻖ ﻗﺎﺑﻠﯿـﺖ درﯾﺎﻓـﺖ اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﺎ ﻗـﺪرت ﺗﻔﮑﯿـﮏ ﻣﮑـﺎﻧﯽ و زﻣـﺎﻧﯽ در ﺳـﻄﺢ وﺳـﯿﻌﯽ از زﻣـﯿﻦ، اﻣﮑـﺎن ﭘـﺎﯾﺶ‬ ﺧﺸﮑﺴﺎلی ها را ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺗﮑﻨﻮﻟـﻮژی ﺳـﻨﺠﺶ از دور ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﯽآورد. دﻗـﺖ ﺑﯿـﺸﺘﺮ در ﭘـﺮدازش‬ ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﺟﻬﺖ اﺳﺘﺨﺮاج شاخص ها می تواند ﮐﯿﻔﯿـﺖ آن ها را ارﺗﻘـﺎء ﺑﺨـﺸﯿﺪه و در ﻧﻬﺎﯾـﺖ ﺑﺎﻋـﺚ کارایی ﺑﯿـﺸﺘﺮ‬ ﻣﺪل های پیش بینی ﺧﺸﮑﺴﺎﻟﯽ ﺷﻮد. روش الگوریتم توازن انرژی سطحی برای زمین (سبال) روشی مبتنی بر سنجش از دور بوده که با استفاده از تصاویر ماهواره ای، تبخیر- تعرق (et) روزانه و حتی ساعتی را محاسبه می کند. برآورد میزان تبخیر- تعرق در یک دوره زمانی به عنوان یکی از شاخص های ارزیابی خشکسالی مورد استفاده قرار می گیرد. در این پژوهش با استفاده از مقادیر محاسبه شده تبخیر- تعرق روند خشکسالی در منطقه مورد مطالعه بررسی قرار گرفت. در نهایت نتایج بدست آمده با شاخص spi مورد صحت سنجی قرار گرفت. نتایج نهایی بدست آمده حاکی از آن است که در منطقه خشکسالی اتفاق افتاده است. برای این منظور از تصاویر ماهواره لندست 5 (tm) و اطلاعات هواشناسی ناحیه مورد مطالعه در یک دوره 11 ساله (2000 تا 2011 میلادی) استفاده شد و محاسبات روش سبال به کمک نرم افزار envi 5.1 و erdas imagine 2014 بر روی تصاویر اعمال گردید. نقشه های نهایی در نرم افزار arcgis 10.2 خروجی گرفته شده است.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

کاربرد سنجش از دور و gis در برآورد میزان فرسایش و رسوب حوضه آبریز چیچال (قلعه کول)رشت
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز - دانشکده جغرافیا 1393
  صالح خوش پیمان   شهرام روستایی

امروزه فرسایش خاک یکی از مهم ترین مسائل و مشکلات نواحی است.در این میان دستیازی و بهره برداری روز افزون انسان از محیط طبیعی نیز تاثیر زیادی در تشدید روند تخریب و فرسایش خاک دارد. شدت و ضعف فرسایش در چگونگی استعداد منطقه و پتانسیل های تولیدی منابع آبی و خاک موثر است. غالباً در مناطق پر فرسایش میزان تولید محصولات زراعی، مرتعی، و جنگلی در واحد سطح به حداقل، و بروز سیلاب های ویرانگر به حداکثر می رسد و درآمد ساکنان و بهره برداران از منطقه شدیداً کاهش می یابد و مشکلات اجتماعی از قبیل فقر، بیکاری و مهاجرت افزایش پیدا می کند. یکی از مباحث مهم در مطالعات فرسایش، شناسایی وضعیت موجود که به اشکال مختلف و باشدت فعالیت متفاوت در طبیعت مشهود است و در نتیجه شناسایی و تعیین انواع و اشکال فرسایش از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. در این تحقیق فرسایش خاک و رسوب حوضه آبخیز چیچال با استفاده از مدل mpsiac در محیط gis مورد مطالعه و ارزیابی قرار گرفته است.برای بررسی عوامل مدل mpsiac از منابعی چون: نقشه های زمین شناسی، نقشه توپولوژی، تصاویر سنجنده etm+ ماهواره landsat، نقشه کاربری اراضی و... استفاده شده است.با ایجاد لایه های مختلف و تولید پایگاه داده لازم، تحلیل مدل mpsiac صورت گرفته و در نهایت فرسایش و تولید رسوب برآوردی این مدل محاسبه گردید.نتیایج این تحقیق نشان می دهد که حوزه مورد مطالعه دارای پتانسیل فرسایش متوسط تا کم بوده و مهم ترین عامل در ایجاد فرسایش در منطقه عامل رواناب حوزه به دلیل حساسیت به فرسایش سازندهای منطقه ، شیب زیاد حوزه،خاک منطقه، کاربری نادرست و تبدیل اراضی مرتعی به دیم زارهای کم بازده از عامل عمده در این رابطه می باشد

کاربرد تکنیکهای سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی در بررسی تغییرات کاربری اراضی مطالعه موردی: شهرستان سراب
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز - دانشکده جغرافیا 1393
  محسن اعتمادی   محمد حسین رضائی مقدم

کاربری زمین عبارت است از نحوه یا نوع استفاده از زمین به جهت نوع فعالیتی که در آن انجام می شود از گذشته، آگاهی از نوع و درصد کاربری های کشاورزی و اراضی آبی و قابلیت بالقوه کشت هر یک از مناطق کشاورزی در تأمین غذای انسان ها و برنامه ریزی های کشاورزی جهت استفاده صحیح اهمیت داشته است، در این راستا به روشهای مختلفی اقدام به برآورد میزان کشت و محصولات نموده اند در دهه های اخیر استفاده از تکنولوژی سنجش از دور و فناوری سیستم¬های اطلاعات جغرافیایی (gis) به عنوان یک تکنولوژی برتر و کارآمد در بررسی تغییرات محیطی و مدیریت منابع است که اطلاعات بروز را برای اهدف مدیریتی فراهم می آورد، مورد توجه قرار گرفته است. در این پژوهش محدوده مورد مطالعه شهرستان سراب واقع در جنوب شرقی استان آذربایجان شرقی می باشد و یکی از 20 شهرستان آن به شمار می رود. مساحت این شهرستان 3452/18کیلومترمربع می باشد که حدود7/6 درصد مساحت استان را تشکیل می دهد. به منظور بررسی تغییرات کاربری اراضی از سه تصویر ماهواره لندست 1991 و 2007 و 2013 مورد استفاده قرار گرفت و سپس برای طبقه بندی روش بیشترین شباهت و طبقه بندی شی گرا کابری اراضی در 4 کلاس پوشش گیاهی، بایر، مناطق مسکونی و خطوط ارتباطی مورو مقایسه قرار گرفت و نهایتا روش شی گرا با ضریب کاپای 0.84429، 0.85576 و 0.87247 به ترتیب برای سالهای 1991، 2007 و 2013 طبقه بندی بهتری نسبت به روش شی نزدیکترین همسایه داشته به ترتیب برای سالهای 1991، 2007 و 2013 طبقه بندی بهتری نسبت به روش شی نزدیکترین همسایه داشته است. بررسی تغییرات با استفاده ابزار cross tab در دو دوره 1991 تا 2007 و 2007 تا 2013 مورد بررسی قرار گرفت. در دوره اول مناطق مسکونی با 11 درصد کاهش بیشترین تغییر را داشته است و در حالی که کلاس بایر با 6 درصد افزایش مساحت بیشترین تغییر را پس از کلاس مناطق مسکونی داشته است. از طرفی دیگر در دوره دوم کلاس مناطق مسکونی 26 درصد افزایش مساحت را داشته است. و این افزایش مساحت در جهت از بین رفتن 22 درصدی پوشش گیاهی و 4 درصدی کلاس بایر بوده است.

کاربرد فناوری سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی در بررسی تغییرات کاربری اراضی، مطالعه موردی: شهرستان بناب
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز - دانشکده جغرافیا 1393
  هایده بیرامی   محمدحسین رضایی مقدم

در طول زمان، الگوهای پوشش زمین و به تبع آن کاربری اراضی دچار تغییر و دگرگونی اساسی می شوند و عامل انسانی می تواند بیشترین نقش را در این فرآیند ایفا نماید. همواره، دانشمندان تلاش نموده اند تا عوامل مسبب تغییرات کاربری اراضی و تاثیرات محیطی مربوطه را شناسایی نمایند. در دهه های گذشته به همین منظور، محققان مشاهدات مختلف و جمع آوری شده از طریق عملیات میدانی و همینطور عکس های هوایی را جهت کشف تغییرات کاربری اراضی ناشی از تحمیل فرآیندهای طبیعی و انسانی مورد تجزیه و تحلیل قرار داده اند. اما، امروزه، بر پایه پیشرفت های تکنولوژیکی حاصله در قلمرو سنجش از راه دور، می توان تصاویر ماهواره ای را به منظور بررسی دقیق تر تغییرات محیطی بهنگام پردازش و نتایج نهایی را بطور مصور مدل سازی نمود. هدف اصلی تحقیق جاری پایش تغییرات کاربری اراضی شهرستان بناب در سال های 1985-2006-2013 می باشد. بر این اساس، برای کشف تغییرات حادث شده در محدوده مورد مطالعه، تصاویر سنجنده tm و etm + ماهواره لندست مربوط به سالهای 1985-2006-2013 مورد پردازش قرار گرفت. در همین راستا، بعد از اعمال تصحیحات اتمسفری و هندسی، عملیات بارزسازی تصاویر اجرا و با بهره گیری از روش های طبقه بندی نظارت شده الگوریتم ها اعمال شد و از این طریق نقشه های موضوعی کاربری اراضی شهرستان بناب طراحی گردید.

کاربرد تکنیکهای gis در مکانیابی دفن زباله (مطالعه موردی: شهر تبریز)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1386
  هادی نیرآبادی   علی اکبر رسولی

چکیده ندارد.

مقایسه روشهای پیکسل پایه و شیء گرا در تهیه نقشه های کاربری اراضی (مطالعه موردی: جلگه شرقی دریاچه ارومیه)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1386
  بختیار فیضی زاده   خلیل ولیزاده کامران

چکیده ندارد.

ارزیابی توان اکولوژی اراضی کشاورزی شهرستان مرند با استفاده از توابع تحلیلی تصمیم ساز چند معیاره
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1386
  غلامرضا رنجبرامان محمد   علی محمد خورشیددوست

چکیده ندارد.

بررسی و پهنه بندی حرکات توده ای زمین با تاکید بر لغزش (مطالعه موردی: حوضه آبریز رودخانه مادرسو)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1386
  ناصر بای   خلیل ولیزاده کامران

چکیده ندارد.

بررسی اثرات عناصر اقلیمی بر تصادفات جاده ای (مطالعه موردی: محور ساری-رامسر)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1387
  عثمان مجیدی داشلی برون   بهروز ساری صراف

چکیده ندارد.

پهنه بندی آگروکلیمایی آفتابگردان در شمال دریاچه ارومیه
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز 1388
  میرکامل حسینی   مجید زاهدی

چکیده ندارد.

بررسی اشکال کارستی منطقه آذرشهر با تأکید بر تراورتن ها
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1387
  حسن مخترع   محمدحسین رضایی مقدم

چکیده ندارد.

کاربردهای فناوری gis در مدیریت بحران زلزله درسطح شهر نیشابور
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1388
  حمید رضا کوه بنانی   علی اکبر رسولی

مخاطرات طبیعی همواره بر زندگی انسان تاثیر گذاشته اند. در بین انواع مخاطرات طبیعی، زلزله مهمترین بلای طبیعی است که تا حال خسارات جبران ناپذیری را بر تمدن بشری اعمال نموده است و هر ساله در گوشه و کنار جهان خسارات جانی و مالی زیادی را به بار می آورد. کشور ایران یکی از مهمترین مناطق زلزله خیز در جهان محسوب می شود که برروی کمربند زلزله قرار گرفته است. در سطح ایران نیز شهر نیشابور از مهمترین شهر های لرزه خیز ایران است و در طول تاریخ به علت آسیب پذیری از این بلای طبیعی چندین بار با خاک یکسان شده است. با در نظر گرفتن ماهیت این مخاطره طبیعی، کسب آمادگی های لازم برای کاهش خسارات جانی و مالی تنها راه مقابله با آن تلقی می شود. در این راستا دانشی تحت عنوان مدیریت بحران شکل گرفته که با هدف مطالعه وضعیت زلزله خیزی، کسب آمادگی های لازم برای روبارویی با این بلای طبیعی را مد نظر قرار می دهد و برای این منظور از قابلیت های دانش بشری استفاده می نماید. پژوهش حاضر نمونه ای است که مدیریت بحران زلزله را در سطح شهر نیشابور مد نظر قرار داده است. دراین پژوهش از تکنیک های سیستم اطلاعات جغرافیایی استفاده شده و با دخالت دادن عوامل موثر در ارزیابی زلزله، نقشه پهنه بندی زمین لرزه در سطح شهر نیشابور تهیه و با شناسایی نسبت خطر در هر بخش از شهر و ارزیابی امکانات موجود برای وقوع بحران احتمالی، راهکارهای کاهش خسارات جانی و مالی مورد مطالعه قرار می گیرد و با تشکیل پایگاه اطلاعات تخصصی مدیریت بحران در سطح شهر اطلاعات مورد نیاز جمع آوری، تهیه، ساماندهی و در پایگاه داده ذخیره سازی می شود تا در موقع نیاز برای مدیریت صحیح بحران مورد استفاده قرار گیرد.

پهنه بندی خطر زلزله با استفاده از سنجش از دور و سیستمهای اطلاعات جغرافیایی در شهرستان تبریز
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس 1380
  خلیل ولیزاده کامران   منوچهر فرج زاده اصل

کشور ایران از کشورهای زلزله خیز جهان است . در پهنه بندی نسبی خطر زمین لرزه در ایران شهر تبریز تنها شهر مهم ایران است که در جایگاه پهنه با خطر بسیار بالا قرار دارد .گسل شمال تبریز در مجاورت بلافصل شهر قرار گرفته است و در مناطقی نیز شهر بر روی این گسل بنا شده است . گسل تبریز منشا زلزله های ویرانگر در طول تاریخ بوده است .و می تواند بار دیگر با فعالیت مجدد خود شهر را به ویرانه ای تبدیل نماید. با مشخص کردن پهنه های خطر در شهر می توان در مورد استقرار شریانهای حیاتی در مناطق کم خطر تصمیم گیری نمود. با استفاده از تکنیکهای سیستمهای اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور می توان این پهنه ها را مشخص کرد. پهنه های خطر از دو عامل گسل و کانون زلزله مورد بررسی قرار گرفته اند در پهنه بندی براساس دوری از خط گسل سه حریم 500 ، 1000 ، 1500 متر مورد بررسی قرار گرفته است و در پهنه بندی براساس دوری از کانون زلزله سه حریم 1000، 2000 ، 3000 متر مورد بررسی قرار گرفته است . و در این پهنه بندی نقش عوامل زمین ساختی ، شیب و تراکم جمعیت ، تراکم مناطق مسکونی ، تجاری و صنعتی در ارتباط با پهنه های خطر مورد بررسی قرار گرفته است.