چکیده : اگر چه زن و مرد به این دلیل که هر دو انسان هستند ، از حقوق مساوی بر خوردارند اما آنچه که از قوانین ومقررات ما مخصوصاً مقررات کیفری بر می آید، نشان دهنده وجود تمایز و تفاوت بین آن دو از لحاظ حقوق و تکالیف می باشد ؛ تفاوت در خصوص ابتدای سن مسئولیت کیفری به عنوان سرآغاز این تمایزات جلوه می کند. به هر حال تفاوت جنسیت در بزهکاری و بزه دیدگی باعث شده تا قانونگذار به فراهم نمودن حمایت ها و تضمینات قانونی خاصی مبادرت نماید پژوهش در این مسئله به این نظر رهنمون می گردد که اولاً در وضع این مقررات و ایجاد حمایت ها، نقایص و خلاء هایی وجود دارد و ثانیاً تمایز جنسیتی نه تنها در قوانین ماهوی رخنه کرده، بلکه جایگاه خود را در قوانین شکلی نیز پیدا کرده است. در این پایان نامه تلاش شده تاثیر این تمایز جنسیتی در میزان حمایت از زن و بر عکس کاهش سطح توجه قانونگذار به وی تبیین و بررسی گردد. همچنین با توجه جدی به نحوه اعمال این تمایزها در قوانین ـ اعم از شکلی و ماهوی ـ خلاء ها و نقایص قانون مورد کنکاش قرار گیرد.

مداخله شخص ثالث در تولید مثل مصنوعی انسان که در سایه پیشرفت های عظیم علمی و با بهره گیری از اسپرم، تخمک یا جنین اهدایی و استفاده از مادر جانشین امکان پذیر گردیده، باعث بروز مباحث جدیدی در حقوق خصوصی به ویژه حقوق خانواده شده است. این روشها موسوم به وضعیت تلقیح مصنوعی، حالت مادر جانشین و حالت اهداء تخمک/جنین می باشند. نسب طفل به دنیاآمده در اثر بهره گیری از این روشها و آثار آن از مباحثی است که دانش حقوق ناگزیر به پاسخگویی به آنها می باشد. در ایران نیز استفاده از برخی از روشهای درمان ناباروری از حدود یک دهه پیش رواج یافته است. با وجود این، نظرات موافق و مخالف فقهای معاصر در خصوص وضعیت شرعی استفاده از این روش ها مردم و پزشکان را با تردید مواجه ساخته است. مسائل مطروحه و تحلیل های ارائه شده در فقه امامیه و حقوق ایران که در مسائل ناشی از خانواده، نکاح و نسب به شدت از حقوق اسلام متأثر می باشد، تحلیل شده است. در فقه امامیه نتایج با استناد به منابع فقهی مانند آیات قرآن و روایات معصومان (علیهم السلام) و استفاده از فتاوای فقها بدست آمده است. اگرچه به هر حال در مستندات، تفاسیر و احکام استنباط شده اختلاف نظر وجود دارد. بررسی بحث های مختلف در خصوص نسب امکان ترکیب نمودن مباحث گوناگون در فقه و حقوق ایران را جهت ارائه راه حل برای مسائل برآمده ناشی از به کارگیری حالات فوق الذکر مهیا می سازد. واژگان کلیدی: نسب، باروری مصنوعی، تلقیح مصنوعی، مادر جانشین، اهداء جنین، اهداء تخمک.