یکی از موضوعات مهم در در ادیان و بویژه دین مبین اسلام موضوع شعارهای این دین است که در حفظ و پیشبرد اهداف والای آن نقش سازنده ای دارد هر چند این موضوع ارتباط نزدیکی با احکام و اعتقادات دارد ، چنانچه برخی شعار را همان احکام و فرایض الهی دانسته اند اما باید گفت احکامی مانند نماز و روزه و زکات و حج و... خود بخشی از شعارهای اسلامی است که دین بدون آن معنا و ماهیت مستقل ندارد به عبارت دیگر خداوند به منظور معرفی دین اسلام که آخرین و کامل ترین ادیان است علاوه بر اعتقادات و نیز اخلاقیات ، یک سری احکام و نشانه هایی نیز تشریع فرموده که به سبب آن بندگان به کمال مطلوب رهنمون گردند . حال اگر فرد ، این اعمال و عبادات را صرفاً با قصد تقرّب به باریتعالی و کمال معنوی و فردی انجام دهد در نتیجه به وظیفه خود که همانا پایبندی به احکام الهی است عمل نموده است ، این حاکی از باطن دین است. اما اگر ضمن تقرّب الهی اهداف دیگری مانند حفظ و نگهداری و نیز معرفی نشانه های این دین آسمانی و توحیدی را مدّ نظر قرار دهد یعنی به سبب اعمال و نمادهای خاصی اعلام بندگی نماید به این معنا است که به شعارهای الهی پایبند بوده است و به تعبیر قرآن این از تقوی قلب وی ناشی می شود . این توجه به ظاهر عبادات است که باید توأم با باطن گرایی دینی باشد . در واقع می توان گفت توجه به باطن اعمال دینی دارای فایده و ثواب اخروی است و توجه به شعارهای اسلامی علاوه بر فواید اخروی ، برای خود جامعه اسلامی و پویایی و تحرّک آن نیز مفید فایده است ؛ به همین خاطر گفته شده که برخی اعمال هستند که صرف اعتقاد در آن ها کفایت نمی کند بلکه باید به معرض اجرا و نمایش در آیند این ها همان شعارهای اسلامی است. مانند : اذان ، تکبیر ، صلوات و... هدف در این پژوهش آشنایی با مفهوم و جایگاه شعار در دین مقدس اسلام ، آشنایی با انواع شعارها در اسلام ، شناخت شعائر ناپسند و نادرست در جامعه امروز ، آشنایی با نقش سازنده و فواید و آثار شعارهای اسلامی . این تحقیق با روش تحلیلی - توصیفی صورت گرفته و جمع آوری اطلاعات آن کتابخانه ای است که در پنج فصل ، به شرح زیر ، تنظیم گردیده است : - در فصل اول ، به کلیات موضوع ، پرداخته ایم . - در فصل دوم ، مفهوم شعار را در لغت و اصطلاح ، در قرآن و روایات و از نظر مفسرّان و همچنین جایگاه آن را در ادیان دیگر ( به اختصار ) و در اسلام بررسی می نماییم . - در فصل سوم ، به بررسی انواع شعارهای اسلامی و کارکردهای آن با توجه به قرآن و روایات می پردازیم. - در فصل چهارم آثار و فواید شعارها مورد تحلیل قرار می گیرد. - در آخر نیز یک جمع بندی مختصر و نتیجه گیری از کل پژوهش ، ارائه می دهیم .

کتاب الکافی تألیف محمد بن یعقوب کلینی، من لا یحضره الفقیه تألیف محمد بن علی بن بابویه قمی، تهذیب الاحکام و استبصار تألیف محمد بن حسن طوسی به عنوان چهار جامع حدیثی اولیه شیعه شناخته شده اند. تألیف هر یک از این چهار کتاب نتوانسته شیعه را از تألیف جوامع بعدی بی نیاز کند. این مسأله دال بر نقص و ایراد نیست، بلکه هر یک از این کتب در جایگاه خود معتبر است آنچه باعث تفاوت این کتابها و تمایز آنها از یکدیگر شده است، روش تدوین حدیث در آنها است. بنابراین، پژوهش حاضر در صدد بررسی این مسأله است که روش ضبط حدیث در کتب اربعه چگونه است؟ و معیارهای گزینشی احادیث در کتب اربعه کدامند؟ و در آخر یک بررسی تحلیلی - مقایسه ای روی روش گزینش و نقل احادیث در آنها داشته باشیم؟ این پژوهش به، روش توصیفی_تحلیلی است و ابزار گردآوری اطلاعات بر پایه مطالعات کتابخانه ای و مقالات است. نتایج نشان داده است که هر یک از کتب اربعه، احادیث را به روش خاصی ضبط و ارائه کرده اند و تفاوت هایی در آنها وجود دارد. شیخ کلینی با توجه به نیاز شدید شیعیان به یک جامع حدیثی، کتاب خود را براساس ذکر کامل احادیث [سند کامل و به طرق متعدد، متن کامل] نگارش می کند؛ شیخ صدوق کتاب خود را به صورت یک رساله عملیّه و براساس ابواب فقهی تدوین کرده و در این راستا خود را ملزم به ذکر کامل سند و متن حدیث ندیده است، هر چند بعداً با نگارش مشیخه کتاب را از حالت ارسال سندی خارج می کند؛ شیخ طوسی با آگاهی کامل از مسأله تعارض موجود در احادیث و با توجه به اینکه دو کتاب قبلی کافی و من لا یحضر نتوانسته بودند این مشکل را برطرف سازند، دو کتاب خود را در راستای هدف رفع تعارض تدوین کرده است و با استفاده از معیارهای رایج در علم الحدیث از قبیل موافقت با قرآن، سنت متواتر، عقل و اجماع و ... و همچنین روشهای اصولی ترجیح، جمع عرفی، تخییر و توقف و با درایت و توانایی کامل در این امر توانسته مسأله تعارض در احادیث را به خوبی رفع و از بین ببرد. تفاوت موجود بین این کتب، تنها تفاوتی ذوقی و سلیقه ای نبوده است، بلکه امریست برخاسته از عوامل و شرایطی که آن کتاب در آن تألیف شده است. از جمله این عوامل جهت گیری مولف در تدوین و گردآوری احادیث، نیازها، امکانات و علوم موجود، ابتکارات و ابداعات مولف است. تفاوت ها در شیوه سندی، چگونگی عرضه متن احادیث، استدلالها و توضیحات مولف، فقه الحدیث، ترتیب و تأخر ابواب و چینش روایات دیده می شود و هر یک از این تفاوتها در قالب روش گزینشی مولف قابل تحلیل است و از ویژگیهای کتب اربعه به شمار می آیند.

چکیده یکی از جنبه های پویا و پیشرفته در هرکشوری تطبیق فعالیت های توسعه و پیشرفت همه جانبه خود با مبانی نظری و فرهنگ و رسوم آن کشور است در کشور ما نیز به لحاظ حاکم شدن ارزش های اسلامی و وجود حاکمیت دینی ، سعی برآن است که ارزشهای اسلامی با فعالیت های توسعه و پیشرفت کشور عجین شود . نمود یکی از این فعالیت ها ، برنامه ریزی برای توسعه روستاهای کشورمان می باشد . تطبیق آموزه های دینی ،و ارائه برخی راهکارهای دینی در توسعه مناطق روستایی که نقش تولیدی آن در روند توسعه کشور امری لازم هست مخصوصا بعد از انقلاب اسلامی و تغییر نظام واسلامی شدن کشور و نیز چشم انداز بیست ساله که در آن به رعایت فرهنگ اسلامی در تمامی ابعاد از جمله شهرسازی و توسعه روستایی توجه شده است در بخشی از مقدمه سند چشم انداز بیست ساله ایران آمده است که جامعه ایرانی در افق چشم انداز ،توسعه یافته ، متناسب با مقتضیات فرهنگی جغرافیایی و تاریخی خود متکی بر اصول و ارزشهای اسلامی ، ملی و انقلابی است. این پژوهش به بررسی و تحلیل توسعه روستاها از منظر قرآن و حدیث می پردازد و در پنج فصل به شرح زیر مورد بررسی قرار گرفته است:فصل اول کلیات ، فصل دوم توسعه فیزیکی و کالبدی روستاها ،فصل سوم توسعه اقتصادی روستاها ،فصل چهارم توسعه فرهنگی در روستاها از منظر قرآن و حدیث وفصل پنجم نتیجه گیری می باشد. قرآن و روایات معصومین –علیهم السلام- شاخصه اصلی در سکونت گزینی را در ابتدا توجه به امنیت آن مکان ،داشتن منابع آبی کافی و همچنین داشتن زمین های حاصلخیز می داند در مرحله بعدی نیز وجود مراکز دینی و ایمان و عقیده و امنیت اخلاقی ساکنان آن را مورد توجه قرار می دهد. و سکونت در سرزمینی که فاقد چنین مولفه هایی باشد را شایسته نمی- داند. در بحث ازتوسعه فیزیکی و کالبدی رعایت برخی اصول مانند"لاضرر و لا ضرار"،عدم عسر و حرج"،زیبایی منطقه مسکونی از دیگر مولفه هایی است که در قرآن و روایات بدان تاکید شده است. قرآن کریم و روایات توسعه را در دو بعد معنوی و اقتصادی می دانند . و صرفا توجه به یک بعد را در توسعه روا نمی دانند . بنابراین در این رساله سعی شده است مولفه ها و ابزارهای توسعه اقتصادی و فرهنگی در روستاها ها مورد بررسی قرار بگیرد و در نهایت به این نتیجه رسیدیم که قرآن و روایات هر دو بعد توسعه را مد نظر قرار داده اند و توسعه پایدار را لازم و ضروری می دانند و برای این کار راه کارهایی ارائه داده است.

چکیده: انسان موجودی است اجتماعی و فطرتاً به جمع گرایش دارد. اسلام نیز به این مسئله تصریح نموده است . اسلام دینی جامع و کامل است که در تمام ابعاد سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، عبادی، حقوقی تعالیم وآموزه های جمع گرایانه بسیاری ارائه نموده است. اسلام نه تنها دینی جمع گراست بلکه تکامل انسان را در سایه جمع گرایی مثبت و نه عزلت و گوشه گیری و نه جمع گرایی منفی نظیر زنا و مشارکت در کارهای ناشایست و حرام می داند. هدف در این پژوهش آن است که با استفاده از تعالیم و احادیث امام علی(علیه السّلام) بر اساس نیمه دوم کتاب مسند امام علی ابن ابی طالب (علیه السّلام) از عزیزالله عطاردی به نقش جمع گرایی در تکامل انسان پرداخته شود. در این رساله ضمن بیان کلیات تحقیق و مباحثی پیرامون زندگی امام علی(علیه السّلام) به تعاریف جمع، جمع گرایی، تکامل و تبیین ارتباط تکامل و جمع گرایی پرداخته شده سپس مولّفه های جمع گرایی پس از مطالعه احادیث مسند مذکور استخراج گردیده و احکام و قوانین و آسیبها و فضائل مترتب بر آن ذیل آنها مندرج گردیده است و به این ترتیب نقش جمع گرایی آنها مورد تحلیل و بررسی قرار می گیرد. از نتایج بارز در این پژوهش آن است بر اساس دید گاه های ناب حضرت علی(علیه السّلام) اساس خلقت انسان هم در نظام تکوین و هم در نظام تشریع بر گرایش بر جمع است و تکامل و تعالی انسان در سایه جمع گرایی قابل تحقق است.از دیگر نتایج این پژوهش آن است که بسیاری از نابسامانی ها و مشکلات اجتماعی در سایه عدم رعایت اخلاق صحیح اجتماعی رخ می دهد که آشنایی با مصادیق جمع گرایانه واحکام ، آسیب ها و فضائل مترتّب بر آنها و به کار گیری آنها در زندگی در پیشگیری و رفع بسیاری از مشکلات و نابسامانی های اجتماعی بسیار موثر و ضروری است. کلید واژه ها: امام علی (علیه السّلام)، جمع گرایی، حدیث، تکامل، انسان کامل

جمع گرایی یا گرایش به جمع , یکی از مباحثی است که در متون دینی از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده واز بنیادی ترین مباحث اندیشه اسلامی به شمار می رود. قرآن کریم به عنوان قانون اساسی اسلام که هرگونه احتیاجات انسانها را درطول حیاتشان ترسیم نموده براین مسأله پافشاری کرده وآیات بسیاری را دراین زمینه بیان فرموده است . پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) وائمه معصومین (علیهم السلام) با نگاهی ژرف ، به این مسأله توصیه موکد نموده واهتمام خود را برتحقق این امر مبذول داشته اند . دین اسلام که دستورات وتعالیم آن هماهنگی کامل با روح انسان دارد آیینی جمع گرا است. «بدون شک اسلام، تنها دینی است که با صراحت پایه ی بنای دعوت خود را بر اجتماع گذاشته ودر هیچ یک از شئونات خود امر اجتماع را به اهمال واگذار نکرده است . اسلام در موارد متعددی احکام خود را در قالب اجتماع ریخته وروح اجتماع را تا آخرین حد ممکن درآن دمیده است . بدین ترتیب دعوت به اجتماع به صورت مستقل وصریح جز از ناحیه دستگاه پیامبری و در قالب دین از جای دیگری شروع نشده است ؛ قرآن تصریح به این مطلب کرده وتاریخ هم آن را تصدیق دارد.» (طباطبایی ، روابط اجتماعی در اسلام ، صص10-11 ) هر جمع ، حداقل از دونفر تشکیل می شود. مثلاً زن و شوهر ،امام ویک ماموم و مواردی از این قبیل و آدابی چون تفاهم ،استحباب موکد نماز جماعت ومواردی ازآن دست مصادیق جمع گرایی است. دامنه این بحث تا آنجاست که یکی از اهداف و مقاصد امامت که از بنیادی ترین ارکان اسلام به شمار می رود، حفظ نظام اجتماعی مسلمانان است، و این به جهت مدنی الطبع بودن بشر است . و این پاسخ کسانی است که ادعا دارند آموزه های اسلام تنها بعد عبادی و فردی را در نظر گرفته است و به دنبال آن نظراتی چون جدایی دین از سیاست را مطرح می کنند . البته در مواردی توصیه وتاکید بر انجام عبادات به صورت فردی وپنهانی می باشد ،مانند نماز شب ،صدقه دادن و مواردی از این قبیل .اما در موارد بسیار همچنان که در این پایان نامه به بحث گذاشته شده ،دستورات اسلام ناظر به بعد اجتماعی انسان نیز می شود ،زیرا اسلام ،دینی است که قصد دارد انسان را در تمامی ابعاد اجتماعی ،اخلاقی ،و معنوی رشد دهد . بسیاری از نابسامانی هایی که دراجتماع و روابط میان مسلمانان به چشم می خورد به آن دلیل است که اصول اخلاق اجتماعی اسلام جایگاه خود را در میان مسلمانان پیدا نکرده است. اهمیت این پژوهش درایجاد تفکر تکامل انسان در سایه جمع گرایی است که خود عامل پیشرفت در فرد و جامعه می شود بخصوص در مسائل فرهنگی و اجتماعی، کشورهای غربی که دچار بحران معنویت شده اند گر چه به ظاهر پیشرفت کرده اند و جمع گرایی در امور پژوهشی آنها ظاهرا تحقق یافته است اما از بعد معنوی و تکامل روحی که در سایه جمع گرایی مثبت تکامل می یابد به قهقرا رفته اند. بازخوانی میراث حدیثی امامان علیهم السلام از این منظر منجر به تدوین تفکر جمع گرایی و بیان احکام و مصادیق مثبت آن می شود و آثار مترتب برعملی شدن این اصل باعث رشد فردی و جمعی می گردد. از آنجا که بازخوانی میراث حدیثی امامان علیهم السلام از این منظر با توجه به محدودیتهای زمانی و حجم یک پایان نامه ممکن نیست، در این پژوهش صرفاً به بازخوانی و تدوین این موضوع از منظر بخش اول احادیث امام علی علیه السلام در مسندالامام علی علیه السلام نگارش حجت الاسلام عزیزالله عطاردی پرداخته می شود، در این پایان نامه بنده بعد از مطالعه 13 جلد این کتاب به دسته بندی احادیث پرداختم . البته در بسیاری از مباحث، تعداد زیادی حدیث به دست آمد که با بررسی دقیق احادیث ،مهمترین و کلیدی ترین مباحث را انتخاب کردم. بعد از ترجمه احادیث ، تمامی روایات را با عنوان هایی متناسب با بحث به صورت ابواب فقهی –اخلاقی تدوین کردم ؛و چون این تلاش شناخت علی علیه السلام از زبان خودعلی علیه السلام بود برای مشرف شدن بر موضوع کتب ومقالات متعددی را در مورد موضوعات مستخرج از احادیث مطالعه وسپس به تدوین پایان نامه اقدام نمودم.

قرآن مخزن معارف غنابخش هر طالب حقی است و برای راهیابی به این معارف، ابزاری روزآمد و مناسب لازم است که بتواند به مراد و منظور کتاب آسمانی قرآن نزدیک شود. نگرش سیستمی به عنوان نگرشی کل گرا ، می تواند ابزاری راهگشا برای بهره وری نظام مند از معارف قرآن باشد؛زیرا دیدگاه جزء نگر به آیات قرآن، ممکن است باعث برداشت های ناقص و درک نارسای آنها بشود و از طرف دیگر، قرآن یک سیستم متشکل از مفاهیم مرتبط است و درک سیستم به صورت کلی آن امکان پذیر است نه از طریق شکستن به اجزاء و بر همین مبنا نظریه عمومی سیستم ها که سعی در نشان دادن ارتباط میان اجزاء دارد، به عنوان ابزاری جهت معرفی سیستم قرآن می تواند به کار گرفته شود و در همین راستا بررسی ویژگی های سیستم قرآن و معرفی طرحی منظم از این ویژگی ها در ایجاد فهمی نظام مند از قرآن، سودمند خواهد بود. علاوه بر این مطالعه ای میان رشته ای واستفاده ازنتایج تلاش های علمی در حوزه مدیریت در فهم قرآن حاصل این تلاش خواهد بود.ویژگی های سیستم قرآن که با استفاده از ویژگی های عمومی سیستم ها تبیین می شوند، به طور اجمال عبارتند از: هدف (هدایت، رحمت، شفاء، ...)، اجزاء (واژه، آیه، سوره و....و اجزاء متن و تناظر این دو باهم)، روابط (روابط تولید کننده معنا و شناسایی معنا که به شناسایی روابط می انجامد)، محیط (شأن نزول و...)، منابع( وحی و....)، حالت (فهم مخاطب و..)، سلسله مراتب (مراتب معنایی و...)، پیچیدگی (تناسب آیات و..).روش سیستمی به مخاطب خود این بینش را می دهد که: اولاً قرآن را یک کل به هم پیوسته ببیند؛ ثانیاً ویژگی های سیستم قرآن را مد نظر داشته باشد؛ ثالثاً، توجه ویژه به ارتباطات بین اجزاء داشته باشد و از ابزارهای کشف معنا که در جهت کشف ارتباطات تعریف می شوند؛ بهره ببرد. این پژوهش ادامه دهنده روشی است که می تواندعلاوه بر فهم نظام مند قرآن، زمینه درک ارتباط این فهم با سیستم جهان آفرینش و زندگی بشر را فراهم سازد.

آزمون های چهار گزینه ای، از سال 1371 تا به امروز تنها نوع آزمون پذیرش دانشجو در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه ها بوده است و حدیث از دروس تخصصی این آزمون ها در رشته علوم قرآن و حدیث به شمار می رود. سوالات این آزمون ها باید مانند سایر امتحانات با معیارهای ویژه طرح سوال چهار گزینه ای که در کتاب های روان سنجی و ارزشیابی آموزشی مطرح شده است مورد ارزیابی و نقد قرار گیرد. وجود برخی آسیب ها در میان سوالات این آزمون ها، ضرورت این ارزیابی را دو چندان می کند. هدف این پژوهش علاوه بر بررسی سوالات حدیث آزمون های کارشناسی ارشد رشته علوم قرآن و حدیث در سالهای 1380 تا 1390 و تطبیق آنها با معیارهای شکلی و محتوایی، ارائه نمونه هایی از انواع آسیب های شکلی و محتوایی بوده است. روش پژوهش از نوع توصیفی بوده است. به این معنی که کلیه سوالات درس حدیث طی یازده سال اخیر مورد آسیب شناسی قرار گرفته است. علاوه براین، در قسمتی از پژوهش حاضر کتاب های علم الحدیث و درایه الحدیث کاظم مدیر شانه چی که از منابع اصلی طرح سوال در آزمون های ورودی کارشناسی ارشد رشته علوم قرآن و حدیث به شمار می رود، مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. نتایج به دست آمده از این پژوهش نمایانگر این است که به طور تقریبی از هر 4 سوال 1 سوال دارای یک نوع آسیب است و تعداد محدودی از سوالات نیز چندین نوع آسیب را در بر می گیرند که در بخش های مختلف فصل دوم بررسی و ارائه شده است.

زندگی بشری در دوره کنونی در سطحی از رشد واقع شده که معنا جویی در پرتو معنویت خواهی به عنوان یکی از عمیق ترین و اصیل ترین نیازها برای او مطرح است و این معرفت، در گذر از گذار خدایی علم، شکاکیت دینی و مشاهده عوارض دوری از دین و معنا برای بشر غربی حاصل شده است. زندگی معنادار سلوک حیات انسانی برمبنای آرمان رشد است، از این رهگذر سه مولفه انسان ، هدف و حیات ، ارکان مسئله معنا را تشکیل می دهد. در پی کشف دیدگاه قرآن پیرامون معنا داری زندگی با استفاده از روش تحلیل موضوعی و استمداد از معنا شناسی لایه ای روشن می شود که انسان در کمال یابی سیری ناپذیر، به عنوان تحقق بخشی به هدف خداوند و با ایمان به معاد، استعدادهای خود را در مسیر عبودیت بارور می سازد تا سعه وجودی خود را بالا برده و از این طریق بهره خود رااز حیات تعالی بخشد و از راه تعالی حیات به تعالی معنا برسد، هر چه پیمانه حیات فزونی یابد، مرگ کمتری را در بر می گیرد و معنای زندگی عمیق تر جلوه می کند. از نظر قرآن اولین سطح حیات، حیات دنیاست و فرآیند انتقال از این سطح به حیات طیبه که همان زندگی گوارا و قرین با رضایت است در پرتو پایبندی به عهد فطری ،پایداری در راه حق، شکیبایی در ترجیح ما عندالله به متاع نقد حیات دنیا و در نهایت ایمان به همراه نیکو کرداری حاصل می شود و از این طریق تلخکامیِ ناشی از حس خسران با زنده شدن به حیات طیبه گوارا می شود. این مهم در پرتو توجه به حقیقت حیات و معنای زندگی صورت عیان می کند، وحدیث علوی نیز موید آن است : «طوبی لمن علم من أین و فی أین وإلی أین»(گوارایی و رضامندی باد بر آن کس که بداند از کجا آمده، در کجا و بهر چه قرار یافته و به کجا می رود) . همچنین قرآن از دو مولفه برای تعالی یافتن حیات یاد می کند که یکی رزق گرفتن از جانب ذات ربوبی و دیگری لبیک گفتن به ندای منادیان ایمان و استجابت دعوت حیات بخشان است.

چکیده با تحلیل مفهوم حجت از منظر لغت و عبارت های نهج البلاغه مشخص شد این واژه در همان معنای لغوی اش یعنی برهان و استدلال بکار رفته است. در ذیلِ عباراتی که به بیان مصادیق حجت پرداخته، مشخص شد از منظر نهج البلاغه عقل، قرآن، پیامبران، ائمه، عمر انسان و وجود هر یک از مخلوقات حجت های الهی هستند که بیشترین تأکید چه به لحاظ کمی و چه به لحاظ کیفی بر دو مصداق از مصادیق حجت یعنی پیامبر و ائمه? گردیده است. البته حجیت پیامبران و امامان به اعتبار عصمت آن دو است که این مطلب برآمده از حکم عقل و نیز سخنان حضرت است. حجت از نگاه حضرت از دو منظر تکوینی و تشریعی ضرورت دارد. از نظر تکوین آنچه را که فلسفه و عرفان بیان می دارد مبنی بر این که خداوند در مقام غیب مطلق برای ظهور نیازمند واسطه ای است که ظرفیت تجلی تمام اسماء و صفات الهی را دارا باشد حضرت در کلام خود از جمله در این عبارت «فَإِنَّا صَنَائِعُ رَبِّنَا وَ النَّاسُ بَعْدُ صَنَائِعُ لَنَا» «همانا ما دست پرورده و ساخته پروردگار خویشیم و مردم تربیت شدگان و پرورده های مایند.» بدان تصریح می نمایند از آنجا که خداوند به طور مستمر هر یوم در شأنی است و این شأن به افاضه ای از وجود اوست پس وجود واسطه ی فیض برای همیشه و به طور مستمر ضروری است. از نظر تشریع شأن حجت بیان اوامر و نواهی الهی است که در قالب هدایت تشریعی انجام می پذیرد، غیر از بیان اوامر و نواهی توسط امام، شأن حکومت برای امام امری عقلی و تشریعی است که این شأن منوط به خواست مردم است که امام? با عبارت «لَوْ لَا حُضُورُ الْحَاضِرِ وَ قِیَامُ الْحُجَّهِ بوُجُود النَّاصِرِ وَ مَا أَخَذَ اللَّهُ عَلَی الْعُلَمَاءِ أَلَّا یُقَارُّوا عَلَی کِظَّهِ ظَالِمٍ وَ لَا سَغَب مَظْلُومٍ لَأَلْقَیْتُ حَبْلَهَا عَلَی غَارِبهَا» بدان تأکید می کنند. یکی از مباحث مهم درباره ی حجت از منظر نهج البلاغه ویژگی های ائمه به عنوان حجج الهی است که مباحث مطرح در نهج البلاغه ذیل این عناوین مطرح شده است: هدایت گری، الگو بودن، نگاهدارندگانِ تعادل دین، درهای معرفت الهی، عامل عبادت خدا، مرجعیت علمی و غایت انسان بودن. ذیل این عناوین روشن می شود در ائمه خصلت ها و ویژگی هایی از طرف خداوند به ودیعه گذاشته شده که انسان ها برای سیر تکاملی بدان نیازمندند، یعنی تنها با مراجعه به امام است که می توان این خصوصیات را کسب کرد.

کار لازمه زندگی بشر است و برای همه اقشار جامعه امری ضروری به شمار می آید. پیشرفت هر کشور مبتنی برعملکرد افراد آن جامعه می باشد. بر همین اساس مبحث کار و بیکاری یکی از مباحث مهم در علوم مختلف از جمله جامعه-شناسی و اقتصاد می باشد. معارف و متون دینی و سیره ی اولیاء دین نیز بر این مسئله تأکید فراوان داشته اند. اسلام کار را مطلوب و محبوب معرفی می کند و به دنبال آن تنبلی و سستی را نکوهش می کند. این تحقیق به بررسی مسأله کار و تلاش از دیدگاه حضرت علی (ع) پرداخته است. بنابراین ابتدا مفهوم کار و اقسام آن از دیدگاههای مختلف بررسی گردید. سپس این مقوله از نظر جامعه شناسی آسیب شناسی شد و ضمن بیان انواع بیکاری و علل آن به بررسی معضلات ناشی از بیکاری در جامعه پرداخته شد. در این بخش با استناد به منابع اسلامی، ربا به عنوان یکی از عوامل ایجاد و گسترش بیکاری معرفی گردید. این در حالی است که در علم جامعه شناسی امروز که منبعث از آموزه های غربی است، نظام اقتصادی ربوی جزء عوامل ایجاد بیکاری شمرده نمی شود. در ادامه، مقوله کار و تلاش و واژگان مترادف آن دو در قرآن و روایات حضرت علی (ع) بررسی شد. پس از آن اقسام کار از بعد فقهی و کیفی بیان گردید. از نظر کیفیت، کار را می توان به سه دسته مطلق کار، کار شایسته و کار ناشایست تقسیم بندی نمود. آثار و اهداف مادی و معنوی کار در بعد فردی و اجتماعی از دیگر نتایجی است که این رساله به بررسی آن پرداخته است. بخش پایانی این تحقیق به بررسی ارتباط کار و تلاش با زهد از نظر حضرت علی (ع) اختصاص یافته است. در این بخش ضمن بیان شواهدی از سنت عملی و گفتاری حضرت علی (ع)، عوامل موفقیت در کار از دیدگاه ایشان و همچنین مساله زهد و آثار و نتایج آن بررسی شد تا مشخص شود که حضرت علی(ع) که خود نمونه کامل زهدورزی بودند هرگز دست از کار و تلاش برنداشتند. همچنین با استفاده از روایات ایشان و الهام از تعاریفی که گذشتگان در رابطه با زهد مطرح کرده اند، تعریف جدیدی از زهد ارائه شده است تا مشخص شود که کار و تلاش هیچ تضادی با زهد مورد نظر اسلام ندارد. طبق این تعریف می توان گفت زهد نقطه مقابل رغبت است به معنای بی میلی به دنیا و می توان زهد را برداشت حلال از دنیا به مقدار نیاز دانست.

خداوند بزرگ به مقتضای ربوبیت خود، برای تربیت بشر و رساندن او به کمال شایسته ی خویش، سلسله ای از عبادات و وظایف اخلاقی معین فرموده است، تا آدمی در سایه ی عمل به آن ها به کمالی که برای آن آفریده شده است برسد و از لذایذ روحی و معنوی حاصل از این برنامه های تربیتی الهی، در دنیا و آخرت بهره مند گردد. تا مادامی که آدمی در این سیر تکاملی به پیش نرود، نیروهای معنوی و قوای روحانی او همچنان در مرحله ی استعداد باقی مانده و پا به عرصه ی فعلیت نخواهد گذاشت. قرآن کریم که غنی ترین منبع علوم ومعارف اسلامی و مصدر احکام تشریعی است، در خلال آیات کریمه اش، به بیان این بایدها و نبایدها پرداخته است که به این آیات، آیات الاحکام یا آیات فقهی می گویند. به یقین در این اوامر و تکالیف الهی، سیری تربیتی نهفته است که علم به آن، آدمی را برای دل سپردن و عمل به این اوامر و نواهی، مشتاق تر و با انگیزه تر می سازد و بالعکس غفلت از آن ، اثر بخشی تربیتی آن ها را به مراتب ناچیز می نماید. یکی از راه های شناخت این سیر تربیتی، توجه به گفتمان تربیتی آیات فقهی است و گفتمان کاوی به عنوان یکی از روش های نوین تحلیل متن، ابزار کشف گفتمان است. درباره ی گفتمان کاوی، نظریات و تئوری های فراوانی وجود دارد و زبان شناسان، هریک بر اساس دیدگاه های فکری و فلسفی خود،آن را به نوعی تعریف نموده اند. این نوشتار، تلاش نموده است با اصلاح برخی مبانی و مولفه های آن، الگویی را انتخاب نمایدکه با مبانی و اصول حاکم بر قرآن نیز هماهنگ تر باشد. برای این منظور ، ابتدا نگاهی کوتاه به تعاریف گفتمان و گفتمان کاوی خواهد داشت و سپس منظور از گفتمان تربیتی در این پژوهش را بیان می دارد. سپس به معرفی مراتب تربیت در انسان می پردازد.از منظر این پژوهش، مراتب تربیت، به چهار مرتبه ی تربیت رفتاری به عنوان پایین ترین مرتبه و سپس تربیت روانی، تربیت صفاتی و در بالاترین مرتبه، تربیت معنوی یا الهی قابل تفکیک است. در ادامه الگوی گفتمان کاوی را بر روی آیات فقهی عبادات ( حج، نماز، روزه ) در قرآن کریم، به کار بسته و در پایان گفتمان هریک از عبادات را در مراتب چهارگانه ی تربیتی در قالب گزاره هایی اخلاقی – تربیتی ارائه می نماید.

چکیده : تفسیر اثری وروائی قرآن کریم گونه ای از تفسیر قرآن کریم است که از روشهای ابتدای صدر اسلام است وآغاز آن با احادیث نبوی پیرامون تبیین آیات قرآن کریم آغاز می شود خداوند در قرآن کریم یکی از وظایف پیامبر در قبال قرآن را همین دانسته است :« وَ أَنْزَلْنا إِلَیْکَ الذِّکْرَ لِتُبَیِّنَ لِلنَّاس ما نُزِّلَ إِلَیْهِمْ» پس از پیامبر صحابه وتابعین به دید گاه اهل تسنن واهل بیت عصمت وطهارت به دید گاه اهل تشیع ادامه دهندگان این روش تفسیری هستند پس از گذشت چهارده قرن از نزول قرآن طبیعتا آثار وروایات زیادی در دو مکتب ،پیرامون تفسیر آیات قرآن نقل شده است که در کتب روائی وتفسیری مشهود است اما آنچه در این پژوهش بعنوان نو آوری در این زمینه انجام شده است این است که روایات واصله در بحث تفسیر قرآن اولا محور بندی وتفکیک بر حسب موضوع ودلالت روایت شده است ثانیا مصادر روائی وتفسیری آن باز خوانی شده و ثالثا تا حدودی دلالت آن تحلیل شده است .به جهت اینکه اکثر محدثین ومفسرین تنها به نقل روایات در این زمینه بسنده کرده اند، همانگونه که روایات فقهی در کتبی همانند وسائل الشیعه تفکیک شده اند روایات تفسیری نیز نیاز مند تفکیک است وهمانطور که روایات فقهی را کتبی همانند حدائق الناضره وجواهر الکلام بررسی سند شناسی و فقه الحدیثی کرده اند مدلول روایات تفسیری نیازمند چنین کاوشی است به عبارت دیگر همانند درس خارج فقه واصول لازم است کرسی دروسی همانند خارج تفسیر، خارج کلام و... برگزار وکتبی در این زمینه تدوین شود وهمانطور که از میراث حدیثی اهل بیت در فقه بهره برده می شود از این میراث گرانبها در گرایش های مختلف بهره مند شد روشی که در این پژوهش سعی بر اعمال آن شده است به صورت اسنادی وکتابخانه ای است وبرآیند این پژوهش ،توسعه تفسیر اثری قرآن ،در دو مکتب تشیع وتسنن، بر مبنای محور بندی ومسائلی که روایات تفسیری نیاز مند آن است همانند سند شناسی وفقه الحدیث قرار گرفته است پس از مطالعه بیش از 200 منبع تفسیری وحدیثی نتیجه محور بندی روایات بسمله - بعنوان اولین گام این کلان پروژه - در شش محور مجزا تقسیم وفصل بندی شد که فصل اول در شش بخش وشش محور؛ جزئیت بسمله را برای قرآن ، بعنوان آیه ای مستقل از قرآن ،برای سوره حمد ، وسائر سور ثابت می سازد در محور دوم سخن از روایاتی است که عظمت وفضیلت این کریمه را در سه بخش مجزا تبیین می کند ، محور سوم مربوط به قرائت این کریمه است وچگونگی قرائت بسمله و اسناد قرائت جهری واخفاتی بسمله را از دید گاه روایات بررسی می کند محور چهارم مربوط به کتابت ونوشتن بسمله است وروایاتی که مبین تعظیم وتکریم این کریمه به هنگام نوشتار وتاکید بر کتابت این مبارکه در همه امور است بازخوانی شده است پنجمین محور روایات ، مربوط به نزول بسمله است که مبین نزول این مبارکه بعنوان اولین آیه وعبارت قرآنی بر پیامبر و تکرار نزول این کریمه در ابتدای سور است ؛روایاتی که رابطه بسمله با آیات دیگرو رخدادهایی که هنگام نزول بسمله رخ داده است نیز در این فصل مطرح شده است آخرین محور مربوط به تفسیر وتاویل این کریمه از دیدگاه روایات است کل عبارت در یک بخش ومفردات آن در بخشهای مجزا محور بندی شده است . کلید واِژه ها: قرآن کریم ،تفسیر اثری ، تفسیر روائی ، تفسیر مقارن بسمله ، بسم الله ، جزئیت بسمله ،فضیلت بسمله ، قرائت بسمله ، کتابت بسمله ،نزول بسمله ،تفسیر وتاویل بسمله

مسجد مکانی برای عبادت جمعی است. سابقه ساخت آن به خانه پیامبر بازمی گردد این مکان با کارکردهای خاص خود باعث شد تا مسجد به عنوان نمادی از آن ویژگی ها در اذهان مسلمانان جای گیرد. بعد از پیامبر ساختار ساده این مکان همراه با مواجهه مسلمانان با فرهنگ ها و معماری ممالک دیگر دستخوش تغییر شد. آنها با کمک هنر معماری سعی کردند تا پیامهای معنوی دین خود را در قالب مسجد به شکل بصری بیان کنند با وجود بهره گیری از عناصر معماری ممالک دیگر اعتقاد به تأثیر اسلام بر همه عرصه های زندگی معماری را هم در برگرفت و با ارایه اصول و معیارهای اصلی بر شکل بنای مسجد تاثیر گذاشت. این تاثیر با روش های گوناگونی قابل پیگیری است. پژوهشگران بسیاری این تأثیر را از طریق سنت، عرفان و اشراق مورد بررسی قرار داده اند اما تحقیق جدی و مستقلی از طریق اصلی ترین منبع یعنی قران صورت نگرفته است. این پژوهش بر آن است تا تأثیر قرآن بر معماری مسجد را نشان دهد. این تأثیر با ارایه برخی از معیارهای فرازمانی و فرامکانی، در قالب عناصر قرآنی بیان می گردد امکان این تأثیر از طریق ارتباط میان قرآن و معماری اسلامی بررسی می شود این ارتباط از طریق تناظر کتاب تکوین و قرآن از یک سو و کتاب تکوین و معماری از سوی دیگر شکل می گیرد تناظر میان کتاب تکوین و کتاب تدوین از طریق تناظر میان برخی از واژه های کلیدی آن دو و تناظر میان عناصر کتاب تکوین و معماری اسلامی در روندی پدیدارشناختی برقرار می شود. با حذف کتاب تکوین به عنوان واسط در این ارتباط، ارتباط میان قرآن و معماری اسلامی شکل می گیرد. اما این ارتباط به صورت جزیی تر با تناظر میان عناصر این دونظام مشخص می شود این عناصر در معماری عبارتند از: مفهوم، فضا، مکان، رنگ، سازه و فرم که متناظر با درون مایه، فضا، زمینه متن، رنگ، ساختار و بافتار در قرآن هستند.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

با توجه به پراکنده بودن مباحث تفسیری سیدمرتضی (ره) در این رساله فهرستی از آیات مورد بحث این دانشمند از کتب مختلف او فراهم آمده و تحقیق لازم درباره آنها انجام گرفته و سعی شده ابیاتی که دانشمند یاد شده بدانها استشهاد نموده ترجمه و گویندگان این اشعار شناسائی شوند و منشاء آراء او معلوم گردد و عبارات و اصطلاحات مشکل حل گردد و اعلام و اشخاصی در متن کتاب آمده معرفی گردد این رساله در مقدمه دارای ترجمه احوالی از سیدمرتضی نیز می باشد .