نام پژوهشگر: منوچهر نوبهار
ویدا مهین پو رضا فرخی نژاد
به منظور تعیین قارچ های همراه با پوسیدگی ریشه و پیاز گل مریم در استان خوزستان و نیز تعیین تنوع ژنتیکی در گونه غالب با استفاده از گروه های سازگار رویشی و نشانگر مولکولی rapd مطالعه ذیل انجام گرفت. بعد از نمونه برداری از گیاهان آلوده در مزارع مختلف گل مریم شهرستان دزفول با استفاده از روش های معمول جداسازی در آزمایشگاه جمعا 143 جدایه از جنس فوزاریوم شامل 110 جدایه f. oxysporum، 27 جدایه f. solani و 6 جدایه f. eqiuseti و نیز 4 جدایه hederae cylindrocarpon به دست آمد. تنوع ژنتیکی در بین 45 جدایه f. oxysporum با استفاده از گروه های سازگار رویشی تعیین شد که برای این کار از موتانت های نیت استفاده به عمل آمد. برای تولید موتانت های نیت از محیط کشت حاوی سه درصد کلرات پتاسیم زاپک (czapeck dox agar chlorate= cdac) حاوی mg/l 50 رز بنگال استفاده شد. با استفاده از این محیط جمعا 547 موتانت نیت حاصل شد. کلاس فنوتیپی موتانت های نیت بر اساس نحوه رشدشان روی محیط کشت پایه حاوی یکی از چهار منبع ازت (نیترات سدیم، نیتریت سدیم، هیپوزانتین و تارتارات آمونیوم) تعیین گردید. از نیت های حاصله تعداد 301، 171 و 75 عدد به ترتیب به nit1، nit3 و nitm تعلق داشتند. بعد از مکمل سازی که بین موتانت های nit1 یا nit3 یک جدایه با nitm جدایه های دیگر روی محیط کشت حداقل صورت گرفت 45 جدایه بیمارگر در چهار گروه سازگار رویشی قرار گرفتند؛ به این ترتیب که vcg a شامل 28 جدایه، vcg b شامل 10 جدایه، vcg c شامل 3 جدایه و vcg d شامل 4 جدایه بودند. آزمون بیماریزایی در مورد 20 جدایه که از گروههای سازگار رویشی چهارگانه انتخاب شده بودند انجام شد و نتایج حاکی از بیماریزا بودن کلیه جدایه ها بود. تنوع ژنتیکی این بیست جدایه با استفاده از نشانگر مولکولی rapd نیز مطالعه شد. در این آزمون از 13 آغازگر تصادفی استفاده بعمل آمد. گروه بندی داده های rapd توسط روش upgma و با استفاده از ضریب تشابه dice در سطخ تشابه 61% صورت گرفت. بر این اساس جدایه ها در شش گروه ژنتیکی جای گرفتند. در این گروه بندی گروه های i، iii و vi دو عضوی، گروه ii دوازده عضوی و گروه-های iv و v تک عضوی بودند. تعداد کم گروه بندی صورت گرفته از طریق vcg و rapd نشان دهنده تنوع ژنتیکی پایین قارچ مورد مطالعه در گل کاری های منطقه دزفول می باشد. مقایسه گروه بندی های صورت گرفته به وسیله گروه های سازگار رویشی و نشانگر rapd نشان داد که تطابق کامل بین این گروه بندی ها وجود ندارد
سهیلا قادری رضا فرخی نژاد
گل رز یکی از مهم ترین گونه های تجاری گل های بریده در جهان بوده که پرورش آن در استان خوزستان در حال گسترش می باشد. یکی از بیماری های مهم منطقه که به گیاهان زینتی و صیفی جات خسارت شدید وارد می نماید، بیماری کپک خاکستری با عامل botrytis cinerea می باشد. برای مطالعه ی این گونه، در زمستان 86، از گلخانه های شهرستان دزفول نمونه برداری به عمل آمد. جمعاٌ120 جدایه ی b. cinerea از قسمت های مختلف هوایی گیاه با استفاده از محیط کشت pda و mea جداسازی گردید. در این بررسی 50 جدایه ی b. cinerea از گلخانه های مختلف انتخاب شد و تنوع ژنتیکی آن ها با استفاده از گروه های سازگار رویشی مورد مطالعه قرارگرفت. با استفاده از محیط حداقل حاوی 7 درصد کلرات پتاسیم (mmc)، 320 جهش یافته ی نیت بدست آمد. جهش یافتگان نیت بر اساس شکل پرگنه روی محیط پایه حاوی یکی از منابع ازت شامل نیترات سدیم، نیتریت سدیم و هیپوزانتین گروه بندی شدند. کلیه ی جهش یافتگان نیت بر اساس استفاده از منابع ازت در سه کلاس فنوتیپی (nit1) 62/5 درصد، (nit3) 12/5 درصد و (nitm) 25 درصد قرار گرفتند. آزمون مکمل سازی بین جهش یافتگان نیت روی محیط کشت حداقل به عمل آمد. بدین وسیله تعداد گروه های سازگار رویشی در هر منطقه مشخص شد. پس از تعیین گروه های سازگار هر منطقه، گروه های سازگار مشترک بین مناطق نیز با استفاده از آزمون مکمل سازی انجام پذیرفت. در مجموع 26 گروه سازگار رویشی در بین جمعیت قارچ مشاهده شد که از این گروه، 8 گروه با 19 عضو به گلخانه ی a، 5 گروه با 10 عضو به گلخانه یb، 5 گروه با 10 عضو به گلخانه ی c و 8 گروه با 11 عضو به گلخانه ی d تعلق داشتند. بزرگترین گروه دارای 4 عضو و همچنین 13 گروه تک عضوی وجود داشت. وجود تعداد زیادی از گروه های سازگار رویشی تک عضوی نشان دهنده ی تنوع زیاد درجمعیت های قارچ در استان می باشد. از مجموع 26 گروه سازگار رویشی شناخته شده بین جدایه های این قارچ در مناطق مختلف جغرافیایی، 8 گروه آن ها در بیش از یک منطقه وجود داشت و بقیه فقط در مناطق منشأ دیده شدند. به منظور مطالعه ی کنترل بیولوژیک گونه ی مذکور، عوامل آنتاگونیست از منابع قابل دسترس تهیه گردیدند. ریسه های جدایه های تریکودرما پس از تماس با ریسه های b. cinerea موجب لیز شدن آن ها گردید. در برخی از جدایه ها نفوذ مستقیم ریسه های تریکودرما به داخل ریسه های b. cinerea مشاهده شد، اما اثری از تولید اندام های تخصص یافته برای نفوذ دیده نشد. سرعت پیشروی و کلونیزه کردن جدایه های t. atroviride و t. harzianum روی ریسه های b. cinerea زیادبود.ولی t. koningii در حد متوسط و t. virens بسیار ضعیف بود. t. atroviride با 87/75 درصد و t. virens با 6/25 درصد به ترتیب بیشترین و کمترین تأثیر را در میزان لیز شدن سختینه ها داشتند.ترکیبات فرار t. harzianum بیشترین و t. sp کمترین تأثیر را در کنترل رشد میسلیومی عامل بیماری داشتند. در بررسی تأثیر آنتاگونیست بر روی علائم بیماری در میزبان، t. harzianum، t. atroviride و t. asterellium بیشترین تأثیر را روی برگ های تلقیح شده با پاتوژن داشتند. جدایه های مذکور باعث کاهش علائم ناشی از بیماری در مقایسه با تیمار شاهد گردیدند. در تیمار شاهد علائم بیماری بصورت زخم های نکروتیک مشاهده شد. بررسی تأثیر قارچکش ها در کنترل رشد میسلیومی b. cinerea در شرایط آزمایشگاه نشان داد که قارچکش ایپرودیون با 96/5 درصد بیشترین و قارچکش کاربندازیم با 92/3 درصد کمترین بازدارندگی از رشد میسلیومی b. cinerea را داشتند.