در این مطالعه پتروگرافی، ژئوشیمی و محیط رسوبی نهشته های زغال سنگی منطقه اولنگ با سن تریاس بالایی تا ژوراسیک زیرین در شمال شرق ایران مورد بررسی قرار گرفته است. هرکدام از گروه های ماسرالی ویترینیت، اینرتینیت و لیپتینیت به ترتیب دارای متوسط 4/0 ،9/8 ،3/82 درصد حجمی هستند. ماسرال های گروه ویترینیت شامل کالوتلینیت، کالودترینیت و کورپوژلینیت هستند. سمی فوزینیت و فوزینیت فراوانترین ماسرال های گروه ماسرالی اینرتینیت هستند. از گروه ماسرالی لیپتینیت ماسرالهای اسپورنیت، کوتینیت و رزینیت در اغلب لایه های زغال سنگی منطقه اولنگ حضور دارند. این زغال سنگ ها غنی از ویتریت هستند. بازده خاکستر لایه های زغال سنگی منطقه اولنگ از 21/1 تا 81/30 درصد وزنی تغییر می کند. آنالیز پراش اشعه ایکس (xrd) بر روی نمونه زغال سنگ ها و خاکستر آن ها و همچنین نتایج sem-edx نشان دهنده حضور کانی های کائولینیت، کوارتز، سیدریت، پیریت، بیوتیت، کلریت و ایلیت در لایه های زغال سنگی معادن اولنگ می باشد. شاخص ژله ای شدن (gi) و شاخص حفظ شدگی بافت (tpi) نشان می دهند که لایه های زغال سنگی منطقه اولنگ منشاء دریاچه ای دارند. این زغال سنگ ها در بخش پایینی دشت دلتایی نزدیک به دریاچه های آب شیرین نهشته شده اند. شاخص آب زیرزمینی دلالت بر آن دارد که این لایه ها در mire های تحت شرایط هیدرولوژیکی rheotrophic تکامل یافته اند. مقادیر شاخص گیاهی (vi) نیز غلبه گیاهان آبزی و علفی را در تشکیل این زغال سنگ ها نشان می دهد. عناصر اصلی و فرعی لایه های زغال سنگی منطقه اولنگ بر اساس ضرایب همبستگی شان با بازده خاکستر در چهار گروه (rb, k, cs, si)a ، (al)b ، (tl, ca, nb, ta,v)c و (cr, hf, sn, zr, th, zn, ti, ba, w, mg, na, p, sr, co, cu, mo, ni, u, fe, ca)d جای می-گیرند. دو گروه اول به واسطه داشتن ضرایب همبستگی مثبت با بازده خاکستر دارای قرابت غیرآلی هستند. عناصر گروه های c و d رابطه منفی یا ضعیفی با بازده خاکستر دارند. بر اساس آنالیز همبستگی، آنالیز خوشه ای و ویژگی های توزیع عناصر نادر خاکی دو شکل رخدادی مجزا برای این عناصر می توان در نظر گرفت: 1) همراهی این عناصر با کانی های فسفاته ای چون مونازیت یا مواد آلی فسفاته. 2) همراهی با گروه ماسرالی ویترینیت. زغال سنگ های منطقه اولنگ از نظر عناصر zn, mn و p بسیار غنی تر از متوسط خاکستر زغال سنگ های جهان هستند.

به منظور بررسی و مطالعه ی رخساره ها و محیط رسوبی نهشته های متعلق به سازند روته، یک برش چینه شناسی در منطقه حلالان واقع در 55 کیلومتری شمال غرب شهرستان دامغان انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفت. در این برش سازند روته با ضخامت 47/214 متر شامل تناوبی از سنگ آهک های آنکوئیدی ضخیم لایه به همراه آهک های مارنی، سنگ آهک با بین لایه هایی از آهک شیلی و سنگ آهک پرفسیل همراه با آهک مارنی است. که این سازند با ناپیوستگی هم شیب بر روی سازند دورود قرار می گیرد. از برش مورد نظر تعداد 74 نمونه برداشت گردید تا جهت تهیه مقطع نازک و مطالعات تکمیلی و میکروسکوپی مورد استفاده قرار گیرد. مطالعه ی مقاطع میکروسکوپی نمونه های برداشت شده و مقایسه آن با داده های صحرایی، منجر به کسب نتایج زیر گردید: نهشته های سازند روته در چهار کمربند رخساره ای زیر قرار می گیرند که عبارتند از: الف- گروه رخساره ای a، پهنه های جزرو مدی ب - گروه رخساره ای b، تالاب ج - گروه رخساره ای c، سد د - گروه رخساره ای d، دریای باز بررسی ارتباط عمودی رخساره ها و محیط رسوبی سازند روته در برش مورد نظر نشان می دهد که رخساره های این سازند در یک پلاتفرم کربناته از نوع رمپ هم شیب نهشته شده اند. همچنین بررسی تغییرات عمودی رخساره ها و مطالعات پتروگرافی و صحرایی موید نهشته گذاری سازند روته طی دو سکانس رسوبی دسته سوم می باشد.

سازند زیارت با سن ائوسن پیشین _ میانی در برش تویه دروار (واقع در جنوب غرب دامغان) شامل توالی از سنگ های تخریبی و کربناته در یال جنوبی البرز شرقی می باشد. این سازند با ناپیوستگی همشیب بر روی رسوبات سازند فجن و در زیر سازند کرج به صورت تدریجی واقع شده است. سازند زیارت در برش مورد مطالعه 5/84 متر ضخامت دارد و قابل تفکیک به سه واحد رسوبی می باشد. واحد یک از ماسه سنگ با بین لایه های از کنگلومرا و آهک ماسه ای، واحد دو از تناوب آهک ماسه ای و سنگ آهک، واحد سه نیز از تناوب سنگ آهک نازک لایه و شیل تشکیل شده است. به منظور تعیین رخساره های رسوبی و تفسیر محیط رسوبی سازند زیارت در این منطقه تعداد 61 مقطع نازک مورد مطالعات میکروسکپی قرار گرفت، نتایج حاصل منجر به تفکیک و شناسایی 19 رخساره و 29 زیر رخساره در سازند زیارت شد که در 6 گروه رخساره ای ساحلی (ماسه سنگ و کنگلومرا)، لاگون (وکستون، گرینستون، وکستون- گرینستون)، سد و حاشیه سد (گرینستون، وکستون – گرینستون)، شیب قاره – انتهای شیب قاره (مادستون، وکستون، پکستون، توربیدایت)، فلات عمیق- کف حوضه (مادستون، مادستون- وکستون، وکستون – پکستون) و کف حوضه (مادستون، وکستون، مادستون-وکستون و شیل خاکستری تیره) نهشته شده اند. با توجه به شواهد رخساره ای رسوبات سازند زیارت در منطقه مورد مطالعه در زمان ائوسن پیشین تا میانی در دو محیط رسوبی فن دلتا و بادزن زیر دریایی (متعلق به پلاتفرم حاشیه دار) نهشته شده است. در مرز سازند فجن با زیارت، محیط فن دلتا تشکیل شده است و با گذشت زمان، این محیط به یک محیط کربناته (پلاتفرم حاشیه دار) تبدیل می شود. ویژگی هایی نظیر وجود توربیدایت ها نشان می دهد که سازند زیارت در یک پلاتفرم کربناته از نوع شلف حاشیه دار تشکیل شده است. منحنی مربوط به تغییرات سطح آب دریا در برش تویه دروار تا حدودی منطبق بر منحنی تغییرات جهانی است. فرآیندهای اصلی دیاژنز در سازند زیارت شامل سیمانی شدن، تراکم و انحلال فشاری، انحلال و جانشینی می باشد. آشفتگی زیستی و انواع رگه ها جزو فرآیندهای فرعی دیاژنز در نظر گرفته شدند.

رودخانه نکارود از شاهکوه البرز در گرگان سرچشمه می گیرد و مساحت حوضه آبریز آن حدود 1922 کیلومتر مربع است. در این پژوهش، رسوب شناسی، ژئومورفولوژی و ژئوشیمی رسوبی نکارود مورد بررسی قرار گرفته است. این بررسی ها، آنالیز دانه بندی نمونه ها به فاصله 1 فی، محاسبه پارامترهای آماری (میانگین، جورشدگی، کج شدگی) و تعیین تغییرات شکل ذرات در ایستگاه های مورد نظر و ساختمان های رسوبی همچنین تعیین بافت رسوبات بار بستر را شامل شد. بر اساس نتایج حاصل از آنالیز اندازه ذرات در طول رودخانه مورد مطالعه اندازه ذرات به طور کلی به سمت پایین دست کاهش می یابد به عبارتی درصد فراوانی ذرات گراول کاهش یافته و به واسطه آن ذرات ریزدانه تر ماسه و گل افزایش می یابد. البته در طی مسیر یک سری ناپیوستگی ها نیز وجود دارد که ناشی از تغییرات لیتولوژی و ورود رودخانه های فرعی است. رسوبات پرکننده کانال را در بالارود گراول تا ماسه متوسط و در پایین دست رسوبات ماسه ای و گلی تشکیل می دهند. جورشدگی از بالارود به پایین رود از خیلی بد تا متوسط جورشده تغییر می کند، مهم ترین عوامل موثر بر تغییرات بافتی رسوبات و نوع رودخانه در این منطقه تغییر شیب و اثر سنگ منشأ می باشد. مطالعه رسوبات گراولی و ماسه ای به روش های برش نازک (بار بستر) و آنالیز xrd (بار معلق) انجام گرفت. در آنالیز xrd کانی های کوارتز، فلدسپار (آلبیت)، کلسیت- دولومیت و ایلیت- میکا به ترتیب فراوان ترین کانی های موجودند. همچنین بررسی داده های ژئوشیمیایی با استفاده از تکنیک های آماری، تک متغیره، چند متغیره، ضرایب همبستگی، آنالیز خوشه ای و تجزیه و تحلیل فاکتوری موید منشأ زمینی و وجود همبستگی بسیار مناسبی بین عناصر al, co, p, cu, fe, cr, ni, zn بوده است. همچنین تمرکز بالای آرسنیک در حوضه آبریز با رسوبات زغالی شمشک در منطقه مرتبط است.

نهشته های زغالسنگی ناحیه زغالدار قشلاق به منظور مطالعات پتروگرافی معدنی، پتروگرافی آلی، محیط رسوبی دیرینه و ژئوشیمی مورد بررسی قرار گرفتند. بر اساس مطالعات پتروگرافی، حضور کانی های رسی، پیریت، کالکوپیریت، سیدریت و کوارتز را تأیید می نمایند. حضور کانی های کائولینیت، کوارتز، سیدریت، دولومیت، کلسیت، پیریت، مونت موریلونیت و بیوتیت توسط طیف های xrd به اثبات رسید. مطالعات ft-ir بیانگر حضور گروه های ساختاری – ترکیبی نظیر: s–s، si–o، c–s،al–oh ، ch3،oh ، c = c، co2، ch آلفاتیک، chآروماتیک، کائولینیت، کوارتز و کانی های کربناته می باشد. طبق مطالعات raman باند گرافیتی (g) دارای شدت قوی بوده و پیک های مشاهده ای در نمونه ها پهن شدگی چندانی را نشان نمی دهند. بررسی پتروگرافی آلی زغالسنگ های قشلاق بیانگر حضور هر سه گروه ماسرالی می باشد. گروه ویترینیت با تمرکزی در محدودهvol% 2/87 – 2/66 شامل ماسرال های کالودترینیت، کالوتلینیت و کورپوژلینیت، گروه اینرتینیت vol%)3/23 – 9/4) شامل ماسرال های فوزینیت، سمی فوزینیت، ماکرینیت، اسکرتینیت، فانگینیت، اینرتودترینیت و میکرینیت و گروه لیپتینیتvol%) 5/3 – 0) شامل ماسرال های اسپورنیت، کوتینیت، رزینیت و لیپتودترینیت می باشد. بازده خاکستر محاسبه شده برای زغالسنگ های مورد مطالعه از 6 تا 26 درصد وزنی تغییر می کند. مقدار مواد معدنی این زغالسنگ ها نیز در محدوده بین 5 تا 9/24 درصد حجمی متغیر می باشد. شاخص آب زیرزمینی (gwi) پیشنهاد کننده شرایط هیدرولوژیکی ombrotrophic برای لایه-های زغالسنگی ناحیه زغالدار قشلاق می باشد. شاخص پوشش گیاهی (vi) این زغالسنگ ها نیز کمتر از 3 می باشد. اطلاعات پتروگرافی آلی و معدنی به همراه دیاگرام رخساره ای شواهدی را پیرامون شرایط بی هوازی تا کم اکسیژن، آلکالن و تغییرات سطح ایستابی به همراه مجاورت نسبی به سوی محیط های دریایی بیان می-دارند. اطلاعات ژئوشیمی بیانگر میزان بالای عناصر al، s و fe نسبت به سایر عناصر اصلی در لایه های زغالسنگی ناحیه قشلاق می باشد. اغلب عناصر فرعی موجود در نمونه های مورد مطالعه نسبت به کلارک زغالسنگ های جهان و زغالسنگ های چین غنی شدگی نشان می دهند. عناصر فرعی مانند ba، co، cr، cu، ni، pb، se، v، as و sb با پتانسیل محیطی خطرناک در خاکستر زغالسنگ های قشلاق نسبت به کلارک زغالسنگ های جهان دارای غنی شدگی می باشند. مقدار متوسط مجموع عناصر نادر خاکی (?ree) خاکستر این زغالسنگ ها ppm 05/54 می باشد و این عناصر دارای دو شیوه رخداد یکی همراه با کانی های فسفاته با منشا آلی و دیگری همراه با گروه ماسرالی لیپتینیت می باشند. الگوی توزیع عناصر نادر خاکی نرمالیزه شده نسبت به کندریت ها به همراه اطلاعات حاصل از پارامترهای ژئوشیمیایی بیانگر غنی شدگی عناصر نادر خاکی سبک نسبت به عناصر نادر خاکی سنگین می باشند.

سازند زیارت در برش سیاه‏پره واقع در شمال‏غرب دامغان (دامنه جنوبی البرز شرقی) با ضخامت 5/694 متر، عمدتاً شامل سنگ آهک، شیل و آهک‏های ماسه‏ای است. این رسوبات با سن ائوسن پیشین تا میانی به صورت هم‏شیب بر روی سازند فجن و با مرزی تدریجی در زیر سازند کرج قرار گرفته‏اند. به منظور بررسی دقیق اختصاصات رخساره‏ای و تفسیر محیط رسوبی دیرینه‏ی سازند زیارت در برش سیاه‏پره، تعداد 73 عدد مقطع نازک، مورد مطالعه‏ی دقیق میکروسکپی قرار گرفته است. نتایج این مطالعات منجر به شناسایی 11 رخساره‏ و 20 زیر رخساره‏ی میکروسکپی، وابسته به سه گروه رخساره‏ای سد و حاشیه سد به‏سمت دریای باز (شامل رخساره‏های: گرینستون و پکستون/ رودستون)، شیب قاره- انتهای شیب قاره (شاملرخساره‏های: توربیدایت‏های تخریبی و توربیدایت‏های آهکی) و فلات عمیق دریا- کف حوضه (شامل رخساره‏های:پکستون، پکستون- وکستون، وکستون، مادستون آهکی- وکستون، مادستون آهکی، شیل خاکستری تیره و چرت لایه‏لایه) شده است.با توجه به شواهد رخساره‏ای، رسوبات سازند زیارت در منطقه مورد مطالعه از زمان ائوسن پیشین تا میانی،بترتیب در دو محیط رسوبی فن دلتا و پلاتفرم کربناته حاشیه‏دار تشکیل شده‏اند. در مرز سازند فجن با سازند زیارت، شواهدیاز محیط فن دلتا وجود دارد. از زمان ائوسن پیشین تا میانی بتدریج با پیشروی دریا،شرایط برای تشکیل پلاتفرم کربناته مهیا می‏شود.ویژگی‏هایی نظیر وجود رخساره‏های توربیدایتی در لابلای رخساره‏های عمیق دریا (دارای فسیل‏های گلوبیژرین، رادیولار و اسپیکول‏ سیلیسی اسفنج‏) با ضخامت زیادکه موید وجود شیبمحیطدر هنگام رسوبگذاری‏ می‏باشد، نشان می‏دهدکه نهشته‏های کربناته سازند زیارت به احتمال قوی در یک پلاتفرم کربناته از نوع شلف حاشیه‏دار (دارای بادزن زیر دریایی)،تشکیل شده است. نمودار تغییرات سطح آب دریا در برش سیاه‏پره با نمودار تغییرات جهانی سطح آب دریا در ائوسن مطابقت دارد.بررسی فرآیندهای دیاژنتیکی حاصل از مطالعات پتروگرافی نیز نشان می‏دهد که رسوبات سازند زیارت در برش مورد مطالعه، تحت تأثیر سه مرحله دیاژنز دریایی، متئوریکی و دفنی قرار گرفته‏اند و چهار فرآیند دیاژنزی اصلی شامل سیمانی‏شدن، تراکم یا فشردگی، انحلال و جانشینی و دو فرآیند دیاژنزی فرعی شامل آشفتگی‏زیستی و تشکیل انواع رگه‏ها بر روی این سازند تأثیر گذاشته‏است.

این تحقیق اثرفسیل های متعلق به سازند مبارک دربرش شهمیرزاد (واقع درالبرز مرکزی) را مورد بررسی قرارمی دهد. سازند مبارک با رخنمونی به ستبرای 335 متر و با سن کربونیفر پیشین (تورنزئن–ویزئن)، از توالی های آهک با میان لایه های شیل تشکیل شده است. مطالعه اثرفسیل های سازند مبارک منجربه شناسایی 13 اثرفسیل chondrites isp.،conichnus isp.، diplocraterion polyupsilon،ophiomorpha isp.، palaeophycus isp.، phycodes pedum.، planolites isp.، rhizocorallium isp.، rosselia isp.، scolicia isp.، skolithos isp.، thalassinoides isp. و zoophycos isp. در بین لایه های آهکی شده است که در 3 اثر رخساره cruziana ، skolithos، zoophycos طبقه بندی گردیده اند. سپس با توجه به رخساره های سنگی، ساخت های زیست زادی و اثر رخساره ها مدل رسوبی برش مورد مطالعه پیشنهاد گردید. این مدل شامل یک رمپ کربناته ای است که رمپ داخلی و بخش جلویی رمپ میانی با اثررخساره کروزیانا، بخش رمپ میانی با اثررخساره اسکولیتوس و بخش رمپ خارجی با وجود اثررخساره زئوفیکوس شناخته می شود.

برای مطالعه ویژگیهای رسوب شناختی و محیط رسوبی نهشته های عهد حاضر شبه جزیره میانکاله و خلیج گرگان، واقع در گوشه جنوب شرقی دریای خزر در شمال ایران، 48 نمونه رسوب سطحی برداشته شد. بر روی نمونه ها، آزمایش های دانه بندی، کانی شناسی کیفی به کمک روش های xrd و xrf، تشخیص کانی های سنگین و بررسی نوع و شکل بلوری کانی های رسی توسط میکروسکوپ الکترونی (sem) انجام شد. صدف های موجود در رسوبات ساحلی و انواع تپه های ساحلی بادی موجود در منطقه نیز مورد بررسی قرار گرفت. در نهایت الگوی محیط رسوبی منطقه مورد مطالعه با نمونه های محیطی عهد حاضر مقایسه گردید و نوع محیط رسوبی مشخص گردید. در ناحیه مورد مطالعه، نتایج پارامترهای آماری رسوبات تقریباً مطابق با روال عادی می باشد. بطوری که رسوبات ساحلی منطقه جورشدگی خوب و کج شدگی منفی دارند در حالی که رسوبات تپه های ماسه بادی منطقه، جورشدگی بهتری از رسوبات ساحلی داشته و کج شدگی آنها مثبت است. نوع ذرات تپه های ماسه بادی و ساحلی منطقه تقریباً یکسان است و بیشتر شامل کوارتز و اووئید های تک لایه ای می باشند که نشان می دهد تپه های ماسه بادی از جابجایی ذرات ساحلی تشکیل شده اند. رسوبات خلیج گرگان جورشدگی تقریباً ضعیف و کج شدگی مثبت دارند و بیشتر از جنس خرده های اسکلتی گاستروپود و دوکفه ای هستند. کانی های رسی خلیج نیز بیشتر شامل شاموزیت، ایلیت و کلریت است که از تخریب و هوازدگی سنگ های ولکانیکی مجموعه دگرگونی گرگان منشأ گرفته اند. نتایج حاصل از بررسی کانی های سنگین در رسوبات مورد مطالعه نشان می دهد که کانی های سنگین گروه پیروکسن و آمفیبول از فراوانی بیشتری نسبت به سایر کانی های دیگر برخوردارند. با توجه به اینکه این کانی ها از سنگهای آذرین و دگرگونی منشأ می گیرند می توان منشأ آنها را به این مجموعه دگرگونی نسبت داد. صدف های موجود در رسوبات منطقه نیز توسط میکروسکوپ بینوکولار جداسازی و شناسایی شدند که بیشتر شامل دوکفه ای ها (از جنس cardium، dreissena وadacna)، شکم پایان (از جنس ,caspianatica و (limneaidae، فرامینیفرهای بنتیک (از جنس ammonia و (elphidium، سخت پوستان (ostracoda) و اندام های تولید مثلی جلبک های سبز کاروفیتا (oogonia) می باشند. تپه های ماسه بادی در این بخش از سواحل جنوبی دریای خزر به علت حفاظت به عمل آمده از منطقه ساحلی دست نخورده و سالم هستند. این تپه ها که دارای روند غربی- شرقی بوده بیشتر شامل تپه های عرضی، نبکاها و تپه های پارابولیک می باشند. در نهایت، این مطالعه نشان می دهد که شبه جزیره میانکاله یک محیط جزیره سدی است که توسط جریان های دریایی موازی با ساحل و امواج نسبتاً قوی تشکیل شده و خلیج گرگان در واقع یک محیط لاگون دریاچه ای در پشت سد میانکاله است.

در این پژوهش نهشته های کربونیفر بالایی- پرمین زیرین چلم کوه از توابع روستای سیکا، واقع در جنوب شهرستان نکاء، از دیدگاه بایواستراتیگرافی و لیتواستراتیگرافی مطالعه گردیده است. این توالی رسوبی با ضخامت 370 متر از رخنمون های قابل توجه سازند دورود در دامنه شمالی البرز شرقی و دارای دو بخش کربناته- آواری در قسمت زیرین و بالایی، و یک بخش میانی کربناته- آنکوییدی است. انتهای سازند آهک ماسه ای قرمز و ماسه سنگ سفید نهشته شده که شرایط کاملا اکسیده، هوازده و کم عمق را نشان می دهد. وجود فوزولین های شاخصی چونrauserites lucidus, rauserites stepanovi, shuberrtina sp. به سن latest gzhelian وsphaeroschwagerina aff. merangenensis, praepseudofusulina impercepta, sphaeroschwagerina cf. ellipsoidalis, praepseudofusulina kljasmica, sphaeroschwagerina aff. ovoidea, boultonia ex gr. willsi, pseudoschwageria sp. به سن early- middele asselian و حضور فرامینیفر های iranicus, rectogordius و grovesella tabasensis نشان دهنده ی سن sakmarian? می باشد. بر مبنای مطالعه ی فرامینیفر ها 5 بیوزون در این رخنمون شناسایی گردیده است. رسوبات پرمین نسبت به کربونیفر از لحاظ تنوع در حضور و پخش و پراکندگی فرامینیفرها غنی تر هستند. این تنوع مخصوص به آشکوب آسلین می باشد. انطباق حاصل از پراکندگی فوزولینید هایlateast gzhelian- asselian در برش چلم کوه حاکی از آن است، که این برش در این بازه ی زمانی می تواند با سازند غیر رسمی عمارت، سازند زلدو، سازند وژنان همچنین با کوه آهوبام از بلوک سبزوار مطابقت زمانی داشته باشد.

بایواستراتیگرافی و چینه نگاری سکانسی سازند مبارک در البرز مرکزی (برش کهنگ) به وسیله : لیلا احمدی سخا رسوبات سازند مبارک به سن کربونیفر زیرین واقع در البرز مرکزی، برش کهنگ با ضخامت 222 متر برونزد دارند که به شش واحد سنگ چینه ای تفکیک گشت. این سازند در منطقه مورد بررسی به صورت همشیب بر روی سازند جیرود (دونین بالایی) قرار دارد و سازند روته به سن پرمین میانی آن را می پوشاند. ردیف های چینه ای سازند مبارک در منطقه مورد بررسی ،از حیث سنگواره های ذره بینی به خصوص روزن داران آهکی و رخساره های زیستی مورد بررسی قرار گرفتند. این منطقه از البرز مرکزی به دلیل داشتن شرایط مناسب رسوبی دارای فونای غنی روزن داران و جلبک های آهکی می باشد. مطالعه روزن داران آهکی در نهایت منجر به شناسایی چهار بایوزون شد .در نهایت با مشخص شدن این بایوزوناسیون سن اوایل ویزئن زیرین برای جوان ترین نهشته های این سازند پیشنهاد گردید، در ادامه با بررسی رخساره های زیستی، کلیه آلوکم های تشکیل دهنده تفکیک و تغییرات رخساره ای این محیط رسوبی این سازند ثبت گردید تا نمودار پیشروی و پسروی سطح آب دریا ترسیم شود؛ شایان ذکر است که چهار کمربند رخساره ای جزر و مدی، لاگونی، سدی و دریای باز برای این رسوبات معرفی و با تکیه بر مدل محیط رسوبی ارائه شده توسط مصدق (1379) و همچنین با نگاهی به جایگاه دیگر برش های رسوبات کربونیفر در البرز، مدل محیط رسوبی برش مورد نظر معرفی گردید. در بخش دیگر این مطالعه چینه نگاری سکانسی این منطقه بررسی گردید و نمودار سکانس های رسوبی و پاراسکانس ها رسم شد که در نهایت منجر به شناسایی و تفکیک سه سکانس رسوبی مرتبه سوم در منطقه گردید که سکانس رسوبی انتهایی به صورت ناقص می باشد.

توالی از سنگ های رسوبی ژوراسیک میانی در دامنه کوه تکاور واقع در 30 کیلومتری جنوب غرب دامغان (محدوده ساختاری البرز شرقی) رخنمون دارد. سازند دلیچای در منطقه مورد مطالعه، با ضخامت تقریبی 154 متر به دو واحد قابل تفکیک است که از سنگ آهک های نازک لایه تا توده ای فسیل دار، سنگ آهک های دولومیتی شده و دولومیت تشکیل شده است. در منطقه مورد مطالعه مرز زیرین سازند دلیچای با سازند شمشک، به صورت پوشیده می باشد و مرز بالایی آن با سازند لار با گذر تدریجی مشخص است. مهم ترین ماکروفسیل های موجود در این سنگ ها شامل بلمنیت ها، براکیوپودها، دوکفه ای ها، خارپوستان، مرجان ها، جلبک ها و استروماتوپوروئیدها هستند. تحلیل رخساره ای این توالی رسوبی (سازند دلیچای) در منطقه مورد مطالعه منجر به شناسایی چهار گروه رخساره ای کربناته (carbonate facies groups)وابسته به محیط های پهنه ی جزر و مدی (tidal flat)، لاگون (lagoon)، محیط سدی (shoal) و بخش کم عمق دریای باز(shallow open marine) شده است. در این توالی در بخش های مختلف دریا از پهنه جزر و مدی تا بخش کم عمق دریای باز، یک پلاتفرم کربناته از نوع رمپ نهشته شده است. بر اساس نمودارهای جهانی سطح آب دریاها، در طول ژوراسیک میانی، روند افزایشی در سطح آب دریاها مشاهده می‏شود و تغییرات سطح آب دریا در برش مذکور نیز با این موضوع مطابقت دارد. فرآیندهای اصلی دیاژنز در سنگ‏های کربناته سازند دلیچای برش مورد مطالعه شامل سیمانی شدن، میکرایتی شدن، نئومورفیسم، جانشینی، دولومیتی شدن و تشکیل رگچه های کلسیتی می باشد.

به منظور بررسی و مطالعه زیست چینه نگاری و چینه نگاری سکانسی نهشته های سازند قم، برش چینه شناسی علاء در جنوب شرق سمنان انتخاب شد. سازند قم در برش علاء 25/132 متر ضخامت دارد و با ناپیوستگی فرسایشی بر روی سازند قرمز زیرین و در زیر سازند قرمز بالایی قرار گرفته است. این برش به طور عمده از سنگ آهک، سنگ آهک دولومیتی، سنگ آهک رسی، مارن، ژیپس و مارن ژیپس¬دار تشکیل شده است. مطالعه 70 نمونه برداشت شده شامل 8 نمونه نرم و 62 نمونه سخت منجر به شناسایی37 جنس و52 گونه فرامینیفرا بنتونیک، 2 جنس و 4 گونه فرامینیفرا پلانکتونیک شد. به علت شباهت مجموعه فرامینیفرای بنتونیک سازند قم و سازند آسماری و فقدان یک بیوزوناسیون رسمی برای سازند قم، از بیوزوناسیون آدامز و بورژوا (adams & bourgeois, 1967 ) که برای نهشته های سازند آسماری ارائه شده در مطالعه بیواستراتیگرافی در برش چینه نگاری علاء استفاده شد. بر اساس گونه های شاخص ، در برش مورد مطالعه، 2 بیوزون شامل borelis melo group – meandropsina iranica assembelag zone و miogypsinoides – archaias – valvulinid assembelag zone شناسایی شد که قابل مفایسه با بیوزوناسیون آدامز و بورژوا است. براساس فرامینیفر های شاخص سن سازند قم در برش علا اکیتانین(80/78 متر بخش قاعده) – بوردیگالین (45/53 متر بخش بالایی) تعیین می شود. همچنین مطالعات میکروفاسیس منجر به تعیین 4 جایگاه رخساره ای با محیط های جزرومدی، لاگون، سد و دریای باز تشخیص گردید. بر پایه مطالعات صحرایی و آزمایشگاهی،4 سکانس رسوبی و 5 مرز سکانسی وابسته که مربوط به چرخه های رسوبی نوع سوم تشخیص داده شد.

سازند جیرود با سن دونین بالایی در برش کوه شتر گردن (واقع در جنوب غرب دامغان) شامل توالی از سنگ های تخریبی، کربناته و آذرین در دامنه جنوبی البرز شرقی می باشد. این سازند با ناپیوستگی فرسایشی مشخص روی سازند میلا قرار دارد و احتمالاً با مرز تدریجی به سازند مبارک تبدیل می شود. سازند جیرود در برش مورد مطالعه 5/247 متر ضخامت دارد و قابل تفکیک به سه واحد رسوبی می باشد. واحد یک از ماسه سنگ قرمز رنگ آرکوزی تا کوارتزآرنایتی، واحد دو از ماسه سنگ کوارتزآرنایتی با میان لایه کربناته و سیل های دیابازی، واحد سه نیز از سنگ های کربناته آهکی با میان لایه ماسه سنگ کوارتزآرنایتی و ماسه سنگ هیبریدی تشکیل شده است. به منظور تعیین رخساره های رسوبی و تفسیر محیط رسوبی سازند جیرود در این منطقه تعداد 37 مقطع نازک مورد مطالعه میکروسکوپی قرار گرفت، نتایج حاصل منجر به تفکیک و شناسایی 14 رخساره و 4 زیر رخساره در سازند جیرود شد که در 5 گروه رخساره ای رودخانه ای (ماسه سنگ و دولوکریت و مرتبط با فعالیت ولکانیکی)، ساحلی (ماسه سنگ و دولومیت و ماسه سنگ هیبریدی)، لاگون (گرینستون، وکستون)، سد و حاشیه سد (پکستون، پکستون – گرینستون)، دریای باز (پکستون، وکستون و شیل خاکستری تیره) نهشته شده اند. با توجه به شواهد رخساره ای، رسوبات سازند جیرود در منطقه مورد مطالعه در زمان دونین بالایی در محیط های رسوبی رودخانه ای تا ساحل و رمپ کربناته تک شیب (ramp) نهشته شده است. در قسمت زیرین سازند جیرود، محیط رودخانه ای تشکیل شده است و سپس به سمت ساحل و با گذشت زمان، این محیط به یک محیط کربناته (رمپ تک شیب) تبدیل می شود. منحنی مربوط به تغییرات سطح آب دریا در برش شترگردن تا حدودی منطبق بر منحنی تغییرات جهانی است. فرآیندهای اصلی دیاژنز در سازند جیرود در دو بخش تخریبی و کربناته شامل سیمانی شدن، سیلیسی شدن، تراکم و انحلال فشاری، انحلال و جانشینی می باشد. آشفتگی زیستی، کلسیتی شدن ریشه ها و انواع رگه ها جزو فرآیندهای فرعی دیاژنز در نظر گرفته شدند.

به منظور ارزیابی پتانسیل اقتصادی پلاسر¬های منطقه پوسیده-¬ چشمه حافظ واقع در جنوب شرق دامغان، روش¬های اکتشافات ژئوشیمیایی از رسوبات آبراهه¬ای، اکتشافات کانی¬های سنگین، بلگ (belg) و داده¬های حاصل از دورسنجی جهت افزایش سرعت اکتشاف و کاهش هزینه¬های آن بکار برده شده است . برای انجام عملیات نمونه برداری با استفاده از نرم افزار ver10.1 arc gis شبکه نمونه برداری طراحی شد. ابتدا طرح کلی آبراهه¬های ناحیه با استفاده از نقشه¬های توپوگرافی1:50000 معلمان رسم شد، سپس نقشه زمین¬شناسی منطقه به صورت یک لایه اطلاعاتی بر روی آن قرار گرفت و در ادامه به کمک داده¬های ماهواره¬ای دو سنجنده aster و +etm جهت آشکار سازی رگه¬های سیلیسی، لیتولوژی و سنگ¬شناسی منطقه اقدام شد. با اعمال تکنیک ترکیب رنگی کاذب بر روی تصاویر ماهواره¬ای، لیتولوژی منطقه بارزسازی شد و به صورت اولیه محل برداشت 32 نمونه ژئوشیمیایی و 27 نمونه کانی سنگین و 10 نمونه بلگ در پایین دست گسل¬ها، همبری¬های مهم زمین شناسی و مناطق با چگالی گسلی بالا تعیین شد. انطباق زون¬های تمرکز یافته از کانی¬های سنگین با ناهنجاری¬های عنصری در نمونه¬های رسوب آبراهه¬ای تأییدی بر حضور کانی سازی در سنگ¬های در برگیرنده حوضه آبریز می¬باشند. به منظور بررسی ارتباط موجود بین آنومالی¬های بدست آمده در مرحله مطالعات کانی¬های سنگین با مقادیر بدست آمده در مطالعات ژئوشیمیایی تعداد 9 عنصر شامل: طلا، آهن، باریم، سرب، مس، روی، آرسنیک، نقره و مولیبدن انتخاب و نقشه مربوط به ناهنجاری های ژئوشیمیایی آن¬ها ترسیم شد. در نهایت با توجه به نتایج حاصل در منطقه مورد مطالعه تنها در مورد دو عنصر سرب و روی می¬توان انتظار کانه¬زایی در حد اقتصادی را داشت و در مورد مابقی عناصر مانند مس، آهن، طلا و نقره انتظار کانه¬زایی در حد اقتصادی بسیار پایین می¬باشد.

سازند دلیچای در برش ری آباد، در شمال شرق شهرستان شاهرود و در محور اصلی میامی- جاجرم با ضخامت 68/165 متر واقع شده است. در این برش، سنگ های آهکی ژوراسیک میانی با رخنمون خوبی برونزدگی دارند و از نوع کربناته (آهکی) می باشند و حالت متوسط لایه تا توده ای دارند. مرز زیرین سازند دلیچای با سازند شمشک در برخی از رخنمون های این ناحیه مشاهده می شود ولی در برش مورد مطالعه و اغلب نقاط این منطقه، حالت پوشیده دارد. مرز فوقانی این سازند نیز با سازند لار در این منطقه مشاهده نمی شود و به نظر می رسد که سازند لار در این منطقه فرسایش یافته و یا پوشیده است.برای تعیین رخساره ها و محیط رسوبی سازند دلیچای در برش شمال ری آباد، بررسی های صحرایی و مطالعه ی 42 مقطع نازک میکروسکوپی از نمونه ها صورت گرفت. مطالعات انجام شده، منجر به شناسایی 3 گروه رخساره ای (facies group) کربناته وابسته به محیط های پهنه ی جزرومدی (tidal flat)، لاگون (lagoon)، محیط سدی (shoal) و 11ریزرخساره (microfacies) میکروسکوپی کربناته در سنگ آهک های سازند دلیچای گردید که به ترتیب در سه گروه رخساره ای a، b و c نامگذاری شده اند.رخساره های شناسایی شده در مجموع نشانگر زیرمحیط های یک محیط دریایی (shallow marine) کم عمق هستند.ریزرخساره های مربوط به گروه رخساره ای پهنه ی جزرومدی سازند دلیچای شامل: باندستون استروماتولیتی، مادستون آهکی (با حفرات روزنه ای)، مادستون با حفرات روزنه ای و پلت دار و ریزرخساره دولومیت/ مادستون دولومیتی، ریزرخساره های مربوط به گروه رخساره ای لاگون شامل: ریزرخساره های مادستون/ وکستون جبلک دار، وکستون تا گرینستون اائیددار دولومیتی شده، وکستون/ پکستون پلوئید و بایوکلاست دار، پکستون اائید و پلت یا پلوئید دار (با حفرات روزنه ای) و ریزرخساره شیل خاکستری تیره و در نهایت ریزرخساره های مربوط به گروه رخساره ای سد شامل: ریزرخساره های پکستون/ گرینستون اائید/ پلوئید/ آنکوئید دار و گرینستون اائیددار می باشند. با توجه به تغییرات عمودی و جانبی، مدل رسوبی سازند دلیچای به صورت یک پلاتفرم کربناته از نوع رمپ در نظر گرفته شده است. بر اساس نمودارهای جهانی موجود، بطور کلی در طول ژوراسیک میانی، روند افزایشی در سطح آب دریاها مشاهده می‏شود که تغییرات سطح آب دریا در برش شمال ری آباد نیز با این تغییرات مطابقت دارد. فرآیندهای دیاژنز در سنگ‏های کربناته سازند دلیچای شامل: سیمانی شدن، میکرایتی شدن، تراکم یا فشردگی، دولومیتی شدن، جانشینی و دو فرآیند دیاژنزی فرعی آشفتگی‏ زیستی و تشکیل انواع رگه‏ ها می باشد.

بررسی گلوبوترونکانید¬های سازند گورپی در برش دشتک (شمال کازرون) منجر به ارائه 7 زیست زون برای سازند گورپی شد که عبارتند از: dicarinella asymetrica (سانتونین)، globotruncanita elevata (کامپانین پیشین)، globotruncana ventricosa )کامپانین میانی تا کامپانین پسین(، globotruncana falsostuarti (کامپانین پسین)globotruncana aegyptiaca (کامپانین پسین تا بالاترین بخش کامپانین پسین)، gansserina gansseri (بالاترین بخش کامپانین پسین تا بخش زیرین ماستریشتین)،contusotruncana contusa (ماستریشتین پیشین تا ماستریشتین پسین) این زیست زون¬ها نشانه سن سازند گورپی از سانتونین تا ماستریشتین پسین است. نتایج حاصل از مطالعات میکروسکپی نشان داده است که رسوبات موجود در این توالی از 4 ریز رخساره مادستون بایوکلاستی، وکستون بایوکلاستی، وکستون - پکستون بایوکلاستی و پکستون بایوکلاستی تشکیل شده¬اند. با توجه به خصوصیات ریز رخساره¬ها، مناطق عمیق و نیمه عمیق دریای باز به عنوان محیط رسوب¬گذاری برای این سازند در این برش چینه¬شناختی پیشنهاد می¬شود.

چکیده ندارد.