نام پژوهشگر: احمد پاشا ژانوس

علتهای نحوی در منصوبات
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه الزهراء - دانشکده ادبیات، زبانهای خارجی و تاریخ 1389
  زری انصاری نیا   انسیه خزعلی

زبان عربی از سویی به عنوان زبان تکلم و کتابت میلیونها انسان عرب زبان و از سوی دیگر به عنوان زبان دینی جمع فراوانی از مسلمانان عرب و غیر عرب از دیرباز، مورد توجه قاعده مندی و آموزش قرار گرفته است. لذا آموزش همسوی آن با شیوه های جدید آموزشی و هماهنگ با قافله پیشرفت علم و تکنولوژی باید مورد توجه جدی قرار گیرد. این پژوهش تحت عنوان «علت های نحوی در منصوبات» با هدف شناخت دلایل مذکور و بکارگیری آن در آموزش انجام گردیده است. بررسی شیوه های استدلال از دیدگاه دو مکتب بصری و کوفی در برخی از مسائل منصوبات به صورت منظم و سامان یافته و همچنین توجه به اصل و فرع و جایگاه عدول از اصل از مسائل مهم و مورد نیاز در آموزش این زبان است. که پژوهش حاضر با توجه به علت تعلیمی و قیاسی به تبیین شیوه های تسهیل آموزش قواعد و ایجاد انگیزه و علاقه در زبان آموزان از این طریق ، اهتمام دارد. مکتب بصری قواعد خود را بر اساس سماع، قیاس و علت آوری بر آن دو قرار داده است و از علت تعلیمی و قیاسی برای استدلال به قواعد استفاده نموده اما مکتب کوفی مبنای قواعد را بر اساس سماع و استشهاد به اشعار خصوصا نوادر شعر و یا قرائت های قرآنی غیر مشهور قرار داده است. از طرفی قاعده مند کردن کلام عرب بر اساس شکل و ساختار کلمات بدون توجه به معنا امکان پذیر نیست. معنا عنصر مهم و دارای پیوندی تنگاتنگ با اعراب و قواعد است. در واقع معنا غایت و علتی است که مبنای وضع قواعد و التزام به اصول یا عدول از آن می باشد. علمای نحو در بیان و توجیه قواعد و تحلیل و توضیح آن به رابطه وجوه اعرابی و معنای آن و ارتباط آن با ساختار نحوی توجه خاص نموده اند. اعراب باید تابع معنای مورد نظر متکلم باشد و اگر در معنا خللی ایجاد شود مطمئنا اعراب باید مورد تجدید نظر قرار گیرد.. در واقع اخلال در معنا باعث تغییر در حرکت اعراب و ساختار نحوی می گردد. ض اساس شیوه بحث مذکور توصیفی – تحلیلی بوده است که در فصل نهایی مباحث، معنی شناسی قواعد منصوبات به صورت تحلیلی صرف مورد توجه قرار گرفته است. کلمات کلیدی: نحو، منصوبات، اصل و فرع، عدول، ارتباط لفظ و معنی