چکیده: خاقانی شَروانی برجسته ترین شاعر مکتب آذربایجان و یکی از بزرگ ترین شاعران ادب فارسی در قـرن ششم بـوده است. خاقانی در بیشتر قالب های شعـری طبع آزمایی نموده است، امّا نهایت هنرنمایی او را در قصایدش می بینیم. در قصاید او ویژگی های برجسته ای هست که بیشتر دشواری های شعرش از این ویژگی ها سرچشمه می گیرند. به نظر می رسد این ویژگی ها عبارتند از: وفور کاربرد اصطلاحات علمی، مانند: اصطلاحات ریاضی، نجوم، پزشکی و مـوسیقی؛ و اصطلاحات مربوط به بازی های کهن، مانند نرد و شطـرنج؛ و اصطلاحات آیین مسیحیت و رسـوم و باورهای عامیانه و بازی های کودکانه و پیشه ها و حِرَف و بازی با حروف. علاوه بر این ویژگی ها، او در خلق تصاویر شعری نیز به اوج ابتکار و نوجویی رسیده است. زیرا ابزارهای بیانی، خصوصاً استعاره های چند لایه و دیر یاب و ابزارهای بدیعی به ویژه ایهام تناسب، شعرش را دچار تعقید نموده و از روانی و شفافیت کلامش کاسته است. امروزه محققان بر پایه ی نقد تکوینی به این نتیجه رسیده اند که میان عوامل سبک ساز مانند: نفسانیات، تحوّلات اجتماعی، محیط جغرافیایی، زمینه ی فرهنگی، مخاطبان، دانش و اطلاعات شاعر، با خصایص و ویژگی های برجسته ی شعر او ارتباط معنا داری وجود دارد. در این پایان نامه تلاش شده، قصاید خاقانی، از منظر سبک شناسی تکوینی، مورد تحلیل و بررسی قرار گیرند. واژگان کلیدی: خاقانی، قصیده، سبک شناسی، ویژگی های سبکی، سبک شناسی تکوینی.

چکیده موضوع این پایان نامه بررسی تضاد و تخاصم در مثنوی معنوی می باشد که در چهار فصل تحت عناوین1- تضاد و محوریت عشق و انسان 2- انواع تخاصم و علل آنها 3- راه های رفع تخاصم 4- تحلیل و نتیجه گیری تهیه و تدوین شده است در مبحث تضاد، ضمن بررسی عشق به عنوان اصلی ترین عامل در آفرینش انسان و هستی، زوایا و ابعاد تضاد به عنوان یک معبر حکیمانه برای گذار از عدم به وجود با توجه به اندیشه و نظر مولانا مورد بررسی قرار گرفته است. در مبحث تخاصم ضمن بررسی انواع آن نظیر؛ 1- تخاصم با حق 2- تخاصم با غیر (دیگر) 3- تخاصم با خود، علل تخاصمات نظیراحولی، تعصب، حسادت، نبود زبان مشترک و... بیان شده است. در فصل سوم راه های رفع تخاصم مثل عشق، کشتن نفس، توجه به فلسفه تفاوت ها و... تشریح شده است و در فصل پایانی ضمن پیوند موضوعات مطرح شده با شخصیت مولانا به عنوان یک انسان کامل بر این باوریم که او در اوج و حضیض و میانه معرفت خود به تناسب حال و مقام در ارتباط با تضاد و تخاصم نظرات خود را بیان کرده است که در اوج آن تضاد و تخاصم رنگ می بازد و به اتحاد و یگانگی ختم می شود. کلمات کلیدی: تضاد، تخاصم، مولانا، مولوی.

فیلسوفان مسلمان همچون ابن سینا، فارابی، غزالی و دیگران با عنایت به آشنایی با مفهوم نفس در یونان باستان در مورد مفهوم نفس در قرآن کریم سخن گفته و در باب قدم یا حدوث، جسمانی یا روحانی بودن و دیگر صفات آن بحث کرده اند. این موضوع موجب بروز اختلاف در مصداق نفس در متون ادب پارسی شده است تا جایی که علاوه بر این که اکنون برای واژه ی نفس بیش از بیست معنی ذکرمی­شود در یک متن واحد هم نفس مصداق های متعدد و گاه متضاد دارد. صاحبان مرصادالعباد و مثنوی معنوی بیشتر متأثر از باورهای قرآنی هستند از این رو نفس در آثار آنان معادل با مفهوم نفس در قرآن کریم و بیشتر به مفهوم روح و نفس امّاره است. اما از آن جا که این دو از باورهای روزگار خویش و مهم تر از همه فلسفه نو افلاطونی هم متأثرند در مثنوی و مرصادالعباد مصداق های دیگری هم برای نفس هم پدیدار است. مولوی علاوه بر این که از نفس کلی سخن گفته، گاه نفس را برابر جان حیوانی دانسته است. با این همه به دلیل گرایش بیشتر وی به عرفان عملی، نفس در مثنوی غالباً در معنای نفس امّاره که منشأ شهوات و صفات رذیله است به کار رفته و از سایر مراتب آن با الفاظی چون روح، جان و روان یاد شده است. نجم رازی نفس را دختری دانسته که از ازدواج روح و قالب به وجود آمده است و به مادرش(قالب) شباهت دارد. اگر چه گاه نفس از نظر او معادل روح یا جان است، در مرصاد هم نفس بیشترمنشأ صفات مذموم یعنی همان نفس امّاره است.در این پایان نامه به سیر شکل گیری این مضامین و تفاوت های آن ها و تجلیشان در مثنوی و مرصادالعباد پرداخته شده است.

شاهنام? فردوسی و ایلیاد و اودیس? هومر، سه اثر از ارزشمندترین آثار حماسی- اسطوره ایِ طول تاریخ ادبیات جهان به حساب می آیند؛ این سه اثر، سرشارند از جلوه های حماسی و اسطوره ای که به دلیل موقعیت زمانی و مکانی متفاوت آثار، به صورت متفاوتی در هرسه اثر به کار رفته اند. یکی از این جلوه ها، پیش آگاهی است که با سبک و سیاقی متفاوت، و درجاهایی هم مشابه، ازجانب راویان( فردوسی و هومر) در داستان های شاهنامه و ایلیاد و اودیسه، به کار رفته اند. در این پایان نامه پس از بیان مقدمات و تعاریف و کلیات مرتبط با بحث پیش آگاهی که در فصل نخست جای دارند، در فصل دوم معرفی اجمالی هرسه اثر صورت گرفته و خلاصه ای از آنها نیز بیان شده است. سپس در فصل سوم که بحث اصلی در آن قرار دارد، انواع مختلف پیش آگاهی ها به ترتیب در هر سه اثر بررسی شده اند و روش کار راویان نیز، در حد وسع، مورد ارزیابی قرار گرفته است. برشماری انواع مختلف پیش آگاهی های هر سه اثر به صورتی است که تا حدود زیادی هم می توان جریان کلیِ داستان ها را پی گرفت. درفصل چهارم، مقایسه ای بین پیش آگاهی های سه اثر مزبور صورت گرفته و روش کار شاعر ایرانی (فردوسی) و شاعر یونانی ( هومر) در طریق? به کارگیری پیش آگاهی ها در داستان های خود، مورد ارزیابی قرار گرفته است.

کتاب کلیله و دمنه از جمله کتاب های تعلیمی- تمثیلی فارسی است که بسیار با علم مدیریت (شامل دو مکتب کلاسیک و نئوکلاسیک و نگرش سیستم) و تئوری های آن پیوند دارد و چنین می نماید که یکی از اهداف نگارش این کتاب آموزش مدیریت به مدیران جامعه بوده باشد. مدیریت نیز از نظر تئوری، علمی بسیار جدید است که اساس آن را باید در بسیاری از کتاب های دنیای قدیم سراغ گرفت. در این کتاب با نظریاتی روبرو هستیم که هنوز هم در دنیای مدیریت تازگی دارند و در ادارات و سازمان های دولتی و غیردولتی اجرا می شوند. هدف از این تحقیق آن است که کتاب کلیله و دمنه به عنوان یک کتاب مدیریتی شناسانده شود. در این پایان نامه بر آن شده ایم تا با استفاده از روش تحلیلی و توصیفی، تئوری های مدیریتی در دو مکتب کلاسیک و نئوکلاسیک و نگرش سیستم را که در کتاب کلیله و دمنه به کار رفته است ابتدا مشخص و آنگاه جایگاه آن ها را در این کتاب بیان کنیم. بنابراین به این نتیجه رسیدیم که کتاب کلیله و دمنه بیش از مکتب کلاسیک و نگرش سیستم با تئوری های مکتب نئوکلاسیک همخوانی بسیار دارد.

در این پژوهش به بررسی مضمون پردازی های سعدی با داستان های پیامبران پرداخته شده و داستان 16 پیامبر در کلیّات سعدی بر مبنای مأخذها و شیوه های مضمون پردازی او با این داستان ها مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. نخستین و مهم ترین مأخذ الهام بخش سعدی در این مضمون پردازی ها قرآن، احادیث و تفاسیر اسلامی است. علاوه بر آن، سعدی به کتب عهدین و نیز کتب پیشینیان نظر داشته است. او مضامین قدما را با تصرف های شاعرانه و استادانه اقتباس نموده، و به یاری اندیشه ی خلّاق، زبان آراسته، و بیان جادویی خود در قالب نظم و نثر زیبای خویش عرضه داشته است. سعدی در مضمون پردازی های خود با داستان های پیامبران، به-شیوه های گوناگون ازجمله: تضمین آیات، احادیث و روایات مربوط به داستان های پیامبران، اثرپذیری واژ گانی، گزاره ای و تلمیحی ازآیات قرآن و احادیث، و تغییر کاربرد آیات و به کار گرفتن آن ها در بافت و بستری جدید، در کلیّات خود بهره جسته است.

اشتهار خاقانی به قصیده سرایی و گرایش ذوق و قریحه ی او به قالب قصیده موجب شده است تا غزلیاتش در زیر سایه ی سنگین قصایدش مغفول بماند. حال آنکه وی درغزل شاعری صاحب سبک و از حلقه های زنجیره ی تکامل غزل به شمار می آید. نقش وی در تکامل غزل تا آنجاست که شاعران بزرگی چون مولانا، سعدی و به خصوص حافظ تحت تاثیر او بوده اند. غزل سرایی شیوه ی خاص خاقانی نیست. تمایل دستگاه فکری وی به قصیده موجب شده است تا وی در سرودن غزلیات تحت تاثیر قصاید و عادات قصیده سرایی قرار بگیرد و غزل هایی بسراید که قصیده گونه است. به همین دلیل است که زبان غزل وی کاملا هموار نشده و دارای فراز و نشیب است. غزل زبان گویای عواطف و هیجانات درونی شاعر است. بنابراین با تکلف سازگار نیست. تعلق خاطر خاقانی به قصیده سرایی باعث می شود که گاهی تکلفاتی که متناسب قصیده است در غزل او وارد شود. وی از نظر زبان؛ ( به کارگیری تعابیر و الفاظ خشن، استفاده ازتعابیری که برگرفته از خوی قصیده سرایی است، استفاده از مصطلاحات لغوی، استفاده از تعابیری که از ارکان قصیده به شمار می آید، استفاده ی بی رویه از اصطلاحات علمی از قبیل طب، نجوم و... ) محتوا؛ (حال و هوای تغزل در غزل، مدح در غزل، مرثیه در غزل، استفاده از مضامین رایج در قصیده و... ) شکل؛ ( تعداد ابیات زیاد در غزل، به کارگیری ردیف های طولانی و قوافی دشوار، شریطه در غزل و... ) و زیباشناسی ( استفاده از تشبیهات وتصاویری که لطیف نیستند، استفاده از اوزان نامطبوع عروضی، استفاده ی بی رویه از صنایع بدیعی از قبیل ترصیع و موازنه، رد الصدر الی العجز و فروعات آن، التزام، حسن طلب و... ) تحت تاثیر عادات قصیده سرایی قرار گرفته است.

سیاست¬نامه یا سیر الملوک کتابی است که خواجه نظام الملک توسی در قرن پنجم هجری قمری به روش پند و اندرز و همراه با نمونه¬های تاریخی در جهت آموزش شیوه مطلوب کشورداری به پادشاه وقت و دیگر پادشاهان تألیف کرده است. از آنجا که نظام الملک سال¬های متمادی در وزارت در جایگاه مدیری توانا فعالیّت داشته است، نظرات، تجربیّات و اندیشه های او با نظریّه های دانش نوین مدیریّت هم¬خوانی بسیاری دارد و ردّ پای بسیاری از اصول علمی مکاتب و نظریّه های مدیریّتی را می توان در سیاست نامه او مشاهده کرد. در این پایان¬نامه با استفاده از روش تحلیلی-توصیفی به معرّفی مکاتب مدیریّتی کلاسیک و نئوکلاسیک، و نظریّـاتی در مـورد کارکردهای مدیریّت، رهبـری، تئوری¬های رفتاری و دیـگر مباحث و آراء مطرح شده در دانش مدیریّت می¬پردازیم، سپس جایگاه آن¬ها را در کتاب سیاست نامه بررسی می¬کنیم. به نظر می رسد اندیشه ها و تجربیّات خواجه نظام الملک در سیاست¬نامه با مکتب کلاسیک در مدیریّت هم¬خوانی بیشتری دارد. در مکتب کلاسیک توجه به شایستگی زیردستان، شرایط شغلی و شرایط پیشرفت و ترقّی زیردستان و ضرورت پاداش و تنبیه مناسب، سلسله مراتب فرماندهی، توجّه به سلسله مراتب اداری، نظارت و کنترل،اصل تقسیم کار و رعایت نظم و عدالت و ... مطرح می¬گردد که در کتاب سیاست نامه نیز بازتاب گسترده ای دارد.

عمل و پیامد آن که به صوورت مکافات و جزا (پاداش) است، لازمه ی زندگی اجتماعی می باشد، کتاب کلیله و دمنه اصول زندگی اجتماعی را مدنظر دارد.این کتاب بر مبنای اصول اخلاقی پدید آمده است و گرایش به هدایت افراد به سوی ارزش های عالی انسانی، شالوده و اساس کتاب است. درپژوهش حاضر، اعمال و پیامدهای آن بر اساس الگوی اخلاقی خیروشر، بررسی شده اند و نشان داده شد که شخصیتهای قصه های این کتاب و اعمال آنها عموماً دردو سوی خیر و شر قرار دارند. در زمینه ی تناسب اعمال با مکافات یا جزای آن نیزبه نظرمی رسدمعمولا هر عمل زشت و ناصواب مکافات مناسبی به دنبال دارد. پژوهش حاضور، درپی بررسی اعمال ومکافات (جزا) آنها درکتاب کلیله ودمنه اسوت. مباحث پایان نامه در سه فصل تدوین شده است. فصل اول شامل، کلیات تحقیق است و در آن تعریفی از عمل و مکافات از دیدگاههای مختلف ارائه شده است . درفصل دوم اعمال انجام شده از سوی شخصیت های داستانهاو مکافات (جزا) آنها، با توجه به نظریه ی اخلاقی خیروشر بررسی شده است .درفصل سوم نیزبه نتیجه گیری نهایی پرداخته ایم .

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

یکی از شاخه های علوم ادبی در دوره ی معاصر ادبیّات تطبیقی است. در این شاخه به مقایسه ی آثاری می پردازند که به نوعی از یکدیگر متأثر شده باشند. این شاخه از ادبیّات به دنبال کشف اشتراکات و اختلافات آثاری است که آن آثار را بررسی می کند و همچنین به چگونگی تأثیرگذاری و تأثیرپذیری آنها می پردازد. ادبیّات تطبیقی در ایران سابقه ی زیادی ندارد، به همین خاطر ادیبان گذشته توجّه زیادی به این شاخه از ادبیّات ننموده اند. علاوه بر ادبیّات تطبیقی، نوع ادبی تراژدی نیز در میان ادبای ایرانی بیگانه بوده است؛ زیرا تراژدی از ادبیّات غرب برخاسته است و از آنجا به دیگر نقاط دنیا پای نهاده است.در این پایان نامه ابتدا در مورد ادبیّات تطبیقی، ساختار، تراژدی و مسائل مربوط به آنها سخن به میان می آید، سپس تراژدی «لیرشاه» شکسپیر و داستان «فریدون» از شاهنامه ی فردوسی بررسی و تحلیل تطبیقی می شود. ضمن نشان دادن اشتراکات و اختلافات موجود در دو اثر نقش عناصر تراژیک و دراماتیک در ساختار آنها نیز بررسی می گردد. یکی از نکاتی که در این پایان نامه به آن توجّه شده است، این است که کدام اثر از جنبه های گوناگون تراژیکی قوی تر و کدام یک از آنها ضعیف تر است.

مطالعه وبررسی درون مایه ی شعری ناصرخسرو، سعدی و پروین اعتصامی نشان می دهد که شعر آنها در مجموع به لحاظ اندیشه های متعالی و انسان دوستانه بسیار به هم نزدیک است اگرچه آن معانی و مضامین در شعر آنها شدت وضعف دارد. سعدی وپروین برخلاف ناصرخسرو،بازبانی ساده و نزدیک به زبان محاوره به تعلیم اندیشه های درونی خود می پردازند؛درشعرشان نحو کلام به هم نمی خورد و دچارتعقید نمی شود، درحالی که در شعر ناصرخسرو جابجایی ارکان کلام و تعقید فراوان دیده می شود. ازجهت کم توجهی به صنایع بدیع معنوی،پروین باناصرخسرو قابل مقایسه است واز لحاظ استفاده ازاین گونه صنایع هیچ کدام از آن دو به پای سعدی نمی رسندوتنهاعامل امتیازبخش برای پروین دراین زمینه استفاده ازتمثیل است. از لحاظ صورخیال پروین بسیارضعیف تر از سعدی و ناصرخسرو ظاهرشده است امادراین زمینه نیز آنچه به شعر او تشخص سبکی بخشیده است استفاده ازتشخیص است که بازتاب آن راهم درمناظره هایش می بینیم.