چکیده در منطقه ی جزیره العرب قبل از اسلام ، همانند سایر مناطق، نگرش منفی به زن نگاه غالب بوده است. اسلام این نگاه را متحول کرد. خلقت یکسان زن و مرد در گفتمان قرآن، تساوی آن ها را در کسب ارزش های معنوی و عدم تفاوت زن و مرد را در زمینه های فکری، خانوادگی و اجتماعی به همراه داشت. این بینش در گفتمان نبوی با تاکید بر ارزش ذاتی و شأن و منزلت زن و برخورداری از حقوق متقابل در چارچوب خانواده و مشارکت در امور جامعه، جنبه ی عینی و عملی به خود گرفت. با رحلت پیامبر(ص) جامعه دست خوش تحولات شد. اراده ی جامعه ی اسلامی بر این اندیشه استوار شد که گفتمان اسلام در باب زن در حاشیه قرار گیرد. عوامل متعددی هم چون باورهای یهود در تقویت این جریان و بازآفرینی نگاه جاهلی به زن تأثیر گذار بود. باورهای یهود در عهد عتیق در باب آفرینش زن و جایگاه او در هستی و اعتقاد به خلقت طفیلی و تبعی طن سبب شد تا نگاه منفی به زن در ابعاد مختلف در فرهنگ یهود انعکاس یابد. نفوذ این باور یهود در جامعه ی اسلامی به وسیله ی احبار نومسلمان و راویان آن ها زمینه را برای بازتولید نگاه منفی به زن در زمینه های مختلف فکری، خانوادگی و اجتماعی هم سو با نگاه جاهلی فراهم ساخت. بدین ترتیب، نفوذ و رواج باورهای یهود در جامعه ی اسلامی منجر به ظهور احادیث و روایت هایی شد که هر چند به نام احادیث اسلامی به فرهنگ اسلامی راه یافت، اما در حقیقت چیزی جز بازتولید نگاه جاهلی به زن نبود. از این رو، شناخت آموزه های اصیل اسلامی از آموزه های جاهلی بازتولید شده به نام اسلام، انجام این پژوهش را ضروری می سازد. کلید واژه ها : زن – قرآن – سیره نبوی – عصر جاهلی – یهود – اموی – عباسی

پژوهش حاضر در صدد است تا با بررسی ویژگی های اساسی مفهوم ایمان در عرفان مکتب خراسان به وجه متمایز کننده ی آن که این مکتب را در سده ی سوم و چهارم شاخص ساخته است بپردازد و تأثیر آن را بر بینش فردی و اجتماعی عرفا آشکار نماید و از این طریق جایگاه آن را در تأثیر پذیری و یا تأثیرگذاری بر دیگر رویکردهای همزمان یا بعدی مشخص نماید . در این خصوص نخست به مفهوم ایمان در آرای کسانی چون بایزید بسطامی ،ابوالحسن خرقانی و ابوسعید ابوالخیر به عنوان شاخص ترین عرفای قرن سوم و چهارم در عرفان مکتب خراسان پرداخته می شود .این عارفان مفهوم ایمان را بر پایه ی اصولی چون معرفت باطنی ، عشق ، فنا و وحدت شهود قرار داده اند . اصولی که از یک سو باب تازه ای را در تفسیر قرآن و دست یافتن به حقیقت کلام الهی در اتّحاد با پیامبراکرم(ص) به عنوان مفسّر آن گشوده و از سوی دیگر در وجه اخلاقی و اجتماعی ایمان ، تأثیر بسزایی در شکل گیری جریان های بعدی چون ملامتیه و فتوتیه داشته است . کلید واژه ها : ایمان ، عرفان ، مکتب خراسان ، بایزید بسطامی ، ابوالحسن خرقانی ، ابوسعید ابوالخیر ، فتوتیه ، ملامتیه .

زمانی که عیسی رسالت خویش را بر همگان آشکار ساخت و از یهودیان و غیر یهودیان خواست که به او ایمان آورند ، مهمترین رسالت خویش را بشارت به ملکوت الهی اعلان نمود. عیسی تعلیم می داد که ملکوت اکنون وجود دارد و از طریق ایمان به او قابل دست یابی است ،اما با مصلوب شدن و رستاخیز او، مسأله ملکوت تبدیل به یکی از مسائل غامض و پیچیده مسیحیت شد. از این رو که در برخی مواعظ عیسی، ملکوت در آینده ای نزدیک به ظهور می رسید و در دیگر تعالیم وی ، بنابر نشانه های ذکر شده برای ظهور ملکوت ، وقوع ملکوت به بعد وقوع این نشانه ها موکول می شد. دیگر اینکه عیسی مسأله ملکوت را در قالب تماثیلی بیان نموده بود، که هر فردی توانایی تأویل و تفسیر آنها را نداشت. به این ترتیب ، موضوع ملکوت تبدیل به یکی از پیچیده ترین مباحث الهیات مسیحی شد و از این رو، بعد از تعالیم پولس درباره ملکوت و تأثیر سخنان او بر حواریون و نگارش اناجیل ، بحث و بررسی در مورد ملکوت ، تا پیش از قرن اخیر به نوعی مسکوت ماند و جز عده اندکی از متألهان متقدم که به تفسیر آن نپرداختند. اما با طرح مسأله ملکوت در مقام یکی از مهمترین مسائل الهیات مسیحی در چند دهه اخیر، متألهان بسیاری به بیان آراء و نظرات خویش در مورد آن پرداخته اند و دیدگاه های متفاوتی در مورد آن مطرح شده است ، بدین صورت که عده ای ملکوت را امری روحانی و عده ای آن را هم روحانی و هم جسمانی و عده ای نیز آن را تنها امری جسمانی می دانند که متعلق به آینده و آخرت شناسانه است که بعد وقوع نشانه هایی محقق خواهد شد ، که از جمله این نشانه ها ، ظهور پسر انسان است که در مورد همین پسر انسان نیز نظرات گوناگونی از سوی متألهان مطرح شده است.

چکیده: ماهیت انسان در مکتب اگزیستانسیالیسم در اثر انتخاب آزاد و آگاه او تحقق می یابد.انسان هستی را جولانگه خویش می داند و بر اساس انتخاب آگاه و آزادانه ی خود خالق سر نوشت خویش است و همین باعث شور و نشاط و کمال زندگیش می شود .در آثار علی شریعتی تأکید فراوانی بر مسأله انسان و مسائل و موضوعات مرتبط با آن شده است و به همین دلیل مملو از مولفه های اگزیستانسیالیستی است. علی شریعتی از طریق شخصیت پردازی الگوهای شاخص اسلام مانند حضرت علی (ع)،فاطمه (س)، امام حسین (ع)،حضرت زینب (س)،ابوذر و حر، نقش ویژه ای در معرفی مفاهیم بلند اسلامی دارد.کی یر که گور مسیحی نیز با بررسی شخصیتی چون حضرت ابراهیم (ع) ، در تلاش است تا مومن حقیقی را معرفی کند.با وجودی که هر دوی آنها بر عنصر اختیار انسان تأکید دارند، کی یر که گور ،طبق آموزه ی گناه اولیه در مسیحیت و نجات بخش بودن مسیح موعود معتقد است که گناه بشر ازلی است و در همه ی فرزندان آدم به ارث رسیده اما شریعتی معتقد است هر انسانی مسول سرنوشت خویش است و هیچ کس بار گناه دیگری را به دوش نمی کشد . شریعتی قائل به وجود آفریدگاری مطلق برای هستی است در حالی که سارتر اعتقاد به دینداری را با اختیار انسان در تنافی می داند و معتقد است بشر در این جهان به خود وانهاده شده است. اگزیستانسیالیست دینی با بینشی عرفانی که به جهان وهستی دارد باعث می شود انسان از احساس پوچی رها شود و احساس هدفمندی نماید و در جهت کمال که همان رسیدن به بی نهایت است گام بردارد. در حالی که اگزیستانسیالیست غیر دینی با وجود همه ی ارزشی که برای انسان قائل است اما نمی توانند برای سرنوشت نهایی بشر آینده ی دلخوش کننده ،امید بخش و هدفداری را پیش بینی کند و در نتیجه انسان به نوعی سر خوردگی ،پوچی و سر گردانی دچار می شود . کلیدواژه ها:شریعتی،مولفه های اگزیستانسیالیستی ،آزادی،اندیشه ی دینی،کی یر که گور ،سارتر

مریم(س) در دو دین مسیحیت و اسلام از جایگاهی مهم برخوردار است. در مسیحیت در مقام مادر عیسی (ع) لقب حامل خدا یافته و در سیر تحولات آموزه های مسیحی مباحث مریم شناسی را شکل داده است. در اسلام نیز تنها زنی است که نامش در قرآن آمده و سوره ای به نام وی اختصاص یافته است، داستان زندگی او در سوره آل عمران نیز ذکر شده است. هر دو دین آسمانی او را دوشیزه ای عفیف و عابد معرفی کرده اند که دوران کودکی خود را در معبد گذراند تا اینکه لیاقت آن را یافت که به امر خدا توسط روح القدس باردار شود و مادر پیامبری بدون پدر شود. در این پژوهش به مطالعه مقایسه ای زندگانی مریم (س) و شخصیت و جایگاه وی در دو سنت مسیحی و اسلامی پرداخته می شود. علاوه بر گزارش اناجیل و دیگر بخش های عهد جدید به سیر تحولات مریم شناسی در دوره های مختلف از دوره آباء تا شورای واتیکان دوم، در کلیساها-ی کاتولیک و اصلاح گری و نیز به جایگاه وی در آداب و شعائر نظر داشته ایم. در سنت اسلامی هم گزارش قرآنی، تفاسیر مفسران برجسته و برخی احادیث معصومین مورد بررسی قرار گرفته است.

آنچه در این پژوهش مورد بحث قرار گرفته است، بررسی مسئله حیات و مرگ در مثنوی مولانا است. از نظر مولانا آنچه که باعث حیات حقیقی است صرف نفس کشیدن و تحرک داشتن نیست، حیات واقعی بهره بردن از زندگی دنیوی در راه رسیدن به کمال و نائل شدن به هدف والای انسانیت، وصول به حق است، که با تهذیب نفس امکان می یا بد. اما کسانی که خود را محدود به لذتهای زودگذر می کنند و هوا و هوس را خدای خود ساخته اند به حقیقت مرده اند و بهره ای از حیات ندارند. مولانا، ترس از مرگ را نمی پذیرد زیرا مرگ هرکس همرنگ خود اوست و پلی است که باعث انتقال از این جهان به جان دیگر می شود.

چکیده: عبادت از مهم ترین آموزه های قرآن وتورات است که رهیافت بررسی تطبیقی این مقوله ، دست یابی به نکات اشتراک وافتراق اسلام ویهودیت است. عبادت در قرآن و تورات همان اطاعت کامل و از روی میل ورغبت در مقابل خداوند است،که از آثار آن نزول برکات است. در قرآن عامه مردم به عبادت خدا دعوت شده اند درحالی که یهود عبادت خدارا مختص به خود می دانند.طهارت به عنوان آمادگی برای عبادت وتقرب از مفاهیم مشترک است ودر هردو دین برغسل و وضو تأکید شده است.هرچند تیمم مختص اسلام است. نماز عبادتی است که در اسلام ویهود در آن بیشترین اشتراک را دارند؛هرچند در تورات نص صریحی در باره ی نماز وجود ندارد.روزه در هردو کتاب به معنی پرهیز از خوردن وآشامیدن است. در قرآن فلسفه روزه ،کسب تقوا واما در تورات ،اغلب روزه به منظور یادبود حوادثی است که در گذشته اتفاق افتاده است. تشریع جنگ ابتدایی و دفاعی ،وجود هدف مقدس ورهبری الهی در جنگ از جمله مشترکات قرآن وتورات در زمینه جهاد است. اعتکاف عبادتی مختص به اسلام است که در شریعت یهود بدان توجهی نشده است.به وجوب حج در قرآن وتورات اشاره شده وبزرگترین اجتماع مسلمانان ویهود در این عبادت نمود پیدا می کند، اما حج یهودیان در ظاهر شباهتی به حج مسلمانان ندارد. قربانی که عبادتی است برای تقرب به خدا ، در هردو شریعت با اعیاد بزرگ پیوند دارد ودر شریعت یهود تنوع قربانی به چشم می خورد ودر بیان پیامبران نزدیک به ظهور مسیح منسوخ شده است.

چکیده : پس از تدوین عهد جدید، همواره اناجیل منبع عمده و اصلی درباره شرح حال و تعالیم عیسی شناخته شده است،البته انجیل یوحنا با تاکید بر الوهیت و ازلیت عیسی نگرشی متفاوت با اناجیل همنوا به دست داده است.در دوره روشنگری نظر بر این بود که بین عیسای واقعی که در تاریخ زمینی زیسته و تعبیر و تفسیری که عهد جدید از عیسی (ع) ارائه داده تفاوتی فاحش وجود دارد. همچنین نظر کلی این بود که انجیل یوحنا توسط یوحنای رسول نوشته نشده و جنب? تاریخی آن خیلی قوی نیست، بدین سان اعتبار تاریخی عهد جدید زیر سوال رفت.پس از طرح مباحثِ نقد تاریخی کتاب مقدس این پرسش مطرح شد که عیسی واقعأ که بود، و به این ترتیب جستجو برای یافتن « عیسای تاریخی » آغاز گشت. به نظر اغلب نقادان عیسای واقعی غیر از عیسایی است که عهد جدید به تصویر می کشد و باید عیسای تاریخی و واقعی را از منابع تاریخیِ موجود کشف کرد. بدین سان، در قرن نوزدهم که آثار بسیاری دربا? عیسای واقعی و تاریخی نوشته شد ، بحث مهم دیگری مطرح شد، اگر بپذیریم که عیسایِ تاریخیِ نقادان، انسانی صرف بوده بدون ارتباط با ماوراءطبیعه و در زندگی و شخصیت او هیچ امری خارج از محدود? علم تجربی وجود نداشته است، پس اکنون نقادان، مسیحِ مطرح موجود در متون مقدس را چگونه می توانند تفسیر کنند. نظری? اسطورگی مسیح از این پس مطرح شد. با توجه به تفکیک میان شخص عیسی و لقب مسیح (منجی موعود)، بسیاری از قائلان به نظریه اسطورگی، هیچ وجود تاریخی برای شخصِ عیسی قائل نیستند،در واقع آنان مسیحیت را بدون موسس می دانند. اما برخی دیگر" مسیح" را اسطوره می دانند و قصد انکار وجود شخصیت تاریخی عیسی را ندارند،آنان زندگی معجزه آسای او را رد می کنند و همچنین دخالت ماوراءطبیعه در طبیعت و تاریخ انسان را به طور کلی امکان پذیر نمی دانند. کلمات کلیدی : عیسی،عیسای تاریخی،اناجیل،انجیل یوحنا، نظریه اسطورگی

شرایط نابسامان اجتماعی در دولت از هم پاشیده عثمانی و استعمار دولت های اروپایی در قرن نوزدهم، باعث ظهور جریان اصلاح طلبی در میان متفکران مسلمان شد. این جریان با جنبش سید جمال الدین اسدآبادی و محمد عبده آغاز شد و از طریق شاگردان ایشان ادامه پیدا کرد. یکی از مهمترین و تأثیرگذارترین شاگردان عبده، محمد رشیدرضا ( 1935-1865) است که به عنوان نماینده جریان سلفی در دوره معاصر شناخته شده است و از جمله آثار برجسته او مجله المنار است. از اینرو در این پژوهش به بررسی تفصیلی آرا رشیدرضا درباره مهترین جریان های اسلامی یعنی تصوف و شیعه، و نیز تصویر متفاوت وی نسبت به ملل و نحل نویسان درباره دین یهود و مسیحیت پرداخته می شود تا هر چه بیشتر دیدگاه وی در خصوص نحوه بازگشت جامعه به راه هدایت الهی با پیروی از سیره سلف صالح و اصل کتاب و سنت صحیح تبیین شود. در این راه با مراجعه به منابع اصلی و معتبر کوشش شده تا دیدگاه ها و راه کارهای اصلاحی وی در خصوص ایجاد وحدت میان فرقه های مختلف اسلامی، ایجاد زمینه همزیستی مسالمت آمیز با مسیحیان و یهودیان با تکیه بر کتاب مقدس ایشان، بررسی شود. امید است که این تحقیق راهگشای شناخت جریان های فکری معاصر جهان اسلام باشد.

در این پژوهش تلاش کرده ایم تا ضمن تبیین زمینه های ظهور محمد بن عبدالوهاب با بررسی شرایط اجتماعی، اقتصادی و سیاسی عربستان و جوامع اسلامی تحت سلطه ی امپراطوری عثمانی در قرن 17 میلادی، به شناخت دیدگاههای وی دست یابیم. همچنین برای ریشه یابی افکار و آرای ابن عبد الوهاب و تأثیر پذیری او از علمای برجسته اهل سنت مانند ابن تیمیه که خود را سلفی می نامند، به بررسی اندیشه های سلفیه و بزرگان آن از جمله احمد بن حنبل و ابن تیمیه پرداخته ایم. علاوه بر این، چگونگی شکل گیری جنبش اصلاحی وهابیت و رشد و گسترش آن در سرزمین های اسلامی را مورد تحقیق قرار داده ایم. سپس ضمن بیان آرا و عقاید و عملکرد محمد بن عبدالوهاب و پیروانش، با بهره گیری از متون انتقادی و ردیه هایی که از سوی علمای اسلام اعم از اهل سنت و شیعه اثنی عشری علیه وهابیت نوشته شده است، به نقد اندیشه های این جریان پرداخته ایم. مطالعه در آرای محمد بن عبد الوهاب نشان داد که خواندن به توحید و مبارزه با شرک محور دعوت او را تشکیل داده است. همچنین این نکته حاصل شد که وی و پیروانش در شناخت مصادیق شرک دچار خطا شده اند و اعمال مسلمانان در تکریم و بزرگداشت انبیا و اولیای الهی را به خطا، عبادت غیر خدا دانسته و آن را از مصادیق شرک به خدا بیان کرده و مسلمانان را به کفر متهم ساخته اند. مطالعه در ریشه یابی علل ایجاد تفکرات افراطی در وهابیت نشان داد که اعمال برخی فرقه های انحرافی مانند غلات شیعه، صوفیه ی مرقدگرا و قرامطه در غلو نسبت به مقامات اولیا و مشایخ و تعطیل و تغییر بخش هایی از شریعت اسلام از علل احتمالی ایجاد تفکرات ابن تیمیه و در پی او محمد بن عبد الوهاب بوده است. این پژوهش به روش کتابخانه ای تهیه و تنظیم گردیده است.

این پایان نامه شامل سه فصل می باشد:در فصل اول به کلیات و بررسی معنای این اصلاح در فلسفه یونان پرداخته شده و سپس معانی مختلف این اصلاح در عهد عتیق و تعالیم یهودی (بویژه حکمت سلیمان) آورده شده است.آخرین مبحث فصل نخست، به بررسی آرای فیلون یهودی اختصاص دارد که توانست تصویری فلسفی و در عین حال دینی از لوگوس ارائه دهد و راه را برای تعالیم مسیحی باز کند. در فصل دوم معانی این آموزه در عهد جدید و در مسیحیت مورد کنکاش واقع شده است و در فصل سوم تعالیم آبای کلیسا (به مثابه یکی از تأثیر گذار ترین چهره ها در قرون اولیه مسیحیت) ارائه گردیده است.

از جمله تعابیر بکار رفته در قرآن کریم در خطاب خداوند به انسان تعبیر "نفس مطمئنه "است ، که انسان در نهایت سیر خود به سوی خداوند به این مرتبه از نفس انسانی نائل می گردد. اما در تعابیر عرفا پیوسته "نفس "مورد مذمت قرار گرفته است . و از جمله غایت های عرفا رسیدن به مرحله ی "بی خودی "و فناست ، که در این مرحله نفس و انانیت عارف محو می گردد. از آنجا که عرفای اسلامی تعالیم خود را بر گرفته از قرآن و احادیث دانسته اند ، به نظر می رسد که تعالیم عارفان با تعبیر قرآنی به نوعی مغایر است . با مطالعه در آثار عرفای اسلامی تا پایان قرن پنجم هجری این نتیجه حاصل می گردد که :مفهوم "نفس مطمئنه "در قرآن همان "بی نفس "یا "فنای نفس "مورد اشاره در آثار عرفااست ، و "نفس مطمئنه "و "بی نفسی "تناقضی با هم ندارد . در حقیقت نفس این قابلیت و توانایی را دارد که از طریق لطف الهی و مجاهدت «کشش و کوشش » به مرحله ای برسدکه تمایلات خود را نادیده انگاشته و تنها به اراده و خواست خداوند راضی باشد این همان است که ،عرفا از آن نیز تعبیر به " بی نفسی " کرده اند . نفسی که به این مرتبه رسیده است دارای خصائص بسیاری است که عمده ترین آن می تواند :اطمینان ،رضا ، یقین ،انس و محبت اشاره کرد .

عارفان مسلمان و صوفیه اغلب در سخن از عشق الهی ترجیح داده اند از لفظ «المحبه» استفاده کنند، گرچه عارف فارسی نویسی همچون احمد غزالی واژه «عشق» را برگزیده است. در این پژوهش نظریه عشق و محبت نزد خواجه احمد غزالی و برادرش، امام محمد غزالی در مهمترین اثر هر یک از ایشان یعنی سوانح و احیاء علوم الدین بررسی می شود. این پژوهش طی پنج فصل قصد دارد تا سیر تاریخی تکوین بحث عشق الهی و محبت را نزد اسلاف برادران غزالی و آنگاه تدوین و تکامل آن را در نظرات احمد و محمد غزالی نشان دهد. بخش نخست با ارائه پیشینه ای از موضوع پژوهش و تعریف محدوده آن به کلیات اختصاص یافته است. در فصل دوم به بررسی دو مفهوم محبت و عشق در فرهنگ اسلامی ـ پیش از برادران غزالی ـ پرداخته می شود. به این منظور مفهوم محبت و عشق در حوزه های مختلفی همچون زبان عربی، قرآن، دفاتر حدیثی، آثار فلسفی، نظریات کلامی و به ویژه در میراث عرفانی بررسی شده است. در این بخش کوشش بر آن است که روشن شود مفهوم محبت و عشق تا چه اندازه شرعی و ملهَم از کتاب و سنت است و تا چه حد وامدار علوم دیگری همچون فلسفه و کلام است. در فصل سوم پس از ارائه کلیاتی درباره زندگی و کتابشناسی آثار امام محمد غزالی، نظریه محبت او در احیاء علوم الدین طرح شده است. در فصل چهارم نیز پس از ذکر کلیات، ضمن بازخوانی سوانح، آراء احمد غزالی درباره عشق بیان شده است. بخش پایانی رساله به مقایسه و سنجش آراء احمد غزالی و امام محمد غزالی اختصاص دارد. در این بخش سعی شده تا ضمن اثبات فرضیه های پژوهش، نقاط اشتراک و افتراق آراء برادران غزالی بازنموده شود. تحلیل سبک نوشتاری دو اثر، تفاوت در مبادی فکری و اهداف نویسندگان دو اثر، تعیین میزان تأثیر پذیری خواجه احمد غزالی و امام محمد غزالی از میراث دینی، علمی و فرهنگی پیش از خود از جمله مباحث این بخش است. همچنین در بخش نتیجه گیری مفهوم، ماهیت و کارکرد عشق و محبت از نظر برادران غزالی بازگو شده است.

برخی آیات کتاب مقدس یهودی ، از نزول پروردگار بر روی زمین و در پدیده های طبیعی سخن می گویند . خداوند به منظور نجات قوم و هدایت ایشان وابلاغ وحی بر پیامبران بارها بر روی زمین به شکل ستونی از ابر ، شعله های فروزان آتش و دود تجلی می کند . نظر به اینکه این حضور مادی و ملموس ، با باورهای توحیدی یهود و تعالی پروردگار در تناقض آشکار بود ، مورد تاویل و تفسیر علمای تلمودی قرار گرفت . آنها آموزه حضور مطلق و فراگیر خداوند را مطرح کردند . بر این اساس خداوند دارای کمال ذاتی است و عالم مطلق است . بر جهان هستی احاطه دارد و جهان هیچگاه از حضور وی خالی نمانده است . اصطلاح شخینا یا جلال الهی تفسیر همان حضور مادی و ملموس خداوند است که در تلمود به حضور معنوی او تفسیر گردید و هدف آن تزکیه قوم از گناهان و هدایت آنها به سوی زندگی پاک در پرتو نور ذات الهی و پیروی از شریعت موسی دانسته شد . دستاورد علمای تلمودی از این تفسیر زدودن باورهای اسطوره ای و خرافی از خدای کتاب مقدس بود . آنها با طرح این نظریه تلاش کردند تا تعالی و وحدت خدای یهودی را حفظ کنند در عین اینکه حضور او را بر روی زمین نیز توجیه می کردند. از نظر ایشان خود خداوند به زمین نیامده بود بلکه آنچه که به امداد قوم یهود آمده بود جلال وی بود. علمای تلمودی جلال الهی را به پرتوهای خورشید تشبیه کردند که در عین حال که بر زمین می تابند از خورشید هم جدا نیستند به همین ترتیب جلال خداوند هم در عین حال که از او جدا نیست و مانع توحید وی نمیشود می تواند به زمین بیاید و قوم را راهنمایی و کمک کند .دراین رساله ابتدا حضور الهی در کتاب مقدس بررسی شده است و سپس به بررسی آن در تلمود پرداخته شده است و در آخر وجوه افتراق و اشتراک حضور الهی در هر دو منبع بیان شده است .

چکیده بنابر نظر اگوست کنت، جامعه شناس فرانسوی قرن نوزدهم، ذهن بشر دارای مراحل تکوینی سه گانه است: الهیاتی(مرحله کودکی بشر)، فلسفی(مرحله جوانی) و تحصّلی(مرحله بلوغ و پختگی بشر). در عصری که بشر به مرحله آخر تکوین ذهن، یعنی علم می رسد، باید از دیگر مراحل بگذرد. پیامد این تفکَر این است که در عصر خرد محوری، دین به حاشیه می رود. بر خلاف کنت، در جهان مسیحی بسیاری از متألهان و جامعه شناسانی که دغدغه دین را داشتند به لزوم تداوم دین برای بقای جامعه تأکید کرده اند. برای نمونه دورکیم دین را عامل انسجام و همبستگی افراد جامعه می دانست. وی منشأ دین را همانند مارکس خود جامعه به شمار می آورد و می گفت خدایان چیزی نیستند مگر جامعه، امّا در دوران مدرن و پس از آن نه تنها قائل به حذف دین نبود، بلکه در تمام طول عمر خود کوشید نقش آن را در حفظ و تداوم جامعه روشن کند. از دیگر سو ماکس وبر، کوشید تا با نشان دادن تفاوت پیامبر و جادوگر، کارکرد دین را از جادو متمایز کند و سپس از آن جهت به تعریف عقلانیت و انواع آن پرداخت که نسبت آن را در عصر حاضر با دین مشخص نماید. کار برجسته وی اخلاق پروتستانی و روح سرمایه داری به این می پردازد که دین نه تنها مخالف خرد نبوده، بلکه در جهان مسیحی، خود سبب ظهورو پیدایش سرمایه داری شده که یکی از عناصر خردمحوری است. در این رساله ضمن بیان اجمالی آرای ناقدان کنت ودیدگاه تحقق گرایی(پوزیتیویسم) ، به بیان چالش های دین و مدرنیته، شیوه های زیستن در دوران مدرن، پسامدرن و نیز آینده دین از منظر جامعه شناسان دین پرداخته می شود.

ادیان و مکاتب بشری بر آنند تا با پاسخ گویی به مسائل وجودی انسان ، طرح و برنامه ای برای ارتقاء و سعادت او در هر دو جهان ارائه دهند. از آن جایی که انسان به اقتضای طبیعتش موجودی اجتماعی است ، جامعه سالم از جمله عواملی است که برای بالندگی به آن نیاز دارد.کنفوسیوس و فارابی به منزله متفکرانی با تمایلات انسان گرایانه و جامعه شناسانه ،ضمن تبیین دقیق فلسفی نسبت وجودی این عالم با مراتب بالاتر و روحانی وجود و با تحلیل مسائل انسانی به ارائه مسیری برای تعالی وجود انسان پرداخته اند. در این رساله با تحقیق و تحلیل آراء و تعالیم کنفسیوس و فارابی در محورهای هستی شناسی، انسان شناسی و بررسی دیدگاه های اجتماعی ایشان، در میابیم که اگر چه نظریات این دو فیلسوف در زمینه انسان و جامعه شباهت های بسیاری دارند؛ اما تفاوتها نیز بنیادین است. نتایج حاصل از مطالب پژوهش نشان می دهد که اشتراک مهم و عمده هر دو اندیشمند، نظریه فطری بودن گرایش به نیکی و زیبایی در وجود انسان است. تاکید هر دو بر انسان دوستی، اندازه نگه داشتن، تحصیل فضایل ، دوری از رذایل و طبیعت اجتماعی انسان نیز از دیگر اشتراکات هستند. از آن جایی که هدایت انسان برای دست یابی به سعادت، غایت اصلی هر دو فیلسوف به حساب می آید، پرورش نفس و اهتمام به نظام خانواده و اصلاح اجتماع انسانی را راه حل مناسب آن می دانند. همچنین مشابهت های بسیاری در حیطه مسائل سیاسی و حکومتی از جمله حکومت بر اساس الگوی صاحب فضیلت میان آن ها وجود دارد. از تفاوتهای عمده این دو متفکر، ترکیب مباحث فلسفه و ماوراء طبیعی در تفکر فارابی و آخرت گرایانه بودن دیدگاه وی است. اما کنفوسیوس تمامی هم? خویش را صرف زندگی در این جهان و ارتقاء آن کرده است. این دیدگاه حتی بر فلسفه سیاسی آنان نیز موثر افتاده است و نتیجه آن است که رئیس فاضل حاکم بر مدینه فاضله فارابی فیلسوف و نبی است، حال آنکه امپراتور در شهر آرمانی کنفوسیوس انسانی شریف است که بر اساس حکم آسمان در این جایگاه قرار گرفته است.

پروتستانتیزم، روشنگری، عقل گرایی، انسان گرایی و نگرش های علمی مدرن همه و همه باعث عرفی شدن، دین گریزی و دین ستیزی گشت. به دلیل نتایجی که این اندیشه ها و نهضت ها برای انسان به بار آوردند این رویکرد در قرن گذشته تغییر اساسی کرد و بازگشتی دوباره به معنویت و دین در غرب مشاهده شد. بازگشتی که نشان از یک خلأیی داشت که عقل از پر کردن آن ناتوان بود. این بازگشت در قالب های متفاوتی بود، بازگشت به دین اصیل، گرایش به قرائت های نو، خیزش به سمت نهضت های جدید دینی. تمامی این خیزش های معنوی نشان از نیازهایی دارد که انسان معاصر پرنگ تر از تمام اعصار زیست خود درک می کند. رساله حاضر با بررسی مجمل وضعیت انسان معاصر و جهانی که در آن زندگی می کند در صدد شناسایی نیاز های او بر آمده است. سپس به ویژگی های نهضت های جدید دینی و بستر های گرایش به آنها و همچنین مولفه های اصلی عرفان اسلامی در سه بخش خدا، جهان و انسان پرداخته شده است. در فصل آخر ضمن بررسی تطبیقی مفاهیم خدا، جهان و انسان میان نهضت های جدید دینی و عرفان اسلامی در پی پاسخ گویی به این سوال است که با توجه به این شرایط آیا عرفان اسلامی پاسخ گوی نیاز های انسان معاصر هست و می تواند جایگزینی برای نجد ها باشد؟

«ملکوت» از آموزه های مشترک و دارای حیطه ی معنایی وسیعی در قرآن و اناجیل است . در قرآن کریم ، «ملکوت» به معنای اولیه ی «مُلک عظیم» و معنای خاص «باطن» و بخش تدبیرکننده و الهی نظام هستی است که مراتبی هماهنگ با مراتب نزول امر الهی دارد . در اناجیل ، «ملکوت» به معنای اولیه ی «امر ملوکانه » و «قلمرو حکومت الهی» و دارای دو جنبه ی اساسی حال و آینده است. ملکوت آینده با ظهور پسر انسان در آخرالزمان مرتبط است که با ماموریت عیسی و در شخص او آغاز شده و امروز از نظر روحانی وجود دارد . این رساله به مقایسه ی معنا و ویژگی های ملکوت و نیز عوامل و آثار دستیابی به آن پرداخته است . در خصوص مقایسه ی این اصطلاح شایان ذکر است که «ملکوت» در قرآن و اناجیل قابل دستیابی در حیات دنیوی و اخروی است . در قرآن از این امر با تعبیر «نظر» و «رویت» و در اناجیل با تعابیر «ورود»، «جستجو»، «مالکیت» و «دیدن» ملکوت یاد شده است . دستیابی به آن در قرآن با شهود قلبی و در اناجیل از طریق جسم میسر است .هر چند در تفاسیر عرفانی اناجیل که ملکوت را «وحدت با خداوند» می دانند این دستیابی از طریق شهود ممکن می شود. «ایمان» ، «عمل صالح» ، «احسان» و «تزکیه ی نفس» از عوامل مشترک دستیابی به ملکوت در هر دو حوزه است اما «فقر» و «رنج» از عوامل مختص اناجیل و «توحید» و «هدایت تکوینی» ، مختص حوزه ی قرآنی است. از آثار دستیابی به ملکوت ، «حیات جاوید» ، «شناخت خدا» و «نجات» را می توان نام برد که در قرآن و اناجیل مذکور است؛ در این میان «یقین» ، «ترفیع درجات تکوینی» و «توحید» از آثاری است که تنها در قرآن و «برقراری عدالت جهانی» و «بهره مندی از رابطه ی پدری» تنها در اناجیل آمده است. در قرآن ملکوت حقیقتی است ثابت ، ماوراء طبیعی و عاری از مکان و زمان و تنها برای خداست اما در اناجیل وابسته به زمان و شخص عیسی است .

در پژوهش حاضر کوشیده شده تا با تبیین زمینه های شکل گیری اندیشه های دینی میگل د اونامونو، فیلسوف اگزیستانسیالیست، به بررسی تأملات او در باب موضوعاتی چون اندیشه ی جاودانگی، رنج، آگاهی، مسیحیت، ایمان، عشق و خدا پرداخته شود. ترتیب بیان موضوعات به گونه ای است که سیر تدریجی اندیشه های او را از مرگ اندیشی_ که حاصل مواجهه ی انسان با حقیقت هستی رو به مرگ انسانی است و بیداری رنج آمیز او که برخاسته از این خودآگاهی است_تا چگونگی ایمان به خداوند_ در مقام آگاهی جاودانه ی جهان_ و اتحاد عاشقانه با او که تنها راه رسیدن به جاودانگی روحانی و جسمانی است، را روشن سازد. در این پژوهش کوشش نهایی بر معرفی و تبیین ساختار دین کیشوتی بوده است، که خود مصداق تمام عیار سیر اندیشه های دینی او درباره ی جاودانگی انسانی است، تا تمایز فلسفه ی اصالت وجودی خاص اونامونو با دیگر فلسفه های وجودی را هر چه بیشتر نمایان سازد. واژگان کلیدی: میگل د اونامونو، جاودانگی، رنج، ایمان، عشق، خدا، دین کیشوتی

آبراهام مزلو به عنوان پدر روانشناسی انسان گرا به تدوین مبانی نظری روانشناسی انسان گرایانه کمک شایانی کرد. او معنویت را از مهمترین عناصر اینگونه نگرش می دانست. به نوعی که انسان گرایی نوین مزلو، در سطحی هماهنگ و معنا محور، تلفیقی از روشن نگری شرق و روشن نگری غرب را فرا روی می نهد که مهمترین گام برای دستیابی به این آرمان والا را، استقرار و تثبیت کنش و منش معنوی به عنوان شالوده و سنگ بنای فرهنگ انسانی معرفی میکند. مزلو معتقد بود آدمی نیازمند چارچوبی از ارزش ها، فلسفه ای ناظر به حیات، دین یا بدیلی برای دین می باشد. در حقیقت مزلو معنویت را از دریچه ای فراگیر و گسترده می نگریست وآن را پدیده ای جهان شمول می دانست که در انحصار هیچ گروه دینی قرار نمی گرفت و با تاکید بر خصیصه انسانی معنویت، آن را در قلمرو علوم انسانی قرار میداد تا بتوان درباره ی آن با روش تجربی تحقیق کرد. دررساله ی حاضر، نخست به ترجمه کتاب "ادیان،ارزشها و تجارب اوج" مبادرت و سپس درباره ی تجربه ی متعالی و تاثیر آن در حیات انسان و پیوند آن با آموزه های دینی پرداخته شده است.

نهضت های جدید دینی پدیده ی نوظهور به شمار می آیند. پیدایش،رشد، آموزه ها و اعمالمعنوی آنان همه مورد توجه اندیشمندان جامعه شناس و دین پژوه قرار دارد. این پژوهش ترجمه و تحقیقبخشی از کتاب قرائت نهضت های جدید دینی به قلم جورج دی کریسایدز و مارگارت زد ویلکینز است که در آن به جنبش کلیسای جهانی و فاتح به رهبری مارک ال پرافیت و الیزابت کلر پرافیت پرداخته شده است. به طور کلی، این کلیسا تلفیقی از آموزه های مسیحیت، یهودیت، سنت های شرقی و رمزی است و بنیانگذارانش با مشایخ عروج کرده (قدیسان)در ارتباط هستند، لذا برخی شاخصه های نهضت های جدید دینی در آن مشاهده می شود. در این نوشتار ابتدا به تبیین موضوع، سپس زمینه ی پیدایش، سبک زندگی، کلیسای جهانی و فاتح نقش آن در مسائل اجتماعی پرداخته شده است. در باور کلیسا، مشایخ عروج کرده نقش مهمی در آموزه ها و مناسک این جنبش دارند. یکی از دلایل شناخته شدن آن ها دوره پیشگویی های الیزابت کلر پرافیت است. همچنین در اصول اخلاقی به منع سقط جنین اتحاد همه اقوام و ملت ها جدا از رنگ و نژاد و دین و کمک به دیگران تاکید شده است.

شمایلها در کلیسای ارتدوکس هم به لحاظ نظری و هم عملی از اهمیت بسزایی برخورداراند.در حقیقت شمایلها به واسطهی قابلیت تصویری خودمناجاتهای الهی را ترسیم میکنند و مومنان را در تفکر، تام?ل ودرک عمیقتری از متون مقدس یاری میدهند. در اصل آنچه که در شمایلنگاری مسیحی عرضه میشود، گویای داستانها و معانی نهفته در کتاب مقدس است. در این رساله ضمن تبیین مفاهیم کلی به مباحث تاریخی و پیشینه شمایلها در کلیسای اولیه تا عصر حاضر پرداخته شده است و با بررسی ارتباط مبانی نظری شمایلنگاری با گزارش کتاب مقدس، چگونگی پیوستگی این مباحث تجزیه و تحلیل شده است. بنابر الاهیات ارتدوکس، بسیاری از آموزههای مسیحی موجود در کتاب مقدس به نحوی در شمایلها تجلّی یافته و از این رو شمایلنگاری را به نوعی" تفسیر بصری کتاب مقدس" دانستهاند. در مقابل کتاب مقدس را به منزله "شمایل مکتوب" مسیح انگاشته اند. همچنین با نظر به اهمیت جایگاه شمایلها در شعائر و مناسک مسیحی و تفسیر الاهیاتی که از شمایلها در الاهیات ارتدوکس مطرح است، به این مبحث پرداخته شده است. هدف اصلی از شعائر در این کلیسا تشب?ه به خدا و مسیح و نیل به خداگونگی دانسته میشود و این آموزه در مقام اصل بنیادین الاهیات و عرفان کلیسای ارتدوکس شرقی است.

چکیده یعقوبیه یا کلیسای سریانی غربی، براساس اختلافات متعددی که با کلیسای کاتولیک و ارتدوکس شرقی پیدا کرد در شورای خالکدون(کالسدون)بدعت کار معرفی شد ودر سال 451 میلادی عملا ًاز بدنه اصلی جهان مسیحیت جدا شد. نگارنده در این پژوهش با توجه به انشقاقات مختلف جهان مسیحی به بررسی عوامل سیاسی و اعتقادی در سیر جدایی این کلیسای سوری پرداخته است که با توجه به شرایط مختلف،فرهنگی واعتقادی مسیحیت قرون سوم تا پنجم میلادی قابل بررسی است.در این راه پیشینه ی تاریخی واعتقادی این کلیسا که ریشه در مدارس انطاکیه و اسکندریه دارد، همچنین نحوه ی شکل گیری ،رشد و گسترش این کلیسا در دوره های مختلف تاریخی از جمله دوران اسلامی مورد نظر است .همچنین، هدف اصلی این پژوهش در بررسی آرای الهیاتی این کلیسا که به عنوان مکتب منوفیزیتی شناخته می شود تبیین وجود دو سرشت الوهی و انسانی در عیسی و نسبت این دو با هم یعنی الهیات " جسم – کلمه"، می باشد. واژگان کلیدی: یعقوبیه، منوفیزیت ها، یعقوب برادعی، غیر خالکدونی ها، مسیحیت سریانی

در دنیای امروز با کم رنگ شدن مرزهای فرهنگی، جامعه ی ایرانی نیز در مقام جزئی از جامعه ی جهانی ، شاهد گرایش هایی به جنبش های نوپدید دینی است. لذا مطالعه ی هرچه بیشتر و بررسی ریشه ها و علل گرایش به این جنبش ها بسیار لازم و ضروری به نظر می رسد. این رساله بر آن است تا از میان منابع و آثار موجود به بررسی، توصیف و شناخت شیطان پرستی به عنوان نمونه ای از این جنبش های نو پدید دینی در چهار چوب و با مولفه های علمی –پژوهشیِ معتبر در فضای دانشگاهی بپردازد. باید توجه داشت که در این پژوهش مجال بحث های شناختی و توصیفی بیش از مباحث نقدی است. پرسشی که همواره در این مبحث ذهن انسان را به خود معطوف می دارد این است که مبانی نظری و عملی این فرقه چیست ، جایگاه خدا، انسان، جهان و شیطان در آن چگونه است و اینکه این فرقه وام دارچه بنیان های فکری فلسفی، اجتماعی و روانی است . برای پاسخ به این سوال ها در ابتدا نهاد های دینی و جنبش های نو پدید دینی را به اختصار توضیح داده و سپس به ذکر صفات مشترک این نهضت ها پرداخته ایم. در ادامه پیشینه ی باور شیطان در عهدین و در قرآن مورد بررسی قرارگرفته وبه دنبال آن بستر های پیدایش شیطان پرستی در غرب و نیز آموزه های نظری و عملی مهم آن مورد تفحص قرار می گیرد.روش تحقیق در این پژوهش از نوع کتابخانه ای و توصیفی است. کلمات کلیدی: شیطان پرستی، انجیل شیطانی، کلیسای شیطان، آیین شیطانی و آنتوان لاوی.

نوشتار حاضر به بررسی اسطوره و مسائل مرتبط با آن در دوره جدید می پردازد؛ اسطوره از دیرباز در حیات بشر حضور داشته و نقشی فعال و مهم در تاریخ اندیشة بشر ایفا نموده است. اما در دوره جدید با ظهور عقلانیت مدرن جایگاه اساطیر زیر سؤال رفت. عده ای از اندیشمندان جدید که به شدت تحت تأثیر پیشرفت های علمی قرن بودند، تمام علوم پیشین را کنار نهادند و مدعی گشتند که با ظهور علم جدید اسطوره قطعا از تاریخ بشر برای همیشه حذف خواهد شد. اینگونه مباحث که در آغاز مدرنیته هواخواهان زیادی داشت، تأثیری مهم بر الاهیات مسیحی نهاد. زبان کتاب مقدس که در بررسی های انتقادی قرن پیش، به عنوان زبانی اسطوره ای شناخته شده بود اکنون باید از جامعه کنار گذاشته می شد. حتی در سطحی بالاتر، از آنجا که گزاره های اصلی دین مسیحی مانند صلیب، کفاره و رستاخیز مسیح نیز اسطوره ای تلقی می شدند، مسیحیت با خطر حذف از جامعه مواجه گشت. الاهیدانان مسیحی در این مسیر با ارائه راهکارهایی مختلف درصدد پیوند میان علم و عقلانیت جدید با دین برآمدند. یکی از این راهکارها برنامه اسطوره زدایی بود که از سوی بولتمان مطرح گشت. برنامه اسطوره زدایی با تأویل و تفسیر اساطیر با کمک فلسفه اگزیستانسیالیسم در صدد حفظ سنت مسیحی برآمد. اما با گذشت دوره مدرن و با بررسی وضعیت اسطوره در پایان دوره مدرن، مشخص می شود اساطیر علی رغم حضور علم همچنان در جامعه حاضرند و برنامه هایی که درصدد حذف اساطیر بوده اند با شکست مواجه شده اند. هدف از این پایان نامه اثبات این امر است که اسطوره در هیچ دوره ای از بین نمی رود، بلکه با تغییر شکل به حیات خود ادامه می دهد. کلمات کلیدی: اسطوره، اسطوره زدایی، مدرنیته، بولتمان

هویت قوم اسرائیل با دین یهود رابطه ای بنیادین و ناگسستنی دارد. از این رو تغییر و تحولات این قوم، اهمیت ویژه ای در تاریخ تمدن و وضعیت پیروان سایر ادیان ابراهیمی در طول تاریخ داشته است. از آنجا که درباره تاریخ اولیه یهودیان هیچ سند مکتوب یا منبعی به غیر از عهد قدیم وجود ندارد، تقریبا کلیه تاریخ نویسان قدیم و جدید، روایات و داستانهای مندرج در این کتاب را به صورتهای گوناگون به عنوان تاریخ نقل کرده و حتی اطلاعات تاریخی مفسران قرآن نیز برگرفته از همین روایات سنتی متون تورات است. در زمینه حضور این قوم در مصر باستان، مطالب و روایات گوناگون و فراوانی در منابع مختلف وجود دارد و در مورد سرگذشت آنان از زمان حضرت داوود به بعد نیز مطالب زیادی به صورت داستان و تاریخ نقل شده است، اما در این میان یک برهه از تاریخ قوم اسرائیل به خصوص در منابع فارسی ،کمتر مورد بررسی قرار گرفته و هنوز در پرده ای از ابهام قرار دارد و آن چگونگی حضور و استقرار اسرائیل در سرزمین کنعان است. در این پژوهش نخست متون روایی تورات در زمینه "تسخیر" و استقرار قوم اسرائیل در سرزمین کنعان و چگونگی تدوین و جمع آوری آن متون به صورت گذرا بررسی شده و سپس، اسناد و شواهد باستان شناسی و نظریات متفاوت دانشمندان سده اخیر در زمینه ریشه های بنی اسرائیل، مورد مطالعه قرار گرفته است.درنهایت گزارش قرآنی وآیات مرتبط با ورود بنی اسرائیل به سرزمین جدید مرور شده است. براساس نتایج پژوهشهای متعددی که پیرامون اصالت حکایات عهد عتیق صورت گرفته و نیز تحقیقات باستان شناسان و مورخان ،روشن شده است که برخی از حکایتها و روایتهای عهد عتیق به خصوص در زمینه تسخیر و تصرف کنعان، دقیقا منطبق بر واقعیت نیست. واژگان کلیدی:بنی اسرائیل، کنعان، فلسطین باستان، تورات، اسرائیلیات، نظریه های استقرار، شواهد باستان شناسی

معنای زندگی مهم ترین مسئله بشر است. گسترش اندیشه های پوچ گرایی و حاکمیت یأس و ناامیدی در زندگی ، باعث پیدایش بی معنایی ، بی هدفی ، بی ارزشی ، انحطاط خانواده و آسیب های روحی و روانی بسیاری شده است

از جمله نظرات مهم در عرفان اسلامی، نظریه ی وحدت وجود می باشد. ابن عربی طراح دیدگاه وحدت وجود به شمار می رود. دیدگاه ابن عربی توسط بسیاری از حکیمان و منتقدان جهان اسلام مورد مخالفت قرار گرفت. شیخ احمد سرهندی، حکیم و منتقد بزرگ مسلمان، که در هند زندگی می کرد به مخالفت با این دیدگاه پرداخت. وی دیدگاه ابن عربی را نقد و رد کرد و در مقابل آن دیدگاه وحدت شهود را بیان نمود. از این رو مناقشات و اختلافات بالا گرفت. تا این که شاه ولی الله دهلوی, عارف مسلمان هندی برای رفع اختلافات و حفظ دو دیدگاه به طرح راهکاری پرداخت. از این روی پژوهش حاضر به طرح دیدگاه های شیخ احمد سرهندی و شاه ولی الله دهلوی درباره ی وحدت وجود و وحدت شهود می پردازد. در این پژوهش در هر بخش به شرح حال و آراء این دو متفکر برجسته پرداخته می شود و در بخش آخر آراء ایشان درباره ی وحدت وجود و وحدت شهود مورد بررسی قرار می گیرد. در انتها این نکته روشن می شود که شیخ احمد سرهندی ابتدا گرایش به وحدت وجود داشته است اما کمی بعد با استدلالاتی که می آورد دیدگاه وحدت وجود را نقد و رد می کند و در مقابل آن دیدگاه وحدت شهود را بیان می کند. و از قائلان به وحدت شهود می باشد و از موضع شریعت اندیشی و با روش کلامی _ جدلی به تبیین موضوع وحدت شهود می پردازد اما شاه ولی الله دهلوی بیشتر از موضع عرفانی _ کلامی و با روش استدلالی _ شهودی سعی در ایجاد توافق بین دو دیدگاه وحدت وجود و وحدت شهود می نماید.

مسئله¬ی آفرینش در دین زرتشتی مسئله¬ای است بنیادی که با بنیان¬های اساطیری، مسائل اعتقادی و مراسم آیینی در ارتباط است. همگام با پرداختن به مسئله¬ی آفرینش، فرجام و همچنین حیات که حد فاصل این آغاز تا پایان است مطرح می¬شود. قطعاً در این دین اهورامزدا در مقام خدای مهربانی در سرانجام آفریدگانش نیز مداخله کرده است. مسئله¬ای دیگر که در این دین حائز اهمیت بسیار است نزاع دایمی بین خیر و شر است و اینکه وظیفه¬ی انسان¬ها در طی حیات چیست، چراکه نیروهای شر پیوسته سعی در اغوای آنها دارند. انسان¬ها با اختیار و آزادی اراده¬ای که اهورامزدا به آنها عطا کرده است بهتر است که با انجام مناسک و اجرای آداب و رسوم که مسبّب شادی در این دین است، خیر را برگزیده و نیروهای شر را ضعیف کنند. از سویی دیگر، دین زرتشتی مبتنی بر نجات است و در این آیین اعتقاد به موعود نهایی و منجی آخرالزمان، از عقاید رایج و استوار است و در متون مقدّس زرتشتی (اوستا و کتب روایی پهلوی) افزون بر بشارت و اشارت به ظهور رهاننده¬ی عدالت گستر (سوشیانت)، از تولّد، ظهور، یاران و دستاوردهای نهضت او سخن گفته شده است که نهایتاً بوقوع رستاخیز منجر می¬شود. درنهایت داوری بزرگ انجام خواهد گرفت و نزاع میان اشه و دروج پایان خواهد پذیرفت.

رساله حاضر ترجمه و تحقیق کتاب آیا ایمان جایی دارد؟ تالیف فیل زاکرمن، جامعه شناس آمریکایی، است. کتاب درباره ی رویکرد جامعه شناختی به دین است. پیشینه ی مطالعات جامعه شناختی دین نشان می دهد در روزگاران آغازین مباحث جامعه شناختی به بحث پیدایش عقاید دینی بذل و توجه می شد، اما امروزه توجه به آثار و نتایج دین به ویژه پژوهش های میدانی افزایش یافته است. این رساله پژوهشی مبتنی بر مطالعات میدانی، در قالب مصاحبه و گفت وگو، با 87 نفر در خصوص علت فاصله گرفتن از عقاید دینی و یا ارتداد است. فیل زاکرمن در این کتاب دستاوردهای این مصاحبه را در اختیار مخاطبان قرار داده و مواردی نظیر مشکلات تربیتی، تجربه های تلخ فرقه گرایی، معرفی نادرست آموزه های دینی و تعصب ورزی جاهلانه را عوامل فاصله گرفتن افراد از دین بر می شمرد.

چکیده ماکس وبر، یکی از جامعه شناسان مشهور قرن نوزدهم، اساسی ترین مساله نظری ای که در رساله اولیه اخلاق پروتستان و روح سرمایه داری مطرح کرد این است که آیا درک بشر از جهان هستی و علایق دنیوی شان در قالب چنین چهارچوب ادراکی، می تواند مناسبات اجتماعی و کنش های عینی شان را، به خصوص در حوزه ی کنش اقتصادی، متاثر سازد. برای پاسخ به این پرسش، وبر دو جهت گیری نظری را مطرح کرد. در جهت گیری اول ، او سعی کرد کنش را از نظر «ذهنی» و از طریق فهم انگیزه های کنشگر تفسیر کند. وبر می پنداشت که این تفسیر ذهنی لزوما منجر به مجموعه تفسیرهای کلی فردگرایانه نمی شود زیرا «الگو هایی نوعی از معنا» وجود دارند که جامعه شناس می تواند آنها را در ذهن مجسّم کند. او این موارد را به صورت نمونه های آرمانی، مانند اخلاق پروتستانی و سرمایه داری نوین تدوین کرد. دومین جهت گیری نظری وبر بر ارتباط بین نظام های معنایی و علایق افراد مبتنی بود. علاوه بر این توجهات اولیه وبر به دین به منزله یک منبع محرّک تغییر اجتماعی بود نه منبع مقوّم ثبات جوامع. اساسا اندیشه وبر درباره جامعه بطورکل بر این اصل استوار بوده است که رفتار انسان ها در جوامع گوناگون فقط هنگامی قابل فهم است که در چهارچوب تلقی آنان از هستی قرار گیرد، اصول جزمی دینی و تعابیر آنها جزوی از این جهان بینی است و برای درک رفتار افراد و گروه ها ، ناگزیر باید دین را هم درک کرد و در حقیقت وبر خواسته است ثابت کند که تلقی های دینی عملا از عناصر تعیین کننده ی رفتارهای اقتصادی اند و در نتیجه، یکی از علل دگرگونی ها اقتصادی جوامع به شمار می روند. تعلق خاطر وبر در جامعه شناسی دینی اش رفتار معنی دار دینی انسان بوده است. بیشترین تاملات وبر از این لحاظ تاثیر رفتار دینی بر اخلاق و اقتصاد و در مرحله بعد تاثیر آن بر سیاست و آموزش و پرورش بوده است.

پژوهش حاضر ترجمه و تحقیق کتاب «میان الله و عیسی: آنچه مسیحیان می توانند از مسلمانان بیاموزند» تألیف پیتر کریفت، مولف و استاد فلسفه در دانشگاه بوستون آمریکا است. کتاب در باب گفتگوی بین دو دین اسلام و مسیحیت و با هدف رفع بعضی از سوءتفاهمات و نزدیک کردن پیروان این دو دین به یکدیگر نگاشته شده است. مولف برای نگارش کتاب مطالب را در قالب گفتگوهای نیمه ساختگی حول دو محور اصلی «آنچه مسیحیان می توانند از مسلمانان بیاموزند - نقاط مثبت در عملکرد مسلمانان» و «آنچه مسیحیان نباید از مسلمانان بیاموزند - نقاط منفی در عملکرد مسلمانان» بیان کرده است و گفتگوها نیز غالباً در فضای دانشگاهی بین دانشجویان و اساتید شکل گرفته اند. پیتر کریفت در این کتاب تلاش نموده تا از مسائل مهمّی از قبیل نسبیت گرایی اخلاقی، فمنیسم، اخلاق جنسی، جنگ و جهاد، صلح گرایی و سقط جنین که از موضوعات جنجال برانگیز بین دو دین اسلام و مسیحیت محسوب می شوند، رفع ابهام کند، موضع این دو دین را نسبت به این امور روشن سازد و با یافتن نقاط مشترک عقیدتی و عملی به هرچه نزدیک تر شدن پیروان این دین کمک کند.

یکی از مفاهیمی که زمینه ساز بسیاری از مباحث و مجادلات فلسفی و کلامی در عالم مسیحیت شده است، " آمرزیدگی از راه ایمان " است. مسئله این است: نجات و آمرزیدگی انسان با توجه به گناه ذاتی او از چه راهی حاصل می شود؟ مارتین لوتر آمرزیدگی را تنها از راه ایمان به مسیح و متکی به فیض خدا و بدون ارتباط با اعمال دانست، در حالی که کلیسای کاتولیک درکنار ایمان بر اهمیت اعمال نیک ورعایت تمام احکام شریعت قدیم تأکید می نمود. ریشه اختلافات کلیسای کاتولیک و مارتین لوتر درباره آمرزیدگی به برداشت های متفاوت آنان از مفاهیم اساسی فیض، ایمان، اعمال نیک و ارتباط این مفاهیم با یکدیگر بر می گردد. از نظر کاتولیک ها آمرزیدگی به معنای «عادل شدن » است و از دیدگاه مارتین لوتر به معنای« عادل محسوب شدن» است. پژوهش حاضر ضمن تحلیل، نظر کلیسای کاتولیک و لوتر درباره آموزه آمرزیدگی از راه ایمان ، نقد کلیسای کاتولیک را بر دیدگاه لوتر بررسی کرده است. کلمات کلیدی آمرزیدگی، ایمان، فیض، اعمال نیک، کلیسای کاتولیک، لوتر

تناسخ آموزه ای اساسی در مورد سرنوشت روح وزندگی پس از مرگ در ادیان هندی و بودایی است و به معنای خروج نفس از بدن و رجوع وتعلق دوباره آن به بدن دیگر ،اعم از انسان ،حیوان، نبات وجماد در همین دنیا است. با توجه به منسوب شدن برخی از فرق اسلامی چون غلاه و باطنیه (اسماعیلیه) به باور به تناسخ ،در مراجعه به آثار اصیل و معتبر ایشان،شواهد بسیاری مبتنی بر اعتقاد غلاه به تناسخ و انکار معاد دیده می شود.این در حالی است که در منابع معتبر اسماعیلی تناسخ مردود بوده بر معاد روحانی تأکید می شود.

نامه پولس به رومیان، از کتاب های مهم و تأثیرگذار عهدجدید است که به سبب شخصیت و جایگاه ویژ? پولس رسول در مسیحیت و نیز تقدم آن، جایگاهی ویژه در تفکر و الهیات مسیحی داراست. در این رساله به مولفه های مهم الهیات پولس مانند خداشناسی، انسان شناسی، نجات شناسی و آخرت شناسی باتوجه به متن اصلی نامه به رومیان و همچنین تاثیر این نامه بر کارل بارت، مهم ترین متفکر مسیحی در قرن بیستم می پردازد. کارل بارت با انتشار تفسیر خود بر نامه به رومیان تحولی بزرگ در تفکرات لیبرال حاکم بر زمان خود ایجاد کرد. در این پزوهش مفاهیم مهم در الهیات بارت و همچنین موضوع نامه به رومیان از نظر بارت بررسی می شود.

چکیده ندارد.

چکیده طرح داستان انبیاء و امم پیشین از مشترکات قرآن و عهدین است. از جمله این داستان ها، ماجرای زندگی حضرت لوط است که با داستان زندگی حضرت ابراهیم پیوندی تام دارد. در این پایان نامه به مقایسه این داستان در قرآن و عهدین پرداخته شده است تا به مشابهت ها و تفاوت های گزارش این دو متن مقدس در این باره پی ببریم. ابتدا مفهوم نبوت را در دو سنت اسلام و یهود بررسی شده، آنگاه در دو فصل، سیره لوط و قوم لوط را بنا به گزارش قرآن و عهدین مطرح و مقایسه نموده ایم. در هریک از این بخش ها احادیث تفسیری ذکر شده و احادیث هماهنگ با تورات مشخص شده است. نظر به تفاوت های موجود در تعریف مفهوم نبوت در اسلام و یهود است که می توان تفاوت گزارش ها را توضیح داد؛ به عنوان مثال از آنجا که در دین یهود، عصمت عمل.....