زهرا علیپور علی محمدی آسیابادی
چکیده موضوع این رساله «عنصر شادی و خوشدلی نزد مولانا و شمس تبریزی» است. با توجه به اینکه هم مولانا و هم شمس در جای جای آثار متعدد خود خود جسته و گریخته مخاطب را به شاد بودن توصیه کردند این دیدگاهی اساسی است که این دو عارف بزرگ نگرش مثبتی به شادی و خوشدلی داشته اند، علاوه بر این وجود وزن های متنوع و شاد، مضمون های شادمانه، رقص واژگان و طنین آواها و نواها خصوصأ در غزلیات شمس حاکی از همین نگرش است. لذا در این رساله هدف آن است که با جمع آوری و تحلیل اطلاعاتی که در این خصوص در آثار شمس و مولوی بازتاب یافته، بتوان به مبنای فکری آن در دیدگاه این دو عارف نامدار پی برد و پیش زمینه و دلایل آن ها را در باب این نگرش خاص درک نمود. همچنین جایگاه این نگرش در فرهنگ ایرانی - اسلامی را دریافت. شادی به عنوان یکی از حالات روحی که بر سالک وارد می شود در بین عرفا اهمیت فراوانی دارد. در فرهنگ تاریخی ایران نیز شادی جایگاه وی‍ژه ای داشته است. پس از بررسی آثار مولانا و نیز مطالعه مقالات شمس به بررسی دیدگاه ها و چشم اندازهای مشابه و مثبتی که این دو عارف برجسته در مورد شادی داشتند، پرداخته شد. هر دو غم خوردن را ناپسند شمردند، و هر دو روش های مشترکی از جمله سماع و موسیقی و صبر بر تلخی و جور در باب شادی عرضه داشتند. همچنین مستی باده عشق و انتظار وصال را از انگیزه های شادی تلقی نمودند و مرگ که در نزد عام عامل مهم قبض است برای مولانا و شمس مهمترین عامل شادی و بسط به شمار می آمد. واژه های کلیدی؛ مولانا، شمس تبریزی، شادی، غم، سماع، موسیقی، مرگ و عشق
الهام متقی منصور میرزانیا
مولانا در سرودن غزلیات خود را فراموش می کند و بدون آنکه بخواهد اندیشه اش بیرون می تراود و رنگ شعر و غزل به خود می گیرد . در غزل های او الفاظ و سخنان نامأنوس وهنجارگریزی هایی دیده می شود تا جایی که بعضی سخنانش چنین القا می کند که رفتار مولانا با متانت و وقار یک شیخ و عارف سازگار نیست ، اما او این سخنان را بی تکلّف به زبان می آورد. عامل اصلی بیان این سخنان از زبان مولانا تنها یک چیز است ؛ عشق . این رساله به بررسی یکی از زوایای نهفته در غزلیات شمس یعنی بایدها و نبایدهایی می پردازد که حضرت مولانا تحت تأثیر عشق و تحول عظیم درونی بیان کرده است . همچنین ما این موضوع را هم مدّ نظر قرار می دهیم که این عشق مولانا را به سمت چه هنجار گریزی ها و عرف شکنی هایی سوق داده است و در عالم پر رمز و راز عشق تا چه اندازه پای بند وعظ و دانش دینی خود بوده است . بایدها و نبایدهای عاشقانه ی او شامل الف : ویژگی های عشق ب : ویژگی های پویندگان راه عشق ج : عشق واسطه ی صعود به قله ی کمال د: فناکردن هستی در راه عشق هـ : عدم قدرت نمایی عقل در برابر عشق و: ارزش و اعتباری که باید به معشوق بخشید ز:عدم اختیار عاشق در برابر معشوق ح : تحمل سختی های راه عشق و جفای معشوق ط: ستایش معشوق ی: خاموشی پیشه کردن در راه عشق . هنجارگریزی ها و خرق عادت های عاشقانه ی او شامل ستایش باده نوشی ، سماع و اغراق در وصف معشوق است و آموزه های دینی را نیز تحت تأثیر دانش دینی و سابقه ی وعظ خود بیان کرده است از جمله به رحمت خداوند امیدوار بودن ، خلوص نیت ، بنده نوازی و ...
ارزو بنی شریف دهکردی منصور میرزانیا
در دیوان شاعران بزرگ بعضی واژه های کلیدی وجود دارد که در گشودن قفل بست? مفاهیم و معانی مورد نظر شاعر و راه یافتن به دنیای ذهن او نقش اساسی دارند.یکی از اصلی ترین این واژه ها در دیوان خاقانی شروانی که به گواهی اشعارش و تأیید شارحان شعرش در علم نجوم دستی داشته است ؛ واژ? آسمان و صور فلکی است.شاید دیوان خاقانی از این لحاظ نه تنها در میان آثار ادبی ایران بلکه در ادبیات جهان کم نظیر باشد. از این رو در این پایان نامه کوشش شده که با نگاهی کنجکاوانه و بیرون از محدود? پژوهشهایی که در این زمینه انجام شده است با استناد به شعر وی و محوریت علم بیان به صورت تفصیلی و آماری آسمان و وابسته های آن را ،آن گونه که در ذهن و چشم شاعر جلوه داشته، بررسی شود. برای این کار جلوه های متفاوت موضوعی ، شکلی ، معلومات شاعر ، باورهای عامیانه ، اسطوره ها و .... در ارتباط با آسمان و پدیده های زیر مجموع? آن (آفتاب ،هفت اختر ، صورت های فلکی) از دیدگاه صور خیال در تمامی اشعار شاعر مورد بررسی قرار گرفته و در یک تقسیم بندی منظم ارائه شده است.