امروزه گردشگری پایدار در بسیاری از کشورها، به منزله نمادی از هویت فرهنگی و یکی از بخش-های مهم اقتصادی محسوب می گردد. بسیاری از برنامه ریزان و سیاستگذاران توسعه در کشور های جهان، گردشگری را روشی مطمئن با چشم انداز روشن برای توسعه پایدار معرفی کرده اند. در این راستا گردشگری روستایی به عنوان یکی از زیر بخش های گردشگری، علاوه بر حفظ ارزش ها و باور ها، با ایجاد فرصت های شغلی و کسب درآمد برای ساکنین محلی و توسعه ساختار های زیر بنایی امکان توسعه پایدار و یکپارچه روستایی را فراهم می سازد. از این رو برنامه ریزی در جهت گسترش و توسعه گردشگری بر پایه توسعه پایدار اقتصادی، در راستای رشد و تعالی جامعه روستایی موثر می باشد. از این رو سوال این است؛ که پتانسیل ها و محدودیت های توسعه گردشگری روستایی کدامند ؟ و چه راهبرد ها و راهکار هایی جهت توسعه گردشگری که منجر به توسعه روستایی در روستای اورامان تخت شود، وجود دارد؟ برای رسیدن به اهداف تحقیق با تهیه سه نوع پرسشنامه (مردم، مسئولین،گردشگران)، داده های به دست آمده با روش اسپیرمن و کندالb بررسی و مشخص شد که بین متغیر گردشگری و 4 شاخص اقتصادی مورد نظر همبستگی مستقیم وجود دارد. همچنین با استفاده از تحلیلswat 12 نقطه قوت و فرصت و 18 نقطه ضعف و تهدید در روستای اورامان تخت شناسایی شد که نشان از آسیب پذیری روستا دارد و نیازمند بازنگری و ارائه سیاسیتهای صحیح می باشد.

جنگل ها با وسعتی برابر با 26 درصد از کل اراضی جهان زیست گاه بخش وسیعی از گونه های گیاهی و جانوری هستند و هم بخشی از جمعیت در قالب روستاهای جنگلی و حاشیه جنگل نشین را در خود جای داده اند و برای جامعه انسانی ارزش و اهمیت فراوانی دارند. از سوی دیگر برای دستیابی به توسعه پایدار، حفاظت از منابع طبیعی شامل جنگل ها و مراتع به عنوان بستر توسعه از اهمیت ویژه ای برخوردار است. قابل ذکر است سالانه 10 هکتار از جنگل های شهرستان سردشت بر اثر آتش سوزی از بین می رود. جنگل های مخروبه این شهرستان 20000 هکتار برآورد شده است. بر این اساس تحقیق حاضر به بررسی عوامل موثر بر تخریب منابع جنگلی روستایی می پردازد. مطالعه پیش رو یک تحقیق کاربردی و روش آن توصیفی است. که در آن به تبیین تخریب منابع جنگلی پرداخته شده است. جامعه آماری شامل سرپرستان خانوارهای روستایی بخش "وزینه"ی شهرستان سردشت می باشد. داده های اصلی به روش پیمایشی و با تکمیل پرسش نامه گردآوری شد و برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزارهای spss و ecxel استفاده گردید. نتایج حاصل از ضریب همبستگی پیرسون حاکی از آن است که بین متغیرهای دامداری سنتی و جنگلدرای اجتماعی با تخریب جنگل رابطه ی معناداری وجود دارد. همچنین تحلیل رگرسیونی چند متغیره نیز بیانگر آن است که از میان متغیرهای تحقیق دو متغیر «دامداری سنتی» با ضریب استاندارد (بتا= 0/48) و «جنگلداری اجتماعی» (بتا= 0/15-) دارای تأثیر معناداری بر روی تخریب جنگل می باشند.

هدف کلی این تحقیق، امکان سنجی گردشگری در نواحی روستایی و ارائه راهکارهای مناسب جهت توسعه نواحی روستایی مبتنی بر گردشگری می باشد. برای رسیدن به این اهداف از دو روش اسنادی و میدانی استفاده شده است. در این تحقیق پس از تهیه کلیات و چهارچوب نظری تحقیق، جهت شناسایی منطقه مورد مطالعه و جایگاه گردشگری در آن، پرسشنامه (مردم، مسولین و گردشگران) طراحی شد. پس از تکمیل پرسشنامه ها، برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار spss و excel استفاده شد. آزمون فرضیات از طریق تحلیل توصیفی و مدل swot انجام شد و مشخص شد که بیشترین جاذبه های گردشگری در منطقه مورد مطالعه آثار تاریخی و فرهنگی می باشد. به طوری که 60 درصد از مردم بیشترین جاذبه ها را آثار تاریخی و باستانی ذکر کرده اند و مسولین و گردشگران نیز هرکدام با 80 و 73 درصد مهمترین جاذبه ها را آثار تاریخی و باستانی بیان کرده اند. همچنین بر اساس مدل swot با توجه به تحلیل های صورت گرفته و اولویت-بندی آنها از دید مردم، مسولین و گردشگران از بین قوت های داخلی، وجود آثار تاریخی و باستانی بالاترین امتیاز (4.63) و مجموع وزن (211.16) را به خود اختصاص داده است. همچنین براساس نتایج به دست-آمده، نبودن یا نامناسب بودن تسهیلات اقامتی و رفاهی و نیز کمبود جاده های ارتباطی در دهستان چغامیش، بیشترین امتیاز (4.35) و بیشترین مجموع امتیاز (187.93) را به خود اختصاص داده است. بنابراین دهستان چغامیش از نظر امکانات و قابلیت های مورد نیاز جهت جذب گردشگر، با کمبودهایی مواجه است. همچنین این بررسی نشان داد که جاذبه های تاریخی و فرهنگی دهستان چغامیش بیشترین اولویت را در توسعه گردشگری دارد و به این جهت الگوی برنامه ریزی گردشگری تاریخی و فرهنگی برای این منطقه پیشنهاد می شود

گردشگری و اقتصاد گردشگری در حال حاضر، در حال تبدیل شدن به یکی از ارکان اصلی اقتصاد تجاری جهان است. افزون بر این بسیاری از برنامه ریزان و سیاست گذاران توسعه نیز از صنعت گردشگری به عنوان رکن اصلی توسعه پایدار یاد می کنند. در این راستا گردشگری روستایی نیز جزئی از صنعت گردشگری به حساب می آید که می تواند با برنامه ریزی اصولی مناسب و شناسایی مزیت ها و محدودیت-های گردشگری روستایی، نقش موثری در توسعه این مناطق و در نتیجه توسعه ملی و تنوع بخشی به اقتصاد ملی بر عهده داشته باشد. یکی از این نواحی که قابلیت های زیادی برای گسترش گردشگری داراست، دهستان شاپور از توابع شهرستان کازرون فارس است که دارای جاذبه های تاریخی و فرهنگی فراوانی می باشد و می تواند با برنامه ریزی صحیح جایگاه مهمی در جذب گردشگر داشته باشد. لذا پژوهش حاضر با هدف شناخت قابلیت توسعه گردشگری از دیدگاه جامعه میزبان، میهمان ومسئولین به بررسی و شناخت تمایلات گردشگران در زمینه جاذبه ها و امکانات و تعیین جایگاه فعلی صنعت گردشگری در ناحیه مورد مطالعه پرداخته است. بنابراین سوال اصلی تحقیق آن است که مهمترین پتانسیل ها و محدودیت های توسعه گردشگری در ناحیه مورد مطالعه کدامند؟ و راهبردها و راهکارهای مناسب جهت توسعه گردشگری در راستای توسعه روستایی دهستان شاپور کدام است؟ ساکنین چه نگرش و گرایشی نسبت به توسعه گردشگری دارند؟ در این راستا تمایل گردشگران در زمینه بازدید مجدد، گرایش و نگرش ساکنین نسبت به توسعه گردشگری و میزان پتانسیل منطقه مورد مطالعه در زمینه گردشگری تاریخی در قالب فرضیه های تحقیق مورد بررسی قرار گرفت. برای رسیدن به اهداف تحقیق با تهیه یک نوع پرسشنامه در قالب سه گروه (مردم، مسئولین وگردشگران) با روش های اسپیرمن، کندال بی، فی و کرامر، داده های به دست آمده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان می دهد که بین متغیرهای مستقل گرایش و نگرش ساکنین با توسعه گردشگری و تمایل گردشگران و بازدید از محدوده مورد مطالعه رابطه معناداری وجود دارد. همچنین با استفاده از مدل swot، نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید در دهستان شاپور شناسایی شد و مشخص گردید که منطقه مورد مطالعه پتانسیل بالایی در زمینه گردشگری تاریخی دارد. با توجه به پتانسیل بالای گردشگری تاریخی در منطقه مورد مطالعه،رویکرد مطلوب برای توسعه نواحی روستایی،گسترش گردشگری فرهنگی تاریخی و گردشگری میراث است.

پایداری کشاورزی امروزه بی شک یکی از مهمترین زیربناهای رسیدن به توسعه پایدار است. اتکای اصلی درآمد ساکنین روستا های شهرستان تربت حیدریه و دهستان بالاولایت، به محصولات کشاورزی و باغی است. در این بین زعفران که از ایام قدیم درمنطقه خراسان کشت می شده است از محصولات عمده این منطقه بشمار می رود و توجه به پایداری آن در توسعه روستایی مهم می باشد. این تحقیق با هدف تحلیل پایداری تولید زعفران از دو بعد اجتماعی و اقتصادی انجام گرفته است. برای بررسی این موضوع از دو روش اسنادی و میدانی از طریق روش تحقیق توصیفی – تحلیلی استفاده شده است. در فرایند عملیات میدانی، دو نوع پرسشنامه تهیه گردید. پرسشنامه اول توسط دهیاران و بخشدار منطقه و پرسشنامه دوم توسط 327 کشاورز زعفران کار انتخاب شده از طریق نمونه گیری مطبق از 20 روستای دهستان تکمیل گردیدند. به منظور تحلیل داده ها، از نرم افزار spss و excel و آماره های توصیفی و استنباطی استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد که وضعیت اقتصادی روستاها از جمله درآمد پایین، نوسان قیمت زعفران، عدم تضمین قیمتها، عدم بازاریابی مناسب، هزینه بالای تولید زعفران و ناکارآمدی نهادهای دولتی در ایجاد تعاونی جهت بهبود خرید و فروش زعفران در ناپایداری اقتصادی تولید زعفران نقش دارند. همچنین مشارکت و همیاری مردم در قالب خود جوش و محلی در امور روستا و تولید زعفران رابطه مستقیم با پایداری اجتماعی روستاها دارد ولی مشارکت و انسجام و همبستگی مردم با پایداری اقتصادی رابطه معناداری ندارد. کلید واژه ها: پایداری، کشاورزی پایدار، زعفران، توسعه روستایی

گردشگری یکی از واقعیت های اقتصادی، اجتماعی انکار ناپذیر دنیای کنونی ماست. این فعالیت پاسخی است به نیاز های درونی انسانها جهت تمدد اعصاب، استراحت، آشنایی با فرهنگ ها و بهره-مندی از زیبایی ها. ولی باید توجه داشت که گردشگری یک نظام پیچیده ای است که رقابت در عرصه آن بدون انجام تمهیدات لازم و بدون درک نیاز ها و اقتضائات آن غیر ممکن خواهد بود. چرا که توسعه گردشگری مستلزم نگرشی جامع و سیستماتیک به همه عناصر تشکیل دهنده آن و روابط متقابل مبدأ و مقصد می باشد. گردشگری روستایی یکی از شاخه های صنعت گردشگری است، که با توجه به ظرفیت های طبیعی و فرهنگی موجود در روستا ها، می تواند نقش مهمی در تجدید حیات روستا ها، ایجاد اشتغال و درآمد برای روستائیان، حفاظت از میراث طبیعی، تاریخی و فرهنگی و در نهایت توسعه ی یکپارچه و پایدار روستایی داشته باشد. هدف این تحقیق، برسی عوامل موثر بر گرایش ها و میزان حمایت ساکنین از توسعه گردشگری در نواحی روستایی بخش سلطانیه می باشد. این تحقیق به لحاظ روش از نوع پیمایشی مبتنی بر استفاده از پرسشنامه می باشد. جامعه آماری به دو گروه خانوارهای ساکن وگردشگران ورودی به منطقه تقسیم و از روش نمونه گیری طبقه ای نسبی با حجم نمونه 190 نفر (روش کوکران) استفاده شد. به منظور تحلیل متغیرهای مورد مطالعه، با استفاده از نرافزار spss و روش های آماری همبستگی، رگرسیون و آزمون های آماری ناپارامتریک استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که که بین افزایش فاصله از کانون گردشگری منطقه (شهر سلطانیه) و میزان حمایت ساکنین از توسعه گردشگری رابطه معناداری وجود دارد بدین صورت که با افزایش فاصله از کانون میزان حمایت ساکنین نیز کاهش می یابد. بطوری که جوامعی که نزدیک به کانون گردشگری منطقه بوده از منافع حاصل از گردشگری متنفع شده بنابراین نگرش مثبت تری نسبت به جوامع دور تر اند و هنوز از آثار و منافع توسعه گردشگری سودی نبرده اند دارند.

دهیاری ها به عنوان سازمان های عمومی غیردولتی می باشند که اخیراً در نظام مدیریت روستایی کشور مطرح شده اند و اداره امور محلی را با نظارت روستاییان از طریق شوراهای اسلامی روستا به انجام می رسانند و در حوزه خدمات عمومی وظایفی دارند. تأسیس این نهاد را می توان اقدام مهمی در تکمیل حلقه مدیریت روستایی در فرآیند توسعه متوازن و پایدار دانست. در این تحقیق نقش و عملکرد شوراها و دهیاری بر اساس چهار بعد اجتماعی، اقتصادی، محیطی و کالبدی مورد بررسی قرار گرفته است. روش پژوهش در این تحقیق توصیفی- تحلیلی مبتنی بر پرسش نامه است. داده های تحقیق در 22 روستای دهستان سررود جنوبی با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب و از طریق پرسش نامه با 303 نفر از سرپرست خانوارها تکمیل شد. به منظور تحلیل متغیرهای مورد مطالعه، از نرم افزار spss و روش های آماری و آزمون های آماری ناپارامتریک همبستگی و کروسکال والیس، استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد که وضعیت اقتصادی و اجتماعی روستاها رابطه معنی داری با عملکرد شوراها و دهیاری دارد. همچنین دهیاری و شوراها در روستاهای پرجمعیت به دلیل دریافت سرانه اعتباری بیشتر موفق تر از روستاهای کوچک عمل کرده است. میانگین رتبه پاسخ های به دست آمده از عملکرد شورا و دهیار در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، محیطی و کالبدی نشان داد که دهیاری و شوراها در انجام وظایف مربوط به بعد اجتماعی موفق تر از سایر ابعاد عمل کرده اند. و کمترین ارزیابی صورت گرفته از دید جامعه نمونه مربوط به بعد اقتصادی می باشد.

چکیده زلزله همه ساله در گوشه و کنار جهان رخ داده و تلفات و خسارات فراوان برجای می گذارد که این خسارات پرداختن به بحث بازسازی و چگونگی کم و کیف آن بعد از زلزله را موجب می شود. پرداختن به بحث بازسازی بعد از زلزله بایستی تمامی جنبه های آن به صورت جامع علمی و کاربردی صورت گیرد تا یک بازسازی موفق اعمال شود جوانب بازسازی موفق شامل در نظر گرفتن معماری بومی ، نظامهای حمایتی ، مشارکت وسیع و گسترده مردم و در نهایت رضایتمندی مردم می باشد . هدف این تحقیق ارزیابی فرایند بازسازی و متغیرهای موثر بر موفقیت فرایند بازسازی در دهستان شیروان از توابع بروجرد است . این تحقیق به لحاظ روش از نوع پیمایشی مبتنی بر استفاده از پرسشنامه می باشد. جامعه آماری شامل سرپرستهای خانوار دهستان مورد مطالعه می باشد که از روش نمونه گیری سهمیه ای با حجم نمونه 190 نفر (روش کوکران) استفاده شد. به منظور تحلیل متغیرهای مورد مطالعه، با استفاده از نرافزار spss و روش های آماری همبستگی، رگرسیون، آزمون t و آزمون های آماری ناپارامتریک استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که بین بازسازی و استفاده از نظامهای حمایتی رابطه معناداری وجود دارد یعنی پرداخت وام از سوی دولت ضریب موفقیت فرایند بازسازی را بالا برده است که هیچکدام از دو متغیر مشارکت مردم و معماری بومی تاثیر براین ارتباط نداشته اند و همچنین بین مشارکت مردم و بازسازی و معماری بومی و تطابق آن با بازسازی های صورت گرفته هیچگونه رابطه ای وجود ندارد . واژگان کلیدی : بازسازی، مشارکت مردم، معماری بومی، نظامهای حمایتی، دهستان شیروان

با گسترش روزافزون مهاجرت های روستایی، کاهش درآمد خانوارهای روستایی و افول کشاورزی روستایی، نیازی روزافزون به فعالیتی جایگزین و در عین حال مکمل برای کشاورزی، در نواحی روستایی احساس می-شود تا به منظور توسعه پایدار روستایی، امکان بهره مندی روستاییان، از معیشت پایدار فراهم آید. در این راستا گردشگری روستایی به ویژه اکوتوریسم روستایی به عنوان بخشی از این صنعت می تواند علاوه بر حفظ ارزشها و باورها، با ایجاد فرصتهای شغلی و کسب درآمد برای ساکنین محلی و توسعه ساختارهای زیربنایی امکان توسعه پایدار و یکپارچه روستایی را فراهم سازد. از این رو برنامه ریزی در جهت گسترش و توسعه اکوتوریسم بر پایه توسعه پایدار اقتصادی، در راستای رشد و تعالی جامعه روستایی موثر می باشد. این پژوهش با اهداف امکان سنجی توسعه اکوتوریسم در مناطق روستایی بخش شاهرود، ضمن بررسی امکانات و توان های توسعه اکوتوریسم منطقه به روش پتانسیل سنجی، با ارائه راهبردهایی به روشswot انجام گرفته است. در این راستا، شناسایی و تعیین نقاط ضعف و قوت و فرصت و تهدیدها با نظر کارشناسان و کار ارزش گذاری، تجزیه و تحلیل شاخص های مهم برای توسعه اکوتوریسم در منطقه مورد مطالعه با نظرخواهی از مسئولین به صورت پرسشنامه صورت گرفته است. برای رسیدن به اهداف تحقیق، با استفاده از تحلیلswot 24نقطه قوت و فرصت و 32 نقطه ضعف و تهدید در شاهرود شناسایی شد که نشان از آسیب پذیری منطقه دارد و نیازمند بازنگری و ارائه سیاستهای صحیح می باشد. همچنین جهت مکانیابی اماکن اقامتی- تفریحی در منطقه مورد مطالعه از روشahp استفاده شده است. برای مکان یابی مربوطه، شاخص های دسترسی، دوری و نزدیکی به جاذبه ها، فاصله از زمین های کشاورزی، دسترسی به تسهیلات آب و برق و غیره در نظر گرفته شده است.

پیوندهای روستایی-شهری در یک ناحیه زمینه ساز شکل گیری شبکه ی استخراج مازاد محصولات کشاورزی و سایر تولیدات روستایی به طرف مراکز مصرف و بازارهای شهری است. پس با توجه به شرایط جامعه روستایی کشور، سکونتگاه های روستایی می توانند در تعامل دو سویه و پایدار با شهرها(صنایع شهری) به عنوان بازیگران اصلی در توسعه تاثیر گذار باشند. پیوند نقاط روستایی با صنایع فرآوری مواد لبنی که عمدتا در حوزه ی پیرامونی شهر استقرار یافته اند از طریق واحد های جمع آوری و یا عوامل جمع آوری شیر ایجاد می گردد. حاصل عملکرد هر یک از این اجزا زمینه ی شکل گیری شبکه-های تولید و جمع آوری شیر را فراهم می کند که در حقیقت به عنوان ضرورتی نوین در اتصال عملکرد صنعتی کانون های شهری با عملکرد کشاورزی (دامداری) روستا های ناحیه قلمداد می گردد. این تحقیق با هدف ارزیابی کارایی تولید و جمع آوری شیر با تاکید بر پیوندهای روستایی-شهری انجام گرفته است. برای بررسی این موضوع از دو روش اسنادی و میدانی از طریق روش تحقیق توصیفص – تحلیلی استفاده شده است. در فرایند عملیات میدانی، سه نوع پرسش نامه تهیه گردید. پرسش نامه اول توسط نخبگان روستایی و پرسش نامه دوم توسط شیر آوران و پرسش نامه سوم از ایستگاه ها و مراکز جمع آوری شیر از طریق نمونه گیری مطبق از 42 روستای بخش تکمیل گردیدند. به منظور تحلیل داده ها، از نرم افزار spss وexcel و cplex و آمارهای توصیفی و استباطی استفاده شده است نتاج تحقیق بیانگر آن است که ایجاد زیر ساخت ها و امکانات برای جمع آوری، فرآوری و بازاریابی محصولات لبنی پیش نیاز اساسی برای توسعه فعالیت های لبنی می باشد. لذا در راستای تنوع بخشی به درآمدهای حاصل از بخش کشاورزی، توجه به چگونگی تولیدات دامی بویژه فرآوردهای شیر و محصولات این بخش، همراه با کاهش هزینه های تولید می تواند به افزایش درآمد ها و سطح رفاه روستائیان و ایجاد اشتغال و تنوع شغلی و در نهایت به پایداری اقتصادی منجرشود.

هدف پژوهش حاضرشناخت و بررسی علل افت تحصیلی دانش آموزان سال اول دبیرستان در درس ریاضی شهرستانهای استان تهران می باشد برای انجام این تحقیق ابتدا از مناطق 20گانه شهرستانهای استان تهران و مناطق ری 1 وری 2 و قرچک، اسلامشهر، دماوند، به صورت نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای انتخاب و سپس براساس جدول استانداردمورگان300 دانش آموز سال اول دبیرستان مدارس دولتی و 60 معلم ریاضی سال اول دبیرستان انتخاب و برای معلمان یک پرسشنامه 31 سئوالی، شش گزینه ای و برای دانش آموزان یک پرسشنامه 35 سئوالی شش گزینه ای در نظرگرفته شده است که سوالهای تحقیق عبارتنداز: 1- آیافقدان انگیزه در دانش آموزان موجب افت تحصیلی ریاضی می شود؟ 2- آیانارسایی در برنامه ریزی آموزشی موجب افت تحصیلی ریاضی می شود؟ 3- آیاعوامل اجتماعی موجب افت تحصیلی ریاضی می شود؟ 4- آیامشکلات مدرسه ای موجب افت تحصیلی ریاضی می شود؟ 5- آیامشکلات خانوادگی موجب افت تحصیلی ریاضی می شود؟ 6- آیانداشتن روش صحیح مطالعه موجب افت تحصیلی ریاضی می شود؟ 7- آیامشکلات خاص دوره نوجوانی موجب افت تحصیلی ریاضی می شود؟ پس از جمع آوری پرسشنامه ها و استخراج داده ها توسط نرم افزارهای کامپیوتری spss و excel تجزیه و تحلیل بصورت نمودارها و جداول روی داده های دو گروه معلمان وگروه دانش آموزان صورت گرفته است و از هفت سوال بالاسه سوال رد و چهار سوال که درسطح احتمال خطا پذیری 05/0=pازخی دودرجدول(07/11)بادرجه آزادی5بزرگتربوده مورد تأئید قرار گرفته ودر نهایت اینکه عوامل افت تحصیلی در درس ریاضی از نظر دو گروه عبارتنداز: 1- نداشتن روش صحیح مطالع.2- مشکلات خاص دوره نوجوانی.3 - نارسائی دربرنامه ریزی آموزشی.4- فقدان انگیزه دردانش آموزان

چکیده مواد زائد جامد، جزء جدایی ناپذیر زندگی انسان بوده و تولید انواع این زایدات در کمیت و کیفیت های مختلف یکی از مهم ترین معضلات زیست محیطی عصر حاضر است. آلودگیهای هوا، آب و خاک ناشی از عدم مدیریت صحیح و عدم انتخاب جایگاه مناسب جهت دفن پسماند مشکلاتی را برای محیط زیست روستاییان ایجاد می کند. به همین علت جهت کاهش پیامدهای منفی پسماندها استفاده از ابزارها و فناوریهای مناسب ضروری می باشد. یکی از بخش های مهم در مدیریت مواد جامد روستایی، یافتن مکان مناسب جهت دفن زباله است. این تحقیق با هدف تعیین نقش مدیریت پسماند در توسعه پایدار دهستان حسین آباد با استفاده از نرم افزار gis و فرایند تحلیل سلسله مراتبی اجرا شده است. در این مطالعه پارامترها، معیارها و ضوابط انتخاب مکانهای مناسب برای دفن بهداشتی مانند زمین شناسی، راههای دسترسی، نقشه شیب، نقشه کاربری اراضی، فاصله از مناطق مسکونی، نقشه خاک منطقه، نقشه شبکه هیدروگرافی و آبهای زیرزمینی شناسایی گردیدند. استانداردهای مختلف از جمله استاندارد های مربوط به سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت کشور و تجربیات جهانی شناسایی، و ارزیابی گردیدند. سپس با استناد به ضوابط و استانداردهای ملی و جهانی و با اعمال فاکتورهای محدود کننده با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی(gis) مکان های مناسب در سطح منطقه تعیین گردیدند. به منظور ادغام لایه ها و اخذ نتایج از منطق فازی استفاده شد. به طوری که با استفاده از تلفیق منطق فازی در نرم افزار gis و فرایند تحلیل سلسله مراتبی (a.h.p) سه محل دفن نهایی برای دفن زباله های دهستان حسین آباد تعیین گردید. مکان دفن شماره 1این نقطه در 2 کیلومتری شمال غربی روستای خونداب واقع شده است، که موقعیت این نقطه نسبت به روستای علی آباد واقع در 4.5 کیلومتری شمال شرقی این روستا می باشد. همچنین فاصله این قسمت نسبت به روستای هسنیجه 16 کیلومتری شمال غربی و نسبت به روستای حسین آباد 22 کیلومتری شمال غربی می باشد. مکان دفن شماره 2در 3 کیلومتری غرب روستای هسنیجه واقع شده است.که موقعیت این نقطه نسبت به مرکز دهستان(روستای حسین آباد) 10 کیلومتری شمال غربی می باشد.مکان دفن شماره 3در 2 کیلومتری شمال شرقی روستای حسین آباد قرار گرفته است. واژگان کلیدی: مدیریت پسماند، توسعه پایدار، مکانیابی، سیستم اطلاعات جغرافیایی(gis).

نظام مدیریت روستایی ایران طی سالیان طولانی به لحاظ ساختارهای اجتماعی تحولات و دگرگونی های پیچیده ای داشته است. خلاء مدیریت کارآمد و اصولی در روستاها در تمامی ادوار مشکلات عدیده ای را برای روستاییان ایجاد کرده است. با انتخابات شوراهای اسلامی در سال 1382، تجربه اجرایی جدیدی در عرصه مدیریت روستایی شکل گرفت که همان راه اندازی دهیاری ها بود. بر اساس قانون وظایف شوراها و دهیاران حوزه های مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و زیست محیطی مناطق روستایی را شامل می شود. از جمله وظایف آن ها عبارت از اجرای طرح های عمرانی در چارچوب طرح هادی، بررسی و شناخت کمبودها و نیازها، بهبود وضع زیست محیطی روستاها می باشد. عناصر و ابعاد اساسی کیفیت زندگی متأثر از مدیریت روستایی اقتصادی، بعد اجتماعی و فرهنگی، بعد زیست محیطی و بعد کالبدی است. به طور خیلی ساده، می توان گفت که کیفیت زندگی منعکس کننده شرایط زندگی و رفاه افراد است. هدف تحقیق حاضر ارزیابی تأثیر مدیریتی شوراها و دهیاری ها در کیفیت زندگی روستایی دهستان کرسف شهرستان خدابنده با توجه به دیدگاه ساکنین بود. تجزیه و تحلیل داده ها در محیط excel و spss انجام شد. برای بررسی تأثیر عملکرد شوراها و دهیاری ها بر کیفیت زندگی روستاییان از آزمون ها کای اسکوار و کروسکال والیس وبرای مقایسه کیفیت زندگی در روستاهای دارای دهیاری و فاقد دهیاری از آزمون یو مان ویتنی استفاده شد. نتایج نشان دهنده معنی دار بودن تأثیر عملکرد دهیاری ها در ابعاد اقتصادی و کالبدی بود. تأثیر عملکرد دهیاری ها در ابعاد زیست محیطی و اجتماعی و تأثیر عملکرد شوراها در هیچ کدام از ابعاد بررسی شده معنی دار نبود. هم چنین نتایج نشان داد که از 8 شاخص آموزشی، زیست محیطی، شبکه های حمایت اجتماعی، اقتصادی، سلامتی و امنیت، محیط مسکونی، زیر ساخت ها، گذران اوقات فراغت مورد مقایسه در 7 شاخص تفاوت معنی دار بین روستاهای دارای دهیاری و بدون دهیاری وجود داشت. تنها در حیطه گذران اوقات فراغت تفاوت مشاهده شده معنی دار نبود.

مفهوم سرمایه اجتماعی، یک مفهوم فرا رشته ای است که طی پانزده سال اخیر مورد توجه بسیاری از شاخه های علوم انسانی قرار گرفته است. این مفهوم در تحلیل های اجتماعی و اقتصادی پیرامون توسعه جوامع روستایی نیز، مطرح شده و بر منابع موجود در روستا تأکید دارد. این منابع شامل: روابط انسانی، شبکه ها و نهادها در ساختارهای اجتماعی است؛ لذا به منظور رسیدن به توسعه روستایی، دسترسی به سرمایه اجتماعی از ضروریات می باشد. در این پژوهش سه شاخص مد نظر پانتام (اعتماد، مشارکت و شبکه ها) در رابطه با سرمایه اجتماعی در توسعه روستایی مورد بررسی قرار گرفته است. در این میان فاکتور اثر گذار بر سرمایه اجتماعی هر منطقه، می تواند نوع کیفیت زندگی آن منطقه باشد، لذا در این پژوهش متغیرهای زمینه ای، بعد ذهنی و بعد عینی کیفیت زندگی و متغیرهای توسعه اقتصادی، اجتماعی و کالبدی به همراه سرمایه اجتماعی سنجیده شد. جهت تحلیل یافته ها و بررسی فرضیه های تحقیق؛ شامل: 1 - بین افزایش سرمایه اجتماعی و بالا رفتن کیفیت زندگی رابطه معناداری وجود دارد. 2- بین افزایش سرمایه اجتماعی و توسعه روستایی در ابعاد اقتصادی- اجتماعی و کالبدی رابطه معناداری وجود دارد. از روش های آماری ضریب همبستگی، رگرسیون چند متغیره، تحلیل واریانس، آزمون t، کروسکال والیس، تحلیل مسیر، مدل موریس و مدل تاپسیس استفاده شده است. داده های این تحقیق در 25 روستای دهستان مشهد میقان شهرستان اراک، با روش نمونه گیری انتخاب شدند، و از طریق پرسشنامه خانوار 135 نفر و پرسشنامه مسئولین 13 نفر جمع آوری شد. تحلیل نتایج نشان داد که، فاکتور مشارکت اجتماعی بیشترین تأثیر را بر روی کیفیت زندگی دهستان مشهد میقان داشته است. همچنین افزایش سرمایه اجتماعی با توسعه روستایی در بعد اجتماعی و کالبدی رابطه مثبت و کاملاً معنادار دارد. کلید واژه ها : سرمایه اجتماعی، کیفیت زندگی، توسعه روستایی، دهستان مشهد میقان

مهمترین بعد روابط شهر و روستا بعد اقتصادی آن است. در این بین جریان سرمایه ها پویاترین بخش روابط اقتصادی شهر و روستا می باشد. در ایران با توجه به ساختار اقتصادی کشور، جریان های سرمایه از گذشته تاکنون مابین سه رکن اقتصاد شهری، اقتصاد روستایی( و عشایری) و اقتصاد دولتی در جریان بود. در این تحقیق به بررسی علل خروج سرمایه از روستا به شهر و نقش سیاست های تشویقی دولت در جذب سرمایه ها در روستا پرداخته می شود. جهت بررسی روند سرمایه ها در کشور، شهرستان زنجان به همراه 6 روستای بزرگ پیرامونی آن از بین 22 روستای بالای 1000 خانوار شهرستان زنجان از طریق روش نمونه گیری احتمالی طبقه بندی و ساده انتخاب گردید و بر طبق آن دو فرضیه تعریف شد که در فرضیه نخست، عامل اصلی خروج سرمایه ها از روستا، بازدهی بالای سرمایه و انعطاف پذیری آن در اقتصاد شهری، در نظر گرفته و در فرضیه دوم نیز تسهیلات و اعتبارات دولتی را عاملی موثر در جذب سرمایه ها به روستا در نظر گرفته شد. از آنجا که واحد مورد مطالعه سرپرستان خانوار می باشند با توجه به فرمول کوکران 286 نفر تعیین شدند که بصورت تصادفی افراد تعیین و اطلاعات مورد نیاز تهیه شد. روش تحقیق در این مطالعه روش تلفیقی می باشد که نیاز به دو داده کمی و کیفی داشت. روش گردآوری اطلاعات از طریق کتابخانه ای و میدانی(پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده) بوده و روش تجزیه و تحلیل اطلاعات از طریق آمارهای توصیفی( میانگین، میانه، توزیع فراوانی) و آمار استنباطی( ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل واریانس و انحراف معیار، آزمون فریدمن و تی تست تک نمونه ای ) انجام گردید. در فرضیه نخست با توجه به طرح 5 عامل مهم در خروج سرمایه، عامل نقش سیاست ها و مدیریت دولتی در خروج سرمایه ها عامل اصلی گردید، در نتیجه فرضیه نخست رد شد. در فرضیه دوم نیز با توجه به داده های پرسش نامه، از روش همبستگی و روش کیفی، جهت تحلیل داده ها استفاده شد که در پایان فرضیه دوم نیز رد شد و نشان داد که چندان سیاست های تشویقی دولت سبب جذب سرمایه های شهری و روستایی در روستاها نشده است. در پایان تحقیق نیز پس ارائه نتایج تحقیق، پیشنهادهایی جهت اصلاح فرایند خروج سرمایه ها از روستا به شهر و افزایش اثر بخشی اعتبارات و تسهیلات دولتی به روستاهای مورد مطالعه ارائه شد

بیکاری و کمبود فرصت های شغلی از مشکلات اصلی روستاها است. کاهش شاغلان بخش کشاورزی این واقعیت را نشان می دهد که در آینده، افزایش اشتغال در نواحی روستایی در گرو توسعه بخش های صنعت و خدمات است. امروزه توجه به روحیه کارآفرینی بین روستاییان و از جمله کشاورزان از مهم ترین راهکارهای توسعه روستایی محسوب می شود. بدین صورت که کارآفرینی می تواند از طریق ایجاد اشتغال، بهبود کیفیت زندگی ، توزیع مناسب درآمد و بهره برداری بهینه از منابع، نقش مهمی در توسعه ی روستایی داشته باشد. تحقیق حاضر به ارزیابی ظرفیت های نواحی روستایی جهت توسعه کارآفرینی و توانمندسازی روستاها از دو روش کتابخانه ای و میدانی از طریق روش تحقیق توصیفی- تحلیلی پرداخته است. در روش میدانی از پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده استفاده گردید. تعداد نمونه ها برای تکمیل پرسشنامه، 196 نمونه از خانوارهای ساکن در بخش شال و مسئولین بوده است. برای تحلیل پرسشنامه از نرم افزار spss و تحلیل های توصیفی (میانه، میانگین، واریانس، انحراف معیار) و استنباطی (تحلیل مسیر، تحلیل همبستگی، آزمون های t تک نمونه ای، فریدمن، کای دو) استفاده گردید. نتایج نشان داد که ظرفیت های فردی، اقتصادی، اجتماعی و زیرساختی برای توسعه کارآفرینی در حد پایین ارزیابی شده است و همچنین بین ویژگی های فردی، سطح تحصیلات و میزان درآمد و سن با زمینه های کارآفرینی همبستگی مثبت و معناداری وجود دارد؛ و یافته های تحقیق نشان داد که ظرفیت فردی و زیرساختی بیشترین تاثیر را بر توسعه کارآفرینی دارند و افزایش زمینه های کارآفرینی منجر به توانمندی اقتصادی و اجتماعی نواحی روستایی خواهد شد.

دسترسی به فناوری های نوین، از عوامل اصلی دستیابی به توسعه روستایی در کشورهای در حال توسعه به شمار می رود. با آغاز قرن بیست و یکم، نقش و جایگاه فناوری‎های نوین از جمله فناوری اطلاعات و ارتباطات در فرآیند دستیابی به توسعه بیش از گذشته هویدا شده است. امروزه فناوری اطلاعات و ارتباطات نقش پایه ای در رشد و توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جوامع، به ویژه جوامع محروم روستایی ایفا کرده و یکی از رویکردهای مهمی است که جهت توانمندسازی و کارآفرینی روستاییان در این نواحی پیشنهاد می شود. تحقیق حاضر به بررسی قابلیت ها و چالش های فن آوری اطلاعات و ارتباطات در توانمندسازی و کارآفرینی روستاییان با استفاده از دو روش کتابخانه ای و میدانی از طریق روش تحقیق توصیفی- تحلیلی پرداخته است. در روش میدانی از پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده استفاده گردید. تعداد نمونه ها برای تکمیل پرسشنامه، 169 نمونه از خانوارهای 10 روستای دهستان بدر بوده است. برای تحلیل پرسشنامه ها از نرم افزار spss و تحلیل های توصیفی (میانه، میانگین، واریانس و انحراف معیار) و استنباطی (تحلیل مسیر، تحلیل واریانس، آزمون چند متغیره و آزمون توکی) استفاده گردید. نتایج نشان داد که ظرفیت های فردی، اقتصادی، اجتماعی و کالبدی در حد پایین ارزیابی شده است و یافته های تحقیق نشان که ظرفیت های فردی و کالبدی بیشترین تاثیر را بر توسعه کارآفرینی و توانمندسازی روستاییان دارند.

مخاطرات طبیعی بخش جدانشدنی از زندگی بشر بوده و پیوسته از زمان خلقت بشر تا کنون وجود داشته است. این مخاطرات همواره منجر به خسارتهای مالی، جانی و محیطی گسترده ای در زندگی انسان شده و در نهایت موجب کاهش سطح توسعه در مناطق مختلف می گردد. نواحی روستایی با توجه به بخش تولیدی و غیر تولیدی خود که بر پایه منابع طبیعی استوار است بیش از پیش در معرض خسارات و پیامدهای این مخاطرات قرار می گیرند. نواحی روستایی منطقه سیستان به لحاظ شرایط اقلیمی و هیدرولوژی نامساعد، همواره در معرض مخاطراتی همچون خشکسالی و به تبع آن فرسایش بادی و طوفان شن قرار دارند. در همین راستا اهداف تحقیق حاضر ارزیابی اثرات خشکسالی و طوفان شن و نقش آن در روند توسعه و آسیب پذیری در نواحی روستایی و همچنین بررسی نقش مدیریت سانحه در کاهش این اثرات در این منطقه می باشد. در جهت رسیدن به این اهداف، فرضیات تحقیق مبنی اثرات خشکسالی و طوفان شن بر افت توان اقتصادی و تخریب منابع تولید، کاهش سطح رفاه اجتماعی و زیست محیطی و نیز عدم ظرفیت سازی لازم جهت مدیریت سانحه در سطح روستاهای منطقه تهیه و تدوین گردید. روش انجام تحقیق از نوع توصیفی-تحلیلی مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و میدانی است. در مطالعات میدانی تعداد 195 پرسشنامه در میان 1890 خانوار در 15 روستای دهستان ادیمی شهرستان زابل توزیع گردید. تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق با استفاده از آزمون های پارامتری کولوموگراف- اسمیرنوف، t تک نمونه ای و ناپارامتری شامل توزیع دو جمله ای و فریدمن و همچنین روش تحلیل عاملی در محیط نرم افزار spss انجام شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد گویه هایی مورد بررسی در زمینه کاهش سطح توسعه دارای ارزیابی متوسط به بالا بوده است. خشکسالی و طوفان شن، سطح توسعه و رفاه را در این دهستان بطور جدی کاهش داده است. این کاهش در میان ابعاد اجتماعی و کالبدی خیلی کم اما در اثرات بعد زیست محیطی زیاد است. همچنین ادامه روند تاثیر گذاری این مخاطرات در دهستان ادیمی نشان از مدیریت و عدم ظرفیت سازی نامناسب از طرف نهادهای مدیریت بحران و سانحه در منطقه دارد.

در پایان نامه حاضر عملکرد بازارچه های هفتگی و کشاورزی از دیدگاه تحولات اقتصادی در شهرستان طارم مورد ارزیابی قرار گرفت. در ابتدا تعداد بازارچه ها، اعم از هفتگی و کشاورزی شناسایی شده و وضعیت کلی و موقعیت هر کدام بررسی شد. سپس با استفاده از 4 نوع پرسشنامه در قالب پرسشنامه روستاییان، مسئولین، فروشندگان بازارچه های هفتگی و خریداران محصولات کشاورزی، اطلاعات لازم جمع آوری شد. تعداد نمونه برای روستاییان 232 نمونه، برای مسئولین 31 نمونه، برای بازارچه های هفتگی 80 نمونه و برای بازارچه های کشاورزی 58 نمونه تکمیل گردید. نتایج استخراج شده از پرسشنامه ها به صورت توصیفی- تحلیلی در جداول جداگانه آورده شد. برای آزمون فرضیات مطرح شده ازt تک نمونه ای و دو نمونه ای و همچنین آزمون ویلکاکسون استفاده شد. فرضیه اول شامل نقش بازارچه ها را در افزایش اشتغال و درآمد جامعه روستایی بود که به صورت جداگانه در دو بازارچه هفتگی و کشاورزی بررسی شد. با توجه به پرسشنامه های تکمیل شده از روستاییان، و انجام آزمونt تک نمونه ای، بازارچه های هفتگی در افزایش درآمد و اشتغال جامعه روستایی نقشی نداشته است. بازارچه های کشاورزی در افزایش درآمد و اشتغال جامعه روستایی تاثیر گذار بوده است. فرضیه دوم با استفاده از آزمونt دونمونه ای و آزمون ویلکاکسون، به تاثیر بازارچه ها در کاهش نقش و نفوذ واسطه ها و کاهش پیش فروش محصولات کشاورزی در بازارچه های کشاورزی پرداخته است، نتایج در هر دو آزمون نشان داد که بازارچه های کشاورزی در کاهش نفوذ واسطه ها و همچنین کاهش پیش فروش محصولات تاثیری نداشته اند. در آخر نیز پیشنهاداتی در رابطه با بهبود وضعیت بازارچه ها از جمله سامان دهی مکان برپایی بازارچه ها، افزایش کیفیت کالا و محصولات کشاورزی، غرفه بندی فضای بازارچه ها، کمک های حمایتی دولت برای بهبود وضعیت کشاورزی منطقه ارائه شد.

با اجرای تحول تاریخی قانون هدفمند سازی یارانه ها در سال 1389، جراحی اقتصادی دوران گذر از اقتصاد یارانه ای به اقتصاد رقابتی و آزاد پس از گذشت دو دهه انتظار، عملیاتی شد و تحقیقات در مورد این موضوع را از منظر نظارت و ارزیابی اثرات بعد از اجرا، وارد عرصه جدیدی نمود. از آنجایی که طرح هدفمندی یارانه ها در رأس برنامه های تحول اقتصادی دولت قرارگرفته؛ این طرح جامعه روستایی را نیز همگام با تمامی اقشار جامعه از سیاست های خود متاثر ساخته است. در تحقیق حاضر تلاشی صورت می گیرد تا اثرات هدفمندی یارانه ها در اقتصاد خانوار (تغییر رفتار مصرفی و مدیریت هزینه)، اصلاح ساختارهای تولید روستایی و موسسات تعاونی تولید روستایی به صورت "ارزیابی حین اجرا"بررسی شود. همچنین بهینه یا نابهینه بودن الگوی میزان تخصیص یارانه های مصرفی و تولیدی بخش کشاورزی مناطق روستایی مورد ارزیابی قرار گیرد. نوع تحقیق کاربردی و روش پژوهش، توصیفی و تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای- اسنادی و میدانی که جهت تجزیه و تحلیل داده های حاصل از پرسش نامه، از دو روش آمار توصیفی و آمار استنباطی( آزمونt تک نمونه ای و t دو نمونه ای، آزمون رتبه ای فریدمن، یومان ویتنی و همبستگی) و جهت تجزیه و تحلیل داده های حاصل از رایزنی و مصاحبه با کارشناسان و خبرگان، برای تعیین الگوی بهینه تخصیص یارانه های بخش کشاورزی به مصرف کنندگان و تولیدکنندگان، از روش تحلیل سلسله مراتبی بازه ای(iahp) استفاده شده است. نتایج نشان می دهد، اثربخشی طرح هدفمندی یارانه ها در جوامع روستایی به روش کنونی ( توزیع یارانه به صورت نقدی به تمام اقشار)، در شاخص های اقتصادی و ساختارهای تولید روستایی، اثربخشی مطلوبی نداشته است که با توجه به آزاد سازی و افزایش سطح عمومی قیمت ها (قیمت نهاده ها وحامل های انرژی) ، قدرت خرید روستائیان و اهمیت یارانه نقدی کاهش یافته و وجود بافت های فرسوده مساکن روستایی (از منظر هدر رفت انرژی)، همچنین غلبه سیستم ناکارآمد و سنتی کشاورزی، در "کوتاه مدت" امکان صرفه جویی، تغییر سبک مصرف و اصلاح ساختارهای تولید(به ویژه تغییر شیوه تولید به شیوه تولید تعاونی) وجود ندارد. لیکن مقایسه یارانه ی تولیدی و مصرفی بخش کشاورزی این شهرستان در حالت بهینه و الگوی قبل از هدفمندی یارانه ها (تا 1388) نشان می دهد که در الگوی قبلی، سهم یارانه های مصرفی بخش کشاورزی 85/72 درصد بوده که به مراتب بیش تر از سهم 15/27 درصدی یارانه های تولیدی در این بخش است و بهینه نیست. از اینرو، بر اساس الگوی بهینه می بایست 94/85 درصد سهم کل یارانه های کشاورزی به بخش تولیدی و 06/14 درصد باقی مانده به بخش مصرفی آن تخصیص یابد که این امر بر خلاف الگوی فعلی( توزیع یارانه ها به صورت نقدی به تمام اقشار)، نیازمند یک تعدیل79/58 درصدی در کل یارانه های بخش کشاورزی الگوی قبل از هدفمندی یارانه ها در جوامع روستایی می باشد. کلمات کلیدی: سیاست های تعدیل ساختاری- اقتصاد روستایی- رفتار مصرفی- تحلیل سلسله مراتبی بازه ای

کشور ایران به لحاظ موقعیت جغرافیایی از مناطق فعال جهان از نظر بروز مخاطرات طبیعی و به ویژه زمین لرزه است، به طوری که از نظر میانگین سالانه ی بیشترین تعداد مطلق جمعیت در معرض خطر زمین لرزه، در جایگاه هفتم آسیا و سیزدهم جهان قرار دارد. با نگاه اجمالی به نقشه های پهنه بندی زمین لرزه، می توان دریافت که بیشتر سکونتگاه های پرجمعیت روستایی و شهری کشور در دامنه های البرز و زاگرس واقع اند که از لحاظ تهدید مخاطرات طبیعی و به ویژه زلزله آسیب پذیری نسبتاً بالایی دارند. به همین خاطر تأکید این پژوهش، بررسی ظرفیت ها و آسیب پذیری سکونتگاه های روستایی در برابر خطر زمین لرزه در مناطق روستایی دهستان سنبل آباد می باشد. پژوهش حاضر درصدد بررسی میزان ظرفیت های اجتماعی، اقتصادی، نهادی، کالبدی و طبیعی مناطق روستایی مورد مطالعه به منظور مقابله با تأثیرات مخاطره زلزله و تبیین عملی نقش توسعه ظرفیتی و یا تقویت ظرفیت های موجود با هدف کاهش تأثیرات زمین لرزه در منطقه روستایی مورد مطالعه است. نوع تحقیق کاربردی، روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، و جامعه آماری تحقیق تمام روستاهای دهستان سنبل آباد می باشد. در فرایند عملیات میدانی دو نوع پرسشنامه تهیه گردید که پرسشنامه اول توسط224 نفر سرپرست خانوار انتخاب شده از طریق نمونه گیری تصادفی، مطبق از تمام شماری 11 روستای دهستان و پرسشنامه دوم توسط 45 نفر از مسئولین روستایی این دهستان تکمیل گردیدند. در تحقیق حاضر، روش گردآوری اطلاعات به دو طریق کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده) صورت پذیرفت و به منظور تحلیل داده ها از نرم افزارspss و آماره های توصیفی(میانگین و میانه) و استنباطی (آزمون فریدمن، تی تست تک نمونه ای، تحلیل واریانس و تحلیل مسیر) استفاده شده است. و نتایج تحقیق، از کافی بودن ظرفیت های موجود در دهستان مورد مطالعه برای کاستن از تأثیرات و آسیب پذیری خطر زمین لرزه حکایت دارد.

سیاره زمین به عنوان مکان زندگی و فعالیت جوامع انسانی یک محیط مخاطره آمیز توصیف شده است که در آن وقوع مخاطرات طبیعی (نظیر سیل، زلزله، توفان و گردباد و...) و به تبع آن بروز سوانح طبیعی، در اغلب موارد تأثیرات بسیار مخربی را بر روی سکونتگاههای انسانی بجا گذاشته و خسارات و تلفات اجتماعی و اقتصادی متعددی را بر جوامع تحمیل کرده است، در این بین جوامع روستایی به دلیل ارتباط تنگاتنگ با محیط طبیعی بیشترین اثرات را از سوانح طبیعی می بینند. در تحقیق حاضر به بررسی ظرفیت های محلی در کاهش ریسک سانحه طبیعی سیل در مناطق روستایی شهرستان کلاله پرداخته شده است. پژوهش حاضر یک پژوهش کاربردی و روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و جامعه آماری در دو سطح تحلیل سکونتگاه های روستایی (مسئولان محلی از قبیل اعضای شورای اسلامی و دهیاری) و خانوار استوار است که با استفاده از روش نمونه گیری کوکران در سطح سکونتگاهای روستایی 30 روستا و در سطح خانوار 242 مورد به عنوان نمونه انتخاب شده است. روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه) و روش تجزیه و تحلیل اطلاعات هم با استفاده از آمار توصیفی (میانگین و توزیع فراوانی) و آمار استنباطی (ضریب همبستگی پیرسون، آزمون tتک نمونه ای، فریدمن، تحلیل واریانس، رگرسیون چند معیاره و تحلیل خوشه ای و تحلیل مسیر) صورت گرفت. نتایج تحقیق نشان می دهد که ظرفیت های محلی هم در سکونتگاه ها و هم در سطح خانوار در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، کالبدی- محیطی، نهادی در منطقه مورد مطالعه بالاتر از حد متوسط می باشد. در این بین در سطح سکونتگاه های روستایی افزایش ظرفیت اقتصادی دارای بیشترین اثر در کاهش ریسک سانحه سیل دارد در سطح خانوار نیز ظرفیت کالبدی- محیطی بیشترین اثر را در کاهش ریسک سیل در منطقه مورد مطالعه دارد بررسی بین توسعه و آسیب پذیری هم نشان می دهد که روستاهای با آسیب پذیری زیاد از لحاظ توسعه در سطح پایین تری قرار گرفته اند.

چکیده : بیکاری و کمبود فرصت های شغلی از چالش های اصلی توسعه مناطق روستاها در کشور های در حال توسعه به شمار می آید. کاهش شاغلان بخش کشاورزی این واقعیت را نشان می دهد که در آینده، افزایش اشتغال در گرو ایجاد تنوع در سایر بخش های اقتصادی از جمله صنعت، خدمات و یا بخش های وابسته به بخش کشاورزی است. امروزه توجه به ایجاد اشتغال و تنوع شغلی در روستاها از مهم ترین راهکارهای توسعه روستایی محسوب می شود. بدین صورت که دامداری ها سنتی و نیمه صنعتی می تواند از طریق ایجاد اشتغال، توزیع درآمد و بهبود وضعیت روستاها جهت دست یابی به توسعه پایدار برای بهره برداری بهینه از منابع، نقش مهمی در توسعه روستایی داشته باشد. تحقیق حاضر به ارزیابی نقش اقتصادی و اجتماعی دامداری های سنتی و نیمه صنعتی در تنوع شغلی و توسعه پایدار روستایی با استفاده از دو روش کتابخانه ای و میدانی (پرسش نامه، مصاحبه و مشاهده) با رویکرد توصیفی-تحلیلی پرداخته است. تعداد نمونه های انتخاب شده برای تکمیل پرسش نامه، شامل 237 نمونه از خانوارهای ساکن در دهستان زمکان و 25 پرسش نامه از دهیاران و مسئولین بوده است. برای تحلیل پرسش نامه از نرم افزارspss جهت تحلیل های توصیفی (میانه، میانگین، انحراف معیار) و استنباطی (آزمون t تک نمونه ای و دو نمونه ای، آزمون ویلکاکسون، آزمون رگرسیون و تحلیل مسیر) استفاده گردیده است. نتایج نشان داد که رشد و توسعه دامداری ها تأثیر مثبتی بر درآمد و اشتغال منطقه مورد مطالعه داشته است و همچنین باعث افزایش رفاه و بهبود دسترسی روستاییان به خدمات و امکانات زیر ساختی شده است به طوری که فعالیت دامداری ها با روند فعلی می تواند در دراز مدت به توسعه اقتصادی و اجتماعی ناحیه مورد مطالعه و افزایش سطح پایداری روستاهای منطقه بینجامد.

چکیده: امروزه اغلب کشورها برای دست یابی به توسعه توانمندسازی و رفاه را کامل ترین روش یافته اند. به خصوص در مورد روستاییان و اقشار آسیب پذیر. در واقع توسعه بدون توانمند سازی و رفاه مردم، خصوصاً روستاییان مفهوم ناقصی است. از مواردی که بر توانمند سازی تأثیر می گذارد هدفمند سازی یارانه ها می باشد. بر این اساس در تحقیق حاضر سعی شده است که به بررسی اثرات هدفمند سازی یارانه ها بر توانمندسازی و رفاه خانوارهای روستایی در دهستان جایدر(شهرستان پلدختر) پرداخته شود. نوع تحقیق کاربردی و روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای و میدانی می باشد. جامعه آماری تحقیق شامل سرپرستان خانوارهای روستاهای دهستان جایدر، بخش مرکزی شهرستان پلدختر می باشد که از طریق نمونه گیری تصادفی به تعداد 153 سرپرست خانوار به انجام رسید، جهت تجزیه و تحلیل داده های حاصل از پرسش نامه، از دو روش آمار توصیفی و آمار استنباطی (آزمون t تک نمونه ای و همبستگی پیرسون) استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که اثر بخشی پرداخت نقدی یارانه ها در جوامع روستایی در محدوده مورد مطالعه با توجه به افزایش هزینه های تولید محصولات کشاورزی، میزان درآمد در بخش زراعت کاهش پیدا کرده است و در بحث وضعیت پس انداز خانوارهای روستایی در محدوده مورد مطالعه به نظر می رسید که پرداخت مستقیم یارانه ها به خانوار ها موجب آن خواهد شد که بخشی از این یارانه بر اساس تمایل خانوار پس انداز شود. ولی با اجرای این طرح و افزایش نرخ تورم وضعیت پس انداز خانوارهای روستایی نسبت به قبل تغییری نداشته است. در بحث وضعیت قدرت خرید و حوزه اختیار مصرف کننده، یارانه های نقدی بهبود وضعیت قدرت خرید خانوارها را موجب شده است. در بحث کشاورزی و سطح زیر کشت، افزایش هزینه های تولید محصولات کشاورزی باعث کاهش میزان سرمایه گذاری در فعالیت های کشاورزی شده و این افزایش سرمایه گذاری در فعالیت های غیر کشاورزی را به دنبال داشته است. همچنین نتایج نشان می-دهد که اثر بخشی یارانه ها در شاخص های بهداشتی و آموزشی، میزان مالکیت ها، مشارکت سرپرستان در امور عمومی روستا، وضعیت مهاجرت و ماندگاری در روستا، وضعیت کالبدی روستا و مسکن روستایی اثر بخشی مطلوبی نداشته است. بنابراین به طور کلی می توان نتیجه گرفت که هدفمندسازی یارانه ها باعث افزایش افزایش رفاه خانوارهای روستایی شده است ولی نتوانسته توانمندسازی خانوارهای روستایی را به دنبل داشته باشد. کلمات کلیدی: یارانه نقدی، اقتصاد روستایی، رفاه، تواناسای روستایان، دهستان جایدر

چکیده با توجه به نقشموثرآبدرتوسعهزندگیانساندر دنیای امروز ودر راستای مهار و مدیریت آب، ازدهه 1950 میلادیبهبعددرجهاننهضتعظیمسدسازیشروعشدودرحالحاضرکمتررودخانهایدرجهانیافتمیشودکهسدیبرآناحداثنشدهباشد. همهسدهاباهرهدفوبرنامهایکهساختهشوندبهاجباربرایبسترسازیمخزنآن،مقداریاززمینرابهزیرآبمی برندکههرچهسدبزرگترباشداینمقداراززمینبیشترمیشود. بهفراوانیپیشآمدهاستکهدراختصاصدادنزمینبرایاحداث سدهای بزرگچندینروستایکوچکوبزرگبههمراهباغاتومزارعبهزیرآبرفتهاندوناچاراتخلیهشدهاند. یکنمونهازاینمواردسدتالواردرشهرستانبیجاراستکه 6 روستارابهطورکاملبهزیرآببردهو اراضیکشاورزی 6 روستایدیگر راهمبهمقدارزیادیبهزیرآببردهاست. هدف اینتحقیق ارزیابیاثراتاقتصادی،اجتماعیومحیطیسدتالواربرروستاهایپیرامون است. نوع تحقیق کاربردیوروشمورد استفاده توصیفی- تحلیلی می باشدو برای گردآوری داده ها از روش های کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه، مشاهده و مصاحبه) استفاده شده است. از آزمون t تک نمونه ای و کای 2 برایبررسیوتحلیلهایآماری داده هااستفادهشدهاست. دراینتحقیقازمدلswotهمبرایدرکبهترازشرایطبوجودآمدهاستفادهشدهاست. یافته های این تحقیق نشان داد که از دیدگاه ساکنین محلی احداث سد تالوار برای این روستاها اثرات توسعه ای در بر نداشته است و بر اساس آزمون t و کای 2 سد تالوار موجب افزایش مهاجرت های روستا شهری برای روستاهای مستغرق شده است و برای روستاهای پیرامون هم موجبات عدم بهبود و عدم پایداری اقتصادی را فراهم کرده است. واژگانکلیدی: ارزیابیاقتصادی-اجتماعی،سدتالوار،دهستانبابارشانی،اثراتمحیطی

یکی از مهم ترین مجموعه هایی که همواره به بحث کارآفرینی توجه ویژه داشته است، توسعه روستایی می باشد . که یکی از شناخته ترین راهبردهای توسعه روستایی، گردشگری و فرصت های مربوط به آن در زمینه کارآفرینی است. رشد و گسترش گردشگری منافع متعددی برای مناطقی که دارای توان هستند را دارد. گردشگری از مهم ترین فعالیت های انسانی معاصر است که همراه با به وجودآوردن تغییرات شگرف در سیمای زمین، اوضاع سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، منش و روش زندگی انسان ها را دگرگون می سازد. هدف از تحقیق ارزیابی ظرفیت کارافرینی در نواحی روستایی با تاکید بر گردشگری پایدار مطالعه موردی دهستان جابرانصار پرداخته شده است. که به دنبال اهداف تحقیق سوال تحقیق مطرح می شود آیا گردشگری درزمینه-ایجاداشتغال و انگیزه کارآفرینی در بین روستاییان منطقه موفق بوده است؟ نوع تحقیق کاربردی، روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، و جامعه آماری تحقیق تمام خانوارهای ساکن روستاهای دهستان جابرانصار می باشد.که 184خانوار از طریق فرمول کوکران به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای(منابع اسنادی و موارد دیگر)، میدانی (پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده) و روش تجزیه و تحلیل اطلاعات هم با استفاده از آمار توصیفی ( میانگین و توزیع فراوانی) و آمار استنباطی (ضریب همبستگی ، آماره tتک نمونه ،آزمون فریدمن، ضریب رگرسیون و تحلیل مسیر) صورت گرفت. نتایج تحقیق نشان می دهد . ظرفیت اجتماعی- فرهنگی و زیرساختی بیش ترین تاثیر بر توسعه کارآفرینی و اشتغال در راستای گردشگری پایدار را دارند. و همچنین مهم ترین مشکل منطقه مورد مطالعه در زمینه گسترش کار آفرینی در بعد اقتصادی می باشد که شاخص کمبود سرمایه گذاری را نیز شامل می شود

کارآفرینی از فعالیت هایی است که می تواند برطرف کننده بسیاری از چالش های بزرگ (همچون بیکاری، درآمد پایین، عدم تنوع اقتصادی و جز آن ) در مناطق روستایی باشد و در سایر جنبه های زندگی انسانی روستاییان نیز تأثیر مثبت گذارد . به همین علت اقتصاددانان و صاحب نظران معتقدند که کارآفرینان از عوامل اصلی و راهبردی توسعه اقتصادی اند که با استفاده از تجربیات روش-های کهنه و حذف ناکارآمدی های آنها و جایگزینی شیوه های کارآمد و نو، به نظام اقتصادی پویایی و حیات می بخشند. بنابراین امروزه یکپارچه سازی اراضی در جهان، یکی از سازه های عمده دگرگونی در بخش کشاورزی و توسعه روستایی به شمار می رود که توانسته است زمینه های توسعه کارآفرینی روستایی را فراهم کند. هدف از این پژوهش بررسی نقش کارآفرینی در توسعه روستایی با تاکید بر یکپارچه سازی کشاورزی، در دهستان خرارود- شهرستان خدابنده می باشد. جامعه آماری این تحقیق 4750 خانوار در نظر گرفته شده که 160 پرسشنامه در نظر گرفته شده است. نوع تحقیق کاربردی، روش مورد استفاده توصیفی- تحلیلی می باشد و برای گردآوری داده ها از روش های کتابخانه ای و میدانی( پرسشنامه، مشاهده و مصاحبه) استفاده شده است.جهت تحلیل یافته ها تحقیق و فرضیه ها تحقیق: شامل:1- یکپارچه سازی اراضی کشاورزی می تواند به عنوان راهکار مناسبی برای توسعه کارآفرینی روستایی در منطقه مورد مطالعه قلمداد شود،2- یکپارچه سازی اراضی کشاورزی می تواند به عنوان راهکار مناسبی برای توسعه کارآفرینی روستایی در منطقه مورد مطالعه قلمداد شود. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های(فریدمن، ویلکاکسون، رگرسیون چند متغیره، u من ویتنی) بهره گرفته شده است. یافته این تحقیق نشان داد بر اساس آزمون فریدمن و و یلکاکسون یکپارچه سازی کشاورزی توانسته است به پایداری کشاورزی و کارآفرینی در منطقه مورد مطالعه منجر شود. مدل برازش رگرسیون نشان داد که 99/0 تاثیر مثبت بر روی افزایش بهره وری مزارع از دیدگاه پاسخگویان بوده است . همچنین آزمونu من ویتنی نشان می دهد مقدار u بدست امده برای مولفه های درآمد زایی، فروش و بازار یابی و اشتغال به ترتیب برابر با 6069/3، 5000/3 و 4825/3 به ترتیب بیشترین اثرات را به دنبال داشته است.

چکیده توسعه پایداردر نواحی روستایی، از اهداف والای هرجامعه است. وقوع سوانح طبیعی(زلزله، سیل و....) به دلیل خسارات(جانی و مالی) وسیع می تواند از موانع توسعه پایدار در جوامع روستایی باشد. لذا بررسی نقش و جایگاه مدیریت پایدار روستایی(مدیریت مشارکتی) و ایجاد ظرفیتهای اقتصادی، اجتماعی، کالبدی، محیطی و نهادی در کاهش اثرات سوانحی چون زلزله را ضروری می نماید تا از ناپایداری سکونتگاههای روستا ها کاسته شود. درمحدوده دهستان معجزات، 18 روستا با جمعیت بالغ بر9111 نفر و 2545 خانوار درنزدیکی گسل های اصلی و فرعی قرار دارند، که منجر به ناپایداری سکونتگاه های روستایی می گردد. بنابراین هدف از این پژوهش، کاستن از آسیب پذیری انسانی ناشی از سوانح طبیعی و رسیدن به توسعه پایدار در این نواحی می باشد. سئوال اساسی این است که بین مدیریت مشارکتی و پایداری سکونتگاه های روستایی در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، محیطی،کالبدی و نهادی چه رابطه ای وجود دارد؟ نوع تحقیق کاربردی، روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، و جامعه آماری تحقیق شامل 12 روستا که با روش نمونه گیری تصادفی با شانس برابر انتخاب شدند. در فرآیند عملیات میدانی دو نوع پرسشنامه تهیه گردید که پرسشنامه اول توسط211 نفر سرپرست خانوار و پرسشنامه دوم توسط12 نفر از مسئولین روستایی این دهستان تکمیل گردیدند. در تحقیق حاضر، روش گردآوری اطلاعات به دو طریق کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده) صورت پذیرفت و به منظور تحلیل داده ها از نرم افزارspss و آماره های توصیفی(میانگین و میانه) و استنباطی (آزمون فریدمن، تی تست تک نمونه ای، ضریب همبستگی اسپیرمن، تحلیل عاملی و تحلیل مسیر) استفاده شده است. نتیجه تحقیق نشان می دهد، بین مدیریت مشارکتی و توسعه پایدار سکونتگاه های روستایی در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و نهادی در سطح 0.01 درصد آلفا رابطه معناداری وجود دارد. ولی در بعد زیست محیطی با توجه به ارزش همبستگی (0.100) و سطح معناداری (0.146) رابطه معناداری وجود ندارد. کلید واژه ها :مدیریت مشارکتی- توسعه پایدار – سوانح طبیعی- استان زنجان

یکی از مسائل مهم در ارتباط با مقوله گذران اوقات فراغت زنان، نحوه گذران مکانی اوقات فراغت براساس عوامل فردی، اقتصادی، اجتماعی و جغرافیایی و میزان رضایت آنان می باشد. هدف این مطالعه، بررسی نحوه گذران اوقات فراغت بانوان با تاکید بر مکانها و تاثیر ویژگیهای فردی و اقتصادی در رفتارهای فضایی فراغتی بانوان (مکان خانه و مکانهای بیرون از خانه) می باشد؛ به نحوی که بتوان به الگوهای مکانی گذران اوقات فراغت زنان دست یافت. همچنین در این مطالعه به بررسی میزان رضایت زنان از نحوه گذران اوقات فراغت و عوامل رضایت و عدم رضایت آنان پرداخته شده؛ و نیازسنجی از اولویتهای مورد نظر بانوان برای گذران اوقات فراغت نیز انجام شده تا در برنامه ریزی های آتی مد نظر قرار گیرد. این تحقیق بر مبنای هدف، تحقیق کاربردی و برحسب روش از نوع مطالعات توصیفی- تحلیلی است. ابزار گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه ، مصاحبه و مشاهده) است. جامعه آماری مورد بررسی انتخاب 4 محله از درجات مختلف اقتصادی در شهر زنجان به روش طبقه بندی شده تصادفی ساده می باشد. حجم نمونه براساس فرمول کوکران حدود 400 نفر بدست آمد که بمنظور مقایسه تطبیقی برای هر محله 100واحد تکمیل گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی (میانگین ، انحراف معیار و...) برای تحلیل متغیرهای کمی و کیفی و از آمار استنباطی برای محاسبه انواع همبستگی ها در نرم افزارهای spss وexcel استفاده گردید برای آزمون فرضیه اول (تاثیر عوامل شخصی و اقتصادی در گذران اوقات فراغت زنان) از آزمونهای پیرسون، اتا، اسپیرمن و آنالیز واریانس استفاده شد؛ که براساس نتایج، تاثیرمتغیرهای سن، محل تولد، تأهل، تعداد فرزندان، فعالیت، تحصیلات، درآمدسرانه، واحدمسکونی و محله اقامتی در نحوه گذران اوقات فراغت زنان تایید شده و فرضیه اثبات گردید. فرضیه دوم (تأثیر واحدمسکونی و محله اقامتی برمیزان رضایت بانوان) نیز از طریق آزمونهای ضریب توافق c و کروسکال –والیس مورد تأیید و اثبات قرارگرفت .در نهایت براساس بررسی های میدانی ، اولویتهای موردنظر بانوان هر محله برای گذران اوقات فراغت و پیشنهادات موثر برای گذران بهینه اوقات فراغت بانوان ارائه گردیده است .

مبادلات مرزی یکی از شاخص های اصلی در برقراری ارتباط بین کشورهای همسایه و نیز امرار معاش مردم مرزنشین می باشد که از این رو مردمان ساکن در نواحی مرزی کشورهای همسایه می توانند در قالب بازارچه های مشترک مرزی که از شناخته شده ترین روش های توسعه اقتصادی مرزنشینان به شمار می رود با هم از فرصت ها و منابع مشترک استفاده نمایند با برنامه ریزی مناسب برای می توان تثبیت جمعیت مناطق مرزنشین، اشتغال و ایجاد فرصت های شغلی، امید به زندگی، افزایش درآمد، رشد و توسعه اقتصادی و در نهایتاً توسعه پایدار در مناطق مرزی را تضمین نمود. در این تحقیق به تحلیل ارزیابی اثرات ایجاد بازارچه های مرزی بر توسعه پایدار اقتصادی روستاهای پیرامون آنها پرداخته شده و با روش توصیفی و تحلیلی به شیوه کتابخانه ای و میدانی (تجربی)- پرسشنامه و مشاهده- اثرات توسعه ای در دو مقطع قبل و بعد از تأسیس بازارچه بر نواحی روستاهای اطراف بازارچه مورد ارزیابی قرار گرفت. جامعه آماری در این تحقیق تعداد 12 روستای واقع شده در دهستان ننور می باشد، که با توجه به تعداد اندک روستاها مطالعه به صورت تمام شماری خواهد بود. که از بین 535 خانوار ساکن در دهستان 150 خانوار از طریق فرمول کوچران به عنوان نمونه انتخاب گردید. به منظور انتخاب اعضای نمونه از جامعه آماری، از دو روش شماتیک و تصادفی ساده استفاده شده است. در تحلیل وآزمون داده ها از آمارهای توصیفی و استنباطی (آزمون t test، ویلکاکسون و تحلیل عاملی بهره گرفته شده است). نتایج تحقیق نشان می دهد که ایجاد بازارچه مرزی سیرانبند توانسته است اثرات کالبدی، اقتصادی و اجتماعی مثبتی روی روستاهای پیرامون داشته باشد ولی در رابطه با قاچاق کالا و فعالیت های غیر رسمی نتوانسته اثر گذار باشد.

یکی از مهمترین چالش هایی که جوامع روستایی با آن مواجه اند، بروز سوانح طبیعی، بویژه زلزله است که با توجه به ارتباط بلافصل سکونتگاههای روستایی با محیط جغرافیایی پیرامون خود همواره منجر به بروز خسارت مادی و تلفات جانی گسترده ای در آنها می شود. با توجه به استقرار بخش عظیمی از پهنه جغرافیایی ایران در روی کمربند لرزه خیز آلپ-هیمالیا، کاهش اثرات ناگوار ناشی از سانحه زلزله از ضروریات برنامه ریزی برای نیل به توسعه ژایدار روستایی به شمار می آید. یکی از مهمترین راهبردهای مطرح در راستای کاهش آسیب پذیری زلزله، توجه به سرمایه اجتماعی سکونتگاههای روستایی (روابط متقابل، شبکه ها و نهادهای محلی، نگرش، انسجام و اعتماد) می باشد. در تحقیق حاضر به ارزیابی نقش سرمایه اجتماعی در کاهش آسیب پذیری سانحه زلزله در مناطق روستایی پرداخته شده است. نوع تحقیق کاربردی، روش تحقیق توصیفی-تحلیلی، و جامعه آماری تحقیق تمام روستاهای دهستان خرارود می-باشد، که از بین 30 روستای این دهستان 14 روستا و از 6090 خانوار ساکن در دهستان 164 خانوار با استفاده از روش نمونه گیری کوکران به عنوان نمونه انتخاب شدند. در تحقیق حاضر، روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده) بوده و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از آمار توصیفی (میانگین و توزیع فراوانی) و آمار استنباطی (آماره t تک نمونه ای، آزمون رتبه ای فریدمن، رگرسیون چندمتغیره، تحلیل مسیر و همبستگی اسپیرمن) بهره گرفته شده است. نتایج حاصل از یافته ها نشان می دهد که کلیه مولفه های سرمایه اجتماعی از دیدگاه سرپرستان خانوار و مسئولین محلی بالاتر از میانگین عددی (3) می باشد. علاوه بر این، از بین ابعاد مورد نظر اعتماد بیشترین و شبکه های محلی کمترین تاثیر را در کاهش آسیب پذیری دارا می باشد. همچنین بین آسیب پذیری و سرمایه اجتماعی در منطقه مورد مطالعه همبستگی مستقیم معکوسی وجود دارد.

روابط موجود میان شهر و روستا و چگونگی کم و کیف آن به صورتهای گوناگون بر شکل پذیری رشد و توسعه سکونتگاههای روستایی و همچنین بر روابط درونی و بیرونی آنها اثر می گذاردرابطه شهر و روستا از گذشته تاکنون دچار فراز و نشیب های فراوانی شده است و تحت تأثیر عوامل مختلف در سطوح مختلف اشکال متفاوتی به خود گرفته است. گاه باعث به وجود آمدن بستری مناسب برای توسعه منطقه¬ای شده و گاهی موجب برهم خوردن توازن شهر و روستا و در نتیجه عدم توسعه مناسب منطقه¬ای شده است. روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش توصیفی- تحلیلی است و برای استخراج داده¬های مورد نیاز از فن مطالعات کتابخانه¬ای و اسنادی بهره گرفته شده، ضمن آن که در زمینه¬ی نقشه¬های ارائه شده و اطلاعات مربوط به آن¬ها نیز از gis arc استفاده شده است. جامعه آماری نیز روستاهای پیرامونی شهر ارومیه می باشند که از بین آن ها 7 روستا به عنوان نمونه مورد مطالعه انتخاب گردیدند این روستاها دارای 5755 نفر جمعیت و 1525 خانوار با استفاده از فرمول نمونه گیری کوکران به تناسب حجم جمعیتی هر روستا، سهمیه هر یک از روستاها از تعداد نمونه ها معین شده و سپس با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده اقدام به تکمیل پرسشنامه گردید، روش گردآوری اطلاعات نیز اسنادی و از داده های کتابخانه ای و میدانی همچنین در تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش های کمی (آمار توصیفی و و کیفی استفاده شده است. پژوهش حاضر، به دنبال ارزیابی و مطالعه تغییر و تحولات فضایی کالبدی سکونتگاه های روستایی پیرامون شهر ارومیه است. مهم¬ترین یافته¬های پژوهش عبارت اند از: گسترش ازیک طرف باعث تغییرات درکاربری اراضی و از طرف دیگر موجب بهبود کیفیت زندگی و سکونتگاه های روستایی پیرامون شده است. در پایان سعی شده با توجه به نتایج تحقیق یک سری راهکار ارائه شده است.

در عصر حاضر به طور فزاینده ای بر ارزش آب به عنوان یک عنصر گرانبها و کمیاب افزوده می شود. در این میان حیات اقتصادی بسیاری از روستاهای کشور به بخش کشاورزی وابسته است، کمبود آب و عدم مدیریت بهینه آن به عنوان نهاده اصلی بخش کشاورزی می تواند به صورت چالشی اساسی بر سر راه تحقق کشاورزی پایدار به عدم امنیت غذایی به عنوان پایه رفاه اجتماعی و ناکامی در دست یابی به توسعه پایدار روستایی منجر شود. تحقیق حاضر با هدف بررسی نقش مدیریت منابع آب کشاورزی در توسعه پایدار روستایی در دهستان دزلی شهرستان سروآباد انجام گرفته است. نوع تحقیق کاربردی و روش تحقیق توصیفی- تحلیلی می باشد و گردآوری اطلاعات از طریق دو روش کتابخانه ای و میدانی صورت گرفته است. قلمرو مکانی تحقیق دهستان دزلی است که دارای 8 روستا می باشد که طبق سرشماری عمومی کشاورزی سال 1382، دارای 685 خانوار بهره بردار کشاورز بوده است که از طریق فرمول کوکران 170 خانوار به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی (میانگین و توزیع فراوانی) و آمار استنباطی (t تک نمونه ای و دو نمونه ای، آزمون رتبه ای کندال، همبستگی اسپیرمن و آزمون تحلیل مسیر) استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که بین نظام موجود (سنتی) مدیریت منابع آب و میزان اتلاف آب در اراضی کشاورزی منطقه مورد مطالعه رابطه معناداری وجود دارد. همچنین مشخص شد که مدیریت بهینه (نوین) منابع آب کشاورزی رابطه معنادار و مثبتی با افزایش راندمان و بازدهی تولید در زمین های کشاورزی و باغات منطقه مورد مطالعه دارد.

با توجه به شرایط جغرافیایی و زمین¬شناختی کشور لزوم توجه به مدیریت سوانح طبیعی و بحران¬های ناشی از آن از برنامه¬های توسعه کشور از اوایل دهه 1370 مورد توجه برنامه¬ریزان قرار گرفته است. بنابراین، با توجه به اهمیت فعالیت های پس از سانحه بویژه بازسازی سکونتگاه¬های آسیب دیده به عنوان یکی از مهمترین مراحل مدیریت بحران در احیا و بازیابی این جوامع، انتخاب سیاست بازسازی مناسب اهمیت می¬یابد. بررسی منابع موجود در خصوص اتخاذ شیوه های بازسازی سکونتگاه¬های روستایی آسیب¬دیده از سوانح طبیعی بویژه زلزله در کشورهای مختلف دنیا نشان¬ می¬دهد که رویکردهای متفاوتی از قبیل تجمیع و ادغام، جابه جایی و انتقال (اسکان مجدد) و درجاسازی مورد توجه برنامه¬ریزان قرار گرفته است که با مواردی از قبیل میزان تخریب و محل استقرار روستا در ارتباط است. علاوه بر این، اتنخاب هر یک از شیوه های بازسازی با توجه به شرایط محیطی و میزان آسیب¬پذیری منطقه، هزینه بازسازی، تمایل و مشارکت ساکنین و عوامل متعدد دیگر بستگی دارد. بنابراین، اجرای هر یک از شیوه های بازسازی تاثیرات متفاوتی بر روی شاخص¬های کیفیت زندگی ساکنین سکونتگاه های آسیب¬دیده دارد. به عقیده برخی از صاحب¬نظران کیفیت زندگی از زمان و مکان جغرافیایی و نظام ارزشی جامعه متاثر می باشد و به احساس رضایت فرد از شرایط زندگی اطلاق می شود. هدف پژوهش حاضر ارزیابی تطبیقی شیوه¬های بازسازی روستاهای آسیب¬دیده از سانحه زلزله تیر 1381 و تاثیر آن بر روی شاخص¬های کیفیت زندگی ساکنین در ابعاد (شرایط زندگی، کیفیت کالبدی، رفاه اقتصادی، احساس اجتماعی و شناخت و هویت چشم انداز) که از گزارش شبکه ارزیابی اروپایی برای توسعه روستایی است، می¬باشد. بنابراین، تحقیق حاضر می کوشد به این سوال پاسخ دهد که: آیا اتخاذ شیوه های بازسازی متفاوت در روستاهای آسیب¬دیده از زلزله در منطقه مورد مطالعه منجر به تفاوت در کیفیت زندگی ساکنین آن ها شده است؟ منطقه مورد مطالعه در این تحقیق دهستان حصار ولی عصر از توابع شهرستان آوج در جنوب غربی استان قزوین است که براساس مطالعات صورت گرفته با توجه به وجود گسلهای متعدد، در پهنه منطقه پرخطر به لحاظ رخداد سانحه زلزله قرار دارد. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و روش مورد استفاده از نوع تحلیلی- توصیفی مبتنی بر گردآوری داده¬های مورد نیاز از طریق پرسشنامه و مصاحبه است در بین سرپرستان خانوار در روستاهای نمونه است. بدلیل استفاده از روش تطبیقی برای بررسی نقش بازسازی پس از سانحه در شاخص¬های کیفیت زندگی از بین روستاهای واقع در محدوده سیاسی دهستان حصار ولیعصر دو روستای بازسازی شده با سیاست درجاسازی (سعیدآباد و آزانبار) و دو روستای جابجا شده (لک و طبلشکین) به عنوان نمونه انتخاب شده است. برای محاسبه حجم نمونه در بین خانوارها با استفاده از فرمول کوکران تعداد 202 مورد انتخاب و پرسشنامه¬ها به صورت تصادفی ساده توزیع شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون¬های آماری tتک نمونه¬ای و دو نمونه¬ای و یومن ویتنی استفاده شده است. نتایج حاصل از توصیف ویژگیهای نمونه مورد مطالعه نشان می¬دهد که بیشتر پاسخگویان (43) درصد بین 30 تا 40 سال سن دارند و (79) درصد مرد و بیش از (63) درصد پاسخگویان دارای تحصیلات راهنمایی می¬باشند و حدود (31) درصد از پاسخگویان نیز تحصیلات دیپلم یا بالاتر از دیپلم دارند (54) درصد از پاسخگویان با شغل کشاورزی بیشترین میزان اشتغال را به خود اختصاص داده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که بازسازی روستاهای آسیب¬دیده از زلزله تاثیر مثبتی بر روی شاخص¬های کیفیت زندگی ساکنین داشته و براساس میانگین محاسبه شده این تغییرات در سطح 99 درصد معنادار می باشد. از طرفی دیگر، نتایج حاصل از آزمون t دونمونه¬ای بیانگر این واقعیت است که اتخاذ سیاست های متفاوت در بازسازی روستاهای آسیب دیده از سانحه تاثیر مثبتی بر روی شاخصهای کیفیت زندگی از دیدگاه پاسخگویان داشته است و براساس آزمون لونز تفاوت ایجاد شده توسط دو شیوه متفاوت فقط در شاخص¬های اقتصادی معنادار گزارش شده است. همچنین نتایج تحلیل یومن ویتنی نیز نشان می¬دهد که در بیشتر موارد روستاهای جابجا شده دارای سطح بالاتری از میانگین رتبه¬ای در شاخص¬های کیفیت زندگی بوده¬اند. با توجه به نتایج¬ بدست آمده از مطالعه می¬توان پیشنهاداتی به شرح زیر برای بهبود امور ارایه نمود: 1- لزوم توجه به نیازها و خواسته ساکنین در بازسازی پس از سانحه و همکاری با نهادهای محلی 2- بازسازی توام فضای زیستی و معیشتی و توجه به ابعاد اقتصادی مساکن 3- توجه به هویت محلی و معماری بومی

پویایی و توسعه مطلوب گردشگری به عنوان فعالیتی چند بخشی با ارتباطات و پیچیدگی های مختلف و صحنه ای با بازیگران متعدد، مستلزم نگرشی همه جانبه وسیستماتیک به عناصر تشکیل دهنده آن و تدوین برنامه ای جامع و مدون است که در عین واقع گرا بودن آینده نگر نیز باشد. در این راستا هدف پژوهش حاضر بررسی و تحلیل وضعیت گردشگری روستاهای بخش خاوومیرآباد شهرستان مریوان با رویکردی سیستمی می باشد تا بدینوسیله شناختی جامع از وضع موجود گردشگری منطقه، حاصل آید و این شناخت همه جانبه وضع موجود، زمینه ساز اتخاذ برنامه ریزهای هدفمند جهت رفع موانع، پویایی و توسعه صنعت گردشگری در میان روستاهای بخش گردد. پژوهش حاضر به لحاظ نوع کاربردی و از حیث جمع آوری اطلاعات توصیفی تحلیلی است. جمع آوری اطلاعات در بخش نظری با استفاده از منابع اسنادی و در بخش عملی پیمایشی مبتنی بر توزیع پرسشنامه در میان گردشگران، مسئولین و ساکنین محلی بوده است. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات علاوه بر شاخص های آمار توصیفی (میانگین، مد، میانه) از آزمونهای t تک نمونه ای، رتبه ای فریدمن، تحلیل واریانس، تحلیل عاملی، تحلیل مسیر و روش برنامه ریزی استراتژیک و ابزار کارآمد آن یعنی تحلیل swot به منظور تدوین استراتژیهای توسعه گردشگری منطقه استفاده شده است. نتایج نشان از مطلوب نبودن سطح تقاضای منطقه دارد، نا آشنایی با منطقه نیز مهمترین مولفه در ضعف تقاضای منطقه می باشد. همچنین در بعد عرضه نیز منطقه دارای وضعیت رضایت کننده ای نیست و ضعف تبلیغات، اطلاع رسانی و آموزش در کنار کمبود خدمات و تسهیلات مهمترین موانع عملکرد مطلوب بعد عرضه منطقه هستند وجود این شرایط موجب شده تا تقاضای منطقه در سطح تقاضای اساسی یا برطرف نشده واقع گردد. در مقابل بعد عوامل بیرونی تاثیر گذار بر سیستم گردشگری منطقه در حد رضایت کننده ای ارزیابی شده است و شرایط فرهنگی در میان مولفه های این بعد بیشترین نقش را در توسعه گردشگری منطقه داشته است . نتایج تجزیه و تحلیل سوات در فرایند برنامه ریزی استراتژیک نیز نشان داد که استراتژیهای رقابتی و در میان آنها گسترش توریسم تجاری به واسطه قرار گیری در مرز بین المللی و فعال بودن بازارچه ها و گمرکات منطقه، دارای اولویت اجرایی هستند.

گردشگری آیینی نوع خاصی از گردشگری فرهنگی است که انسان را با اعتقادات و باورهای برخاسته از یک جامعه آشنا می¬سازد. این نوع از گردشگری حاصل پیوند سفر با فرهنگ است، سفری که به واسطه آن انسان موفق به کشف آیین¬ها، اعتقادات و باورهایی می¬شود که در روح مکان جاری است و ریشه در فرهنگ کهن دارد. در این پژوهش با بهره¬گیری از روش کیفی و تئوری بنیانی به مطالعه¬ی بررسی توانمندی¬ها و قابلیت¬های توسعه گردشگری در مناطق روستایی با تأکید بر گردشگری آیینی در روستای تاریخی انجدان پرداخته شد. هدف از این پژوهش شناسایی ¬آیین¬های منحصر¬بفرد روستا و بررسی زیر¬ساخت¬ها، پتانسیل¬های گردشگری در راستای توسعه گردشگری آیینی می¬باشد. سوال اصلی مطرح شده در پژوهش این است که آیا روستای انجدان توانمندی¬ها، پتانسیل¬ها و امکانات زیرساختی لازم جهت توسعه گردشگری آیینی را دارد؟ جامعه مورد مطالعه در این پژوهش، ساکنان و مطلعان روستایی، گردشگران و کارشناسان گردشگری بودند که به صورت کاملا? هدفمند و به روش گلوله¬برفی انتخاب شدند. در گرد¬آوری اطلاعات از مطالعات کتابخانه¬ای و مطالعات میدانی (مصاحبه عمیق، مشاهده مستقیم، تهیه عکس و فیلم)، استفاده شده است. نتایج تحقیق حاضر نشان داد که روستای انجدان با توجه به ساختار منطقه، آمیزش و تطابق فرهنگ¬های گوناگون در طی تاریخ اجتماعی منطقه و پتانسیل-های ویژه گردشگری و توانمندی¬های آیینی متفاوت بالاخص در زمینه آیین عزاداری امام¬حسین (ع)، در مقایسه با سایر مناطق استان قابلیت¬های فراوانی را در توسعه گردشگری آیینی و جذب گردشگران علاقمند به فرهنگ و آیین¬ها دارد. از دیگر نتایج بدست آمده پژوهش این است که مهم ترین و جدی¬ترین مشکلات توسعه گردشگری در روستای انجدان، عدم وجود زیرساخت¬ها و امکانات¬ رفاهی گردشگری در روستاست، که کمبود این امکانات باعث عدم رضایتمندی جامعه میزبان و گردشگران شده است. با توجه به نتاج بدست آمده، پیشنهادهایی از قبیل احیاء آیین¬های منسوخ¬شده از طریق برگزاری جشنواره¬های آیینی و هنرهای نمایشی، استفاده از تجربه افراد مسن روستا درزمینه? توسعه گردشگری آیینی و دعوت از استادکاران قدیمی جهت آموزش به جوانان و احیاء صنایع¬دستی فراموش¬شده، مطرح شد.

چکیده یکی از رویکردهایی که در چهارچوب توسعه پایدار روستایی مطرح می باشد، رویکرد تنوع بخشی فعالیت های اقتصادی از طریق گردشگری است، زیرا تنوع اساس ثبات و پایداری است و هر اندازه سیستمی متنوع تر گردد، پایداری و پویایی آن در طول زمان و در مکان های مختلف در مقابل تنش های درونی و بیرونی حفظ می گردد. در تحقیق حاضر به بررسی اثرات گردشگری سبز در تنوع بخشی اقتصاد روستایی جهت تحقق توسعه پایدار در دهستان خرمدره پرداخته شده است. در همین راستا دو فرضیه زیر مطرح می شود : 1ـ گردشگری سبز موجب تنوع بخشی به فعالیت های اقتصادی در محدوده مورد مطالعه شده است.2ـ بین گردشگری سبز و توسعه پایدار روستایی در محدوده مورد مطالعه رابطه معناداری وجود دارد. هدف تحقیق تحلیل اثرات گردشگری سبز بر تنوع بخشی اقتصاد روستایی می باشد. نوع تحقیق کاربردی، روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، جامعه آماری تحقیق شامل خانوار های دو روستا دارای گردشگری سبز و دو روستا فاقد گردشگری سبز دهستان خرمدره، واقع در شهرستان خرمدره استان زنجان می باشند. روستاهای فاقد گردشگری از طریق روش تصادفی انتخاب گردیده اند. در تحقیق حاضر، روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده) و روش تجزیه و تحلیل اطلاعات هم با استفاده از آمار توصیفی ( میانگین و توزیع فراوانی) و آمار استنباطی (یومن ویتنی ،آزمون t دو گروهی، کروسکال والیس، t جفت و شاخص تغییرات ساختاری، مدل سازی معادلات ساختاری در نرم افزارeqs ) صورت گرفت. نتایج تحقیق نشان می دهد، گردشگری سبز سبب تنوع بخشی اقتصادی روستاهای مورد مطالعه شده و منابع درآمدی متنوعی را در اختیار روستاییان قرار داده که در نهایت سبب افزایش درآمد آنها شده، همچنین گردشگری همسو با اهداف توسعه پایدار روستایی بوده هر چند بیشتر اهداف بعد اقتصادی آن را محقق کرده است. واژگان کلیدی: اقتصاد روستایی،گردشگری روستایی، توسعه پایدار روستایی، دهستان خرمدره

مبادلات مرزی یکی از شاخص های اصلی در برقراری ارتباط بین کشورهای همسایه و نیز امرار معاش مردم مرزنشین می باشد که از این رو مردمان ساکن در نواحی مرزی کشورهای همسایه می توانند در قالب بازارچه های مشترک مرزی که از شناخته شده ترین روش های توسعه اقتصادی مرزنشینان به شمار می رود با هم از فرصت ها و منابع مشترک استفاده نمایند با برنامه ریزی مناسب برای می توان تثبیت جمعیت مناطق مرزنشین، اشتغال و ایجاد فرصت های شغلی، امید به زندگی، افزایش درآمد، رشد و توسعه اقتصادی و در نهایتاً توسعه پایدار در مناطق مرزی را تضمین نمود. در این تحقیق به تحلیل ارزیابی اثرات ایجاد بازارچه های مرزی بر توسعه پایدار اقتصادی روستاهای پیرامون آنها پرداخته شده و با روش توصیفی و تحلیلی به شیوه کتابخانه ای و میدانی (تجربی)- پرسشنامه و مشاهده- اثرات توسعه ای در دو مقطع قبل و بعد از تأسیس بازارچه بر نواحی روستاهای اطراف بازارچه مورد ارزیابی قرار گرفت. جامعه آماری در این تحقیق تعداد 12 روستای واقع شده در دهستان ننور می باشد، که با توجه به تعداد اندک روستاها مطالعه به صورت تمام شماری خواهد بود. که از بین 535 خانوار ساکن در دهستان 150 خانوار از طریق فرمول کوچران به عنوان نمونه انتخاب گردید. به منظور انتخاب اعضای نمونه از جامعه آماری، از دو روش شماتیک و تصادفی ساده استفاده شده است. در تحلیل وآزمون داده ها از آمارهای توصیفی و استنباطی (آزمون t test، ویلکاکسون و تحلیل عاملی بهره گرفته شده است). نتایج تحقیق نشان می دهد که ایجاد بازارچه مرزی سیرانبند توانسته است اثرات کالبدی، اقتصادی و اجتماعی مثبتی روی روستاهای پیرامون داشته باشد ولی در رابطه با قاچاق کالا و فعالیت های غیر رسمی نتوانسته اثر گذار باشد.

تمرکز اقتصادی، سیاسی، جمعیتی، فرهنگی، اداری و خدماتی در شهر تبریز زمینه اشتغال جمعیت نسبتا وسیعی را فراهم کرده است. چنین تمرکزی باعث گسترش روابط این شهر به عنوان مرکز استان با دیگر شهرها و روستاهای استان آذربایجان شرقی شده، کارکردهای شهری آنرا افزایش داده و در نتیجه نیازهای فضایی درون شهر را بالا برده است. محدودیت فضایی موجود درون شهر بویژه بالا بودن قیمت زمین، فشارهای ناشی از آن را در نخستین مرحله به روستاهای حریم که نزدیکترین روستاها به شهر هستند، انتقال داده است. طی این فرایند خزش شهری، در واقع بخشی از ساختار و کارکردهای شهر تبریز در ابعاد مختلف جمعیتی، اقتصادی، کالبدی و خدماتی و... به روستاهای پیرامون انتقال یافته و ساختار و کارکرد این روستاها را دچار تحولات اساسی نموده است. این تغیر و تحولات در سه گروه عمده از شاخصهای اجتماعی، اقتصادی و کالبدی در دوره زمانی 1390- 1345 مورد مطالعه قرار گرفته است. جامعه آماری این تحقیق چهار سکونتگاه روستایی واقع در حوزه نفوذ شهر تبریز می¬باشد. با استفاده از روش نمونه¬گیری کوکران تعداد 379 خانوار به عنوان نمونه انتخاب شده¬اند. روش تحقیق در این پژوهش مبتنی بر مطالعات اسنادی و میدانی از جمله تکمیل پرسشنامه¬های خانوا و بنگاهها می¬باشد. همچنین به منظور مطالعه میزان تغیر و تبدیل کاربری اراضی کشاورزی به عنوان بخشی از تحولات کالبدی روستاها، اقدام به مطالعه تطبیقی از نظر زمانی و مکانی از وضعیت روستاها شده است. برای ارزیابی تغیرات و دگرگونی¬های کاربری اراضی روستاهای حوزه نفوذ و اطراف شهر تبریز، از تصاویر ماهواره¬ای چند زمانه در سالهای مختلف استفاده شده است. نتایج این تحقیق نشان از سطح وسیع تغیرات اجتماعی، اقتصادی و کالبدی در روستاهای حوزه نفوذ شهر تبریز دارد. این تغیرات نشات گرفته از همجواری روستاها با کلانشهر تبریز و تحت تأثیر خزش نیروها و عوامل مختلف آن صورت گرفته است.

وقوع بحران های محیطی منجر به بروز تغییرات در شرایط زیست محیطی می شود که این نیز به نوبه خود به گسسته شدن روند زندگی عادی مردم و بروز تاثیرات مخرب بر سکونتگاه های شان می انجامد و خسارات های اقتصادی و اجتماعی و محیطی گسترده ای را بر جوامع تحمیل می کند. اخیرا نیز کم شدن سطح آب دریاچه ارومیه، نگرانیهایی را به لحاظ پیامدها و تاثیرات در جوامع پیرامون ایجاد کرده است و جوامع روستایی پیرامون را به دلیل محدودیت در دسترسی به منابع آب تحت تاثیر قرار داده و هزینه های اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و محیطی زیادی را به همراه داشته است. هدف از تحقیق حاضر، بررسی اثرات اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و کالبدی بحران کاهش سطح آب دریاچه ارومیه در سکونتگاه های روستایی بخش گوگان شهرستان آذر شهر و بررسی نقش تنوع بخشی به اقتصاد روستایی در کاهش مهاجرت های روستا شهری، می باشد. نوع تحقیق توصیفی- تحلیلی، روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای و میدانی و ابزار گرداوری: فیش برداری و آرشیو سازمان-ها و پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده بوده است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از آمار توصیفی(فراوانی، میانگین، انحراف میانگین) و استنباطی(آزمون خی 2، رگرسیون چند متغیره، همبستگی اسپیرمن و نیز از تکنیک تحلیل عاملی) استفاده شده است. جامعه آماری بخش گوگان که در سال 1390 برابر 13558 نفر جمعیت در قالب 4199 خانوار بوده است که با استفاده از فرمول کوکران، تعداد 280 خانوار به عنوان نمونه انتخاب گردید و با استفاده از نمونه گیری تصادفی ساده اطلاعات لازم برای انجام پژوهش جمع آوری گردید. یافته های تحقیق نشان می دهد، کاهش سطح آب دریاچه ارومیه، بیشترین تاثیر منفی را بر ابعاد محیطی (شور شدن اراضی، کاهش تنوع محصولات زراعی و باغی، افزایش میزان آلودگی منابع آب و محیط زیست روستا و غیره)، اقتصادی (کاهش فرصت های شغلی غیر کشاورزی، کاهش درآمدهای متنوع و پایدار و غیره)، اجتماعی(افزایش مهاجرت، کم شدن همکاری و مشارکت و اعتماد) و کمترین تاثیر را در بعد کالبدی (ساماندهی و بهبود ساخت و سازها در عرصه کالبدی مانند ایجاد لوله کشی ها برای آب شرب و کانال کشی ها) داشته است و همچنین تنوع بخشی بر اقتصاد روستایی در بخش غیر کشاورزی و کشاورزی، در روستاهای مورد مطالعه، موجب کاهش مهاجرت های روستا شهری می شود.

روستاها به عنوان بخش مولد و تأمین کننده نیازهای ضروری انسان، نقش قابل ملاحظه ای در رشد و توسعه کشور به عهده دارند. احداث شهرک های صنعتی، که در حواشی شهر می باشند، می توانند سبب جذب نیروی کار مازاد بخش کشاورزی شده و از این طریق زمینه مناسب جهت توسعه و بهبود کیفیت زندگی روستاییان را فراهم آورند. هدف تحقیق حاضر بررسی سطح عملکرد اقتصادی شهرک صنعتی چرام بر نواحی روستایی در دهستان القچین می باشد و در پی پاسخ به این سوال است که ایجاد وتوسعه شهرک صنعتی چرام چه تاثیراتی بر پایداری و توانمندسازی اقتصادی در دهستان مورد مطالعه داشته است؟ تحقیق حاضر از نظر نوع کاربردی واز نظرماهیت و روش توصیفی-تحلیلی است. جامعه آماری، 13نقطه روستایی دهستان القچین با 1323 خانوار می باشد که از بین آنها 179خانوار از طریق فرمول کوکران به عنوان نمونه انتخاب گردید. به منظور انتخاب اعضای نمونه از جامعه آماری، از روش نمونه گیری طبقه بندی شده استفاده شد. روش گردآوری اطلاعات نیز به صورت کتابخانه ای و میدانی )پرسشنامه)صورت گرفت. در تحلیل داده ها از آمار توصیفی( توزیع فراوانی، میانگین، انحراف معیار) و استنباطی( t تک نمونه ای، کای اسکویر، ویلکاکسون) استفاده شده است.نتایج تحقیق نشان می دهد که برای بهبود شرایط اقتصادی (درآمد) بیشترین میانگین در آزمون t متغیر"میزان دسترسی به تسهیلات بانکی "با میزان (81. 2) و در آزمون کای اسکویر متغیر "میزان اشتغال" با میزان (17. 118)، بهبود شرایط اجتماعی بیشترین میانگین در آزمون t متغیر"سطح سواد "با میزان ( 94. 2) و در آزمون کای اسکویر بیشترین میانگین متغیر" نرخ رشد جمعیت" با میزان ( 15. 134) می باشد. برای بهبود شرایط کالبدی و خدماتی بیشترین میانگین در آزمون t متغیر "میزان توسعه خدمات زیر ساختی عمومی" با میزان ( 99. 2) و در آزمون کای اسکویر بیشترین میانگین متغیر"میزان بهره وری نیروی کار شاغل در تولید مسکن"با میزان( 65. 93)می باشد.بر اساس آزمون ویلکاکسون بیشترین میانگین در بعد اقتصادی "میزان فروش اراضی کشاورزی" با میزان (75. 67) وبیشترین میانگین در بعد زیست محیطی متغیر"سطح نابودی مراتع طبیعی"با میزان (14.72) می باشد.

چکیده یکی از عوامل موثر در توسعه روستایی، کارآفرینی است؛ زیرا کارآفرینی می تواند با خلق فرصت های جدید اشتغال و درآمد، نقش موثری در بهبود وضع اقتصادی و معیشتی روستاها داشته باشد. درهمین ارتباط براساس اعتقاد بسیاری از صاحب نظران، گردشگری، صنعتی کاربر و اشتغال زاست و به عنوان صنعتی بدون دود و پاک تعریف می شود. در این میان، نقطه شروع اثرات مثبت گردشگری روستایی، ایجاد فرصت های کارآفرینانه در محیط روستاهاست. بر این اساس توسعه کارآفرینی نیازمند شناخت و رفع موانع و ایجاد زمینه های مناسب جهت توسعه فعالیت های تولیدی و خدماتی است. این پژوهش با هدف شناخت موانع موثر بر کارآفرینی و تبیین عوامل موثر بر آن و با پاسخ به این سوال که بین موانع اقتصادی کارآفرینی و تغییرات ساختاری نهادی مرتبط با کارآفرینی در روستاهای منطقه مورد مطالعه چه رابطه ای وجود دارد؟ تدوین گردیده است. روش تحقیق حاضر توصیفی-تحلیلی است و به منظور جمع آوری اطلاعات از روش های کتابخانه ای و میدانی استفاده شد. در روش میدانی از پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده استفاده گردید. در منطقه مورد مطالعه پژوهش در مجموع 7586 نفر جمعیت، 2095 خانوار و تعداد 10 روستا وجود دارد و تعداد نمونه ها برای تکمیل پرسشنامه، 131 نمونه از خانوارهای ساکن در روستا های دهستان زوارم و تعداد 21 نمونه از مسئولین سازمان های مرتبط بوده است. برای تحلیل پرسشنامه از تحلیل های توصیفی (میانگین، واریانس) و استنباطی (همبستگی پیرسون، تحلیل مسیر، تحلیل عاملی) استفاده گردید. نتایج نشان داد که بین تغییر ساختاری نهادی با موانع اقتصادی با **235/0 تا سطح 95 درصد رابطه معناداری وجود دارد، که نارسایی هماهنگی و مشارکت اقتصادی با 208/1 بیش ترین تأثیر را در بین موانع اقتصادی بر توسعه کارآفرینی و اشتغال زایی در راستای گردشگری را دارند و در ادامه نتایج نشان داد متغیر اجتماعی با 998/0 بیش ترین تأثیر را در بین عوامل موثر بر کارآفرینی گردشگری را دارند و عوامل اقتصادی با 322/0 بعد از عوامل اجتماعی در مرحله دوم اهمیت قرار گرفت. واژگان کلیدی: اشتغال، توسعه کارآفرینی، توسعه روستایی، استان خراسان شمالی

چکیده ندارد.