برآیند تحلیل منطقی آراء خاور شناسان در زمینه های قرآنی نکات مشروحه ی زیر است: -سطحی نگری و عمیق نشدن درلایه های میانی و تأویل پذیر قرآن و ناآگاهی از روش منحصر به فرد پژوهش در موضوعات قرآنی و مقایسه آن با کتاب های نوشته شده به دست افراد بشر . -نداشتن شناخت کافی از شرایط شبه جزیره عربستان وآداب و سنن آن سرزمین در زمان نزول قرآن ، یا توجه نکردن به این اوضاع و شرایط با وجود شناخت و آگاهی از آن؛ و نیز بی توجهی به نزول تدریجی و اسباب و شأن نزول آیات و سُوَر قرآن - که بسیاری از احکام ، قوانین و معارف قرآنی در پرتو توجه عالمانه به این امور، واقع بینانه تفسیر و تبیین می گردد. - مبنا قرار دادن یک یا چند کتاب معدودتفسیری یا علمیِ نوشته شده توسط برخی دانشمندان اهل سنت در باره ی قرآن و توجه نکردن به آثار و تفاسیر دانشمندان شیعه و معارفی که از اهل بیت پیامبر اکرم (ص) درباره قرآن گردآوری شده است، و قضاوت درباره جنبه های مختلف قرآن بر اساس شناخت و معرفتی که از همان یک یا چند کتاب معدود به دست آورده اند. -عدم آشنایی کامل به زبان قرآن ( زبان و ادبیات عرب) و در نتیجه مراجعه بیشتر مستشرقین به ترجمه های اروپایی به جای مراجعه به خود قرآن و مطالعه آن. اساس و زیر بنای اشکالات مستشرقان در زمینه اعجاز تشریعی و علمی قرآن، غیر علمی و بی بهره از هر گونه استدلال و برهان منطقی ، ریشه گرفته از عدم دقّت کافی درکلیّت قرآن کریم و در موارد بسیاری نیز غیر منصفانه و همراه با غرض ورزی و تعصّب های خشک دینیِ نصرانی- یهودی است. اگر دانشمندان غربی بویژه کسانی که دستی در زمینه قرآن پژوهی دارند به خود قران مراجعه ، محکمات آن را مطالعه، و متشابهات و آیات مجمل و تأویل پذیر آن را به احادیث نبوی (ص)و روایات امامان شیعه (ع)و کتب و تفاسیر صحیح و مورد قبول عامّه ی مسلمانان، ارجاع نمایند و البته اغراض دینی و تعصّب های نژادی را نیز به کناری نهاده آنگاه در زمینه قرآن پژوهش کنند، قطعاً به نتائجی جز آنچه تاکنون رسیده اند ، خواهند رسید- چرا که قرآن کریم ، آخرین کتاب وکامل ترین ذخیره آسمانی خداوند برای بشر است و هر آنچه لازمه ی سعادت انسان بوده را در خود جمع کرده است.

این پژوهش درصدد آن است تا با بررسی روایات اسباب نزول در تفسیر مجمع البیان شیخ طبرسی،اسباب نزول واحدی و لباب النقول سیوطی به تبیین دیگاه آنان در این موضوع بپردازد. ابتدا به بررسی جایگاه سبب نزول در تفسیر اشاره شده است و در ادامه دیدگاه این سه نفر مورد بررسی قرار گرفته است.روش غالب میان آنان در بیان سبب نزول روش توصیفی و گزارشی است و در این میان طبرسی ملاکهایی چون : اعتبار عموم نص ، سازگاری با ظاهر و سیاق آیه ، معیار تاریخ،مذهب و التزام به دیدگاه شیعی خود را مورد توجه قرار داده است و سیوطی در ترجیح سبب نزول معیارهایی چون : مکی و مدنی بون آیات و سند روایات ، توجه به نظر ابن حجر را به کار برده است.

در این پژوهش، بررسی ها نشان از آن دارد که آیات شریفه قران همچون روایات بر مطلق بودن اصول و آموزه های اخلاقی دلالت می نمایند. درتوضیح این یافته، درفصل اول معنای واژگان اطلاق، نسبیت و اخلاق از نظر لغت و اصطلاح و انواع و اقسام آن بیان شده است و منظور از نسبیت، نسبیت فرا اخلاقی معرفی گردیده است. در فصل دوم نخست مهمترین مکاتب و شخصیت های مطلق گرا با عنوان مکتب سعادت گرایی، مکتب رواقیان، مکاتب اخلاقی دینی مسیحی، مکتب وجدان گرایی و وجدان گرایی کانت و مکاتب و شخصیت های نسبیت گرا در گذر زمان با عناوین لذت گرایی شخصی، اپیکوریسم، احساس گرایی، ماده گرایی، اخلاق مارکسیستی معرفی شده، سپس علل روی آوردن به نسبیت اخلاقی مطرح و دلایل نسبی گرایان همچون تفاوت آداب و اصول اخلاقی در جوامع، وابستگی ارزش های اصیل و آغازین اخلاقی به طبیعت و اجتماع، نسبیت حسن و قبح، تاثیر تکامل ابزار در اخلاق، نفی اطلاق جهت زمینه سازی تساهل اجتماعی نقد و بررسی شده ودر پایان فصل پیامد های نسبیت گرایی مبنی بر، سلب مسئولیت، بی ثمری احکام اخلاقی، شکاکیت اخلاقی بیان شده است. در فصل سوم اطلاق و نسبیت اخلاقی از دیدگاه قرآن بررسی و دیدگاه قرآن اطلاق معرفی شده است ، آن گاه دلایل اطلاق از دیدگاه قرآن با عنوان ثبات خداوند متعال به عنوان مبدا ارزش گذاری اخلاقی،وحدت دین، اشتراک پیام اصلی همه انبیاء، مطلق و عام بودن خطابات قرآنی عنوان گردیده واصول اطلاق گرایی اخلاق در قرآن بیان شده است ، با توجه به آنکه با اخلاق گرایی کانتی متفاوت شناسانده شده است. و در پایان به بررسی آیات نسبی نما پرداخته شده است. در فصل چهارم نخست به تصریح روایات در مورد اطلاق گزاره های اخلاقی تحت دو عنوان الف: ثبات حلال و حرام الهی و ب: ثبات طریق حق و هدایت اشاره و سپس روایات نسبی نما موردتحلیل قرار گرفته و در پایان به حل تعارض ها از دیدگاه مسلمانان واندیشمندان غرب پرداخته شده است.

حیات علامه محمدباقر مجلسی مصادف با دوران حکومت صفویان بود. این دوران شاهد شکوفایی مسائل دینی بود که هر یک نقشی چشم گیر در تحوّلات ساختار ایران داشتند. در این دوران ساختار دینی ایران از سویی در پیوند نزدیک با ساختار سیاسی فعالیت می کرد و از سوی دیگر با بهره گیری از این نزدیکی بر شکوفایی علمی و پژوهشی خویش می افزود. آنچه در پرتو این تحوّلات چشم گیر علمی شکل گرفت دگرگونی در ساختار تنظیم و شیوه ارائه معارف دینی به جامعه در جهت فهم دینی بود؛ مجلسی در این فضا در مقام تبیین مقاصد شریعت و بر اساس طرح ذهنی خود در خصوص موضوعات گوناگون و با تأکید بر همراهی قرآن و سنت، پس از یادکرد آیات هر باب ـ که به شیوه ای عالمانه انتخاب و مورد استناد قرار گرفته اند ـ ؛ به تفسیر مفاهیم آن ها در پیوند با روایات پرداخته است. بحارالانوار بی تردید یکی از مهمترین جوامع حدیثی و پرکاربردترین دایرهالمعارف شیعه که آیات و روایات را در خود جمع کرده است، گرچه در نگاه نخستین چنین به نظر می رسد که این کتاب فقط جامع حدیثی است ولی با استمرار توجّه و مراجعه به آن خواهیم دریافت که این کتاب، یک دوره از تفسیر آیات قرآن را نیز دربردارد، چنان که بزرگان علوم و تفسیر قرآن به این مسأله اذعان داشته و این کتاب را نخستین تفسیر موضوعی جامع آیات به شمار آورده اند، و آن را یکی از مهمترین نوآوری ها و ابتکارات علامه مجلسی دانسته اند. تفسیر موضوعی به معنای گردآوری آیات مربوط به یک موضوع و تبیین آنها برای بیان نظر قرآن کریم راجع به آن موضوع که مبتنی بر دسته بندی آیات و جمع بندی مدلول های آنها است. در بحارالانوار پیوند عمیقی میان آیات و روایات است که مجلسی با استخراج موضوعی از قرآن، آن را در روایات جستجو کرده، تا نشان دهد آنچه در روایات است جدا از قرآن نیست و روایات مبیّن و مفسّر آیات به شمار می روند. تفسیر موضوعی با رویکرد جامع و فراگیر و عطف توجه به گستره موضوعات قرآن شیو ه ای است، که به نظر می رسد مجلسی عملاً در تبیین جوانب آن نقش مهمّی ایفا کرده است. این نوشتار بر آن است تا در حدّ توان به بررسی تفسیر موضوعی در بحارالانوار بپردازد، بدان امید که سرآغازی باشد برای تحقیقات و پژوهش هایی گسترده و ژرف تر. کلید واژه: بحارالانوار، تفسیر موضوعی، مجلسی

در سال های اخیرموضوع معجزه ریاضی قرآن که توسط رشاد خلیفه عنوان شد،ذهن محققان قرآنی را به خود معطوف داشت. رشاد خلیفه در طول 12 سال،مطالعه و تحقیقات آماری بر روی کلمات قرآن به نتایجی دست یافت که به زودی در سراسر جهان منتشر شد. وی همچنین ،قرآن را به انگلیسی ترجمه نمود .این ترجمه دارای یک مقدمه نسبتاً طولانی است که درآن به شرح و توضیح افکار و اندیشه هایش که در طول مطالعه بر روی قرآن بدست آورده ، پرداخته . این اثر به فارسی هم ترجمه شده و سراسرآن شبهاتی است که با اصول اسلام در تضاد می باشد.که البته ارزش مطالعه و پیگیری را داردتا ذهن عموم با مطالعه آن ها مغشوش و مردد نگرددبه این ترتیب، به عنوان پایان نامه تحصیلی کارشناسی ارشد، به بررسی این موضوعات پرداخته شد. در ابتدا ،آیات 5 جزءدوم که محدوده کار تعیین شده بود، به همراه ترجمه و پاورقی های آن را مورد مطالعه قرار گرفت و سپس آیاتی که رشاد در ذیل آن ها به اظهار نظراتش پرداخته ، انتخاب شد .در مرحله ی بعد به تفکیک نوع شبهات و موضوعات پرداخته و هر کدام از شبهات ، با توجه به نوع آن(از قبیل:فقهی،حدیثی،تفسیری و ...)و با استفاده از منابع مرتبط با آن موضوع ،نقد و بررسی شد. مهمترین شبهات 5 جزء دوم قرآن ،به ترتیب آیات قرآن ،عبارتند از: 1-قائل بودن به مرگ حضرت عیسی(علیه السلام) 2-اعتقاد به حرام بودن گوشت خوک و مباح بودن چربی آن 3-ادعای رسول بودن توسط رشاد خلیفه و منکر شدن خاتمیت حضرت محمد(صلی الله علیه و آله) 4-اعتقاد به علامتگذاری دست دزد به جای قطع کردن آن 5-انکار حدیث و سنت نبوی بخاطر آیاتی که در آن جامعیت قرآن بیان شده است. 6-ایجاد شبهه در زمان و مقدار پرداخت زکات 7-تمثیلی دانستن آفرینش هستی در شش روز 8-ادعای تحریف قرآن به خاطر افزوده شدن دو آیه ی آخر سوره توبه به آن. 9-تفاوت در بیان ماه های حرام پس از بررسی و تحقیق، این نتیجه حاصل شدکه تمام نظریات رشاد خلیفه با آیات قرآن وآراء مفسران ناهماهنگ و در تضاد بوده است . از آنجایی که این پایان نامه به همه ی موضوعات مطرح شده توسط رشاد خلیفه نپرداخته، ادامه ی تحقیق روی آیات و اجزاء دیگر قرآن را به دانشجویان و محققان توصیه می شود.

در این پژوهش، ابتدا، معرفی کوتاهی درباره ی کتاب« روض الجنان فی تفسیر القرآن»و نویسنده ی آن، شیخ ابوالفتوح رازی، صورت گرفت و سپسبه گفتار برخی از دانشمندان در اهمیت این تفسیراشاره شد. در ادامه، رویکرد روایی ابوالفتوح رازی در این اثر، مورد توجه قرار گرفت و روایت های موجود در این تفسیر، از نظر محتوا دسته بندی شد و در قالب کاربردهای رروایت ها بیان شد. به طوری که می توان گفت که ابوالفتوح، از روایت ها، در جهت بیان مطلب هایی چون؛ معنای واژگان قرآنی، تعیین مصداق برای مفهوم های قرآنی و تخصیص آن ها، شأن نزول آیه ها و سوره ها، اختلاف قرائت، تفصیل داستان ها و مطالب قرآنی و ...بهره برده است. سپس این روایت ها از نظر راویان آن ها هم مورد بررسی قرار گرفته و برخی از راویان روایت ها، از صحابه و تابعان، معرفی گریدند و روایت های آن ها نیز دسته بندی شد. بر این اساس، به نظر می رسد که ابوالفتوح به سخنان راویان ممدوح بیش تر استناد کرده است. در بخش آخر، بحث اسرائیلیات ررا در تفسیر روض الجنان پیگیری کرده و پس از بیان کلیاتی درباره ی آن،شیوه ی بیان و نقد رروایت های اسرائیلی در این تفسیر بیان شد. ابوالفتوح در نقد روایت های اسائیلی، افزون بر نقد و ارزیابی سندی آن ها، ازنقد محتوایی نیز بهره گرفته و از معیارهایی چون؛ موافقت با سیاق آیه های قرآنی، پذیرش روایت های موافق مذهب شیعه و ... استفاده کرده است. سپس نمونه هایی از آن روایت ها بیان شد و مورد بررسی قرارگرفت. در پایان نیز، فهرستی از روایت های اسرائیلی موجود در این اثر بیان شد. پس از انجام این پژوهش، می توان چنین بیان کرد که ابوالفتوح در تفسیر خود، افزون بر نقل روایت هایی از راویان ثقه و ممدوح، روایت هایی را هم از راویانضعیف نقل کرده و در این مسیر، حتی روایت های اسرائیلی را هم بیان کرده است. وی برخی از این روایت ها رانقد رده و برخی را بدون هیچ گونه اظهار نظری بیان داشته و در موترد اندکی هم، به دفاع از آن ها پرداخته است.

ترجمه های قرآن کریم ابزار مهمی برای فهم صحیح مفاهیم آیات قرآن و هدایت انسان ها بوده و از مهم ترین زمینه ها جهت نقد و بررسی در مطالعات اسلامی به شمار می روند . وجود اختلاف در ترجمه های قرآن در عین وحدت آیات و یگانگی حقیقت ، بیانگر تآثیر غیر قابل انکار خصوصیات مترجم همچون میزان تخصص، علم و افکار او در ترجمه است که گاهی سلایق و اغراض شخصی مترجم نیز در آن دخیل شده و حاصل آن ترجمه ای خواهد بود که با مفاهیم حقیقی آیات قرآن فاصله زیادی دارد. رشاد خلیفه (متولد 1935م) بیوشیمیست و محقق مسلمان مصری ساکن آمریکا که با طرح نظریاتی مانند اعجاز عددی قرآن و کد عدد 19 شهرت جهانی یافت ، در اواخر دهه 1970 شروع به ترجمه قرآن به زبان انگلیسی نمود و سرانجام ترجمه او در شهر توسان ایالت آریزونای آمریکا به چاپ رسید. تحقیق حاضر به نقد و بررسی مبانی فکری رشاد خلیفه و جریانات انحرافی در این ترجمه از قرآن کریم که از ترجمه های مطرح در جهان به شمار می رود ، پرداخته است . برای این منظور پس از بررسی نکات مهمی از ابعاد زندگی رشاد خلیفه و مهم ترین مبانی فکری و جایگاه وی در فصل اول ، به معرفی کامل کتاب ترجمه وی در فصل دوم پرداخته و در فصل سوم به روش شناسی و نقد و بررسی مبانی فکری منعکس شده در این ترجمه به صورت کلی و جزئی در ترجمه آیات پنج جزء اول قرآن کریم پرداخته شده است .

مسأله اصلی این تحقیق بررسی و تحلیل نقش گفتار در ارتباطات اجتماعی است. با توجه به اینکه انسان موجودی اجتماعی است و برای رفع نیازها و مشکلات فردی و اجتماعی خود به تعامل فعال و هدفمند در روابط با دیگران و همنوعان نیازمند است؛ لذا خداوند متعال یکی از ابزارهای ارتباطی مهم او را زبان قرار داده است ?????????? ???????????(بلد/9). زبان در برقراری ارتباطات اجتماعی و رساندن پیامهای انسان به دیگران نقش اول و اساسی را ایفا میکند؛ اماآنچه بیش از همه نیازمند توجه و اهتمام است بررسی شرایط و زمینه های اثربخشی و ارتباط موثر با دیگران است که این تحقیق در فصل دوم به آن پرداخته است. پیام رسان، پیام گیرنده و نیز خود پیام عوامل اصلی در این عرصه اند که شرایط اثربخشی هر یک به تفکیک مورد بحث قرار گرفته است. سخنوری، تبلیغ و گفتگو که هر یک گونه ای از گفتار محسوب میشوند نیز از نگاه اثربخشی و هدایتگری بر اساس معارف قرآن و حدیث و جامعه شناسی در فصل سوم مورد بررسی قرار گرفته است. فصل پایانی این تحقیق به تحلیل یک نمونه از واجبات اسلامی یعنی امر به معروف و نهی از منکر پرداخته و این مهم را از دریچه اثربخشی گفتاری بر اساس آیات و روایات بررسی و ارائه نموده است. کلید واژه ها: ارتباط کلامی، تبلیغ، سخنرانی، گفتگو، امر به معروف و نهی از منکر

تفسیر المنار یکی از تفاسیر مهم و پرآوازه معاصر به شمار می رود که جایگاه ویژه ای در میان اهل سنّت دارد . بخش مهمی از شهرت و مقام این اثر مدیون شخصیت مولفان آن محمد عبده و رشید رضا می باشد . محمد عبده و رشید رضا از مصلحان نهضت های اصلاحی و احیاگران فکر دینی و از منادیان بازگشت به قران در عالم اسلام به شمار می روند که توانسته اند با افکار ، اندیشه ها و نوشته ها ی خود در میان روشن فکران اثر به سزایی بگذارند . ازآنجا که تفسیر المنار با در بر داشتن بخش عمده ای از معارف اسلامی و عقائد رایج مسلمانان ،مهمترین اثری است که از این دو شخصیت قرآنی به جای مانده است ، ترجمه این اثر و نقد مطالب آن ، به ویژه در مباحثی که با عقائد ، اصول و مبانی شیعه تعارض دارد ، از اهمیت بالایی برخوردار است . در این راستا این پایان نامه با در بر گرفتن 2 فصل به این مهم پرداخته است که در فصل اول بعد از بیان مباحث کلی و نکاتی در مورد پایان نامه بخشی به معرفی تفسیر المنار و صاحبان آن اختصاص داده شده و در فصل دوم با کمک کتب ارزشمند لغوی مانند فرهنگ معاصر آذرتاش آذرنوش ، العین ، لسان العرب و.....سعی شده تا ترجمه ای روان و بدور از اجمال و ابهام ارائه شود. همچنین برای استفاده هر چه بیشتر خواننده واطمینان او از صحت ترجمه ، متن عربی همراه ترجمه آورده شده و در پاره ای از صفحات به نقد برخی از عقائد معارض با شیعه پرداخته ایم که عبارتند از : 1- قسم دادن خدا به حق رسول خدا(ص) 2- منظور از شیاطین در آیه (واتبعوا ما تتلوا الشیاطین) چیست؟ 3- توسل به امامان معصوم(ص) 4- شبهه ای در مورد احادیث وارده در باب معارف 5- حقیقی بودن تمام مطالب موجود در داستان های قران کلید واژه ها: تفسیر المنار ، ترجمه ، نقد ، محمد عبده ، رشید رضا

بررسی تاریخ قرآن کریم از منظر روایات موجود در کتاب بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الأطهار (ع) به همراه بیان آراء قرآن پژوهان، حائز اهمیت است. از آنجا که بحارالانوار بزرگترین دایر? المعارف تشیع است، بررسی این روایات و تبیین دیدگاه های علامه مجلسی نگاه ویژه ای را می طلبد. در این پژوهش پس از بیان روایات وحی و نزول قرآن، جمع آوری قرآن، قرائات و احرف سبعه و نقل دیدگاه علامه مجلسی به تبیین آراء قرآن پژوهان معاصر شیعه و مشاهیر اهل سنت پرداخته شده و در صورت وجود تعارض میان آراء آنها با دیدگاه های علامه مجلسی، تطبیق و مقایسه صورت گرفته است. علامه مجلسی درمورد نزول دفعی و تدریجی معتقد است که قرآن در شب قدر، به صورت کلی از لوح به آسمان چهارم نازل گردید تا از آنجا به صورت تدریجی به زمین نازل شود. سپس تمامی قرآن بر پیامبر(ص) نازل گشت تا به آن علم پیدا کند. در مبعث، نزول قرآن به صورت آیه آیه و سوره سوره آغاز شد و ایشان وظیفه یافت تا آن را برای مردم تلاوت نماید. همچنین با استناد به چندین روایت می توان دریافت که علامه مجلسی برآن است که قرآن در عهد نبوی جمع آوری شده است. ایشان قرائت حفص از عاصم را به عنوان معتبرترین قرائت بر می گزیند و نزول قرآن را بر حرف واحد دانسته و روایاتی را که مبین نزول قرآن بر هفت حرف است، ضعیف می شمرد.

چکیده با توجه به این که قواعد عربی بر اساس قرآن و متون قدیم عرب طرح و تدوین شده است، در ساختارهای آن به طور عموم نمی توان تضادی با قواعد دید، اما در قرآن ساختار هایی وجود دارد که از نظر نحوی (از حیث عدد، جنس و اعراب)، با قواعد ادبیات عرب و ساختار عموم قرآن تطابق ندارد. که این موارد را ساختارهای استثنائی ترکیبی قرآن می نامیم. نحویّون و مفسران در خصوص این استثنائات، توجیهاتی ارائه کرده اند، اما با این وجود برخی از خاور شناسان این ساختار های استثنائی را غلط پنداشته و ادعا کرده اند در قرآن لحن و خطا وجود دارد. در این نوشتار پس از بیان تحلیل ها و توجیهات دانشمندان اسلامی مخصوصاً مفسرین محترم به این نتیجه رسیده ایم که با بررسی این ساختارها از دیدگاه زبان شناسی و عنایت به ابعاد بلاغی آن می توان دلایل محکم تری را در خصوص این کاربردها بیان نمود. زبان شناسان برخی از این ساختارها مثل برخورد با مثنی به صورت جمع را از سنت های عرب یاد کرده اند و برخی همچون برخورد با غیر ذوی العقول به صورت ذوی العقول را ناشی از اغراض بلاغی دانسته اند و برخی نیز مثل وصل ضمیر متصل رفعی به فعل، قبل از فاعل ظاهر را ناشی از ورود خصائص خاصّ لهجه های مختلف عرب به زبان قرآن دانسته اند. بنابراین می توان گفت با توجه به عادت های زبان عربی و اغراض بلاغی تا حدودی از توجیهات نحوی بی نیاز شده و شبهه ی غلط بودن این ساختارها بر طرف می شود و از آن جا که قرآن عربی مبین است وقواعد عربی را باید بر اساس قرآن تنظیم نمود، قانون های ویژه قرآن را نیز باید در علم نحو جای داد. آنچه ذکر شد مربوط به اختلاف ساختار در مصاحف موجود - طبق قرائت عاصم به روایت حفص- است و آن غیر از عواملی است که به عنوان علل ایجاد اختلاف قراءات ذکر شده است.

تفسیر المنار یکی از تفاسیر مهم و پر آوازه معاصر به شمارمی رود که جایگاه ویژه ای در میان اهل سنت دارد. این تفسیر از ابتدای قرآن تا آیه ی126 سوره ی نساء با انشای شیخ محمد عبده و بخش دوم توسط شاگردش رشیدرضا به پیروی از سبک استادش تا آیه ی 53 سوره ی یوسف ادامه یافته است.اما قصه ی تدوین این تفسیر بدین گونه است که محمد عبده به پیشنهاد و پافشاری گروهی از مصریان و شاگردانش از جمله رشید رضا بر آن شد تا در جامع الأزهر،تدریس تفسیر قرآن را آغاز کند.کار تدریس قرآن از اول محرم1318ق تا نیمه محرم 1323ق به مدت 6سال به طول انجامید. در این مدت رشید رضا برخی از مطالب تفسیری استاد را در جلسه ی درس یادداشت می کرد و ما بقی را در خارج از جلسه تدرس بنابر آنچه که در ذهن خود ذخیره کرده بود،می نگاشت و سپس با مراجعه به استاد به تصحیح مطالب آن اقدام می کرد و آنرا در مجله ی المنار منتشر می کرد. در این مدت عبده توانست از سوره ی حمد تا آیه ی 126 سوره ی نساء را تفسیر کند که بخاطر درگذشت شیخ محمد عبده در آن سال کار تفسیر او تا همین آیه ناتمام ماند. پس از وی رشید رضا ادامه ی تفسیر استاد خویش را بر عهده گرفت و تا آیه ی 53 سوره ی یوسف را تفسیر کرد،ولی در این مرحله نیز با مرگ رشید رضا کار این تفسیر ناتمام ماند.تفسیر المنار،بخش مهمی از شهرت و مقام خود را مدیون شخصیت مولفان آن یعنی محمد عبده و رشید رضا می داند.محمد عبده و رشید رضا از مصلحان نهضت های اصلاحی و احیا گران فکر دینی و از منادیان بازگشت به قرآن در عالم اسلام به شمار می روند که توانسته اند با افکار،اندیشه ها و نوشته های خود در میان روشنفکران اثر بسزایی بگذارند. از آنجا که تفسیر المنار با در برداشتن بخش عمده ای از معارف اسلامی و عقائد رایج مسلمانان،مهمترین اثری است که از این دو شخصیت قرآنی بر جای مانده است،ترجمه این اثر و نقد مطالب آن،بویژه در مباحثی که با عقاید شیعه در تعارض است از اهمیت خاصی برخوردار است.

از آن جایی که قرآن معجزه ای الهی و جاوید در سطح جهانی می باشد ، برای درک و فهم و ابلاغ آن لازم است این کلام به گونه ای کاملا صحیح و دقیق مورد ترجمه و تفهیم همگان قرار بگیرد و از آن جایی که ترجمه برخی از عبارت ها به صورت تحت اللفظ امکانپذیر نیست ، افزوده هایی توسط مترجمان که مستند بر بحث های کلامی و اصولی و تفاسیر معتبر و کتابهای اسباب نزول است بر ترجمه وارد می شود، و این مهم باعث گردیده که در سال های اخیر قرآن پژوهان بسیار زیادی اقدام به ترجمه قرآن به همراه شرح و ارائه افزوده بر آن کرده اند ، و به همین دلیل احساس نیاز بیشتری به تطبیق و بررسی جملات و کلمه های افزوده در این ترجمه ها و مقایسه آنها با تفاسیر معتبر و نظرات مفسران مشهور و مورد قبول، می شود. از این رو در پایان نامه ی حاضر به بررسی افزوده های هفت ترجمه معاصر از این مصحف شریف به زبان فارسی در جزءهای سوم وچهارم قرآن همت گمارده شده است که عبارتند از : ترجمه های « الهی قمشه ای ، خرمشاهی ، صفار زاده ، فولادوند ،گرمارودی ، مشکینی و مکارم » و اساس کار در این پایان نامه تحلیل و بررسی افزوده های موثر ارائه شده در این ترجمه ها و مطابقت آنها با تفاسیر و فرهنگ های واژگانی معتبر واستفاده از منابع دست اول و مورد قبول شیعه و سنی و مبنا قرار دادن آن ها برای صحت ودرستی افزوده ها می باشد ؛ مهمترین تفاسیر شیعی مورد استفاده در این پایان نامه ، المیزان فی تفسیر القرآن و مجمع البیان و اطیب البیان... می باشد و کتاب تفسیر فی ظلال القرآن و روح المعانی هم از جمله کتابهای تفسیری اهل تسنن می باشند که مورد استفاده قرار گرفته اند . شیوه کار در این رساله به این صورت است که در کنار نظرات تفسیری مفسران و یا در پایان مطلب مربوط به افزوده ، تحلیل و بررسی نهایی یا به عبارت دیگر نتیجه گیری صورت می گیرد و استناد افزوده بر روایت تفسیری یا لغوی به اثبات می رسد.

تفسیر المنار تالیف شیخ محمد عبده و رشید رضا می باشد . این تفسیر از ابتدای قرآن تا آیه 126 سوره ی النساء نوشته شیخ محمد عبده است . و بخش دوم آن تا آیه ی 53 سوره ی یوسف توسط شاگرد شیخ یعنی رشید رضا و به پیروی از سبک استادش نوشته شده است . تفسیر المنار از مهمترین تفاسیر اهل سنت است . و تاثیر زیادی در میان اهل علم علوم قرآنی گذاشته است . لذا اطلاع از مطالب این تفسیر و ترجمه ی آن و نقد اشکالات و شبهات وارد شده برعقاید شیعه و پاسخ گویی به آنها می تواند حائز اهمیت باشد .این پایان نامه در این راستا به ترجمه و نقد این تفسیر مربوط به نیمه ی اول جزء دوم قرآن پرداخته و برای نقد آن از تفاسیر مهم شیعی ازجمله : المیزان، تسنیم و. . . کمک گرفته شده است . و در ترجمه ی آن از کتب لغت : لسان العرب ، العین ، فرهنگ معاصر آذرتاش آذرنوش و لاروس و. . . بهره گرفته شده است . وسعی شده است که در ترجمه ، امانتداری رعایت شود . و از آوردن مطالب اضافی و یا کم کردن از مطالب اصلی متن پرهیز شود. مگر در جایی که برای رساندن مقصود مولف احساس ضرورت شده است . در مورد نظر مولفان این اثردرمورد تعدادی از آیات و مطالب ارائه شده که با عقاید شیعه در تعارض بوده و همسویی نداشته است ، نقدی صورت گرفته است .

موضوع پژوهش حاضر، تحلیل و بررسی افزوده های تفسیری هفت ترجم? معاصر در اجزاء 5 و 6 قرآن کریم است. مراد از افزوده های تفسیری، تعابیر و جملاتی است که مترجم به عنوان توضیح و تبیین متن قرآن در ترجمه بیان می دارد که در برخی موارد این افزوده ها کاملاً با آراء مفسران هماهنگ بوده و سبب ایضاح مراد آیه می شود و گاه این افزوده ها باعث ابهام و ایهام شده و مطابق با آراء غیرمشهور و یا شاذ تفسیری بوده که این نکته قابل تأمل و بررسی است. بنابراین انجام تحقیقاتی پیرامون این افزوده ها جهت تحلیل و بررسی این عبارات بسیار لازم و ضروری به نظر می رسد. در این پژوهش تنها به بیان افزوده های موثر در معنای آیه پرداخته شده و افزوده های غیر موثر و خنثی ملاک نیستند. از این رو نگارنده ابتدا افزوده های تفسیری هفت ترجم? الهی قمشه ای، خرمشاهی، صفارزاده، فولادوند، گرمارودی، مشکینی و مکارم، را بیان کرده و در قسمت تحلیل و بررسی این افزوده ها را به تناسب موضوع آن ها در تفاسیر، معاجم، کتب روایی، فقهی، اعتقادی و ... مورد بررسی قرار داده و در نهایت نتیجه گیری نموده و بر اساس میزان صحت و انطباق افزوده-ها با آراء مشهور به ویژه مفسران معاصر، ترجم? صحیح تر را معرفی نموده است.

موضوع پژوهش حاضر بررسی افزوده های تفسیری اجزای هفتم وهشتم قرآن در ترجمه های معاصر قرآن کریم است. افزوده های تفسیری غالباً برای توضیح بیشتر در مورد آیه درمیان دوعلامت یا درمتن بدون علامت ذکر می شوند وبه شرط موثر ومطلوب بودنشان کمک شایانی در فهم ترجمه آیه به مخاطب می نمایند دراین مجموعه نگارنده ابتدا آیه ای را که ترجمه اش دارای افزوده است به همراه ترجمه کامل آن آیه می آورد وسپس با توضیح کوتاهی درباره آن بخش از آیه که ترجمه اش دارای افزوده است، افزوده های موجود درهفت ترجمه منتخب بررسی می شود. این ترجمه ها عبارتنداز: ترجمه های آقایان الهی قمشه ای، خرمشاهی، فولادوند، گرمارودی، مشکینی، مکارم وخانم صفارزاده. سپس نگارنده بابیان آرای مشهورتفسیری-نحوی-لغوی ازکتب معتبر شیعه واهل سنت، افزوده ها را با این آراء مطابقت می دهد تا مشخص نماید کدام ترجمه از حیث در برداشتن معنای حقیقی آیه ونزدیکی به آرای مذکور دارای افزوده مطلوب وکدام یک دارای افزوده نامطلوب است. ازمجموع هفتادودوآیه مورد نظر در این پژوهش، هشتاد ودو افزوده موثر، بیان وسپس نقد وبررسی شده است و دراین راستا ترجمه هایی که دارای افزوده برتر بوده اند معرفی شده اند وآنهایی که دارای کاستی ها و لغزش هایی بوده اند نیز مشخص گردیده اند. واژگان کلیدی: تحلیل وبررسی تطبیقی، ترجمه قرآن، ترجمه های معاصر، جملات افزوده

این پایان نامه به بررسی وجوه در ترجمه های معاصر پرداخته است و وجوه 46 واژه از واژگان پرکاربرد در قرآن بر اساس حروف الفبا برای بررسی انتخاب شده است.این واژگان در مجموع دارای 262 وجه معنایی مختلف استکه حدود 120 وجه آن از وجوه واژگانی و به نوعی به علم وجوه مربوط میباشد...

معیار تشخیص آیات متشابه در قرآن کریم و تعیین حدود و تعداد آنها، و همچنین روش تفسیر این گونه آیات، از مباحث مهم تفسیری و همچنین علوم قرآنی به شمار می رود؛ تا آنجا که از دیر باز دانشمندان و قرآن پژوهان رساله ها و کتب متنوعی در این خصوص به رشته تحریر در آورده اند. یکی از بزرگترین عالمانی که به تبیین آیات متشابه قران کریم پرداخته است، ابوالحسن محمد بن حسین بن موسی(359ـ406ه.ق) ملقب به سید رضی(ره) می باشد؛ و با وجود این که ایشان در زمینه متشابهات کتاب ارزشمند «حقائق التأویل فی متشابه التنزیل» را نگاشته است، اما متأسفانه در مورد روش تفسیر آیات متشابه از منظر این دانشمند بزرگ شیعی پژوهش جامعی صورت نپذیرفته است. سید رضی(ره) در تشخیص آیات متشابه از معیارهای گوناگونی همچون: معیارهای متنی، موضوعی، عقلی و معرفتی استفاده نموده است. ایشان همچنین در تفسیر متشابهات قرآنی از منابع متعددی بهره برده است که از آن میان می توان به منابع نقلی(قرآن ، روایات، اقوال صحابه و تابعان) ، منابع کلامی، منابع فقهی و منابع ادبی اشاره نمود. سید رضی(ره) در تفسیر قرآن کریم از روش های گوناگون و متنوعی استفاده نموده است که از مهم ترین آنها می توان روش قرآن به قرآن ، روش روایی، روش اجتهادی کلامی و اجتهادی ادبی را برشمرد. با اندکی توجه در تمامی روش های به کار رفته در تفسیر آیات متشابه توسط سید رضی(ره) می توان به این نتیجه رسید که با اندکی تسامح روش ایشان در تفسیر آیات متشابه روش اجتهادی جامع است، بدین صورت که روح اجتهاد در تمامی روش های ایشان در تفسیر آیات متشابه جاری است.

چکیده موضوع این پایان نامه بررسی امکان یکسان سازی ترجمه ها در متشابهات لفظی قرآن است، یکی از مشکلاتی که ترجمه های فارسی قرآن دارد این است که کلمات، عبارات، و آیات یکسان، یکسان ترجمه نمی شود به عبارت دیگر آیاتی که از لحاظ الفاظ عربی شبیه به هم هستند در ترجمه یکسان ترجمه نمی شوند اما راه حل این مشکل این است که باید مترجمان قبل از ترجمه برای کلمات مشترک یک معادل مناسب فارسی پیدا کنند و این کلمات فارسی را در ترجمه خویش ذیل آیاتی که کلمات مشترک دارند استفاده نمایند به طور کلی هنگام ترجمه باید به کلمات، عبارات، و آیات مشترک احاطه داشته باشند و این گونه آیات را یکسان ترجمه کنند مترجمان برای این کار می توانند از معجم المفهرس و کتابهایی که پیرامون متشابهات لفظی نوشته شده استفاده کنند.

مبانی تفسیر قرآن یکی از مهم ترین مباحث در حوزه ی علوم قرآنی به شمار می آید و پیوسته مورد توجه و اهتمام قرآن پژوهان و علاقمندان به قرآن کریم به ویژه مفسران بزرگ شیعه بوده است. این پایان نامه در دو فصل تدوین شده است. در فصل اول در قسمت کلیات بیان مسئله، پیشینیه تحقیق، پرسش های تحقیق، فرضیه ها و اهداف پایان نامه بررسی می شود پس از آن در بخش اول توضیحی کوتاه در مورد زندگی آیت الله مدرسی، خاستگاه، مهاجرت ها، آثار، فعالیت ها و پروژه هایی که ایشان انجام داده اند توضیح مختصری داده می شود. در بخش دوم به معرفی تفسیر پرداخته می شود که در آن زمینه ها و انگیزه های مولف، چگونگی نگارش تفسیر و ویژگی های این تفسیر مانند بعدپویایی، وضوح و روشنی مفهوم و عدم تقید، عمق و تأکید، وحدت موضوعی و روحیه تربیتی هدفمند و اسلوب صریح و روشن بیان می شود و در بخش سوم این فصل مبانی، قواعد و گرایش های تفسیری و اقسام و شمار مبانی توضیح داده می شوند. در فصل دوم که اصلی ترین بخش این پایان به شمار می آید در سه بخش تدوین شده است. در بخش اول اهم مبانی وی از قبیل: اصالت و نوگرایی، اعتقاد به حجیت ظواهرقرآن،اعتقاد به جری و تطبیق در قرآن ، پاسخگو بودن قرآن به نیازهای بشر، جامعیت و جاودانگی قرآن بیان می شود. بخش دوم هم به روش تفسیری ایشان اختصاص دارد که در آن مهم ترین روش های تفسیری وی از قبیل قرآن به قرآن، قرآن به سنت و روش عقلی بررسی می شود. ذکر این نکته لازم است که مهم ترین روش تفسیری ایشان روش عقلی می باشد. در بخش آخر این فصل به گرایش ادبی، فقهی، اجتماعی، سیاسی، علمی و تربیتی پرداخته می شود. ذکر این نکته ضروری است که مهم ترین گرایش وی اجتماعی است.

در قرآن با واژگانی روبرو می شویم که برای دسترسی به معنای آنها نیازمند غور و تلاش بیشتر می باشیم که از آنها به غریب القرآن یاد می شود؛ غریب القرآن از مهمترین شاخه های علم مفردات است و از جمله مهمترین آثار در این زمینه می توان به مسائل نافع بن ازرق از ابن عباس اشاره کرد. این پرسش و پاسخ ها، به سبب جایگاه بالای ابن عباس، مورد توجه محققین قرار می گیرد؛ و کمتر کسی به نقد و بررسی این پاسخ ها پرداخته است. با توجه به اینکه فقط کلام پیامبر و معصوم حجیت دارد و جایگاه بالای علمی، حجیت آور نیست، پس نه تنها بر نقد و بررسی علمی این مجموعه اشکالی وارد نیست بلکه این بررسی می تواند برای محققین مفید فایده باشد. در این تحقیق 50 واژه قرآنی، با مراجعه به حدود 50 منبع لغوی و تفسیری، بررسی و با پاسخ ابن عباس در پرسش از معنای این واژگان که توسط نافع بن الازرق صورت گرفته، مقایسه و نقد گردیده است.

مسائل ابن ازرق مجموعه سوالاتی است از واژگان قرآنی که نافع بن ازرق خوارجی، از ابن عباس به عمل می آورد. او تلاش می‏کرد تا شاید بر مثل ابن عباس چیره گردد. ابن عباس که مفتخر به همنشینی با پیامبر اکرم 6و نوشیدن جرعه ای از دریای علم وحکمت امیر مومنان علی بن ابی طالب علیه السلام بود همه پرسشهای او را با استناد به اشعار عرب جواب می دهد، این مجموعه سوالات گسترده‏ترین اثری است که از ابن عباس در مهارت وی در شناخت لغت و اشعار عرب بر جای مانده است، ‏ سیوطی این مجموعه سوالات را در کتاب ارزشمند خویش« الاتقان» در ذیل عنوان «آنچه از معرفت به لغت برای مفسّر لازم است» می‏آورد. او در این کتاب هیچ گونه اظهار نظری را در باره صحت و سقم آنها به عمل نمی آورد، همچنین خانم بنت الشاطئ در کتاب اعجاز بیانی این واژه ها رامورد بررسی قرار می دهد . عدم توجه او به نظر لغت شناسان و مفسرین شیعی از نقاط ضعف اوست، نتایج تحقیقات نشان می دهد که آراء نسبت داده شده به ابن عباس مخصوصا در حوزه تفسیر لغات و بیان معنی آیات بسیار فراوان و گاها معارض همدیگربه نظر می رسند، نگارنده در این پژوهش با نظر به دیدگاه لغت شناسان و همچنین مفسرین قرآن (شیعه و سنی) و تطبیق آنها با پاسخهای ابن عباس، تک تک واژه ها را نقد و بررسی کرده و دیدگاه جامع و مشهوررا در بین معانی انتخاب می نماید تاچراغ روشنی برای دانش پژوهان قرآنی باشد. کلید واژه: قرآن، غریب القرآن، ابن عباس، نافع بن الازرق

در قرآن با واژگانی روبرو می شویم که برای دسترسی به معنای آنها نیازمند تلاش بیشتر می باشیم که از آنها به غریب القرآن یاد می شود؛ غریب القرآن از مهمترین شاخه های علم مفردات و یکی از آثار در این زمینه مسائل نافع بن ازرق از ابن عباس می باشد. این پرسش و پاسخ ها، به سبب جایگاه بالای ابن عباس، مورد توجه محققین قرار می گیرد؛ اما کمتر کسی به نقد و بررسی این پاسخ ها پرداخته است. با توجه به اینکه فقط کلام پیامبر و معصوم حجیت دارد و جایگاه بالای علمی، سبب حجیت مطلق نمی باشد ، پس نقد و بررسی علمی بر این مجموعه می تواند برای محققین مفید فایده باشد. لذا در این پژوهش40 واژه قرآنی، با مراجعه به حدود 60 منبع لغوی، تفسیری و علوم قرآنی بررسی و با پاسخ ابن عباس در مقابل پرسش نافع بن الازرق ، مقایسه و مورد نقد و بررسی قرار گرفته است؛ که در مجموع می توان پاسخ های ابن عباس را به چند دسته تقسیم کرد: پاسخهایی که با دیدگاه لغویون و مفسرین کاملا هماهنگ است و پاسخهایی که به ظاهر مشابه نیستند اما با کمی تامل می توان فهمید که در واقع این معانی در راستای یکدیگر بوده و عمدتا از آثار و نتایج آن معنای اولیه هستند.

با توجه به نوشتن تفاسیر متعدد پیرامون قرآن کریم، می طلبد این کتب تفسیری، روش شناسی شوند تا صحت و سقم مطا لب آنها روشن شود و دیگر این که آثار علمی و پژوهشی مفسران پیرامون قرآن کریم احیاء شود. لذا در این نوشتار سعی شد تا تفسیر عاملی (اثر مفسر گرانقدر ابراهیم عاملی) که یکی از تفاسیر معاصر و در بردارنده مسائل اجتماعی روز است، روش شناسی شود.

قرآن از ساحت مقدس خداوند برای اصلاح جامعه بشری و هدایت انسان ها فرستاده شده است تا بشر را در عرصه های گوناگون زندگی، هدایت کند. یکی از جنبه های هدایتی در زندگی انسان آداب سخن گفتن است. در این زمینه، آموزش ها و دستورهایی برای اصلاح و سالم سازی روابط کلامی با روش های گوناگون ارائه شده است که یکی از مهم ترین بخش های آن، عفت کلام است. عفت کلام، نعمتی خدادادی و نشانگر شخصیت انسان است؛ زیرا کلام، ضمیر و باطن آدمی را هویدا می سازد و از ویژگی های مومن، سنجیده گویی و گزیده گویی است. در تحقیق حاضر، برای پاسخ دادن به پرسش ها و ابهام هایی در مورد متانت گفتاری زبان قرآن در حوزه ی حریم خصوصی انسان، به بررسی واژگان در ارتباط با موضوع پرداختیم و از کتب لغت و تفاسیر استفاده کردیم و اصل معنای واژه و همچنین معناهای ذکر شده را تبیین کرده ایم. و در آخر به بررسی ترجمه های معاصر پرداخته و ترجمه های دارای اشکال را مشخص نموده و ترجمه مناسب را بیان نموده ایم.این پایان نامه به چهار فصل تقسیم کار شده است فصل اول کلیاتی مربوط به زبان و و شیوه ی سخن گفتن و آنچه که مربوط به روش بیان و الگو آفرینی قرآن می باشد فصل دوم درباره ی متانت زبان قرآن در حوزه ی فردی، فصل سوم متانت زبان قرآن در حوزه ی خانواده، و فصل چهارم متانت زبان قرآن در حوزه ی ازدواج و جامعه می باشد. که در هر فصل زیرشاخه هایی با موضع همان فصل برسی شده است. منبع اصلی این تحقیق، قرآن است و در هر موضوع، آیات مربوط به موضوع استخراج شده است و در بین آیات چندین آیه که جای بحث بیشتر داشته و نکاتی نهفته در خود داشته اند برسی شده اند.

در عصر نزول وحی تعداد معدودی از لغات قرآن فقط در بین خواص رواج داشت و در میان عامه مردم حجاز شایع نبود و و از آنجا که درک معنای این لغات برای همگان میسر نبود، این کلمات «غریب القرآن» نام گرفت. قدیمی ترین متن موجود در این علم، پاسخ های ابن عباس به نافع بن الازرق است که برای بیان لغات مشکل قرآن به اشعار عرب استشهاد نموده است. این مجموعه که قریب به 200 لغات قرآنی را در بر دارد، در طول زمان مورد استناد محققان، مفسران و مترجمان، در حوزه علوم قرآنی قرار گرفته است. به دلیل بزرگداشت مقام تفسیری ابن عباس، تاکنون کسی به صورت جامع به نقد و بررسی جوابهای او نپرداخته، لذا بررسی این پاسخ ها بر اساس نظرات لغویون، مفسرین و دانشمندان علوم قرآن شناخت نسبتاً روشنی را در حوزه این علم فراهم می سازد. در این پژوهش 50 لغت از منظر لغویون، مفسرین و دانشمندان علوم قرآن مورد بررسی قرار گرفته که برخی یافته های آن عبارت است از: • ابن عباس «ارکسهم» را به «زندانیشان کرد» معنا کرده در حالی که در کتب لغت، «ارکاس» به معنای «بازگرداندن» می باشد. • ابن عباس«نقیر» را به معنای«رشته باریک در شکاف هسته خرما »دانسته در حالی که این معنای «فتیلاً» است و«نقیر» به معنای«گودی پشت هسته خرما» می باشد. • با توجه به تعریف اصطلاحی «غریب القرآن»عبارت«اَلخَیطُ الاَ بیَضُ مِنَ الخیط الاسوَد» داخل در حوزه این علم نیست و فقط بیانگر یک مسئله فقهی است که مردم با آن آشنا نبودند. واژگان کلیدی : مسائل نافع بن الازرق، عبدالله بن عباس، غریب القرآن.

در سال های اخیرموضوع معجزه ریاضی قرآن که توسط رشاد خلیفه عنوان شد، ذهن محققان قرآنی را به خود معطوف داشت. وی نتایج تحقیق خود را در همین ضمینه در کتابی منتشر کرد، که درآن به شرح و توضیح افکار و اندیشه هایش که در طول مطالعه بر روی قرآن بدست آورده پرداخت که سراسرآن شبهاتی است که با اصول اسلام در تضاد می باشد. بر همین اساس بر ان شدیم تا در این پایان نامه تحصیلی به بررسی این موضوعات بپردازیم.در ابتدا ،آیات 5 جزءدوم که محدوده کار تعیین شده بود ،مورد مطالعه قرار گرفت و سپس آیاتی که رشاد در ذیل آن ها به اظهار نظراتش پرداخته ، انتخاب شد و سپس به تفکیک نوع شبهات و موضوعات پرداخته و هر کدام از شبهات ، با توجه به نوع آن(از قبیل:فقهی،حدیثی،تفسیری و ...)و با استفاده از منابع مرتبط با آن موضوع ،نقد و بررسی شد. پس از بررسی و تحقیق، این نتیجه حاصل شدکه تمام نظریات رشاد خلیفه با آیات قرآن وآراء مفسران ناهماهنگ و در تضاد بوده است .

اخذ و فهم معارف قران شرایطی می طلبد که در این رساله به عنوان شرایط فهم قران از آنها یاد شده است.که برخی خارجی و برخی درونی است جدا از این شرایط اموری نیز هستند که رعایت انها در فهم بهتر ایات موثرند که از آنها به اداب تلاوت یاد میشود.این آداب نیز برخی ظاهری و برخی باطنی است.زدودن موانع فهم قران خود راهی دیگر برای رسیدن به فهم دقیق و صحیح از کلام خداوند است که در این رساله به اهم آنها اشاره شده است.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.