بدون شک اشعار حماسی از زمانی شکل می گیرند که ملتی تحت هجوم بیگانگان قرار گیرد . جنگ تحملیلی عراق بر علیه ایران ،روح حماسه را در کالبد شعر معاصر ایران دمید و موجب بروز پدیده ای نو ظهور به نام شعر دفاع مقدس در ادبیات معاصر شد . شاعران این دوره با تاثیر پذیری از حماسه آفرینی های مردم و همچنین با نگاهی به سابقه حماسه سرا یی در ایران به وی‍ژه شاهنامه فردوسی و پیوند عمیق میان دین و عرفان نوعی ادب حماسی را در شعر این دوره پدید آوردند . در این پایان نامه کوشیده ام از کنار هم نهادن اشعار مربوط به دفاع مقدس در طول سالهای (70-59 )با روش تحلیلی و توصیفی و شیوه استقرایی نشانه های زبانی و محتوایی و بلاغی حماسه را کشف و طبقه بندی نمایم . بدین منظور با بررسی حماسه ،ویژگی ها ،عناصر ،انواع ،خاستگاه و تکوین ان به بررسی ادبیات پایداری در ایران و تاثیر جنگ بر ادبیات معاصر پرداختم و مفاهیم و ادوار و قالبهای شعر جنگ به ویژه قالب غزل حماسی و نمودهای آن را در شعر شاعران شاخص این قالب برر سی کردم و به معرفی شاعران دفاع مقدس و بررسی عناصر حماسی در اشعار سالهای (70-59 ) در شعر آنان پرداختم و عناصر حماسی را از سه منظر فکری ،زبانی و بلاغی با توجه به بسامد هر کدام در ادوار مختلف جنگ طبقه بندی و مرتب نموده ام و از این رهگذر در یافتم که ما در شعر دفاع مقدس شاهد خلق نوعی حماسه هستیم که میان تغزل و حماسه های کهن و می شناور است و در حقیقت این نوع حماسه با غنا پیوند یافته و گوهری ناب به نام ادبیات دفاع مقدس پدید آورده است .

ریخت شناسی علمی جدید در زمینه ی پژوهش های ادبی است که درسالهای اخیر توجه بسیاری از منتقدان ادبی را به خود معطوف کرده است. این نوع نقد در نظر دارد تا تأثیر مضمون بر قالب آثار و تأثیر متقابل موضوع بر انتخاب قالب را آشکار کند و ارتباط این دو را با یکدیگر بررسی نماید. ادبیات گذشته ی ما سرشار از آثار قابل توجه و ارزشمندی است که می توانیم با دیدگاههای نقد نو به سراغ آنها برویم و آنها را ارزیابی و بازشناسایی کنیم. با این باور و بر همین اساس ما در این تحقیق کوشیده ایم تا با یک دیدگاه ادبی نو، یکی از آثار ادبی گذشته خود یعنی کتاب «فرج بعد از شدت» را مورد بررسی قرار دهیم. . نویسنده مضمون «ترویج فرهنگ دینی» و در حاشیه آن مواردی چون توکل ، شرایط استجابت دعا ، تحمل ایمانی در مصائب زندگی و... را در شکلهای متفاوت القا می کند. این پژوهش شامل پنج فصل است که هر فصل ضمن استقلال موضوعی مربوط به خود، تکمیل کننده فصول دیگر است. در فصل نخست به بیان کلیات پرداخته شده است و فصل دوم به مبانی نظری تحقیق و معرفی مکتب های مرتبط با ریخت شناسی و اصول آن بر طبق نظر ریخت شناسان معروف مانند پراپ اشاره دارد ، در فصل سوم ضمن توضیح روش این پژوهش، کتاب «فرج بعد از شدت » به طور کامل معرفی شده و صد داستان برگزیده که در بخش چهارم مورد تحلیل ریخت شناسانه قرار گرفته اند در این فصل به منظور دسترسی خواننده تماماً آورده شده است. در فصل چهارم که بدنه اصلی این تحقیق و نشان گر یافته های این پژوهش است، صد حکایت برگزیده از نظر ریخت شناسی مورد تحلیل قرار گرفته اند و دست آوردهای اصلی بر اساس تحلیل این حکایت ها همراه با جدولهای الگوی کارکردی ،داستانها گزارش شده است. نتایج کلی به دست آمده در فصل پنجم در یک نگاه کلی و منسجم ارائه شده است.

نسخه های خطی دربردارنده ی بخش عمده ای از پیشینه ی فرهنگی و تاریخی یک جامعه هستند، که با رجوع به آنها می توان از گذشته آگاهی یافت و از آن به عنوان چراغی برای پیمودن آینده بهره جست. لامعی گرگانی-شاعر عهد سلجوقی- در سال 410ه.ق در بکرآباد گرگان دیده به جهان گشود. وی در شاعری مقلد فرخی، عنصری و منوچهری بوده است و معزی را از مقلدان او می دانند. تاریخ دقیق فوت او مشخص نیست؛ اما به یقین می دانیم که تا سال 455ه.ق در قید حیات بوده است. مهمترین مضمون شعری در دیوان وی مدح و پس از آن عشق و توصیف طبیعت است. لامعی به سبک خراسانی شعر می سروده و ویژگی های زبانی، ادبی و فکری این سبک در شعر او آشکار است. صورخیال در شعر لامعی در بسیاری موارد تقلید و تلفیقی است از تصویرسازی های شاعران دیگر؛ اما او در تقلید چنان هنرمندانه عمل کرده که در قیاس با شاعران مقلد عصر باید وی را خلاق دانست. در اشعار لامعی بدیع لفظی بیش از بدیع معنوی به کاررفته است. اوزان شعری لامعی از تنوع قابل توجهی برخورد است و مهمترین قالب شعری وی قصیده است. تحقیق حاضر از چهار فصل تشکیل شده است. فصل اول کلیات تحقیق را در بر می گیرد. در فصل دوم، از مبانی نظری تحقیق سخن رفته است. در فصل چهارم از زندگی نامه ی شاعر، سبک و مضامین شعری وی، اوزان و آرایه های ادبی به کار رفته در اشعار وی سخن رفته است و در نهایت درباره ی نسخه ها و مراحل کار این پایان نامه بحث شده است. درباره ی مورد اخیر باید گفت مصحح از ده نسخه ی خطی بهره جسته که عبارتست از: سه نسخه از دانشگاه تهران، سه نسخه از مدرسه ی عالی شهید مطهری، یک نسخه از کتابخانه ی مجلس شورای اسلامی و سه نسخه از کتابخانه ی ملی. مصحح با رجوع به این نسخ توانسته چهل و یک بیت جدید از شاعر بیابد که در هیچ یک از دو دیوان چاپی نفیسی و دبیرسیاقی نیامده است. روش مورد استفاده در این تصحیح شیوه ی بینابین است. در فصل آخر نیز نتیجه گیری و پیوستها و تصاویر ضبط شده است.

نوع ادبی حماسه ی شکست، موضوعی است که در ادبیات ما-کلاسیک و معاصر- آن چنان که شایسته است مورد توجه قرار نگرفته است. هرچند با تحقیق و تفحّص در آثار شاعران دوره های مختلف، بخصوص شاعرانی که زمان زندگی آنان پس از یک شکست تاریخی و اجتماعی بوده است، ردپایی از حماسه ی شکست را می توان یافت. تأثیر این شکست های تاریخی را پس از شکست ایرانیان از اعراب و نیز حمله ی خانمان برانداز مغول، به خوبی می توان در آثار شاعران آن دوره و نیز تا مدتی پس از آن مشاهده کرد. حوادثی که یاد و خاطره ی آن ها تا سالیان طولانی در ذهن شاعران باقی ماند .آنچنان که از تذکره ها و تاریخ ادبیات بر می آید، پس از این شکست ها، شاعران به درون گرایی و نوعی انزوا در شعر روی آوردند. دوره ی معاصر ما نیز –به عنوان یکی از دوره های پرتلاطم سیاسی- از شکست هایی از این قبیل به دور نبوده است. در این دوره نیز شاهد آثار شاعرانی هستیم که همه ی ناامیدی ها، شکست ها و سرخوردگی های خود و نسل خود را در قالب شعر ریخته اند تا بتوانند با بیانی متفاوت و شبیه به حماسه به نوعی زخم های ناشی از شکست را التیام بخشند. یکی از شاعرانی که تحت تأثیر یک شکست تاریخی قرار گرفت و سراینده ی «حماسه ی شکست» شد ، مهدی اخوان ثالث است. شاعری که آثار او، پیش و پس از شکست سیاسی، تاریخی و اجتماعی پس از کودتای 28 مرداد 1332؛ به خوبی مبیّن این عقیده است که او شکست را با تمام وجود درک کرد و مرثیه سرای شکست شد. اخوان در دوره ی اول شاعری –قبل از کودتا- شاعری است که تغزّلات عاشقانه و اشعار حزبی و مبارزه جویانه، درون مایه ی اصلی اشعار او را تشکیل می دهد. تأثیر کودتایی که به شکست نهضت ملی سال 1332 انجامید، به حدی بود که او به یک شاعر شکست خورده و منزجر از سیاست و حتی زندگی تبدیل شد. در این پژوهش سعی بر این است تا ضمن بررسی حماسه ی شکست و رسیدن به تعریفی از آن نگاهی به تاریخچه ی آن در اشعار دیگر شاعران داشته باشیم. در فصل نخست این پایان نامه، به مباحث کلی پیرامون پیشینه ی تحقیق،بیان مسأله، پرسش های تحقیق، اهداف تحقیق و فرضیه های تحقیق پرداخته ایم. فصل دوم سعی دارد مبانی نظری مربوط به حماسه ی شکست و عناصر آن را تبیین کند. در این فصل به تعریف انواع حماسه، تاریخچه ی حماسه ی شکست و تأثیر کودتای 128 مرداد 1332 بر شعر دوره ی مورد بحث پرداخته ایم. در فصل سوم ضمن معرفی اجمالی مهدی اخوان ثالث؛ به آثار او نیز پرداخته ایم و حتی الامکان آثاری را که مربوط به اشعار حماسه ی شکست می شد؛ اندکی مفصّل تر بررسی کرده ایم. اما فصل چهارم این پایان نامه که بدنه ی اصلی تحقیق است، به تحلیل موضوعی، واژگانی و وزنی آن دسته از اشعار اخوان که عناصر حماسه ی شکست در آن ها نمودار بیشتری دارد، اختصاص یافته است. سرانجام در بخش نتیجه گیری در واقع به وجود یک نوع ادبی حماسی به نام حماسه ی شکست با سبک و زبان ویژه ی خود اشاره شده است. واژگان کلیدی: حماسه ی شکست، شعر معاصر، مهدی اخوان ثالث، کودتای 28 مرداد 1332.

دست یابی به معرفت، دغدغ? تلاش های فلسفی، هنری و عرفانی دنیای امروز و دیروز بشر است که آگاهی از این حقیقت و رسیدن به آن اگر چه متفاوت و دارای جلوه های گوناگون است، و هر چند گاه به مدد عقل، گاه به نیروی وحی و گاه با خیال انگیزی و تخیل انجام می پذیرد؛ اما می توان همسانی ها و اشتراکات فراوانی بین آنها یافت. در این پژوهش نیز، هدف بررسی اندیشه های عرفانی در اثری است که، ظاهراً با عرفان در تناقض است اما تحقیقات در بار? آن نشان داده است که، علیرغم تناقضات ظاهری، مشابهات و اشتراکاتی بین آنها در رسیدن به معرفت وجود دارد. اندیشه های معنوی و عرفانی از موضوعاتی است که در حماسه به ویژه شاهنام? فردوسی با توجه به تاریخ و فرهنگ کهن ایرانی دیده می شود که برای بررسی آن با توجه به موضوع پژوهش، آشنایی اجمالی با عرفان و تصوّف، و چگونگی سیر و اندیشه های آن را از آغاز تا پایان قرن چهارم لازم دانستیم. جایگاه عرفانی ادیان ایران باستان و بازتاب عرفانی آنها در شاهنامه از مباحثی است که مطرح شدن آن در این پژوهش ضروری می نماید. با توجه به حماسی بودن شاهنامه و تقابل ظاهری عرفان و حماسه، بررسی اشتراکات و مشابهات عرفان و حماسه را نیز لازم دانستیم تا از این طریق بتوان تحلیلی منطقی در مورد تأثیر عرفان بر شاهنامه و شاهنامه بر عرفان به دست آورد که، راهگشایی برای کشف مشابهت های فکری در حماسه و عرفان باشد. ارتباط اخلاق و عرفان بر هیچ کس پوشیده نیست به همین منظور باید و نباید های شاهنامه از موضوعاتی است که در این پژوهش بررسی شده است تا بتوان به ارتباط مبانی فکری رایج در حماس? فردوسی چون: یزدان پرستی، ارجمندی خرد، مبارزه با نفس، مرگ، رستاخیز و ... که در آثار عرفانی نیز وجود دارد؛ بهتر پی برد. عرفان در شاهنامه جلوه های گوناگونی از اساطیر، دین ها و باور ایرانیان را در خود جای داده است که مبتنی بر اصیل ترین نیازهای بشری است هم در بعد فردی و هم در ابعاد اجتماعی، که نه چنان خشک و زاهدانه و صوفیانه است که روح عمل و زندگی را بخشکاند و آدمی را به انزوا برد، و نه چنان لجام گسیخته و بی پروا که دل را بمیراند و اساس و لطافت عشق را پژمرده سازد، در این پژوهش نمود چنین عرفانی را در شخصیت ها و داستان هایی چون: کیومرث، ایرج، زال، سیاوش، کیخسرو، هفت خوان رستم و ... بررسی شده است، و در نهایت به جایی رسیده ایم که می توان گفت عرفان موجود در شاهنامه علیرغم تأثیراتی که از عرفان اسلامی و غیر اسلامی پذیرفته است؛ عرفان ستیز است نه عرفان پرهیز. واژگان کلیدی: فردوسی، شاهنامه، حماسه، عرفان، حماس? عرفانی.

آنچه تاکنون در حوزه فرهنگ های لغت فارسی به عربی به نگارش درآمده است ، حدود پانزده فرهنگ لغت دو زبانه است که شامل همه انواع واژگان است. اما تخصصی بودن کار مترجمان و همچنین دانشجویان و استادان عربی دانشگاههای کشور اقتضا می کند تا در این حوزه فرهنگ های لغت با محدوده دستوری ویژه به رشته تحریر درآید. یکی از این فرهنگ ها می تواند «فرهنگ مصادر فارسی و معادل عربی آن ها» باشد. از آنجا که این کار نیازمند دقت و باریک بینی است گستردگی خاص خود را می طلبد و باید بخش های مختلف و با دقت بیشتر در حوزه های محدودتر انجام شود. علت انتخاب مصدر به عنوان موضوع اصلی این فرهنگ نامه ، این است که مصدر در واقع محل صدور معنا بدون شخص و زمان است بنابراین اگر مفهوم مصدر به یک زبان دیگر منتقل شود و صاحب زبان مقصد ، قواعد زبان مبدأ را بداند و به راحتی می تواند از معنی مصدر و ساخت آن ، دیگر کلمات مورد نیاز خود را بیابد و یا بسازد ؛ بنابراین فرهنگ مصادر در اولویت این تحقیق قرار گرفت. بر این اساس پژوهش حاضر شامل سه فصل می باشد: فصل اول: کلیات که شامل طرح پیشنهادی گسترش یافته پایان نامه و شیوه کار می باشد. فصل دوم: مبانی نظری تحقیق که شامل دو بخش مصدرشناسی و فرهنگ شناسی است. فصل سوم: که بدنه ی اصلی این پژوهش به شمار می رود ، فرهنگ مصادر فارسی و معادل عربی آنها از حرف صاد تا پایان حرف یا است. در این طرح ، ابتدا مدخل های مصدری فارسی مختلف اعم از بسیط ، پیشوندی ، مرکب و گروه یا عبارات مصدری به همراه مترادف یا مترادف های آن ها از فرهنگ بزرگ سخن استخراج شده و در دو ستون مجزا قرار گرفته سپس معادل یا معادل های عربی آن ها از فرهنگ های لغت استخراج گردیده و به صورت «مصدر و فعل» در برابر آن ها و در ستون سوم قرار گرفته است. البته به دلیل گستردگی کار فعلا گروه مصدری از لیست مدخل های این فرهنگ لغت خارج گردیده و امید است که دانشجویان دیگر در این عرصه وارد شوند و آن را کامل کنند تا نخستین فرهنگ مصادر فارسی – عربی به شکل کامل به وجود آید.

چکیده : در میان آثارادبی به جای مانده از تمدن های بشری، داستان بخش زیادی را به خود اختصاص داده است. هر داستان نوشته شده در زمان حال یا گذشته،در خود دارای عناصری است که هر یک از این عناصر در موفقیّت و یا عدم موفقیّت یک داستان نقش به سزایی دارد . داستان ویس و رامین از جمله داستانهای کهن زبان فارسی است که دارای برخی عناصر داستانی قوی است . به همین خاطر هدف این رساله بر این استوار گشت که این داستان از منظر عناصر داستانی مورد تجزیه وتحلیل قرار گیرد تا نقاط ضعف وقوّت آن باز نموده شود. لذا در بررسی عناصر داستانی آن نتیجه چنین شد که الگوی پیرنگی و داستانی در حوادث و وقایع داستان به خوبی دیده می شود . محوریت اصلی شخصیّت ،با ویس است . بقیه ی اشخاص اصلی وفرعی در مدار زندگی او می چرخند.اشخاص داستان با گفتار و رفتاروجدال های خود حوادث داستان راخلق می کنند. همچنین اگر جادو وطلسم را از داستان دور کنیم ،حقیقت مانندی داستان بسیار قوی و پذیرفتنی می گردد . داستان به شیوه ی دانای کلی روایت می شود . راوی بیرون داستان ناظر براعمال و رفتار وگفتار اشخاص داستان است و آنها را گزارش می دهد . اشخاص یا در جدال با شخصیّت مقابل مشغول گفت وگو هستند یا با تک گویی درونی و گفت وگوی نمایشی به بازگویی درونیات خود می پردازند . از لحن برخاسته از واژگان درگفتار اشخاص،حالاتی چون عشق ورزی ، ابراز محبّت و... دیده می شود و از طریق آن می توان به جایگاه اجتماعی اشخاص و روحیات آنها درداستان پی برد . صحنه پردازی از طریق توصیف محیط داستان و تشریح وقایع درنهایت دقّت و تیزبینی و با طرح مسایل روانی در وصف شخصیّت ها با کیفیّتی بسیار بالا انجام گرفته است . فضا وحال وهوای برخاسته از لحن کلام و صحنه پردازی ها در داستان بسیار متنوع وگوناگون است . حال وهوایی از شادی ، حسرت ، غم واندوه و... درسراسر داستان موج می زند. بالاخره تفکّر حاکم بر داستان (درونمایه) بر این است که زندگی باید در تمام اجزای خود دارای توازن باشد . کلید واژه ها : ویس و رامین ، فخرالدین اسعد گرگانی ، داستان و عناصر داستان

جنبش مدرنیسم به عنوان یک انقلاب هنری و ادبی بزرگ، همگام با تحولات اجتماعی و اقتصادی آستانه ی قرن بیستم ظهور کرد و دگرگونی های بی شماری را نه تنها در هنر و ادبیات، بلکه در سلایق زیبایی شناسانه ی انسان ها پدید آورد. دیری نپایید که این دگرگونی ها وجه غالب ادبیات کشورهایی شد که پدید آورنده ی آن بودند و به سرعت راه خود را به سایر کشورهای جهان و از جمله کشور ما نیز گشود. پژوهش حاضر به روش کتابخانه ای نوشته شده است و با بررسی ریشه های فکری و فلسفی مدرنیسم به بررسی ویژگی های این جنبش و تأثیرات آن بر رمان به عنوان یکی از پرطرفدارترین انواع ادبی عصر حاضر می پردازد و با تأکید بر رویکردهای متفاوت در نگارش مدرنیستی، ویژگی های این نوع نگارش و تجلی آن را در رمان های دهه ی 30 و 40، به عنوان سال های ارتقاء داستان نویسی از سرگرمی به حد آفرینش هنری، مورد بررسی قرار می دهد. در این دو دهه اگرچه رمان های بی شماری نگاشته شده اند، اما چهار رمان با به کارگیری تکنیک های جدید داستان نویسی، خود را به عرصه ی رمان مدرن نزدیک کرده اند. این چهار رمان عبارتند از سنگ صبور از صادق چوبک، ملکوت از بهرام صادقی، سفر شب از بهمن شعله ور و شازده احتجاب از هوشنگ گلشیری. تحقیق حاضر با در نظر گرفتن ویژگی های مدرنیسم و رمان مدرن، به بررسی این ویژگی ها در چهار رمان نامبرده می پردازد و نقاط قوت و ضعف به کارگیری این مولفه ها را در این آثار مورد ارزیابی قرار می دهد و در پی دست یابی به این امر است که نخستین رمان های مدرن فارسی، برای همسو سازی خود با مکاتب هنری و ادبی جهان و نزدیک کردن خود به سطح جهانی چه گام هایی برداشته اند و نخستین تحولات داستان نویسی کشور را با کدام یک از تجربیات جهانی مدرنیسم همخوان کرده اند.

هیچ هنر کامل و جاودانه ای ، در پیدایش وظهور خود ، از مجموعه ی جریاناتی که در حوزه ی تاریخی آن هنر وجودداشته بی بهره نیست ، وشعر نیز ماننددیگر هنرها ، در کمال و اوج خود، بی نیاز از کوششهای گذشتگان نیست .با این که در هر دوره ای از تاریخ ادبیات یا در هر سبک ادبی، بسیاری از عناصر شعر دست خوش دگرگونی می شود ، اما در یک نگاه فراگیر وکلی باید گفت ادبیات، درکل یک زنجیره ی بسیار بلند با حلقه های وابسته به هم است و اگر چه برخی از عناصر تشخصی چشم گیر پیدا می کند و سبکی نو را پدید می آورد ، بسیاری از ریشه ها ، سرچشمه ها و ذهنیت ها همچنان پایدار می ماند ،مانند درختی کهن سال که ریشه هایش در ژرفای خاک نهان است ، اما تنه و شاخه ها و برگ ها در هر فصلی از سال حال و هوای دگرگون به خود می گیرد . به طور کلی می توان گفت تأثیر شاعران قرون گذشته ،بر شاعران بعداز خود و تاثیرپذیری همه ی سخن سرایان به ترتیب تقدم و تأخر امری محتوم است . و اگر شاعری آثار گذشتگان خود را نخوانده باشد نه تنها شاعر خوبی نخواهد بود،بلکه درعرصه ی ابتکار و نو آوری هم کاری از پیش نخواهد برد و هیچ ابتکار و خلقی ، آنگاه که بتواند مصداق راستین ابتکار و آفرینش باشد ، نمی تواند دور از حوزه ی نفوذ آثار قبلی وجود داشته باشد پروین اعتصامی از شاعران مطرح سده ی معاصر است که به شعر کلاسیک تمایل داشت او جهت گیریهای خود را در همان قوالب قدیم شعر فارسی و با همان حروف و قافیه نیا کانش در شعر بیان کرد . پیکره اصلی این پایان نامه ، در مورد اصول و قواعد مکتب کلاسیسیسم در اشعار پروین اعتصامی است. دراین راستا ، در فصل اول این پایان نامه که طرح اصلی تحقیق را در بر می گیرد ، و شامل عنوان تحقیق ، سوال های تحقیق ، بیان مسأله و ضرورت و اهمیت آن ، پیشینه ی تحقیق ، فرضیه های تحقیق ، اهداف تحقیق ، مشکلات و محدودیت های تحقیق و روش کار تحقیق است . در فصل دوم ، با عنوان مبانی نظری تحقیق ،ابتدا سعی کرده ایم به بحثی درباره یونان و روم باستان و نیز رنسانس بپردازیم و سپس تعریفی از کلاسیسیسم و اصول و قواعد آن داشته باشیم. در ادامه، سخن از تاریخچه ی کلاسیسیسم و نویسندگان کلاسیسیسم به میان آمده است . در فصل سوم به زندگی ودیوان پروین اعتصامی پرداخته ایم ، این فصل به چندبخش تقسیم می شود : شعر و سبک شعری و مناظرات پروین ، تأثیرپذیری پروین از ادبیات مشروطه و ادبیات مغرب در فصل چهارم که فصل اصلی تحقیق است ، به تحلیل اشعار پروین به خصوص آنها که جلوه های کلاسیسیسم در آنها برجسته است پرداخته ایم این فصل نیز به چند بخش تقسیم می شود و درهر بخشی برای هر کدام از قواعد کلاسیسیسم در اشعار پروین نمونه و شاهد مثال ذکر کرده ایم. و درآخر هم حاصل این پژوهش موید این نکته است که اشعار پروین مرزنشین دو قلمرو سنت و تجدد است .

رساله هوسنامه، نسخه خطی ارزشمند و در خور توجه در عرصه ادبیات غنایی است که از خمول و گمنامی به در آمد. این اثر توانسته است گوشه ای از گستره ادب غنایی پیش از خود را نشان دهد. و همچنین یکی از نمونه های غنایی زیبا در قرن 9 محسوب می شود. نکته مهم دیگر این است که هوسنامه دارای اطلاعاتی از شعرایی است که ناشناخته یا کمتر شناخته شده اند. و مجموعه ای از شعر این شاعران بی دیوان را شامل می شود. نسخه های خطی یافته شده، تنها نسخه های موجود تا کنون درباره هوسنامه است. نسخه ها مربوط به زمان نزدیک به شاعر است و لذا قابل اعتماد و دارای ارزش تصحیح بود، دستاورد های زبانی،بلاغی و فرهنگی خود شاهد این مدعا هستند.

در این پژوهش مبحث صفت را که از مغشوش ترین مباحث دستور زبان فارسی است مورد بررسی قرار داده ایم. برای این کار لازم بود مهمترین دیدگاه ها و پژوهشهای انجام یافته در این حوزه را ارزیابی کنیم . به این سبب تحقیقات دستور پژوهان و دانشمندانی همچون خیامپور، فروزانفر ، قریب، همایون فرّخ ، فرشیدورد و برخی دیگر را بررسی کردیم و در نهایت نظر خود را نیز بیان نمودیم . ما در این تحقیق صفت را از نظر معنایی به شش قسم بیانی، اشاره، مبهم، تعجبی، شمارشی، پرسشی و از نظر ساختمانی به چهار نوع بسیط، مشتق، مرکب، جملات وصفی(موول به صفت) تقسیم کرده ایم. آنگاه احکام و قواعد مربوط به صفت و رابطه ی آن را با موصوفش به دقت بررسی کرده و سپس به مسائلی چون وابسته های صفت بیانی، نقش پذیری صفات، مقوله های مشترک با صفت مثل قید و صوت و مباحث نزدیک به مبحث صفت، مثل اضافه، بدل وپاره ای مباحث دیگر اشاره داشته ایم. در پایان با توجّه به آن چه گفته شد مقوله ی صفت را از نظر صرفی و نحوی در بوستان مورد بررسی و بحث قرار داده ایم که در نتیجه آن کاربرد انواع صفت و نحوه ی استفاده از آن در زبان و سبک بیان سعدی مشخص شده است.

صوفی شخصیّت و نقشی کلیدی در عرصه ی عرفان و تصوّف دارد و رفتار و منش او تأثیر بسزایی در شکل گیری مبانی عرفان به دنبال داشته است؛ بررسی چهره هایی که از صوفیان در آثار عرفانی ارائه شده است، می تواند کمک شایانی در شناخت چهره ی اصیل این شخصیّت داشته باشد. مثنوی به عنوان یکی از آثار بزرگ عرفان و تصوّف ابعاد شخصیّتی گوناگونی از صوفی را ارائه کرده است. این پژوهش سعی دارد با بررسی چهره ی صوفیان در برخی قصّه های مثنوی، مخاطب را با چهره-های محبوب و مقهور صوفیان در مثنوی معنوی مولانا آشنا کند. لذا بیست و دو قصّه از قصص مثنوی که صوفی –به صورت اسم عام و اسم خاص که بعضاً اسامی خاص تیپ و اسامی خاص شخصیّت هستند- از شخصیّت های آن محسوب می شود از دفترهای گوناگون مثنوی انتخاب و دیدگاه مولانا درباره ی شخصیّت آن صوفی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. از خلال این قصّه ها دو دیدگاه مثبت و منفی از مولانا درباره ی شخصیّت صوفی پدیدار شده است، که درکنار آن ها دیدگاه های جانبدارانه، واقع گرایانه و متمایز از آثار مشابه صوفیانه، نسبت به صوفی قابل شناسایی است. از آنجا که در باب پیرنگ قصّه های مثنوی دو دیدگاه متفاوت مبتنی بر وجود پیرنگی مشخص یا عدم وجود آن یا بی رنگی پیرنگ؛ پیرنگ قصّه های مورد تحلیل نیز استخراج گردید و با ارائه ی 9 قالب ریختی در اختیار خواننده قرار گرفت. کلید واژه ها: شخصیّت، شخصیّت پردازی، صوفی، مثنوی معنوی

ابوحفص حدّاد و حمدون قصّار دو تن از بنیان گذاران و رواج دهندگان طریق? ملامت در نیشابورِ قرن سوم بوده اند.چون ملامتیّه اعتقادی به نوشتن نداشته اند، اقوال و حکایت-های اندکی از این دو تن به جا مانده که دیگران از آنها نقل کرده اند. با بررسی آنچه در منابع کهن و کتاب های عرفانی و تاریخی و ادبی از این دو پیر ملامت آمده، آگاهی-هایی دربار? زندگی و خانواد? آنها به دست داده ایم.با تأمّل در سخنان و حکایت هایی که از آنان نقل شده برخی از زوایای اندیش? آنها را نیز روشن ساخته ایم که از طرفی بیانگر خطوط اصلی تفکّر ایشان و از سوی دیگر نشان دهند? اصول ملامتیّه است. همچنین توجه آنها به فتوّت و رابطه ای که با اهل فتوّت داشته اند تا حدودی تأثیر گذاری ها و تأثیر پذیری های این دو جریان را آشکار می سازد. از آنجا که تصوّف در ادبیات فارسی تأثیری قوی نهاده و اقوال و احوال و سلوک و اندیش? عارفان بر ذهن و زبان بسیاری از شاعران اثر گذاشته، این تحقیق چند نمونه از بازتاب های سخنان و حکایت های حمدون قصّار را در شعر شاعران بزرگ و مشهور، به ویژه در حوز? ادب عرفانی و تعلیمی نشان می دهد و برای یافتن نمونه هایی بیشتر از تأثیر تفکّر ملامتی و اندیشه و اقوال این دو شیخ بر شعر شاعرانِ این حوزه سودمند خواهد بود.

شعر اعتراض، به عنوان یکی از زیرمجموعه های شعر متعهد، از دیرباز در ادبیات فارسی به اشکال مختلف وجود داشته است. در ادبیات دفاع مقدس هم، این جریان ادبی مورد توجه قرار گرفته و در این حوزه رشد و گسترش یافته است. شعر اعتراض حوزه دفاع مقدس، اگر چه تشابه زیادی با شعر اعتراض ادبیات پیش از خود دارد، اما به دلیل کارکردها و ویژگی های خاص ادبیات دفاع مقدس، دارای خصایص منحصربه فردی نیز هست که می توان آن را وجه تمایز این دو دانست. هدف از این پایان نامه، بررسی کامل شعر اعتراض دفاع مقدس در هر سه دهه انقلاب است؛ به این منظور، در هر دوره، شعر یکی از شاعران این حوزه که برآیند شعر اعتراض دهه خود است، مورد بررسی قرار می گیرد. علاوه بر این، برای درک گستره موضوعی شعر اعتراض، موارد آن در سه دوره تاریخی-ادبی کلاسیک، مشروطه و دفاع مقدس مورد مطالعه قرار می گیرد و چگونگی شیوه بیان شعر اعتراض، در هر سه دوره مورد نظر مورد بررسی قرار داده می شود. هم چنین برای شناخت کامل شعر اعتراض، یکی دیگر از اهداف این تحقیق، بررسی فرضیه زیرژانر ادبی بودن شعر اعتراض در حوزه دفاع مقدس است که برای اثبات یا رد آن، عناصر شاعرانه شعر اعتراض و هم چنین عوامل تأثیرگذار بیرونی در شکل گیری و سرایش آن مورد مطالعه قرار می گیرد. برای رسیدن به اهداف و پاسخگویی به پرسش های تحقیق از روش کتابخانه ای به همراه توصیف و تحلیل استفاده شده است که گاهی این تحلیل ها بنا بر ضرورت، آماری است و در جدول های مختلف نشان داده شده است.

مولانا حیدر هروی معروف به حیدر کلوچه پز از شاعران اواخر قرن نهم و اوائل قرن دهم هجری است که نخست در هرات نان کلوچه می‏پخت. در روزگار شاه اسماعیل صفوی به شاعری روی آورد و در عهد شاه طهماسب مشهور گردید و از آن به بعد به تجارت پرداخت و گذران زندگی اش بدین طریق بود. شعرش از عیوب و خطاهای دستوری و تعقیدات لفظی و معنوی مبراست و در قوافی و به کار بردن الفاظ اشتباه نمی کرده است؛ اگرچه در شعر او مفاهیم چندان جدیدی به چشم نمی خورد و شهرتش را باید مرهون سرودن غزلیات دلکش و تاثیرگذار دانست اما با کلام ساده و تاثیرگذار خود، در میدان فصاحت، گوی بلاغت را از همگنان ربوده است. حیدر در آخرین سفر عمر خویش به سند رفت و به خدمت میرزا شاه حسن ارغون رسید و مورد اکرام وی واقع شد و هنگام بازگشت از سند در قصبه‏ی پاتره نزدیک سیوستان درگذشت و همان جا دفن شد. سام میرزا گوید که دیوان شعر او مشتمل بر ده هزار بیت است که نسخه های موجود از دیوان وی، این عدد را تأیید نمی کند. از دیوان شعر مولانا حیدر شش نسخه فراهم آمده که شامل نسخه های کتابخانه دانشگاه تهران، کتابخانه مجلس شورای ملی، کتابخانه آستان قدس رضوی، کتابخانه ی دانشگاه اوپسالا، کتابخانه ملی و نسخه کتابخانه مدرسه عالی شهید مطهری (سپهسالار) می شود. تحقیق حاضر از چهار فصل تشکیل شده است. فصل اول شامل کلیات تحقیق است. در فصل دوم، مبانی نظری تحقیق، تصحیح انتقادی، اهداف، شیوه ها و تاریخچه ی آن به طور کامل بررسی شده است. در فصل سوم، شعر فارسی در دوره ی تیموری و صفویه، زندگینامه ، سبک و مفاهیم شعری شاعر، ممدوحان، آرایه های ادبی وتعداد اشعار مولانا حیدر مورد مطالعه قرار گرفته است و نسخه های خطی موجود از دیوان وی به طور کامل بررسی و معرفی شده است و در فصل چهارم ـ که بدنه ی اصلی این پایان نامه است ـ به تصحیح انتقادی دیوان مولانا حیدر هروی ـ بر اساس همه ی نسخه های موجودـ که شامل دوهزار و هفتصد بیت است پرداخته ایم.

یکی از رایجترین اشکال انتقال اطلاعات، کاغذ می باشد. حجم زیادی از اطلاعات از طریق کاغذ منتقل می شوند. مستندات کاغذی از تنوع زیادی برخوردار هستند به عنوان مثال اطلاعات روی کاغذ می تواند شامل متون چاپی یا دست نویس، جداول، منحنی ها، تصاویر و ... باشد. ترکیب این اطلاعات بر روی اسناد کاغذی و همچنین استفاده از انواع مختلف قلم ها و ویژگی های خاص باعث دشواریهایی در بازیافت اطلاعات می گردد. علاوه بر این مسائلی از قبیل کیفیت چاپ، کاغذ، جوهر و همچنین کیفیت اسکن یک سند و ... عواملی هستند که کار بازشناسی متن را مشکل تر و پیچیده تر می سازند. ویژگیهای خط فارسی از دیگر موارد مشکل ساز در بازشناسی متون فارسی هستند. تا کنون کارهای زیادی برای متون زبان لاتین، چینی و ژاپنی انجام شده است، اما برای بازشناسایی متون فارسی و عربی با این که بسیاری از جمعیت جهان برای نوشتن از این زبانها استفاده می کنند، کارهای انجام شده نسبتا کم و پراکنده بوده است. از جمله علل این امر پیچیدگی های نوشتاری این زباها، فقدان پایگاه داده و لغت نامه های استاندارد و جامع برای متون فارسی و عربی ذکر شده است. در این پایان نامه الگوریتمی به منظور بازشناسی متون فارسی از ترکیب دو شاخه علمی پردازش تصویر و پردازش زبانهای طبیعی ارائه شده است. الگوریتم پیشنهادی شامل مراحل استخراج شبه کلمات به عنوان یکی از مهمترین اجزای الگوریتم شناسایی متن، ساخت کلمات از ترکیب شبه کلمات استخراج شده و سپس ترکیب کلمات به منظور ساخت جملات بالقوه معنی دار و در نهایت استفاده از دو مدل زبانی بایگرام و ترایگرام و چند قاعده گرامری به منظور تشخیص جمله صحیح بر اساس انطباق با گرامر رایج زبان فارسی می باشد. در الگوریتم ارائه شده، استفاده از قواعد گرامری مانند حذف ترکیبهای دستوری اشتباه منجر به بهبود نتایج حاصل از بازشناسی شد.

تاریخ زندگی بشر هیچ وقت از جنگ و خونریزی، فارغ نبوده و جنگ و تهیه ابزار جنگی از مشغله های اصلی حیات انسان بوده است. به همین نسبت صلح نیز یکی از مضامین اساسی فرهنگها بوده است. متفکرین، مصلحان, فیلسوفان و به خصوص شاعران درباره صلح سخنها گفته-اند. شعر ایران نیز با نمونه های پرشمار و متنوع، گواه بر این مدعا است که شاعران از بیداد و ویرانگری جنگ نالیده اند. شعرجنگ حتی قبل از آغاز دوران جنگ تحمیلی، نوع شناخته بود. اما شعر "ضدجنگ" نوع تازه ای است. عموما در کشورهایی که جنگ را تجربه کردها ند، در زمینه شعر "ضدجنگ" فعالیتهایی صورت گرفته است؛ اما در ایران تعداد معدودی شعر "ضدجنگ" سروده شده است. تحولات اجتماعی و فرهنگی بعد از جنگ، شاعران را به سمت تجربه های جدیدی سوق داد. در این میان شعرجنگ نیز دست خوش جریانها شده و همصدایی دوران جنگ میدان را برای حضور چندصدایی شعر"ضدجنگ" خالی کرد. جنگ از منظر مصیبت، طبیعتا تصویر هولناکی است که سنخیتی با تغزلهای حماسی شعردفاع مقدس ندارد. از سویی "ضدجنگ"، گاه جستجوی لایه های دیگری از جنگ است و از این نظر شعر "ضدجنگ" همان امتداد "شعرجنگ" و شعر "دفاع مقدس" است. هدف اصلی این پژوهش، معرفی نوعی از شعر که تصویرگر وجه خشن و تاریک جنگ است می باشد که اصطلاحا شعر "ضدجنگ" نامیده می-شود. مسائل مطرح در این تحقیق؛ تعریف شعر "ضدجنگ" و زمینه های پیدایش آن، بومی یا وارداتی بودن جریان شعر "ضدجنگ"، ارتباط معنایی و قالبی، تشابه و تفاوت محتوایی شعر"ضدجنگ" با شعرجنگ، و نوع صور خیال"ضدجنگ" است. در متون پژوهشی، فصلی مجزا به نام شعر"ضدجنگ" وجود ندارد. پیشینه و پشتوانه تحقیق، صرفا نمونه شعرهایی از جریانهای گوناگون ادبی است که با بازخوانی و دستهبندی ویژگی های درونمایهای و زبانی آنها، نهایتا به یک نظر کلی سبکشناسانه می رسد.

ساخت گرایی تکوینی شاخه ای از جامعه شناسی ادبیات است که لوسین گلدمن بر اساس نظریات گئورگ لوکاچ، مارکس، هگل و ژان پیاژه بنا نهاد. این نظریه در ایران با کتاب واقعیت اجتماعی و جهان داستان اثر جمشید مصباحی پور معرفی شد و سپس با ترجمه های محمدجعفر پوینده رواج و گسترش یافت. این رساله می کوشد از همین منظر، رمان های احمد محمود را بررسی نماید. بدین منظور نوشته ی حاضر به پنج فصل تقسیم شده است: فصل نخست به مقدمه و کلیاتی چون مسئله، پیشینه، هدف و ضرورت تحقیق اختصاص یافته است. فصل دوم مبانی نظری تحقیق را در بر می گیرد. در این فصل پس از بررسی جامعه شناسی ادبیات در غرب و جامعه شناسی ادبیات در ایران به ساخت گرایی تکوینی و مفاهیم بنیادین آن از قبیل جهان بینی، کلیت، تحلیل درونی و تحلیل بیرونی متن پرداخته شده است. فصل سوم به شرح زندگی احمد محمود و مرور آثار وی می پردازد. هدف از این فصل آشنایی با زندگی نویسنده و ارتباط آن با متنِ رمان ها و همچنین بینامتنیت در رمان ها و داستان های کوتاهِ وی و روند تغییر سبک و نگرش او در طی زمان بوده است. در فصل چهارم رمان های احمد محمود به ترتیب توالی تاریخی نقد و تحلیل شده است. در این قسمت خواننده با تحلیل درونی رمان و ارتباط آن با وقایع بیرونیِ جامعه آشنا می شود و شاهد تأثیر کودتای بیست و هشت مرداد در همسایه ها، اعدام افسران حزب توده در داستان یک شهر، هجوم عراق به ایران و آغاز جنگ تحمیلی در زمین سوخته، حکومت دیکتاتوری در آدم زنده، پیروزی انقلاب اسلامی در مدار صفر درجه و ترکیب خرافات با مذهب و تأثیر آن در ساختار اجتماعی ایران در درخت انجیر معابد خواهد بود. فصل پنجم حاوی جمع بندیِ مباحث و نتیجه گیری است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد دو رمان زمین سوخته و داستان یک شهر به دلیل نقص های آشکاری مانند ضعف فضاسازی، عدم پرداخت درست شخصیت ها و نبود یکدستی و انسجام در زمره آثار ضعیف و رمان های همسایه-ها، مدار صفر درجه و درخت انجیر معابد به دلیل غنای محتوایی، انسجام متن و رعایت عناصر داستان یادگارهای درخشان این نویسنده ی بزرگ هستند.

بیگمان نسخههای خطی نمایند? بخشی از عظمت تمدن ایرانی اسلامی است و تصحیح این - نسخهها راهی است برای به دستآوردن اطلاعات از فرهنگ کهن ایران و تاریخ دراز دامن زبان پارسی؛ در این میان تصحیح تذکرهها جایگاه ویژه دارند. در این رساله به معرفی تذکره تحفهالشعرا تألیف افضلبیگ- خان قاقشال اورنگ آبادی که در سال 6611 تألیف شده است سخن رفته و ساختار تذکره، شیو? نثر و اسامی شاعران این تذکره در حد امکان باز نموده شده است. در این رساله سعی بر آن است تا تصحیح کامل و منقحی از تذکر? تحفهالشعرا به شیو? اقدم نسخ ارائه شود. تحقیق حاضر از چهار فصل تشکیل شده است. فصل اول کلیات تحقیق را در بر میگیرد. فصل دوم از مبانی نظری تحقیق سخن رفته است. در فصل سوم احوال شاعر و سبک و ساختار تذکر? تحفه- الشعرا و همچنین معرفی نسخهها شرح داده شده است. در فصل چهارم متن کامل تذکر? تحفهالشعرا ارائه شده است. در ارائ? متن کامل تذکر? تحفهالشعرا از سه نسخ? موجود در کتابخان? مجلس استفاده شد که دو نسخه به صورت میکروفیلم و یک نسخه به صورت چاپ سنگی است. در فصل پنجم نتیجه گیری و در آخر تصاویر سه نسخه آورده شده است

یکی از مضامینی که از دیرباز مورد توجّه شاعران فارسی زبان قرار گرفته است ، موضوع وطن و وطن دوستی است . این مضمون از قرن سوم هجری تا ربع اوّل قرن چهاردهم در شعر فارسی درباره ی توصیف زادگاه شاعران یا غم و رنج دوری آنان از زاد بومشان به کار رفته است . پس از انقلاب مشروطه ، در اثر تحوّلات خارج و داخل ایران، مفهوم جدیدی از وطن به عنوان یک عنصر فرهنگی وارد ایران شد و سطح وسیعی از ادبیّات فارسی را فرا گرفت و تا انقلاب اسلامی در شعر شاعران معاصر جلوه های گوناگونی یافت که ما در این پایان نامه تلاش کرده ایم با توجّه به تطوّر و تحوّل مفهوم وطن ، تفاوت اشعار «وطن دوستانه» ، اشعار «ناسیونالیستی باستان گرا » و «اشعار شوونیزم گونه » و تفاوت نگاه شاعران به این مضمون در عصر بیداری و عصر نیما را مورد بررسی قرار دهیم. واژگان کلیدی : شعر معاصر فارسی ، وطن ، ناسیونالیسم ، شوونیزم

مقاصد الاولیا فی محاسن الانبیا زندگینام? پیامبران است و در لابه لای داستان های مربوط به پیامبران روایات و احادیث و آیات متعددی آورده است وقتی به زندگی پیامبر (ص) می رسد مختصری هم درباره ی خلفای چهارگانه و جنگ های حضرت علی پرداخته است و در مابین این مطالب به داستان های فرعی دیگری نیز اشاره شده است و نویسنده هر چند سعی کرده که کتاب شکل داستانی و روایت گونه داشته باشد ولی به دلیل مقید بودن یه مستندات ،کتاب شکل تاریخی خود را حفظ کرده است و نویسنده هدف از تالیف این کتاب را این دانسته که سرمایه ای برای خوانندگان و مایه کمال فصاحت باشد و از برکات زندگی آن پیامبران بهره مند شوند.کلام و سبک فاریابی در این کتاب بسیار مصنوع و متکلف است و مولف همواره سعی دارد کلام خود را به آیات و احادیث و اشعار فارسی و عربی آراسته دارد و فاریابی سعی کرده برخی از صنایع لفظی و بدیعی را چاشنی نثرخود سازد.در این تصحیح نشان داده شده که اهمیت نسخه های خطی که سال های پیشین نوشته شده و هنوز تصحیح نشده اند از جمله این نسخه برای سلسله معارف دینی و فرهنگی ما دارای اهمیت هستند .

این پایان نامه به بررسیِ نظامِ آواییِ ترکیِ آذری (گونه گوگانی) با استفاده از رویکردهایِ غیرِخطی در دستورِ زایشی (اساساً واج شناسیِ جزءمستقل) می پردازد. هدف از اثر حاضر، بررسی توان تبیینی واج شناسی جزءمستقل در توصیف گونه گوگانی از ترکی آذری است که گونه ایست در معرض خطر نابودی. هماهنگیِ واکه ای، درج و حذف به عنوانِ سه فرآیند عمده در نظامِ آواییِ ترکیِ آذری مورد بررسی قرار گرفته اند. یکی از قواعد واک رفتگیِ پایانی فقط در کلماتِ چندهجایی روی می دهد بنابراین هجا در فرآیندهای واجی ایفایِ نقش می کند. راجع به تعداد همخوان های ترکیِ آذری اختلافِ نظر وجود دارد که از 20 تا 24 عدد متغیر است. آواهای مسئله ساز عبارتند از: [?]، [?]، [?] و [?]. نگارنده معتقد است که ترکی آذری 21 همخوان دارد که در این میان [?] و [?] واج گونه های واجِ زیرساختیِ /?/ هستند؛ [?] واج گونه ای از واجِ انسایشیِ /???/ می باشد؛ و /?/ واجی مجزاست. ساختارِ کلیِ هجا در ترکیِ آذری (c)v(c(c)) است که در بازنماییِ آوایی از طریقِ حذف و درج به (c)v(c) تقلیل می یابد.

واجشناسی به عنوان قسمت مهمی از دستور هر زبان از دید ستوریان زایشی دور نمانده است. عموم زبان شناسان عقیده دارند که پایه واجشناسی کتاب الگوی اوایی زبان انگلیسی است که نوام چامسکی و موریس هله1968آن را منتشر کرده اند.عمده ترین شاخه های واجشناسی زایشی،spe،واجشناسی جزمستقل و نظریه بهینگی میباشد.واجشناسی جزمستقل، نوعی واجشناسی غیرخطی می باشد که توسطگلداسمیت معرفی شد. در رویکردهای غیرخطی کلام به صورت چند لایه و مستقل از هم عمل می کند که فضای چند بعدی را تشکیل میدهد.پژوهش حاضر به بررسی نظام اوایی گونه لکی شیروان و چرداول در چارچوب واجشناسی زایشی غیرخطی جزمستقل می پردازد.داده های پژوهش در چارچوب واجشناسی زایشی غیرخطی جزمستقل بررسی شده که این کار بااستفاده از نمودار درختی هر واج و ارایه هویت واجی بااستفاده ار جفت های کمینه به اثبات رسیده است. ظهورو تغییر هر واج در چارچوب قاعده های واجشناسی جزمستقل بیان گردیده است. میزان کارایی واجشناسی زایشی غیرخطی جزمستقل و میزان کارایی آن می پردازد.

پرسش بنیادین این پژوهش این است به طور کلی ویژگی سبکی غزلیات حسین منزوی چیست؟ و اینکه آیا در غزلیات شاعر نو پرداز و همیشه عاشق ما نمودی از هنر شاعرانه و ساختار شعری، وزن، آرایه ی ادبی و تشبیه و استعاره و به طور کلی ویژگی سبکی غزل نو هست یا بکارگیری زبان ساده و عامیانه غزلیات عاشقانه وی را از ادبیت تهی ساخته واینکه در غزلیات نو پرداز وی از لحاظ مضمونی، عاشقانه های منزوی بیش از اشعار سپید و نیمای به چشم می خورد. ویژگی موسیقایی، وزن غزلیات و همچنین اندیشه وی در این پژوهش بررسی شده است. و همچنین در کنار جواب این پرسش بنیادی ما به بررسی مفهوم سبک و چگونگی شکل گرفتن غزل نو و ویژگی های آن می پردازیم. و همچنین به بررسی آثار و شرح حال وی پرداخته و در آخر خلاصه ای از پژوهش خود را ارائه می دهیم.

ادبیات داستانی نوین ایران اگر چه عمری کمتر از صد سال دارد ولی با توجه به تلاش نویسندگان ایرانی و بهره گیری آنها از روش های روز داستان نویسی دنیا ، روز به روز به معیارهای داستان نویسی جهانی نزدیک و نزدیک تر می گردد و کم کم دنیا نام نویسندگان بزرگ ما را خواهد شنید . در سال های بعد از انقلاب اسلامی حمله ی کشور عراق به ایران و جنگ هشت ساله دست مایه برخی نویسندگان این مرز و بوم شد و آن ها از جنگ نیز در نوشته هایشان سخن راندند . داستان کوتاه یکی از انواع ادبیات داستانی است که در ایران بر خلاف سایر نقاط دنیا سریع تر از رمان رشد کرده و گرایش نویسندگان ایرانی بیشتر بر نگارش داستان کوتاه بوده است . توصیف در داستان از روش های داستان نویسی است و داستان نویسان از این روش در راه بهبود انتقال مفهوم به خواننده ها بهره گرفته اند . از شیوه های توصیف در داستان می توان به زاویه دید ، جزئیات ، گفت و گو ، سبک ، حرکت به جلو ، محل وقوع داستان ، نشان دادن اشاره کرد . یکی از این نویسندگان احمد دهقان است که خود دوران جوانی اش را در جنگ به سر برده است ، به عنوان یکی از مطرح ترین نویسندگان جنگ در ایران مطرح است و تمامی نوشته هایش درباره ی جنگ تحمیلی می باشد . در میان نویسندگان ادبیات داستانی ایران احمد دهقان یکی از نویسندگانی است که از توصیف در داستان هایش بهره گرفته است . دهقان با بهره گیری از شیوه های توصیف در داستان و نگارش داستان هایش بر اساس این شیوه ها سبب شده است تا متن داستان به دلیل بهره گیری از حواس برای خوانندگان ملموس تر و خوانندگان خود را در جریان داستان شریک بدانند و هرچه بیشتر داستان را درک نمایند .

نگاه مولانا یک نگاه عرفانی شرقی و یکی از منابع مهم آفرینش معنا و ارزش است و بخشی از فرهنگ جامع? ما به آن ارجاع داده می شود. به همین دلیل، ظرفیّت بالایی برای مطالعه از دیدگاه های مختلف دارد. مثنوی مولانا نیز یکی از تأویل پذیر ترین متون ادبی است که در عین پریشانی ظاهری، از ژرف ساختی وحدت مدار و منسجم برخوردار است. این گفتمان، سازوکاری ویژه دارد و عناصر گوناگونی در آن نقش دارند و در خدمت این انسجام قرار می گیرند. در گفتمان مثنوی، عنصر نور، صدا و رنگ کارکرد و جایگاه ویژه و ملموسی دارند و از اصلی ترین نشانه های آن به شمار می آیند، طوری که با توجّه به نقش آن ها می توان نظام گفتمانی مولانا را تبیین کرد. حال مسأل? این است که این عناصر چگونه در خدمت نظام گفتمانی مثنوی و معنابخشی به آن قرار می گیرند؛ دارای کدام کارکردهای گفتمانی هستند و چه الگویی برای تحوّل کارکردی آن ها وجود دارد؟ از این رو در این رساله با بهره گیری از روش تحلیل گفتمان نشانه- معناشناختی، این فرضیّ? اساسی بررسی می شود که در گفتمان مثنوی عنصر نور، صدا و رنگ، در یک فرایند تعاملی و بر همکنشی و در بستر فضاهای گفتمانی در ارتباط با هم قرار می گیرند و همزمان با تحوّلات فرایندی فضاهای گفتمان از نظر کارکردی دچار تحوّل می شوند. همچنین بر اساس حضور این عناصر در نقش های کنش گر، شوِش گر، سوژه و اُبژه و با ایجاد هم حسی بین آن ها و عوامل گفتمانی، وضعیّتی شوِشی و زیبایی شناختی در گفتمان تحقّق می یابد. بر اساس نتایج حاصل از پژوهش، مهم ترین کارکردها و فرایندهای گفتمانی این عناصر در مثنوی شامل موارد زیر است: زیبایی شناختی، حسی- ادراکی، بیناحسی، عاطفی، تنشی، تعاملی، انعکاسی، شوِشی، استعلایی، جسمانه ای، پدیدارشناختی، اتیکی، جاذبه ای، استحاله ای، خلسه ای، ابررخدادی، هستی شناختی و فرهنگی. در این گفتمان، عناصر نور، صدا و رنگ در قالب نمودها و افعال وجهی سبب تغییر آهنگ حرکت گفتمان، شکل گیری هویّت های گفتمانی، و نظام های ارزشی، عاطفی و زیبایی شناختی می شوند. همچنین مولانا با معرّفی نشانه- معناشناسی هستی شناختی و با استفاده از قابلیّت های نور، رنگ و صدا مرزبندی جدیدی از رابط? خود و دیگری ارائه می کند. این بررسی نشان می دهد که مثنوی مولانا از ظرفیّت بالایی برای تحوّل و تکامل نظریّه های نشانه- معناشناختی و یا ارائ? مدلی ویژه از این رویکرد برخوردار است.

با این که این فرهنگ به سبب در برداشتن گویش¬های محلی نواحی قره حصار افیون و کوتاهیه ، در محدوده زمانی تالیفش و نیز از دیدگاه فرهنگ¬نویسی و زبان شناسی و نیز تاثیر و نفوذ زبان فارسی در میان علما و اهل ادب عثمانی دارای اهمیت است ، در روزگار و سرزمین ما، حتی در محافل دانشگاهی و پژوهشی نیز چندان شناخته شده نیست و چون امروز دیگر کاربردی برای فارسی¬زبانان ندارد، اهمیت و جایگاهی را که روزگاری می¬داشته، ندارد. از این کتاب، نسخه¬های خطی فراوان و مختلفی در کتابخانه¬های ترکیه و ایران پراکنده¬است. همچنین نخستین بار در 1242ق. / 1826م . در استانبول به چاپ رسیده است . پس از آن نیز بارها در ترکیه ، مصر، ایران و هند در قطع¬های مختلف ، در یک یا دو مجلد چاپ شده ¬است . در دایره¬المعارف بزرگ اسلامی، در این¬باره آمده است: «مهم¬ترین اثر [اختری]، فرهنگی عربی - ترکی است که به گفته خود او بر پایه فرهنگ¬های مهم عربی چون صحاح جوهری ، الدستور، التکمله ، المجمل ، المُغرَب و المتقدمه(ظاهراً مقدمه¬الادب زمخشری ) و جز این¬ها تألیف شده است و در آن واژه های دشوار و لغاتی که کاربرد بیشتری دارند، فراهم آمده و بر حسب حروف کلمات - نه ریشه آنها - و به ترتیب حروف تهجی (در 28 باب و هر باب در 28 فصل ) تدوین شده است. اختری اثر خود را در سه حجم مختلف کبیر، متوسط (اوسط) و صغیر تنظیم و تألیف کرده است ؛ کبیر که حاوی 40 هزار کلمه است ، به نوشته مولف در 952هـ.ق. در کوتاهیه پایان یافته و نخستین بار در 1242هـ.ق. / 1826م . در استانبول به چاپ رسیده است . پس از آن نیز بارها در ترکیه ، مصر، ایران ، هند و کریمه در قطع¬های مختلف و در یک یا دو مجلد چاپ شده -است .»

زبان سرخه¬ای، جزء شاخه¬ی غربی زبان¬های ایرانی و در بین زبان¬های این شاخه نیز متعلق به نواحی شمالی لهجه¬های مرکزی ایران است. از نظر طبقه بندی تاریخی، این زبان، متعلق به حد فاصل زبان¬های ایرانی باستان و ایرانی میانه بوده و بسیاری از ویژگی¬های زبان¬های باستان چون کنایی را در خود حفظ کرده است. تحقیق حاضر تحت عنوان بررسی فرایندهای واژی نحوی در سرخه¬ای، با هدف بررسی توصیفیِ ویژگی¬های فرایندهای واژی نحوی در زبان سرخه¬ای صورت گرفته است. این توصیف و تحلیل با روش مشاهده¬ای و کتابخانه¬ای-میدانی، همچنین مدد گرفتن از تعدادی گویشور بومی زبان در سنین مختلف تدوین شده است و آنچه در مبحث ملاحظات نظری بکار آمده است منابع کتابخانه¬ای است. قسمت اعظم داده¬ها با استفاده از پرسشنامه یرضایی باغ بیدی (1391) جمع آوری شده و محقق خود نیز تعدادی از داده¬ها را تهیه کرده است. هدف اصلی این پژوهش بررسی و توصیف ترتیب کلمات در جمله و کشف مقوله¬های نحوی، با استفاده از ابزارهای ساختواژی است. در این پژوهش ابزارهای ساختواژیِ باز نمود مقوله¬هایِ نحوی مختلف مانند: شخص، شمار، جنس، حالت، مطابقه، زمان، نمود، وجه، قیاس، وندها و واژه بست در اسم، فعل و صفت در گونه ی سرخه ای مورد بررسی قرار گرفته است این گویش دارای دو شمار مفرد و جمع در شش شخص می باشد جنس دستوری و طبیعی در آن وجود ندارد. علامت جمع وند[-?n]می باشد. وندهای [-n?]، [-n?]، [-ne] نشانه¬ی نفی هستند و وند [-b?] نشانه ی امری ساز می¬باشد. نظام حالت با توجه به رده بندی معیار فاعلی – مفعولی است جز در حالت گذشته ی افعال متعدی. واژه بست¬ها به صورت ضمایر متصل در جایگاه فعلی به صورت وند تصریفی و نشانه¬ی مطابقه¬ی فاعلی نمود عینی دارند. مطابقه¬ی فعل در این گونه¬ی زبانی به لحاظ شخص و شمار تنها با فاعل است و به صورت شناسه فعلی و وند افزایی که نوعی استفاده از واژه بست است، ظهور می¬کند. بازنمودهای واژی نحوی در هسته گروه یعنی فعل دیده می¬شود. علامت منفی ساز درافعال پیشوندی بعد از پیشوند و قبل از فعل اصلی جز در افعال استمراری که قبل از وند استمراری است، قرار می¬گیرد. کلیه¬ی موارد مورد پژوهش همچنین مورد ارزیابی رده شناختی معیارقرار گرفته است.

پیدایش «رمان نو»، در فرانسه بسیاری از اصول داستان¬نویسی سنتی را تحت¬الشعاع قرار داد و نوعی شالوده¬شکنی در عرصۀ نوشتار و سنت¬های ادبی به وجود آورد. این جنبش ادبی که از جریان¬های تأثیرگذار ادبیات مدرن به شمار می¬رود در جامعۀ ادبی ایران نیز نویسندگان و علاقه¬مندانی را به خود جلب کرد. در فاصلۀ زمانی دهه¬های چهل و پنجاه شمسی در ایران، گروهی از نویسندگان به جای بازنمایی و انعکاس واقعیت¬های سیاسی و اجتماعی جامعه، به الگوهای نوینِ داستان¬پردازی به شیوۀ رمان نو، روی آوردند و از الگوهای رئالیستی و ناتورالیستی معمول پیشینیان و هم¬عصران خود، دوری گزیدند. این رویکرد در برخی نوشته¬ها به پیدایش آثار تقلیدی از جنبش¬های ادبی کشورهای غربی منجر شد و در مواقعی، در آثار برخی نویسندگان به نوشته¬هایی بدیع و هنری تبدیل گردید، به طوری¬که شائبۀ الگوبرداری و تقلید صرف را در آن آثار، محو کرد. برخی از آثار بهرام صادقی و هوشنگ گلشیری را می¬توان واجد چنین خصوصیاتی دانست. در این رساله داستان-هایی از این دو نویسنده مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته¬اند. نتایج تحلیل و بررسی داستان¬های این پژوهش نشان می¬دهد که این داستان¬ها به¬سبب برخورداری از ویژگی¬هایی چون ابهام و پیچیدگی، اهمیت زبان و نوشتار، سیال¬بودن واقعیت، عدم قطعیت، تحول در شخصیت¬پردازی، عدم تعهد به مسائل سیاسی و اجتماعی، پیرنگ گسسته و رؤیاگونه، حضور خواننده در متن و ... با لحاظ برخی تفاوت¬ها و تشابهات، قابل انطباق با رمان نو هستند. همچنین نتایج پژوهش مشخص کرد که رمان نو فارسی علیرغم وجوه اشتراک در ساختار و عناصر رمان از نظر محتوا و درون¬مایه با رمان نو فرانسه تفاوت¬هایی دارد.

آنندرام (anand ram)، متخلص به «مخلص «، شاعر و نویسنده پارسی گوی قرن دوازدهم هجری، در سودهره (sodhra) در بخش سیالکوت (sialkot) از توابع لاهور(lahore) به دنیا آمد. مخلص در شاعری از استاد خود میرزا عبدالقادر بیدل پیروی می کرد و از بهترین شاگردان او بود، ولی سخنش از پیچیدگی ها و نازک خیالی های معماواری که در شعر بیدل دیده می شود، خالی است . علاوه بر قریحه سرشار آنندرام در شاعری ، ذوق نکته یابی و نقادی وی نیز شایسته توجه است و سبک نگارش او در نثر هم به متانت و روانی مشهور بوده است ، به گونه ای که مخلص را یکی از بهترین نویسندگان آن روزگار خوانده اند. هنگام? عشق، داستان منثور عاشقانه ای است که آنندرام مخلص در سال 1152ق. از هندی به فارسی ترجمه کرده، با نثری شاعرانه و زیبا به رشت? تحریر درآورده است. این کتاب تا کنون تصحیح نشده و در این پژوهش با کمک چهار نسخ? موجود، تصحیح گردیده است. کارنام? عشق، اثر داستانی دیگر آنندرام مخلص است که در سال 1144ق. با نثری زیبا از هندی به فارسی برگردانده شده است. این کتاب در این پژوهش با کمک سه نسخه موجود، تصحیح گردیده است. در پژوهش حاضر، ضمن ارائ? کلیاتی راجع به نسخ خطی و تصحیح، وضعیت زبان و ادبیات فارسی، نثر فارسی و داستان نویسی در شبه قاره، به شرح حال و معرفی آثار مخلص به ویژه دو اثر داستانی «هنگام? عشق» و «کارنام? عشق»، بررسی وِیژگی های سبکی این دو اثر، معرفی نسخه ها و تصحیح انتقادی آنها، پرداخته شده است. همچنین در پایان، فرهنگ واژگان برای توضیح لغات هندی و دشوار این دو اثر تهیه شده است.

نقد ادبی به عنوان یکی از شاخه های مهم ادبیات معاصر، امروزه مورد توجه بسیاری از صاحب نظران و منتقدان ادبی قرار گرفته است. این شاخه از ادبیات بر آن است که متون گوناگون نظم و نثر ادبی را از جنبه های گوناگون مورد بررسی قرار دهد. یکی از این رویکردها بررسی تأثیر فرهنگ بومی و عامه شامل گویش، آداب و رسوم محلی، اصطلاحات و ضرب المثل های بومی و ... در ادب معاصر اعم از شعر و نثر است.

شاهد صادق دائرهالمعارفی نگاشت? میرزا محمد صادق مینای آزادانی اصفهانی (1018-1061) است. این اثر در شبه قاره هند تألیف شده و شامل پنج باب و یک خاتمه است و در مجموع پانصد و چهل و دو فصل دارد. مولف آن را در 1059ق به اتمام رسانده و به شاه شجاع بهادر تقدیم کرده است. اطلاعات تاریخی، ضبط نام های جغرافیایی، داده های مردم شناسی، اصطلاحات ادبی و جز آنها از مضامین این اثر به شمار می رود. باب سوم آن در عقل و علم و عیب و هنر حاوی مضامینی چون آداب سخن گفتن، حساب، علم انساب، علم اخبار، علم امثال و جز آنها است. به سبب رویکرد ادبی این باب، تصحیح آن هدف این رساله است.