نام پژوهشگر: فریبرز حاج سیدجوادی
سمیه خالقی نیا رحمان اقبالی
چکیده نحوه ارتباط انسان با محیط پیرامونش مسأله ای است که به عوامل متفاوتی بستگی دارد. یکی از این عوامل میزان شناخت او از محیط و بالعکس میزان شناخت محیط از او می باشد. برای شناخت محیط باید آن را مورد بررسی و مطالعه قرار داد و برای شناخته شدن توسط محیط باید خود را به گونه ای روشن بیان نمود، معماری یکی از شیوه های این بیان می باشد. فرهنگ ما ایرانیان از هزاران سال پیش، با طبیعت سازگار بوده است. آب، باد، خاک و آتش از عناصر چهارگانه ای بوده اند که همواره مورد توجه ما بوده و نفوس خاصی برای ما ایرانیان داشته است. معماری ایران نیز ابعاد گوناگون طبیعت را دربر داشته است. اقلیم چهارفصل ایران زمین جزء نادرترین اقلیم های جهان به شمار می رود و در این نوع اقلیم همه نوع آب و هوا را در طول سال شاهد هستیم. با این وجود، به دلیل موقعیت جغرافیایی ایران، اعتدال آب و هوایی مناسبی در بیشتر نقاط ایران وجود دارد و معماری ایرانی همواره آغوش خود را باز نموده تا پذیرای طبیعت باشد. قریب چهل سال است که دوستداران معماری گذشته بر از دست رفتن فضاهای مأنوس تأسف خورده و از معماری که در اطراف شهرهای قدیمی گسترش می یابد روی برگردانده و خود را کنار می کشند. اما هرچه می گذرد حلقه محاصره گستره های جدید بر گرد محلات قدیمی تنگ تر شده و آثار و علائم حیات در آن ها بیشتر از دست می رود. طراحان و معماران نیز اکثراً در خدمت همین معماری پیوند گسسته قرار گرفته اند. در این میان رشد و پیشرفت تکنولوژی نیز وسیله ای بسیار مناسب شد برای ارضای زیاده خواهی های بشریت و غارت هرچه بیشتر منابع طبیعی. اگر چه در چند دهه اخیر توجهات زیادی به این امر شده و شعار نهضت های سبز و حمایت از محیط زیست به سرعت در حال افزایش است، ولی همه این اقدامات در مقایسه با رشد سیستم های سرمایه داری و غارت منابع طبیعی، هنوز سهم بسیار اندکی دارد. در این میان سهم فعالیت های اسنان در حوزه معماری و ساختمان سازی بسیار حائز اهمیت است. زیرا اولاً نحوه ارتباط فضاهای معماری با طبیعت است که رابطه انسان با طبیعت را فراهم می کند و ثانیاً بخش عمده ای از بهره برداری از منابع طبیعی و دخل و تصرف در طبیعت به خاطر فعالیت هایی است که در این حوزه رخ می دهد. مثلاً در کشور ما حدود 50 درصد از کل انرژی مصرفی کشور در بخش ساختمان مصرف می شود که حدود 10 درصد آن به خاطر معماری نادرست هدر می رود. بنابراین آنچه که بر ما مهم است این است که با الهام از فکر و فرهنگ و روش گذشتگان از گمراهی کنونی به درآمده و اشتباهات خود را جبران کنیم و با بازشناسی اصول و مفاهبم گدشته و تلفیق آن با زندگی انسان امروزی و فن آوری های روز به خلق فضاهایی آرامش بخش برای سکونت افراد دست یابیم.