این تحقیق با هدف تعیِین انتظارات و دیدگاه های ساکنین روستاهای عاشق آباد و نهضت آباد در جنبه های اقتصادی، اجتماعی و کالبدی برای توسعه ی الگوی روستا- شهری تدوین گردیده است. در این پژوهش با بهره گیری از روش های اسنادی و پیمایشی از نوع نظرسنجی، دیدگاه های ساکنین در ارتباط با توسعه ی روستا- شهری در دو منطقه تعیین و سپس مقایسه گردید. داده های لازم از طریق روش نمونه گیری تصادفی شامل 200نفر در روستای عاشق آباد و170 نفردر روستای نهضت آباد جمع آوری شد. ابزار تحقیق پرسشنامه بوده که پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ برای دسته سوالات اقتصادی، اجتماعی و کالبدی به ترتیب 71/0، 82/0 84/0 محاسبه گردید. نتایج به دست آمده از توصیف شاخص های مورد مطالعه برای استقرار الگوی روستا- شهری نشان داد که در روستای عاشق آباد قابلیت های اقتصادی، اجتماعی و کالبدی و در نهضت آباد قابلیت های اجتماعی، اقتصادی و کالبدی به ترتیب الویت برای توسعه ی الگوی روستا- شهری نقش داشته اند. همچنین نتایج آزمون t-تست نشان داد که دیدگاه های ساکنین در دو جامعه عاشق آباد و نهضت آباد در ارتباط با قابلیت های اقتصادی، اجتماعی و کالبدی برای ایجاد روستا- شهر اختلاف معنی داری دارند و لذا برای توسعه ی الگوی روستا- شهری قابلیت های اقتصادی در عاشق آباد بالاتر و قابلیت های اجتماعی و کالبدی نهضت آباد نیز مناسب تر می باشد. لذا جهت دست یابی به کلیه اهداف مورد نظر و استقرار پایدار الگوی روستا- شهری نیاز به تجمیع شاخص ها و متغیرهای اثرگذار در هر یک از این حیطه ها در هر دو منطقه می باشیم.

صنعت گردشگری به عنوان صنعتی پویا، بخش مهمی از فعالیت های اقتصادی و تولیدی کشورها را به خود اختصاص داده است. یکی از انواع گردشگری، گردشگری روستایی است. توسعه گردشگری در مناطق روستایی یکی از مهمترین راهکارهای کاهش فقر روستایی، کاهش مهاجرت و کاهش مشکلات اجتماعی و اقتصادی روستا به شمار می رود. این پژوهش به روش پیمایشی انجام گردید، ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه بوده که تعداد این پرسشنامه ها از طریق فرمول کوکران 190 نفر تعیین گردید. برای تعیین پایایی تحقیق نیز تعداد 28پرسشنامه در روستای مذهبی گردشگری بهمنان در دهستان کسلیان توزیع گردید و با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ برای دسته سوالات اقتصادی، اجتماعی به ترتیب 877/0، 776/0 محاسبه شد. هدف از انجام این پژوهش ارزیابی نقش گردشگری روستایی بر توسعه اقتصادی - اجتماعی مناطق روستایی دهستان کسلیان در استان مازندران بود که در سه حیطه روستاهای دارای جاذبه تاریخی، مذهبی و طبیعی مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت و از طریق آزمون کروسکال والیس و نیز تعیین ضریب همبستگی و استفاده از تکنیک تحلیل عاملی متغیرهای این تحقیق مورد آزمون قرار گرفتند. نتایج آزمون کروسکال والیس و ضریب همبستگی نشان داد که در سطوح 95 و 99 درصد, ورود گردشگران تاثیرات مثبت و معناداری را بر بهبود درآمد اهالی روستا، توسعه امکانات بهداشتی عمومی، بهبود سیستم دفع فاضلاب و دفع زباله، گسترش مراکز اعتباری , توسعه سکونتگاه ها و معابر روستاها, بهبود سیستم های ارتباطی, بهبود اشتغال زنان و افزایش شناخت اهالی نسبت به گردشگران و همسازی با آن ها داشته است. همچنین نتایج این آزمون ها نشان داد که ورود گردشگران آثار منفی و معناداری را بر افزایش دلالی و قیمت اراضی، کاهش آرامش و آسایش زندگی ساکنین، افزایش اختلافات ملکی, افزایش سرقت و بزهکاری در بین اهالی روستاها, افزایش تمایل اهالی به مهاجرت از روستا, افزایش قیمت کالاها واجناس مصرفی و کمرنگ شدن ارزشهای فرهنگی بومی اهالی داشته است. تحلیل عاملی برای هر دسته از روستاهای با غالب گردشگری مذهبی, تاریخی و طبیعی به طور جداگانه محاسبه گردیده و مهمترین عوامل مثبت و منفی ورود گردشگران به این روستاها به همراه درصد واریانس آن ها محاسبه گردید. نتیجه تحلیل عاملی برای کل روستاهای دهستان عوامل مثبت ورود گردشگران را به ترتیب در سه عامل توسعه زیرساختی و عمرانی(35% واریانس), توسعه اقتصادی و رفاهی(12% واریانس) و توسعه اشتغال( 1/8% واریانس) تعیین نمود. همچنین نتایج تحلیل عاملی, عوامل منفی ورود گردشگران به این دهستان را در سه عامل تخریب فضای کسب و کار( 1/32% واریانس), ایجاد ناهنجاری های اجتماعی و زیستی( 2/12% واریانس) و تغییر ساختار فرهنگی - جمعیتی(2/7% واریانس) تعیین نمود.

نفت به عنوان ماده اولیه و اصلی تامین انرژی در جهان از اهمیت خاصی برخوردار است. وابستگی و تأثیر پذیری اقتصاد کشورهای در حال توسعه بر همگان آشکار است. امروزه صنعت نفت از جمله موضوع های اصلی در برنامه توسعه اقتصادی – اجتماعی بعضی از کشورهای جهان و از جمله ایران است. این صنعت به عنوان یکی از راهکارهای نوین برای مقابله با فقر و بیکاری می تواند در کنار فعالیت هایی مانند کشاورزی و صنایع تولیدی موجود در روستاها، راهبردی مهم جهت تحقق توسعه در روستاها و جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهرها باشد. تحولات روستایی در ایران به خصوص بعد از اصلاحات ارضی، منجر به مهاجرت عظیم به شهرها و نیز کاهش فعالیت های سنتی روستایی شده است. که ضرورت استفاده از راهکارهای جدیدی جهت ایجاد فعالیت های مکمل درآمدی، نظیر استفاده از صنعت را اجتناب ناپذیر می نماید. هدف از این پژوهش ارزیابی ورود صنعت نفت و آثار آن بر توسعه مناطق روستایی جزیره لاوان با رویکردی مقایسه ای می-باشد. منطقه مورد مطالعه این تحقیق، جزیره لاوان از توابع بخش مرکزی شهرستان بندرلنگه در استان هرمزگان انتخاب گردید. روش مطالعه در این تحقیق، پیمایشی می باشد. برای دستیابی به اهداف پژوهش شده و با بهره گیری از روش نمونه گیری در حیطه مدیران سرشماری و در حیطه روستائیان به صورت تصادفی ساده، داده های مورد نیاز جمع آوری گردید. تعداد نمونه با استفاده از فرمول کوکران 150نفر انتخاب شد. دراین پژوهش برای جمع آوری نظرات افراد نمونه ساکن قبل از سال 1368جزیره لاوان و با در نظر گرفتن افزایش امکانات و عدم استفاده از این امکانات و انتظاراتی که بومیان دارند از ابزار پرسش نامه استفاده شده است. پرسش نامه ای که روایی آن بر اساس نظر جمعی از اساتید و صاحب نظران مربوطه تائید گردید و پایایی آن نیز با استفاده از تعداد 30 پرسش نامه در روستای لز لاوان با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شد که نتایج به دست آمده برای هر سازه جدا و به قرار زیر است: اقتصادی 96/0، اجتماعی944/0، فرهنگی95/0، زیست محیطی 928/0 و کالبدی 938/0 شده و برای تمامی موارد بیشتر از 944/0 بدست آمد. در این تحقیق از مسئولین بومی، مطلعین محلی، همچنین مدیران منطقه نفتی و روستائیان لز جزیره لاوان نیز نظر سنجی به عمل آمد .در تجزیه و تحلیل این پژوهش از جداول آمار توصیفی و تحلیل عاملی استفاده گردید. با توجه به نتایج تحلیل عاملی بیش از 62 درصد از عوامل ایجاد کننده توسعه ناشی از ورود صنعت نفت را می توان به صورت عوامل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و کالبدی مشخص نمود که در بخش اجتماعی: آموزش و خدمات اینترنت و کمیته امداد و در بخش اقتصادی: برگشت نیروی کار ماهر، اشتغال در نفت، سرمایه گذاری دولتی و اشتغال بومیان جزیره و در بخش فرهنگی: کاهش نزاع و روابط خانوادگی و در بخش کالبدی: دسترسی به برق وآب شیرین بهبود یافته است. 69 درصد از عوامل باز دارنده توسعه ناشی از ورود صنعت نفت را می توان به صورت عوامل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، زیست محیطی و کالبدی مشخص نمود. در بخش کالبدی: عدم توسعه مناسب مخابرات، عدم توسعه مناسب گمرک، عدم توسعه مناسب خدمات حمل و نقل هوایی، عدم توسعه مناسب وضعیت بهداشت جزیره،عدم توسعه مشارکت مردم در امور عمرانی، عدم توسعه مناسب خدمات بهداشت صنعت نفت، عدم توسعه مناسب مسکن، عدم توسعه مناسب معابر عمومی و در بخش اجتماعی: کاهش امنیت، خروج خانواده های بومی، قطع آموزش های غیر رسمی، برگشت خانوار های غیربومی، خروج نیروی کار ماهر بومی، خروج نیروی کار ساده بومی و در بخش فرهنگی: افزایش فاصله طبقاتی، افزایش اعتیاد، افزایش دزدی، عدم توسعه مناسب مطبوعات، عدم توسعه مناسب صدا و سیمای داخلی و در بخش زیست محیطی: ایجاد آلودگی آب های زیر زمینی، ایجاد آلودگی صوتی، ایجاد آلودگی آب، ایجاد آلودگی هوا، ایجاد آلودگی خاک و در بخش اقتصادی: عدم توسعه مناسب دامپروری، عدم توسعه مناسب صید مروارید، کاهش پس انداز، عدم سرمایه گذاری مناسب بخش خصوصی تأثیرات منفی داشته است.

کشاورزی یکی از بخش های مهم اقتصادی در تمام کشورها و به خصوص کشورهای درحال توسعه می باشد. بر اساس آخرین گزارشات سازمان خوار و بار جهانی (فائو) نزدیک به 40 درصد از جمعیت فعال اقتصادی جهان در بخش کشاورزی اشتغال دارند که اغلب این جمعیت در کشورهای در حال توسعه سکونت دارند و معیشت آنان از بخش کشاورزی تأمین می شود. این تحقیق با هدف بررسی نقش و جایگاه توسعه بخش کشاورزی در ابعاد اقتصادی- اجتماعی مناطق روستایی شهرستان بهبهان انجام گرفته است و روش تحقیق به صورت توصیفی – پیمایشی بوده و ابزار گردآوری اطلاعات تحقیق به دو شیو? اسنادی و میدانی بوده است. در این تحقیق ابتدا دهستان های شهرستان بهبهان را از لحاظ توسعه-یافتگی بخش کشاورزی به روش تاکسونومی عددی سطح بندی نموده و سپس دهستان های دودانگه و تشان غربی به ترتیب به عنوان توسعه یافته ترین و محروم ترین دهستان برای مطالعه انتخاب شدند تا با روش مقایسه ای نقش کشاورزی در توسعه اقتصادی و اجتماعی روستا سنجیده شود. به طور کلی نقش توسعه کشاورزی در دو سطح کلی روستا و سطح خانوارهای کشاورز مورد بررسی و سنجش قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که توسعه کشاورزی در توسعه اقتصادی و اجتماعی سطح کلی روستا زمین? افزایش میزان دسترسی روستاییان به خدمات و امکانات زیرساختی و زیربنایی، آموزشی، بهداشتی، نهادها، خدمات ارتباطی و اشتغالزایی مردان در روستا را فراهم نموده است و همچنین سبب افزایش و تأمین امنیت غذایی منطقه شده و از سوی دیگر کاهش مهاجرت روستا به شهر و پایداری مناطق روستایی را به دنبال داشته است. نتایج تحقیق در سطح خانوارهای بهره برداران کشاورزی نشان داد که اگر چه توسعه کشاورزی موجب افزایش تولیدات کشاورزی شده است، اما به همان نسبت در افزایش درآمد خانوار موثر نبوده است. همچنین توسعه کشاورزی موجب افزایش اشتغالزایی سرپرست خانوار در روستای محل سکونت خودگردیده، اما نتایج تحقیق نشان داد که توسعه کشاورزی در اشتغال زنان و جوانان عملکرد رضایت بخشی نداشته و در سطح پایین ارزیابی گردیده است. به طور کلی میزان رضایت روستاییان از شغل و محیط روستا در سطح نسبتاً خوب ارزیابی شده و از طرفی هم میزان مشارکت و دسترسی به خدمات و نهاده های کشاورزی در سطح پایین بوده است و کشاورزان رضایت بالایی نداشتند.

امروزه بحران آب، مشکلات گوناگونی را در مناطق مختلف جهان به وجود آورده است. بنابراین، استفاده از مکانیزم ها و روش هایی برای بهبود مدیریت بهره برداری از آب، ضروری به نظر می رسد. یکی از این راهکارها، گسترش و توسعه فناوری های نوین آبیاری است. این تحقیق با هدف بررسی عوامل موثر بر بکارگیری طرح های آبیاری تحت فشار توسط کشاورزان شهرستان فریدن استان اصفهان صورت گرفته است. این تحقیق از نوع کاربردی است که به روش پیمایشی انجام شده و جامعه آماری، کشاورزان شهرستان فریدن بودند (4000=n) که با استفاده از فرمول کوکران نیز حجم نمونه ای برابر با 220 نفر از کشاورزان به صورت تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند. مهمترین ابزار گرد آوری اطلاعات پرسشنامه بوده که به منظور بررسی روایی پرسشنامه، از نظرات متخصصان و پیش آزمون و به منظور بررسی پایایی آن، از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها نیز توسط نرم افزارspss انجام گرفته شد. نتایج نشان دادند که: متغیرهای "تعداد نیروی کار کشاورزی خانوادگی"، "درصد بیمه محصولات"، "درصد زمین های تحت کشت گیاهان چند ساله"، "سابقه پیاده سازی آبیاری تحت فشار در مزرعه"، "گرایش پاسخگویان نسبت به روش های نوین کشاورزی"، "نگرش اقتصادی پاسخگویان نسبت به آبیاری تحت فشار"، "آگاهی پاسخگویان نسبت به مسائل مربوط به آبیاری سنتی"، "تعاملات اجتماعی پاسخگویان در زمینه کشاورزی"، "تعداد دوره های آموزش ترویجی شرکت کرده در سال گذشته توسط پاسخگو"، "دفعات مراجعه پاسخگو به اداره کشاورزی شهرستان در سال گذشته"، "تعداد کتب، نشریات و مجلات دریافت و خوانده شده توسط پاسخگویان در سال گذشته با موضوع آب"، "عوامل خدماتی-حمایتی موثر بر گرایش پاسخگویان به آبیاری تحت-فشار"، با احتمال 99% و متغیرهای "تعداد چاه خشک شده در روستا و حوالی مزرعه پاسخگویان"، "تعداد دفعات مراجعه پاسخگو به مرکز خدمات در سال گذشته"، "تعداد بازدید کارشناسان کشاورزی از مزرعه پاسخگویان در سال گذشته"، "تعداد برنامه های تلویزیونی مشاهده شده، در سال گذشته توسط پاسخگو با موضوع آب "با احتمال 95% ارتباط مثبت و معنی داری با میزان بکارگیری آبیاری تحت فشار دارند . همچنین بین میانگین میزان بکارگیری آبیاری تحت فشار در بین گروه های مختلف پاسخگو بر اساس "نظام-های مختلف بهره برداری از اراضی" و "نوع منبع آب کشاورزی مورد استفاده در مزرعه" با احتمال 95% و "پراکنش اراضی" با احتمال 99% اختلاف معنی داری وجود دارد. نتایج آزمون رگرسیون نیز نشان داد که متغیرهای"درصد بیمه اراضی"، "گرایش کشاورزان نسبت به روش های نوین کشاورزی" و "تسهیلات بانکی جهت احداث سیستم های نوین آبیاری به ازای هر هکتار" و "متوسط هزینه سالیانه در بخش کشاورزی" و "تعداد چاه خشک شده در روستا و حوالی مزرعه ی پاسخگویان در سال های اخیر " حدود 86% تغییرات متغیر وابسته را تبیین می کنند. بر اساس نتایج این مطالعه مهمترین چالش های فراروی کشاورزان بکارگیرنده این سیستم ها شامل مواردی چون "افزایش هزینه برق و پمپاژ پس از طرح هدفمندی یارانه ها"، "کیفیت پایین قطعات مورد نیاز این روش" و "عدم پذیرش مسئولیت ایرادات و معایب طرح، پس از اجرا، توسط شرکت های مجری"می باشد. در این زمینه راهکارهای توسعه نظام یک جا کشتی، برگزاری دوره های آموزشی بر اساس سن و نیازهای آموزشی کشاورزان، تخصیص وام های کم بهره با زمان باز پرداخت طولانی تر به مجران طرح، قیمت گذاری آب جهت پی بردن به ارزش اقتصادی آب، پیشنهاد می گردد.

کشاورزی در بسیاری از کشورها،به ویژه در کشورهای در حال توسعه در سال های اخیر با مشکلات و چالش هایی مانند رشد جمعیت و افزایش فشار به تولید مواد غذایی مناسب روبرو شده است.بهره وری فعالیت های کشاورزی به دلیل عدم استفاده از فناوری های جدید بسیار کم بوده و به همین دلیل، پژوهشگران بر این باورند که با اجرای فعالیت های مشارکتی و همکاری گروهی در زمینه های مختلف کشاورزی می توان به بهبود بهره وری فعالیت های کشاورزی امیدوار بود. به منظور کاهش مشکلات در بخش کشاورزی و در راستای واگذاری امور به بخش خصوصی و کوچک سازی دولت، از سال 1386، ایجاد و استقرار شبکه غیر دولتی خدمات مشاوره ای فنی و مهندسی کشاورزی در سطح کشور اجرایی شد. اهداف این شرکت ها عبارتند از: ارائه خدمات ترویجی، آموزشی، فنی و اجرایی در راستای کاهش تصدی گری دولت، ارتقای سطح کمی و کیفی تولیدات کشاورزی، ایجاد تحول در ترویج یافته های علمی و ارائه خدمات متناسب با نیاز کشاورزان، افزایش خدمات ترویج کشاورزی برای تولیدکنندگان و بهره برداران، افزایش توان پاسخگویی دولت به بهره برداران و تولیدکنندگان بخش کشاورزی می باشد. هدف از این مطالعه بررسی عوامل موثر بر میزان موفقیت شرکت های خدمات مشاوره ای، فنی و مهندسی کشاورزی استان اصفهان (1391) بود. جامعه آماری این پژوهش شامل مدیر عامل واعضای هیئت های مدیره شرکت های خدمات مشاوره ای فنی و مهندسی کشاورزی استان اصفهان می باشد. نمونه پژوهش شامل 130 نفر از اعضای هیئت مدیره و مدیران مسئول و با استفاده از فرمول کوکران انتخاب شدند. اطلاعات در موضوعات مختلف مورد نیاز از طریق پرسشنامه و مصاحبه جمع آوری شده است. اعتبار پرسشنامه با استفاده از تایید توسط کارشناسان و اعتبار صوری تایید شد سپس با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ (0/83) پایایی ابزار نیز مورد تایید قرار گرفت. داده ها با نرم افزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که میزان موفقیت شرکت های خدمات مشاوره ای کشاورزی 53/2% در سطح متوسط ارزیابی شده و نتایج حاصل از ضریب همبستگی نشان می دهد که ارتباط مثبت و معنی داری بین متغیرهای استفاده از دوره های آموزشی، دادن پاداش های مالی با متغیر وابسته میزان موفقیت شرکت ها وجود دارد همچنین نتیجه تحقیق نشان داد که رابطه مثبت و معنی داری بین ارتباط با بانک کشاورزی و بانک های دیگر، مقدار دریافتی این شرکت ها از قرارداد های منعقد شده با سازمان های دولتی و غیردولتی، ویژگی های کارآفرینانه مدیر، تجهیزات شرکت، تجهیزات و امکانات آموزشی با متغیر وابسته میزان موفقیت شرکت های خدمات مشاوره ای کشاورزی وجود دارد. نتیجه تجزیه و تحلیل رگرسیون چند گانه نشان داد که حدود 40% از عوامل موثر بر میزان موفقیت شرکت های خدمات مشاوره ای فنی و مهندسی کشاورزی می تواند (براساس شاخص بتا) به متغیرهای نظیر: استفاده از دوره های آموزشی به خصوص دوره آموزش روش های مدیریت (0/382)، دادن پاداش مالی به اعضاء در مقابل عملکرد مطلوب (0/278)، تعداد قرارداد با دیگر سازمان های دولتی و خصوصی (0/249) وداشتن پدر و مادر کارآفرین (0/220) نسبت داد.

استفاده موثر و پایدار از آب برای کشاورزی به یک اولویت جهانی تبدیل شده که نیازمند راه حل های فوری در زمینه رقابت شدید بین بخش های مختلف می باشد. یکی از موانع اصلی در پیشرفت کشاورزی و توسعه روستایی در ایران مسئله کمبود آب است. استفاده بهینه از آب در افزایش محصولات کشاورزی یک کار اساسی در مناطق دارای اقلیم خشک و نیمه خشک مانند ایران است. روش های جدید آبیاری تحت فشار باعث صرفه جویی در مصرف آب و افزایش بهره وری آن می گردد. همچنین این فن آوری های مدرن و کارآمد می توانند در راستای افزایش تولیدات مزرعه و درآمد کشاورزان موثر باشند. راندمان آبیاری در آبیاری بارانی 80 درصد است. توسعه این سیستم ها با موانع فنی، اقتصادی و اجتماعی زیادی روبرو شده است. هدف اصلی تحقیق حاضر بررسی نقطه نظر کشاورزان در مورد موانع و عوامل ارتقا استفاده از سیستم های آبیاری بارانی می باشد (مطالعه موردی: شهرستان بهبهان در ایران). جامعه آماری این تحقیق کشاورزان دارای سیستم های آبیاری بارانی می باشد (150 نفر). پایایی پرسشنامه برای هر سازه به صورت جداگانه توسط ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شد که نتیجه بدست آمده برای همه شاخص ها بالای7/0 بوده، جهت تجزیه و تحلیل داده ها این پژوهش از ضریب همبستگی اسپیرمن، ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل عاملی و تحلیل رگرسیون استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد که از نقطه نظر کشاورزان، مهم ترین متغیرهای موثر بر تصمیم کشاورز مبنی بر عدم استفاده از سیستم های آبیاری بارانی فقدان نظارت بر سیستم، سرمایه گذاری اولیه بالا جهت نصب و تهیه سیستم های آبیاری بارانی، سیاست گذاری ضعیف دولت، نارضایتی از سیستم های آبیاری بارانی، عدم بیمه سیستم و گرانی قطعات می باشد. نتایج تحقیق نشان داد که رابطه مثبت و معنی داری بین متغیرهای وجود نهادهای اعتباری مناسب، سطح زیر کشت و منبع تأمین آب با میزان گسترش سیستم های آبیاری بارانی وجود دارد. همچنین رابطه منفی و معنی داری بین متغیرهای گرایش به ریسک کشاورزان و پایین بودن کیفیت قطعات با میزان گسترش سیستم های آبیاری بارانی بدست آمد. عدم اعتقاد به تاثیرات مفید روش های جدید آبیاری، حتی پس از پذیرش این نوآوری موجب عدم پایداری این نوآوری گردیده است. از نقطه نظر کشاورز، مهم ترین عوامل تأثیرگذار بر اقدام کشاورز به گسترش سیستم های آبیاری عبارتند از: ملاقات با کشاورزی که از این سیستم ها استفاده می کند، افزایش تولیدات و غیره می باشد. همچنین نتایج تحلیل عاملی نشان می دهد مهم ترین عوامل موثر بر گسترش سیستم های آبیاری بارانی شامل: عوامل حمایتی- ترویجی (17%)، محیطی (16%)، اقتصادی (14%) و مهارت کاربر (13%) می باشد. همچنین مهم ترین عوامل موثر بر عدم گسترش سیستم های آبیاری بارانی به ترتیب اولویت در حوزه های هزینه های اقتصادی ناشی از نامناسب بودن زمین و سیستم (17%)، عدم مهارت و اعتقاد کشاورزان به سیستم های آبیاری بارانی (11%)، عوامل اقلیمی و نارضایتی ناشی از اجرای نامناسب سیستم (10%)، عدم وجود قوانین مناسب (8%) و عامل محدودیت اراضی (6%) می باشد. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل رگرسیون نشان می دهد که رابطه مثبت و معنی داری بین متغیرهای میزان سطح زیر کشت، منبع تأمین آب و وجود موسسات اعتباری مناسب با میزان گسترش سیستم های آبیاری بارانی وجود دارد. همچنین ارتباط منفی معنی داری بین متغیرهای کیفیت پایین قطعات یدکی و گرایش به ریسک کشاورزان با میزان گسترش سیستم های آبیاری بارانی وجود دارد. کلید واژه ها: آبیاری بارانی، تصمیم گیری کشاورز، پذیرش، گسترش، تحلیل عاملی، رگرسیون خطی، شهرستان بهبهان.

دریاچه ارومیه بزگترین آبگیر دائمی موجود در غرب آسیا و بیستمین دریاچه بزرگ جهان است که از جهات مختلف دارای اهمیت می باشد. طی سالیان اخیر، این دریاچه با افت بحرانی تراز آب مواجه شده که این مسئله کاهش مساحت دریاچه و افزایش شوری آب آن را بدنبال داشته است. با بروز این بحران زیست محیطی باید منتظر وقوع انواع پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی در منطقه بود. از همین رو این تحقیق با هدف بررسی تأثیر روند کاهش آب دریاچه ارومیه بر توسعه اقتصادی - اجتماعی مناطق روستایی شهرستان ارومیه انجام گرفته و راهکارهای نجات دریاچه نیز تبیین گردید. روش تحقیق بصورت توصیفی - پیمایشی بوده و از دو شیوه اسنادی و میدانی برای جمع آوری اطلاعات استفاده شد. روایی محتوایی پرسشنامه با استفاده از نظرات متخصصان، تأیید و جهت تعیین پایایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد (بالای 7/0) که نشان از پایا بودن ابزار اندازه گیری داشت. جامعه آماری اول و دوم تحقیق حاضر را به ترتیب سرپرستان خانوارهای روستایی و کارشناسان مستقر در سازمان ها و ادارات دخیل در مدیریت پارک ملی دریاچه ارومیه در دو استان آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی تشکیل دادند. برای انتخاب نمونه از جامعه آماری اول، ابتدا فاصله مرکز تمام دهستان های شهرستان ارومیه از خط ساحلی دریاچه مشخص گردیده و در نهایت دهستان بکشلوچای بعنوان نزدیک ترین دهستان به دریاچه ارومیه که دارای بالاترین جمعیت نیز می باشد انتخاب گردید. حجم نمونه برای هر دو جامعه با استفاده از فرمول کوکران تعیین (جامعه اول 200 و جامعه دوم 115 نفر) و از طریق روش انتساب متناسب بین طبقات مختلف جامعه آماری تقسیم شده و پرسشنامه ها بصورت تصادفی بین پاسخ دهندگان توزیع گردید. نتایج حاصل از داده های اسنادی نشان داد که با ادامه روند خشک شدن دریاچه ارومیه بر تعداد روستاهای خالی از سکنه افزوده شده و همچنین میزان ورود گردشگر به منطقه بطور چشمگیری کاهش یافته، ولی وضعیت کشاورزی منطقه تحت تأثیر این پدیده قرار نگرفته و همواره در حال توسعه بوده است. نتایج تحقیق در سطح خانوارهای روستایی نشان داد با خشک شدن دریاچه، مشاغل وابسته به حیات دریاچه و درآمد آن کاهش یافته، ارزش اقتصادی اراضی کشاورزی تنزل یافته و تنوع کشت در این اراضی از بین رفته است. همچنین میزان آبدهی چاه ها و قنوات در سطح دهستان کاهش یافته و تولید آرتمیای دریاچه نیز بطور قابل توجهی تنزل یافته است. از دیدگاه پاسخ دهندگان، روند خشک شدن دریاچه ارومیه باعث بروز پیامدهای اجتماعی مانند کاهش میزان رضایت از محیط زندگیِ روستایی و افزایش انگیزه مهاجرت، کاهش امنیت و مشارکت اجتماعی بین اهالی، بی اعتمادی و بدبینی نسبت به مسئولین دولتی و استانی و تهدید سلامت جسمی و روحی - روانی افراد شده است. یافته های تحقیق همچنین نشان داد که خشک شدن دریاچه تأثیر چندانی در کاهش تولیدات کشاورزی نداشته و میزان مشارکت افراد در طرح های عمرانی و خدماتی در روستا نیز تحت تأثیر قرار نگرفته است. بر اساس نتایج پژوهش حاضر در رابطه با راهکارهای نجات دریاچه ارومیه می توان گفت کارشناسان دو استان معتقدند که با تعیین تکلیف بهره برداری های غیرقانونی از منابع آب های زیرزمینی از طریق چاه ها، توقف پروژه های سدسازی در حوضه آبریز دریاچه، جلوگیری از توسعه خارج از ظرفیت کشاورزی و ممانعت از برداشت بی رویه از جریانات سطحیِ منتهی به دریاچه، می توان گام هایی اساسی در جهت بهبود وضعیت کنونی دریاچه برداشت. واژه های کلیدی: دریاچه ارومیه، توسعه اقتصادی، توسعه اجتماعی، مناطق روستایی، شهرستان ارومیه.

یران دارای متوسط بارندگی 251 میلی متر در سال است لذا جزء مناطق خشک و نیمه خشک جهان محسوب می شود. در سال های اخیر محدودیت منابع آب قابل استحصال، توسعه روز افزون شهرنشینی و مزید بر آن خشکسالی، برنامه ریزی برای آب را با چالش مواجه کرده است. لذا مسئولین باید بابت برنامه ریزی توسعه منابع آبی به کلیه منابع متعارف و غیر متعارف آب (از جمله فاضلاب های شهری و خانگی) توجه نمایند. استفاده مجدد از فاضلاب تصفیه شده یک منبع آب در دسترس می باشد به خصوص در سالهایی که مشکل کم آبی وجود دارد. زیرا پساب های شهری خیلی کم تحت تأثیر خشکسالی قرار می گیرند، لذا فاضلاب تصفیه شده یک منبع آب مطمئن جهت استفاده مجدد در کشاورزی و سایر مصارف خواهد بود. تحقیق حاضر با هدف بررسی دیدگاه کشاورزان درباره کاربرد فاضلاب تصفیه شده در آبیاریِ محصولات کشاورزی، در روستاهای شهرستان خرم آباد انجام گرفته است. روش تحقیق بصورت توصیفی - پیمایشی بوده و از دو شیوه اسنادی و میدانی برای جمع آوری اطلاعات استفاده گردید. روایی محتوایی پرسشنامه با استفاده از نظرات متخصصان تأیید و جهت تعیین پایایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد (76/0) که نشان از پایا بودن ابزار اندازه گیری داشت. جامعه آماری مورد مطالعه در این تحقیق، کشاورزان روستاهای شهرستان خرم آباد هستند که از پساب تصفیه خانه فاضلاب شهر خرم آباد جهت آبیاری مزارع شان استفاده می کنند. با استفاده از فرمول کوکران، حجم نمونه به تعداد 199 نفر تعیین گردید.که به روش انتساب متناسب و به صورت تصادفی بین پاسخ دهندگان توزیع گردید. داده ها با استفاده از نرم افزار spss مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند و نتایج نشان داد که از دیدگاه کشاورزان کلاس های ترویجی در زمینه پساب کیفیت لازم را جهت انتقال آگاهی درباره استفاده از پساب در کشاورزی ندارد کشاورزان عملکرد سایر کانال های انتقال آگاهی در این زمینه را بسیار ضعیف ارزیابی کردند. از نظر اقتصادی کشاورزان معتقد بودند که استفاده از پساب باعث کم شدن 10 تا 30 درصدی هزینه های تولید مانند: کاهش مصرف کودهای شیمیایی و کاهش هزینه های پمپاژ آب شده است همچنین استفاده از پساب باعث افزایش درآمد از طریق افزایش راندمان تولید شده است. درباره اثرات اجتماعی به نظر می¬رسد که کشاورزان در شرایط خشکسالی به طور کلی موافق استفاده از پساب در کشاورزی می¬باشند. بعضی از کشاورزان منطقه استفاده از پساب در کشاورزی را خلاف عرف جامعه می دانستند. از لحاظ اثرات زیست محیطی، کشاورزان استفاده از پساب را در جهت مقابله با خشک سالی و کم آبی همچنین حفاظت از منابع آبی مفید می دانستند. از نظر کشاورزان استفاده از پساب مسائل بهداشتی نظیر: ایجاد بیماری های عفونی، پوستی و همچنین بوی بد نیز ایجاد کرده است. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که متغیرهای میزان آگاهی از ارزش غذایی پساب برای گیاه، میزان آگاهی از سلامت محصول تولیدی، میزان ملاقات کارشناسان در سر مزرعه قوی ترین متغیرهای تبیین کننده میزان تمایل کشاورزان به استفاده از پساب در کشاورزی می باشد.

مدیریت دانشی شرط اساسی برای توفیق مدیریت پایدار روستایی می باشد. روستا یک مجموعه اجتماعی- اقتصادی پیچیده است. لذا نیازمند مدیریتی آشنا به مسائل روستایی می باشد. از همین رو این پژوهش با هدف ارزیابی میزان تحقق اهداف و وظایف معین دهیاری ها در روستاهای شهرستان دلفان انجام گرفته است، و روش تحقیق به صورت توصیفی - پیمایشی بوده و جامعه آماری آن را روستاهای دارای دهیاری فعال شهرستان دلفان در استان لرستان به تعداد 90 روستا تشکیل داده است. از نمونه گیری طبقه ای با انتساب متناسب استفاده گردید، بطوریکه تعداد 200 روستایی و 40 نفر عضو شورا روستا انتخاب شدند. روایی پرسشنامه توسط اساتید مربوطه مورد تأیید قرار گرفت. از ضریب پایایی آلفای کرونباخ به منظور سنجش پایایی گویه های تحقیق استفاده شد. که مقدار آن (بالاتر از 7/0) بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار spss استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که دهیاران به استثنای زمینه نظارتی شوراها، با شوراهای روستایی تعامل دارند، روستاییان و شوراها تقریبا به یک اندازه معتقداند که دهیاران وظایفشان را به خوبی انجام نداده اند. فعالیت های انجام شده توسط دهیاری ها در راستا تحقق اهداف مصوب مطابق با شاخصه های حکمرانی خوب در حد مناسبی نبوده است. نتایج حاصل از مدل سروکوال نشان داد بین انتظارات روستاییان و خدمات ارائه شده به آن ها از انجام وظیفه دهیاران در کلیه ی ابعاد، شکاف وجود داشت است، و همچنین رضایت روستاییان از انجام صحیح وظایف محوله به دهیاران توسط آنها در سطح ضعیف ارزیابی شد. مهم ترین موانع انجام صحیح وظایف توسط دهیاران از دیدگاه روستاییان، شوراهای روستایی و دهیاران به ترتیب: عدم تخصیص بودجه کافی و مناسب، عدم مشارکت و همکاری مردم، عدم همکاری سازمانهای مرتبط و مسئولین، عدم آگاهی دهیاران از وظایفشان، و نبودن آموزش قبل و حین خدمت در این زمینه می باشد. یافته های حاصل از مشاهده و مصاحبه کیفی نشان داد که مهمترین موانع انجام وظیفه توسط دهیاران در روستاهای شهرستان دلفان به دلایل مختلف: سطح پایین سواد دهیاران، جمعیت پایین به ازای هر واحد روستایی، مشکلات مالی، عدم رضایت شغلی، مشکلات طایفه ای، عدم همکاری شورا با دهیاران، عدم مشورت دهیاران با اهالی روستا، عدم ضمانت اجرایی برای تصمیمات دهیاران، جایگاه دهیاران در بین مردم و عدم آگاهی دهیاران از وظایف خود می باشد.