بدون تردید پژوهش در تشبیه آن هم در شعر شاعری بزرگ چون متنبی از اهمیت خاصی برخوردار است، چرا که شاعر به علت برخورداری از دانش وسیع و روحیه بلندپروازانه زیباترین تشبیهات را به خود اختصاص داده است تا جایی که همواره شعرش کانون مناقشه اندیشمندان شرق و غرب قرار گرفته است رسانه حاضر پژوهشی است در تشبیه و انواع آن در شعر متنبی ؛ که نگارنده آن را در سه بخش تدوین نموده است . بخش اول اختصاصی به تشبیه دارد . در بخش دوم نگارنده انواع تشبیه در شعر متنبی را بررسی نموده است و بالاخره در بخش سوم خصوصیات تشبیهات متنبی مورد مناقشه قرار گرفته است. امید است رساله حاضر بتواند گوشه هایی از هنرمندی های شاعر - بخصوص در زمینه تشبیه را متجلی سازد.

ابن منیر یکی از شاعران شیعه ی شام در قرن پنجم هـق است که پژوهشگران حق وی را ادا نکردند و نام او چنان که بایسته اش بود در کتب تاریخ ادبیات ذکر نگردید .وی به دلیل مذهب تشیع و زبان گزنده اش زندگی پر کشاکشی را تجربه کرد .او زاده ی طرابلس بود طرابلسی که در زمان خاندان بنی عمار در زمینه های علمی و ادبی در اوج قرار داشت . وی به دلیل مهاجرت بسیار،دربارهای مختلفی رادرک کرده است چون خاندان منقذ در شیزرو خاندان زنگی. او در جنگهای صلیبی همراه نورالدین زنگی بود و شجاعت او را در پیکار علیه صلیبی می ستود. شعر ابن منیر برگرفته از ذوق ادبی و مهارت بیانی بالا ی او دارد تصاویری که ارائه می دهد جذاب و قابل فهم است او در موضوعات شعری قدیم طبع آزمایی کرده و از موضوعات جدید زمانه اش چون شعر جنگ و وصف اجزاءطبیعت غافل نبوده است. مسئله ای که او را از سایر شاعران معاصرش متمایز می کند ،درقالب موضوعات شعری،غدیریه ی اوست که با عنوان تتریه در تاریخ نگارهای شیعه وسنی بیان شده است و در زمینه ی مسائل فنی کاربرد جناس است. او چون ابو تمام از جناس و طباق بسیار بهره برده است.وفور کاربرد جناس و طباق گاه سروده های او را دچار تکلف می کند وی از این آرایه بیشتر در اشعار جنگ و جهاد بهره می گیرد،آنجا که صحنه های سخت نبرد را توصیف می کند. ابن منیر طرابلسی هرچند در بین اهل فن شهره نیست اما این مسئله از مهارت های زبانی او نمی کاهد او را می توان همطراز ابوتمام دانست . با بررسی تطبیقی بین سروده های آن دو می توان به این مسئله پی برد و امید است بررسی گسترده تر این تطبیق در برنامه ی تحقیقات نگارنده قرار گیرد.

زندگینامه نویسی یکی ازشاخه های ادب می باشدکه ازقرن دوم هجری توجه ادبارابه خودمعطوف داشته است .درقرن معاصر«عباس محمودعقاد»یکی ازادبایی است که به این موضوع توجه نمود وکتبی تحت عنوان عبقریات نگاشت .این کتب شرح حال بزرگان سیاسی ،دینی وغیره می باشد.دراین رساله ،نگارنده تحلیل ونقدعده ای ازاین کتب یعنی:عبقریه محمد(ص)،عبقریه علی (ع)،ابوالشهدا(ع)،عبقریه الصدیق وعبقریه عمرراموضوع کارخویش قرارداده است.این نوشتاردردوفصل تنظیم یافته است فصل اول کلیات می باشدوشامل بررسی اوضاع سیاسشی،اجتماعی وفرهنگی ودینی مصردرعصرنویسنده می باشد.فصل دوم نیزبه بررسی وتحلیل کتب فوق اختصاص یافته است.

تحقیق حاضر جنبه های افتراق و اشتراک رساله الغفران ابوالعلا معری ، شاعر قرن پنجم و ثوره اهل الجحیم جمیل صدقی زهاوی شاعر معاصر عراقی را مورد بررسی قرار داده است. این دو اثر دنیای پس از مرگ را دست مایه خویش قرار داده و سفری خیالی را ترتیب می دهند. در این سفر ضمن دیدار با شخصیت های ادبی و علمی به بیان دیدگاه های خویش درباره دین ، سیاست و جامعه می پردازد. دو اثر یاد شده که یکی به زبان نثر و دیگری به زبان شعر است در بسیاری از مسائل فکری همچون مسائل مربوط به دین ، سیاسیت و جامعه آرائی نزدیک به هم دارند.ظلم و سنتهای دینی نادرست را مورد انتقاد قرار می دهند . به طور کلی عقل گرایی در سراسر هر دو اثر آشکار است. ابزار مهارت ادبی از جمله مهمترین اهداف رساله الغفران است حال آنکه زهاوی تنها به انتقال اندیشه خود توجه دارد.

مهمترین نتایج حاصل از این پژوهش را می توان چنین خلاصه کرد: 1- لغز فنی است که در آن توصیفاتی از شیئ مقصود ارا‍ ئه می شود و مخاطب می بایست آن را حدس بزند. 2- شیوه معما به این صورت است که با استفاده ازروشهایی همچون ، قلب ، تصحیف ، حروف جمّل ، به طور پوشیده به نام فرد یا چیزی اشاره کنند. 3 - با توجه به این نکته که مبنای کار در هر دو فن لغز و معما بر اساس ابهام و پوشیده گویی است ، می توان معما ها را نوعی لغز به شمار آورد ؛ با این تفاوت که معماها نسبت به لغزها از غموض بیشتری برخوردارندو حل آنها مستلزم به کارگیری روشهایی همچون ، قلب ، تصحیف ، حساب جمل و... است. 4- لغز نامهای دیگری مانند عویص، مرموس، معایاه ، و ... دارد ؛ علاوه بر این حزوره ، فزوره ، غبایاو ... از نامهای عامیانه ومحلّی این فن هستند .؛ از سوی دیگر ، فنونی همچون تعریض ، توریه ، توجیه و ... از لحاظ دلالت آنها بر اخفا و پوشیدگی به لغزها شباهت دارند و با توجه به قدمت فن لغز نسبت به این فنون ، می توان گفت که این فنون از فن لغزها مشتق شده اند. 5- شیوه استخراج معما منوط به دانستن عمل تحصیلی ، عمل تکمیلی و عمل تسهیلی ا ست ؛ که هر یک از این اعمال به نوبه خود دارای انواع مختلفی می باشند. 6- در عهد جاهلی به سبب حیات ساده و بی آلایش عربها فن لغز ها شییوع چندانی نداشته است. موضوع لغز ها در این عهد اغلب پیرامون مظاهر طبیعی همانند گیاهان ، باران ، آتش و ... بوده است و غرض از طرح آن ها اظهار براعت درسخنوری ، در امان ماندن از آسیب دشمنان ، آزمودن هوش دیگران و ... بوده است ؛ از نمونه های لغز در این عصر میتوان به مناظره امروالقیس و عبید بن ابرص اشاره کرد. 7- با ظهور دین اسلام ، فن لغز ها به تبع پیشرفت علوم ریاضی و زبانی به بالندگی قابل توجهی رسیدند؛ در این میان تاکید اسلام برعلم آموزی و ترغیب مسلمانان به تحقیق و پژوهش نقش اساسی را در رشد این فن ایفا می کرد. 8- در عصر حکومت عباسیان به دلیل ارتباط وسیع عربها باسایر ملل مسلمان و نیز گسترش ترجمه کتبی که حروف آنان به گونه سری نوشته شده بود ، توجه ویژه ای به فن لغز و معما شد ؛ از سوی دیگر ، پیچیدگی زندگی فرهنگی و اجتماعی عربها در این دوران و رواج فساد در میان طبقات بالای جامعه که فشار بر اقشار متوسط و پایین جامعه و محرومیت آنان را در پی داشت ، به استقبال عموم مردم جامعه از این فن برای ابراز نارضایتی شان به طور پوشیده دامن می زد. 9- در دوره های پایانی حکومت عباسیان اصطلاح معما به عنوان یک فن مستقل شکل گرفت و دارای اصول و قواعد علمی گشت. 10- در اواخر حکومت عباسیان فن لغز گویی از چنان شیوعی برخوردار است که گروهی از شاعران این عصر همچون ابن ساعاتی که قصایدی منحصر در این فن دارند را « ذوات الالغاز » نامیده اند. 11- در سده های 5-6 فنون لغزو معما در اندلس با استقبال چشمگیری مواجه شدندو جزء فنون به شمار می رفتند. از جمله ابداعات اندلسی ها در زمینه لغزها ، گونه ای شعر به نام « مطیرات » بود که در مکاتبات ابن زیدون و صاحب بن عباد منحصر می شد ؛ به علاوه ، ادبای اندلس این فن را در « ثمریات » نیز وارد کردند. 12- پس از عهد عثمانیان فنون لغز و معما در ادبیات عرب مورد غفلت و بی توجهی واقع شدند ؛ تا این که در عصر نهضت ، غربی ها توانستند این دو فن را به وسیله ترجمه کتابهای عربی در این زمینه ، دو باره شکوفا کنند؛ اما آنها در این زمینه دست به ابتکار زدند و اقسام جدیدی از لغزها را همانند لغز های تصویری و جدول کلمات ابداع کردند ؛ گذشته از این ، غربی ها حوزه کاربرد معما ها را وسعت بخشیدند و آن را در عرصه تجارت و صنعت ، شبکه های ماهواره ای و اینترنتی و ... وارد کردند. 13- در دوره معاصر ، فن لغز ها و معماهای سنتی در سرزمین های عربی به تدریج رو به فراموشی می رفت ؛ تا این که افرادی مانند « شیخ محمد بن راشد آل مکتوم » ، آن را دوباره احیا کردند ؛ به علاوه ، مبادرت اعراب به تالیف و پژوهش در این زمینه و نیز برگزاری جشنواره هایی در این رابطه ، نقش موثری در این عرصه داشته است. 14- علما لغز ها را به اعتبارات گوناگون دسته بندی کرده ؛ و آن را به لغز های لفظی و معنوی ، لغز های شعری و نثری و ... تقسیم کرده اند ؛ همچنین لغز های نحوی ، لغوی ، فقهی ، از جمله مشهورترین انواع لغز های موضوعی هستند ؛ از سوی دیگر، مشهوترین انواع معما از لحاظ ساختار ، معماهای درسعی ، ریحانی ، ابجدی ، ریم، ایبلا و درختی هستند. 15- لغز ها در زبان فارسی به نام « چیستان » معروفند ؛ این فن پیش از اسلام هم در ادب فارسی وجود داشته است. در این عهد ، چیستان ها علامت علم و دانش بوده اند و از نیروهای ماورایی و فوق بشری حاصل می شده اند و همگان لیاقت برخورداری از این امتیاز را نداشته اند. 16- پس از ورود اسلام به ایران ، چیستان ها گسترش بیشتری یافتند . در این عصر ایرانیان فن معما را از اعراب اقتباس کرده و بر آن انواع جدیدی را افزودندو به این ترتیب حوزه استعمال آن را گسترش دادند.

موضوع اصلی این پایان نامه، بررسی سبک خطاب های خداوند درآیات مکی قرآن کریم است ومشتمل بر نه فصل می باشد : فصل اول به مفاهیم نظری وکلیات اختصاص دارد وبه توضیح واژه هایی از قبیل سبک، خطاب، متن، مکی، مدنی و... می پردازد. درفصل دوم پیشینه ی تحقیق مورد بحث قرار می گیرد. از فصل سوم به بعد سبک های گوناگون خطاب، یعنی ندا، امر، نهی، استفهام، خبر وشرط، به دقت بحث وبررسی شده وعلاوه بر ذکر معانی مجازی وثانویه ی این خطاب ها، دلیل انتخاب واژگان، نوع سبک، لحن خطاب، تعیین دقیق مخاطب وموضوعاتی از این دست مطرح می شود وتک تک آیات مکی که مشتمل بر خطاب هستند،به تفکیک نوع مخاطب مورد نقد وبررسی قرار می گیرد ونظرات مفسران وقرآن پژوهان درخصوص، مخاطب آیه، معنای خطاب ، کیفیت خطاب، محل قرارگرفتن آن درآیه و... مورد نقد وبررسی قرارمی گیرد. نکته ی قابل توجه این است که ندای «یا ایّها الناس» که غالبا متوجه عموم مردم است، درکتاب های آسمانی پیشین وجود نداشته وبه جای آن از تعابیری چون، « یا ایها المساکین» و« یا ابن الماء والطین» استفاده می شده است که این امرنشان دهنده ی اهمیت واحترامی است که خداوند منان برای امت پیامبرخاتم قائل شده است. علاوه براین باید یادآورشوم که ندای «یا ایها الذین آمنوا» ویژه ی آیات مدنی است واین نداها یکی از مشخصه های سبکی آیات مکی ومدنی را تشکیل می دهد. دربخش استفهام نکته ی قابل ذکراین است که درقرآن استفهام حقیقی وجود ندارد واستفهام های صادره ازناحیه ی خداوند همه مجازی هستند مگر مواردی که سوال دیگران حکایت می شود واز آن مهم تراین که استفهام درآیات مکی به مراتب بیشتر ازآیات مدنی است . همچنین باید متذکر شوم که درخطاب های امری خداوند به رسول گرامی اسلام، فعل امر« قُِل» بیش از سیصد بار استفاده شده است که این امر ثابت می کند الفاظ ومعانی قرآن کریم تواماً ویکجا برپیامبراکرم(ص) نازل شده وایشان نیزتمامی آیات وحی را در کمال امانتداری به مردم رسانده است.

چکیده پایان نامه: رساله حاضر پژوهشی است در مورد اسلوب تضمین نحوی در قرآن کریم و تاثیر آن بر ترجمه؛ تضمین چنان که نحویان می گویند: یعنی این که فعلی با معنای فعل دیگری بیامیزد و از لحاظ تعدیه و لزوم حکم مرادفش را بگیرد و فایده آن بنا به قول ابن هشام در مغنی، این است که یک لفظ بردو معنا دلالت می کند و این بلاغت تضمین در ایجاز نمایانگر می شود. در این پژوهش ابتدا کلیاتی در مورد تضمین ذکر گردیده و سپس اهتمام نگارنده بر آن بوده تا آیات حاوی تضمین آورده شود و آن گاه سعی بر آن بوده است تا به کمک تفاسیر، وجه تضمینی آیات شرح داده شدو سپس میزان آگاهی و بهره ی مترجمین از این اسلوب در دریای وسیع ترجمه مورد بررسی قرار گیرد، همچنین در این تحقیق، از لحاظ بلاغی به تضمین پرداخته شده و این نتیجه حاصل گردیده که تضمین نوع مستقلی از مجاز بوده و با اصطلاح متداولِ مجاز نزد بلاغیان، متفاوت است.

این پایان نامه پژوهشی است درباره ی تحلیل زیبایی شناسی اشعار بدر شاکر السیاب که در دو بخش تنظیم شده است 1-کلیات که شامل آشنایی با مفاهیم زیبایی شناسی و نگاهی به زندگی نامه و شیوه های بیانی او میباشد. 2- تحلیل زیبایی شناسی ده قصیده ی او می باشد.این قصائد از مراحل مختلف زندگی ادبی او انتخاب شده اندو جنبه های مختلف واژگان تصاویر و موسیقی را مورد نقد و بررسی قرار می دهد. در این پایان نامه تکیه بر تصاویر جدید شعری و موسیقی کلمه است با نگاهی گذرا به تصاویر قدیمی و موسیقی خارجی . در پایان بخش دوم قسمتی به مقایسه و استنتاج اختصاص داده شده و اطلاعات به دست آمده در جدولی طبقه بندی شده است . قصائد بررسی شده در قسمت پیوست آورده شده اند.

ایران و تصویر آن موضوعی است که از دیرباز جایگاهی خاص را در ادبیات دیگر ملّت ها به خود اختصاص داده است. در این میان با توجّه به روابط تنگاتنگ تاریخی، فرهنگی، مذهبی و جغرافیایی که میان دو کشور ایران و عراق وجود داشته و نیز به دلیل رفت و آمدهایی که میان ادبای این دو ملّت صورت می گرفته است بی شک ایران و آثار فکری و فرهنگی آن بر روی بسیاری از ادبای عراقی تأثیر نهاده و در آثار آنان بازتاب ویژه ای یافته است. این بازتاب در زمینه هایی همچون توجه به آثار برخی از ادبای نامدار ایران و سرودن اشعاری در وصف این کشور و طبیعتش و همچنین بهره گیری از نمادهای فرهنگی، ادبی و عرفانی آن در سروده هایشان جلوه گر است. این پژوهش کوششی است، برای بررسی و تحلیل چگونگی تصویر ایران و فرهنگ و ادبیات آن در اشعار سه شاعر معاصر عراق: محمّد مهدی جواهری، عبدالوهاب بیّاتی و احمد صافی نجفی.

ابوبکر احمد بن محمد بن ضبی ملقب به صنوبری درانطاکیه دیده به جهان گشود. این شاعر شیعه مذهب که به شاعر طبیعت شهرت یافت، از شاعران خاص سیف الدوله به شمار می آید و از تکسب به شیوه مدح دوری می کرد. شعر او دراوج رفعت و بلندی است و به حبیب اصغر به خاطر جودت شعرش شهرت یافت. او توجّه خاصی به مدح از جمله مدح امیران، وزیران، عالمان، نویسندگان، اهل بیت و وطن داشته است. ورثا به سه صورت تسلیت، بزرگداشت و مرثیه در دیوان او وجود دارد. و غزلیات بسیاری که بیشتر آن ها به غلمان اختصاص یافته است همچنین غزلیاتی درمورد دختران جوان و زنان. و هجا که بیشتر جنبه فردی دارد، البته هجا و کلام فاحش او هم از ذوق و شیرینی ادبی خالی نیست. و قصایدی متعددی در مورد فخر نسبت به قبیله اش ضبه و خاندان مصطفی دارد. همچنین در دیوان او معاتبات واستعطافات بین او و بعضی از دوستانش به چشم می خورد. صنوبری درباره شراب و مجون اشعار زیادی به نظم آورده که غالباً آنها را با وصف بهار همراه ساخته است. و اشعاری را در موضوع زهد به نظم آورده بعداز اینکه از لهو و لعب دست کشید. اما موضوع اساسی شعر او، وصف طبیعت به ویژه باغهاست تا جایی که روضیات او شهرت یافت.

قرآن متنی زبانی است که می شاید از دیدگاه زبانی بررسی شود.متن نیز خود نیازمند پژوهشی سبک شناختی است تا خواستِ آفریننده اش را روشن سازد. لیک قرآن از ساز و کارهای سبک شناختی که در متون ادبی به کار می رود، پیروی نمی کند؛ چرا که متنی ادبی نیست، هر چند از دایره برخی معیارها و سنجه های سبک شناختی بیرون نمی رود مانند انگیزه های فرهنگی، زبانی و روانی مخاطب و ... .پژوهش های سبک شناختی از همان آغاز در بررسی های زبان پژوهان تازی درباره اعجاز قرآن رخ نمود و در نظریه نظم جرجانی که به یکپارچگی و پیوستار متن اشـاره دارد و بسیار به دیدگـاه ساخت گرایی نزدیک می نماید، برجسته گردید.سه گانه «پیام رسان- پیام- پیام گیر» بر کارکرد ارتباطی متن قرآن تأکید می کند و ندا و کارکرد ارتباطی آن در این میان ویژگی خاصی می یابد. ندا به تنهایی معنایی ندارد، بلکه مفهوم آن در بافت سخن و با توجه به شرایط زمانی و مکانی که در آیات مکی و مدنی نمودار می شود، روشن می گردد. شناخت آیات مکی و مدنی معیاری دقیق ندارد مگر متن و جداسازی دو روند رسالت و انذار در فرایند نبوت. با این حال، از نمایه های آیات مکی و مدنی که بر پایه احادیث سامان گرفته است، فراموش نباید کرد. پویایی ندا در متن معانی ویژه ای را به آن می بخشد که فـرا روی مخـاطب افقی معــرفتی را می گشاید، همچنان که مفاهیم استلزامی آن نیز این گونه اند. بررسی ندا در قرآن به نتایج بایسته ای در نخواهد رسید مگر با تکیه بر متن و پایبندی به آن. از این روی چیزی را بر متن نمی توان چیره ساخت و بر آن برتر نشاند، به وارونه برخی دیدگاه های تفسیری که در رویارویی با متن و روایات- هر چند صحیح و متواتر- متن را وامی نهند تا باستار و بیستار دیدگاهی مذهبی استوار و تأیید شود.

رساله حاضر پژوهشی در مورد نثر عماد اصفهانی، نویسنده و شاعر نامدار قرن ششم هجری است. وی آثار فراوانی در نثر فنی دارد که می توان آن ها را در قالب دو نوع ادبی و تاریخی تقسیم و بررسی کرد. شیوه ای که وی در نثر به کار گرفته، همان شیوه اهل زمان خود یعنی سبک تصنّع و تکلّف است. نثر ادبی وی در مقایسه با نثر تاریخی از تکلّف کمتری برخوردار بوده، به همین دلیل سهل تر و مطبوع تر است. عماد در جهت تزیین موسیقایی کلام خود بسیار کوشیده است و در این مسیر بیشترین عناصری که به کار می گیرد، سجع، جناس و تکرار است. وی از صنایع بیانی نیز در جهت زیباسازی نثر خود سود برده است که از مهم ترین این عناصر می توان به تشبیه، استعاره، مجاز و کنایه اشاره کرد. اما به طور کلی در نثر عماد، تمامی این صنایع در راه آفرینش سجع و جناس به کار گرفته می شود که وی در این راه گاه معانی و مفاهیم یکسان را در قالب صنایع متفاوت تکرار می کند و می باشد.

روابط متقابل ادبی و فرهنگی میان ملل هم جوار از دیرباز مرسوم و متداول بوده است. در این میان، رابطه ی فرهنگی ، زبانی و ادبی ملت ایران و عراق قدمت و دیرینگی زیادی دارد. ورود استعمار در اواخر قرن نوزدهم میلادی به مشرق زمین دو کشور ایران و عراق را در صحنه ی جدید و مشترکی از مسایل سیاسی و اجتماعی قرار داد که این مسایل مشترک در زبان و اندیشه ی شاعران ملی دو کشور تأثیر بسزایی داست. در مورد مضامین مشترک سیاسی و اجتماعی موجود در شعر زهاوی و بهار مطالب فراوانی وجود دارد که بررسی آنها علاقمندان را تا حد زیادی با شیوه ی سخنوری این دو شاعر آشنا می سازد. گمان من این است که موضوع هایی از این دست کمک شایانی به درک بهتر تعامل ادبی و فرهنگی ادبیات فارسی با ادبیات و فرهنگ های دیگر کشورها از جمله کشورهای عربی و مسلمان خواهد کرد.

چکیده آرمانشهر، مدینه ی فاضله، یا اتوپیا، انگاره ی تأسیس جامعه ای است آرمانی،که همه چیز در آن در بهترین حالت قراردارد. این اندیشه،که از آغاز هبوط بشر وجود داشته، در تاریخ اندیشه شرق و غرب قابل بررسی است، و برترین نمونه ی آن را، از میان آموزه های اسلامی و نهج البلاغه می توان جست. در جهانی که پیوسته به سوی محو ارزشها و مسخ هنجارها می رود، جست و جوی راهی به سوی جهانی بهتر، و تلاش برای تحقق بخشی به آن، امری است بایسته. از آنجا که طرح های اندیشمندان شرق و غرب، به دلیل وجود کاستی های حاصل از نگرش محدود بشر، چندان تحقق پذیر نیستند، و برخی نیز در مسیر اجرا، با شکست روبرو شده اند، یافتن الگویی بی نقصان، تنها از میان آموزه های الهی و اسلامی امکانپذیر است؛ هم از این روی این پژوهش به جست وجوی الگوی جامعه ی آرمانی از میان نهج البلاغه پرداخته است. الگوی آرمانشهری علوی، برپایه ی شاخص هایی چون حکومت، اقتصاد، طبقات اجتماعی، دین، و برخی مولفه های دیگر ترسیم شده، و هریک از آن ها را مورد بررسی قرارداده است. در پایان نیز، به اندیشه ی ضدآرمانشهری و برخی نمونه های آن، ونیز دیدگاه نهج البلاغه در این خصوص، اشاره شده است. کلیدواژه ها: آرمانشهر، نهج البلاغه، اندیشه ی آرمانشهری، آرمانشهر علوی

پژوهش حاضر، شعر و شخصیت تهامی شاعر عرب در قرن پنجم هجری را مورد نقد و بررسی قرار میدهد. او از زادگاه خود تهامه به شام مهاجرت کرد و بیشتر عمر خود را در آنجا گذرانید. گفته شده است که تهامی به صورت مخفیانه وارد مصر شد تا برخی قبایل را به شورش علیه فاطمیان دعوت کند.اما فاطمیان مطلع شده و او را دستگیر و به زندان افکندند و سپس او را به قتل رساندند. برجسته ترین موضوعات شعری تهامی به ترتیب اهمیت،رثا،مدح،حسب حال،فخر،عتاب و غزل است. ارزش مدایح تهامی بخاطر وجود پندها و نکته های حکمی در آن و نیز توجه به فضایل اخلاقی است. رثای او نیز دربردارنده ی فلسفه و دیدگاه خاصی به زندگی و مرگ است و سادگی الفاظ در آن موج میزند. دلیل عمده ی این ساده پردازی،همان جنبه ی عاطفی و احساسی است که منشأ سرودن اشعار وی بوده است.تشبیه، استعاره، جناس و تکرار نیز مهمترین فنونی است که شاعر در تصاویر خود از آن بهره گرفته است.تصویر در شعر وی اغلب پویا و متحرک است،به ویژه در مراثی و حبسیات؛چراکه حاصل تجربه ی شخصی خود شاعر هستند.همین تصاویر در مدایح،اغلب جزئی و هدف از آن توضیح،تأکید یا تزئین است.

قرآن کریم کتابی سرشار از مفاهیم راز آمیز و دارای نکته های بلاغی وادبی فراوان است و در طول تاریخ همواره منبع تحقیق و پژوهش اندیشمندان اسلامی بوده است. کتاب اسلوب المقابله فی القرآن الکریم اثر دکتر کمال عبدالعزیز ابراهیم است که ایشان در سال 1985 توانستند با نوشتن این رساله مدرک کارشناسی ارشد خود را از دانشکده ادبیات دانشگاه الزقازیق با درجه ممتاز کسب کنند. نویسنده در این کتاب اسلوب مقابله را مورد بررسی قرار داده و مطالب را بر اساس ترتیب تاریخی تهیه و تدوین نموده که در این زمینه کتابی بسیار با ارزش است و آنچه که به این کتاب اهمیت زیادی بخشیده و آن را ممتاز ساخته این است که مولف متناسب با پژوهش در بسیاری از موارد از آیات قرآن و شعر استفاده کرده است و با مهارت و ظرافت به این کار پرداخته است. نویسنده در این کتاب بین پدیده ی تقابل در تمام هستی و پدیده ی تقابل در اسلوب قرآنی رابطه برقرار می کند و مشخص می کند که این دو گانگی متضاد دلیل و برهانی بر یگانگی خداوند و وحدانیت اوست؛ چرا که این تقابل سراسر هستی را سامان داده است. انگیزه ی من از انتخاب این موضوع ناشی از علاقه ای بود که به مفاهیم و مسائل قرآنی داشتم؛ بنابراین تصمیم گرفتم پژوهشی انجام دهم که هم دارای مسائل قرآنی باشد و هم نکته ای بلاغی و هنری بیاموزد. از این رو پس از مطالعه این کتاب سعی کردم آن را به فارسی برگردانم تا برای استادان، دانشجویان و ... که در پی فرا گیری این مسائل هستند مفید باشد. همچنین در زمینه پژوهش های قرآنی نیاز مبرمی به بررسی و مطالعه است و موضوع مقابله جز در برخی تعریفات در بحثی مستقل مورد بررسی قرار نگرفته است؛ بنابراین باید پدیده تقابل در قرآن به طور کامل بررسی شود. این کتاب دارای دو باب است، باب نظری و تطبیقی. و همچنین دارای مقدمه، پیشگفتار و نتیجه گیری است که در این پژوهش فقط به باب اول پرداخته شده است. در مقدمه ی اثر انگیزه های پژوهش و اهمیت و شیوه ی آن و روش پرداختن به موضوع مطرح می شود. در فصل اول مقابله از دیدگاه ناقدان و بلاغیون مورد بررسی قرار می گیرد که مقابله را با آوردن استشهادهایی از شعر و نثر مورد بررسی قرار می دهند و اندیشه های خود را در مورد مقابله بیان می کنند. در فصل دوم این باب مفهوم مقابله در پژوهش هایی که به بلاغت قرآن می پردازد مطرح می شود و دیدگاه گروهی از بزرگان و دانشمندان بیان می شود که با ذکر شواهدی از قرآن مقابله و سایر انواع بدیعی وامکان امتزاج بین آنها را بیان می کنند و در پایان نتایجی که امکان اقتباس آن از این بخش نظری وجود داشت عرضه می شود. بنابراین این نوشته ای که پیش روی شماست تنها تلاشی در جهت آشنایی با اسلوب مقابله در قرآن و شعر است و گامی است، هر چند کوتاه که در این راه دشوار و بلند برداشته شده است، در این نوشته تلاش بر آن بوده است که ترجمه از ساختار زبان اصلی دور نشده باشد و به گونه ای وفاداری به متن رعایت شده باشد و حتی الامکان سعی کردم نه این ترجمه تحت اللفظی باشد و نه بسیار آزاد بلکه ترجمه ای بسیار روان و مناسب با فهم خواننده انجام گیرد. سعی و تلاش من در تهیه و ترجمه این کتاب بر آن بوده است که این مباحث علوم قرآنی و بلاغی را با بیانی روشن و فصیح به رشته تحریر درآورم. و به خاطر هماهنگی و تناسب بین آیات قرآن از یک نوع ترجمه و آن هم ترجمه استاد فولادوند استفاده کردم و کتاب های تفسیر را هم مد نظر داشتم و از آنجا که نویسنده ارجاعاتی در حاشیه ی متن ذکر کرده من هم ارجاعات را در پاورقی آورده ام و فهرست منابع را در پایان ذکر کرده ام. از آنجا که هیچ نوشته ی بشری خالی از اشکال نیست چنانکه لغزش و خطایی در این ترجمه می بینید تذکر دهید و مرا بدان راهنمایی کنید، در اندیشه ی آن هستم که در اولین فرصت به دست آمده به بازنگری گسترده ی آن بپردازم و راهنمایی ها و پیشنهادات شما را می پذیرم و خدا را بر این توفیق سپاسگزارم. در پایان بر خود فرض می دانم که از تمامی عزیزانی که در تهیه و تنظیم این مجموعه مرا یاری کردند تقدیر و تشکر کنم و از درگاه حق تعالی توفیق و بهروزی روزافزون تمامی این بزرگواران را خواستارم.

کتاب حاضر مجموعه مقالاتی است که دکتر بکار درباره ی نقد شعر به آن پرداخته است. چرا که نقد شعر قدیم و جدید عربی از جمله دغدغه های ذهنی نویسنده بوده است و سعی نموده تا مسائلی را که از دید اکثریت پژوهشگران و محققان معاصر پوشیده مانده، مورد مطالعه قرار دهد. نویسنده در فصل اول کتاب به قضایای نقد عام و مسائلی از دیدگاه ناقدانی برجسته پرداخته است و در فصل دوم و سوم بعضی مسائل و ویژگی های هنری را نزد برخی شاعران پیشین و معاصر مانند بشار، متنبی و ابراهیم طوقان بررسی نموده است.

قرآن کریم کتاب آسمانی مسلمین و کلام ربّ العالمین و مشتمل بر تمامی حقایق و معارف الهی است. در این پایان نامه که ترجمه-ای از کتاب »اعجاز الکلمه فی القرآن الکریم» به قلم حسام البیطار می¬باشد، به بررسی ریشه لغوی کلمات قرآن کریم پرداخته شده است و نویسنده ادعا می¬کند که تمام زبان¬های دنیا به زبان قرآن کریم برمی¬گردد و این امر را به عنوان یکی از معجزات این کتاب آسمانی برمی¬شمارد و به منظور اثبات این ادعا بسیاری از واژه¬های زبان انگلیسی را با زبان عربی تطبیق می¬دهد. اعتقاد نویسنده در مورد ریشه¬های کلمات، این گونه است که تمام ریشه¬های ثلاثی در اصل برگرفته از ریشه¬های ثنائی می¬باشند و ریشه ثنائی، معنای مجرد و مطلقی را دربردارد که هاله¬ای از آن معنا را در تمامی کلماتی که با آن ریشه آغاز می¬شوند، وجود دارد.

این پژوهش با این پیش¬فرض که متون دینی از سازوکارهای متون ادبی برای اثرگذاری بر دل و جان مخاطب بهره می¬گیرند، به توصیف و تحلیل مؤلفه¬های زیبایی¬شناختی صحیفه سجادیه می¬پردازد. از میان عناصر متعددی که ناقدان به واسطة آن¬ها به نقد و بررسی آثار هنری می¬پردازند، سه عنصر تصویرپردازی، موسیقی و آشنایی¬زدایی را برگزیدیم و با ذکر شواهد متعدد از هر یک از این مؤلفه¬ها در صحیفه سجادیه به نقد و بررسی این اثر پرداختیم و به این نتیجه رسیدیم که امام سجاد () هنگامی¬که در صدد انتقال مفاهیم دینی و انتزاعی هستند، به جهت ملموس و محسوس نشان دادن این مفاهیم برای خواننده، آن¬ها را در قالب تصاویر هنری همچون تشبیه، استعاره، کنایه، تمثیل، کنایه و... ارائه می¬دهند. گاهی نیز انتقال معنای کلام را از طریق موسیقی کلام به انجام می¬رسانند. به عبارت دیگر، به کارگیری عناصر موسیقایی کلام همچون تکرار حروف و کلمات، سجع، جناس، ردّ العجز علی الصدر و... در صحیفه سجادیه، الهام¬گر معنای کلام است و همان چیزی را که خواننده با خواندن متن می¬یابد، موسیقی ناشی از این فنون به او القا می¬کند. آشنایی¬زدایی یکی دیگر از شگردهایی است که امام سجاد () در صحیفه سجادیه به کار گرفته و از این رهگذر، هم به زیبایی کلام خود پرداخته و هم لذت درک ادبی و تأمل مخاطب را فزونی بخشیده است. مهمترین جلوه¬های آشنایی¬زدایی که در صحیفه مورد بررسی قرار دادیم، عبارتند از: آشنایی¬زدایی ترکیبی، آشنایی¬زدایی واژگانی و آشنایی¬زدایی معنایی. در مبحث آشنایی¬زدایی ترکیبی به مواردی همچون، تضمین نحوی، تقدیم و تأخیر، حذف و اضافه، التفات و... پرداختیم و دریافتیم که این فنون نقش زیادی در تقویت معنا و اعطای معنای جدید به کلام دارد. و با بررسی آشنایی¬زدایی واژگانی به واژگانی که از معنای اصلی خود عدول کرده¬اند پرداختیم. و در آشنایی¬زدایی معنایی به بررسی راه¬کارهایی که سبب ناآشنا نمودن معنای کلام برای خواننده می¬شود، پرداختیم.این راه¬کارها ¬عبارتند از: تشبیه، مجاز و استعاره، کنایه، پارادوکس و مشاکله.

حسن تعلیل و مذهب کلامی به عنوان دو تکنیک و دو آرایه¬ی بلاغیِ مبتنی بر استدلال، در اکثر آثار بلاغی عربی و فارسی مطرح شده¬اند که وجود نقاط مشترک در دو زبان، زمینه¬ی بررسی تطبیقی آن¬ها را فراهم آورده¬است. در این پژوهش تلاش نمودیم تا ضمن بررسی سیر تاریخی این دو آرایه در آثار بلاغی عربی و فارسی، تصویر روشنی از تطور و تحول آن¬ها در طی قرون مختلف تا امروز ارائه دهیم و مباحث نظری مربوط به هر یک نظیر معانی، تعاریف، انواع و کارکردهای بلاغی و ادبی و جایگاه آن¬ها در حوزه¬ی بلاغت را مورد بررسی قرار دهیم و نگاهی به نمود این دو آرایه در قرآن از رهگذر آثار بلاغی داشته باشیم و سپس با بهره¬گیری از مفاهیم زبان¬شناسی به نقد آن¬ها بپردازیم. در این مسیر دریافتیم که در بحث حسن تعلیل در بلاغت عربی، غالباً بر غیرحقیقی و ادعایی بودنِ علت تأکید می¬شود، اما در بلاغت فارسی خصوصاً در دوران معاصر، بیان علت حقیقی را نیز در صورتی که مبتنی بر ظرافت و لطافتی باشد، داخل در حوزه¬ی حسن تعلیل می¬دانند؛ در بحث مذهب کلامی به خصوص در دوران رکود و جمود بلاغت عربی، بحث¬های منطقی با آن پیوند تنگاتنگ خورده و در فارسی نیز گاه گرته¬برداری ناقصی از عربی صورت گرفته و غالباً از چارچوب بلاغت سنتی عربی فراتر نرفته¬اند مگر در دوران معاصر که گاهی به کارکردهای هنری این ترفند اشاره شده¬است. در نهایت به این نتیجه رسیدیم که حسن تعلیل و مذهب کلامی و دیگر آرایه¬های استدلالی را که ذاتاً ماهیت یکسان دارند اما گاه تفاوت¬های عرضی در میانشان وجود دارد، می¬توان تحت یک عنوان واحد نظیر «استدلال شاعرانه» یا بیان هر نوع علت شاعرانه جمع کرد که یکی از شیوه¬ها و اسالیب خیال¬انگیز کردن کلام است، به گونه¬ای که برای مخاطب باورپذیر باشد و او را غرق در حیرت و شگفتی گرداند؛ حال این استدلال می¬تواند به وسیله¬ی بیانِ علت ادعایی، علت حقیقیِ مبتنی بر تشبیه، تمثیل، ارسال¬المثل صورت بگیرد و یا حتی اگر بر یک استدلال کاملاً منطقی استوار است، رنگی از عاطفه و تخیل در آن وجود داشته¬باشد.

ادبیات کودک،شاخه ای جدید از ادبیات معاصر جهانی است که ابتدا در اروپا شکل گرفت و سپس به سایر کشورهای جهان راه پیدا کرد.زمان تولد این نوع ادبی در کشورهای عربی،اواخر قرن نوزدهم در مصر وظهور آن در سایر کشورهای جهان عرب قرن بیستم است.البته نمونه های ابتدایی وقدیمی این ادبیات را می توان در ادبیات عامه وشفاهی عربی مشاهده نمود. اولین آثار ادبی که در دوره ی معاصر برای کودکان عربی نوشته شد به صورت ترجمه، اقتباس و در قالب آموزشی و به دور از واقعیت دنیای معاصر بود اما محمد هراوی پیشگام مرحله ی تالیف مستقل و تنوع فنی در شعر کودکان است.هراوی شعله ی عربیت را در میدان ادبیات کودک برافروخت تا راه را برای نوآوران برای تالیف ادبی مستقل و مناسب برای کودکان هموار سازد.هراوی زمانی شروع به نوشتن برای کودکان کرد که ادیبان معتقد بودند کسانی به نوشتن برای کودکان می پردازند که توانایی نویسندگی برای بزرگسالان را ندارند وبه ادبیات کودکان به دیده ی تحقیر می نگریستند. وقتی هراوی در چنین شرایطی شروع به نوشتن برای کودکان کرد نشان دهنده ی این است که او تربیت کودک را هدف خود قرار می دهد وشرایط رشد زبانی و روانشناسی کودک را هم در نوشتن آثار خود رعایت می کند.منظومات او سلیس و روان دارای معنی محکم و اوزان غنایی و الفاظ شیرین است که شادی و سرور برای کودکان ایجاد می کند و متناسب باروحیه ی کودکان است وباعث می شود که کودک جهان پیرامون خویش را بشناسد. شعر تعلیمی،دینی ووصفی از مهمترین موضوعاتی است که هراوی در ادبیات کودک خود بدان پرداخته است

ایهام در بلاغت فارسی و عربی جایگاهی ویژه دارد و دارای ارزش زیبایی شناسی قابل توجّهی است. بیشتر کتاب های بلاغی فارسی و عربی ایهام را آوردن کلمه ای در کلام می دانند که دارای دو معنا باشد.یکی معنای نزدیک به ذهن و دیگری معنای دور از ذهن که خواننده در نگاه اوّل می پندارد معنای نزدیک مورد نظر است اما با کمی تأمّل به سوی معنای دور که مقصود شاعر و یا نویسنده بوده است، رهنمون می شود. در بیشتر کتاب های بلاغی ایهام در حوزه بدیع معنوی قرار می گیرد.ما در این پژوهش نشان داده ایم که ایهام با توجّه به کارکرد ایجازی آن می تواند در علم معانی نیز قابل طرح باشد. در آثار بلاغی تا کنون اشاره ای به این موضوع نشده است. بلاغت فارسی و عربی انواعی را برای ایهام بر-شمرده اند که این انواع در بلاغت فارسی از تنوّع و گستردگی فراوانی نسبت به بلاغت عربی برخوردار است. این تحقیق پس از بررسی صنعت بدیعی ایهام در کتاب های بلاغی فارسی و عربی به نقد تعریف این صنعت می پردازد. همچنین ضمن بررسی سیر و تطوّر تاریخی این شگرد ادبی در بلاغت فارسی و عربی، به جز انواع مطرح شده ایهام از سوی بلاغیون، انواع دیگری را در بلاغت فارسی و بلاغت عربی بر آن می-افزاید. جدا از بلاغیون و ادبا، زبان شناسان نیز سعی در توصیف شیوه های بیان ادبی با روش ها و مفاهیم خود داشته اند. از این رو می توان در تبیین کارکرد های بلاغی ایهام از مفاهیم ویژه زبان شناسی همچون برجسته سازی، آشنایی زدایی و ابهام یاری جست. پایان نامه حاضر به سه فصل تقسیم شده است. فصل نخست به بررسی معنای لغوی و اصطلاحی ایهام، جایگاه ایهام در قرآن کریم، نقش و جایگاه ایهام در مباحث بلاغی و کارکرد های ادبی- بلاغی ایهام اختصاص دارد. فصل دوم مشتمل بر سیر تاریخی و تطوّر ایهام در بلاغت فارسی و عربی و نیز بررسی انواع ایهام و آسیب شناسی آن است. در فصل سوم به بررسی این صنعت از منظر زبان شناسی پرداخته و به ارتباط ایهام با برجسته سازی، آشنایی زدایی و ابهام اشاره کرده ایم.در نهایت پایان نامه حاضر، ایهام را آوردن کلمه ای در کلام می داند که بر دو یا بیش از دو معنا دلالت می کند و همه معانی کلمه-نزدیک و دور-مورد نظر قرار می گیرد.

دکتر شوقی ضیف، ادیب مصری، از نویسندگان بزرگ معاصر است. او تألیفات بسیاری دارد که مشهورترین کتا ب های او، در زمینه ی تاریخ ادبیات عربی است که چندین مجلد دارد. جلد پنجم آن به عصر دولت ها وامارت ها در شبه جزیره ی عربستان، عراق وایران از سال 334ق تا ابتدای دوره ی معاصر، اختصاص دارد. پایان نامه حاضر ترجمه ی بخش پایانی این کتاب از صفحه ی 450 تا 603 است. در بخش آغازین، وی در مورد چند تن از نویسندگان برجسته ی رسائل دیوانی عراق وآثار وعقاید آنان سخن می گوید ونمونه هایی از آثار آنان را می آورد؛ سپس به ایران می پردازد و اوضاع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی آن را طی این سده ها که دوره ی رشد وبالندگی علوم مختلف است، مورد بررسی قرار داده واز جریان های مذهبی و رواج زهد وتصوف در این عصر سخن می راند؛ واین که حاکمان و وزیران، با ایجاد مدارس وکتابخانه در بیشتر شهرها وحمایت از دانشمندان وشاعران، سهم بسزایی در پیشرفت وشکوفایی علوم مختلف داشتند. در ادامه به شکوفایی شعر و کثرت شاعران ایرانی عربی سرا می پردازد و چند تن از شاعران سرآمد را در زمینه ی موضوعات شعری مثل: مدح، رثا، فخر وهجا وشکوا نام می برد و نمونه هایی از اشعار ایشان را مورد بحث وبررسی قرار می دهد.

این پایان نامه درمورد بخشهایی از زندگی نجیب کیلانی داستان نویس معروف مصری است که وقایع انقلاب را اذ سال 1952 تا 1955 به تصویر کشیده است.

چکیده پایان نامه: این پایان نامه ترجمه کتاب «قضایاالنقد والحداثه» از ساندی سالم ابوسیف است .هدف پژوهشگر در این کتاب بررسی مسائل نقد ادبی در مجله شعر است . مجله لبنانی شعر به عنوان جریانی تأثیرگذار ، نوگرایی را به منزله ی اصلی ترین هدف خود ، اما به گونه ای متفاوت و در ارتباطی بیشتر با حوزه های شعر ، نقدادبی و ادبیات غرب دنبال کرده است .بنیان گذار این مجله ، یوسف الخال ، شاعر ،ناقد و روزنامه نگار معاصر لبنانی است . دغدغه اصلی یوسف الخال و مجله شعر این بود که نوگرایی در شعر عرب را ، از لحاظ نظری و عملی هم سو با مدرنیسم شعری غرب قرار دهد . ادونیس از جمله شخصیت های تأثیر گذار و مهم در جریان نوگرایی مجله شعر است.

دکتر شوقی ضیف، ادیب مصری، از نویسندگان بزرگ معاصر است. او تألیفات بسیاری دارد که مشهورترین تألیف او، در زمینه ی تاریخ ادبیات عرب، در چندین جلد است. جلد پنجم آن به عصر دولت ها و امارت ها در شبه جزیره ی عربستان ، عراق و ایران، از سال 334 ق تا ابتدای دوره ی معاصر، اختصاص دارد. پایان نامه ی حاضر، ترجمه ی بخش ویژه ی عراق از صفحه ی 231تا 381 است. او در فصل اوّل این بخش، اوضاع سیاسی، اجتماعی و دولت های مختلف عراق را در این سده ها مورد بررسی قرار داده است سپس از تشیع، زهد، تصوف و فرقه های آن سخن می گوید و در فصل دوّم، به اوضاع فرهنگی، علمی و علوم مختلف همچون فلسفه، بلاغت، نحو، لغت، قرائت ها، تفسیر، حدیث، فقه، کلام و تاریخ و نیز توجّه حاکمان و وزیران به ایجاد مدارس و حمایت از دانشمندان و شاعران می پردازد. وی در فصل سوّم از فراوانی شعرا و رباعیّات، تعقیدات و موشحات سخن می راند و چند تن از شاعران نامی را در زمینه های موضوعات مختلف شعری مانند: مدح، مرثیه، هجا و شکوی و همچنین چند تن از شاعران مدیحه سرا و شاعران تشیع را نام می برد و نمونه هایی از اشعار ایشان را مورد بررسی قرار می دهد.

زبان و ادبیات هر ملت از عواملی هستند که از کوچکترین اجزاء جامعه تأثیر می پذیرند و ادبیات عرب هم که پهنه وسیعی را شامل می شود از این قاعده خارج نیست، چرا که ادبیات عرب و شاعران آن از تحولاتی که در جامعه صورت می گیرد به خصوص تحولات و معضلات اجتماعی و سیاسی جامعه تأثیر می پذیرند و این مسائل، احساسات مثبت و منفی را در آن ها ایجاد می کند که از جمله این احساسات، امید و ناامیدی هستند. محقق در این پژوهش به بررسی موضوع امید و ناامیدی در شعر معاصر عراق پرداخته است و این موضوع از جمله مضامینی است که در حوزه های مختلفی مطرح گردیده اما به صورت مستقل تا به حال بدان پرداخته نشده است. این رساله شامل دو باب و پنج فصل می باشد که در باب اول به کلیات می پردازیم و در باب دوم موضوع ذکر شده را در حوزه های شخصی، سیاسی و اجتماعی مورد بحث قرار داده است و در مجموع شامل بررسی و تحلیل انگیزه ها و مسائل شخصی، سیاسی و اجتماعی موثر در هر یک از این حوزه ها می شود. برای نمونه از انگیزه ها و مسائل شخصی تأثیرگذار در ایجاد این احساس می توان به اندوه، آرزو، اندیشیدن به مرگ و .... و در حوزه سیاسی به وطن، جنگ، آوارگی و .... و در حوزه اجتماعی به فقر، زن، کودک و .... اشاره کرد.

دکتر شوقی ضیف، ادیب مصری، از نویسندگان بزرگ معاصر است. او تألیفات بسیاری دارد؛ از مشهورترین کتا ب های او، کتاب تاریخ ادبیات عربی است که مشتمل بر چندین جلد است. جلد پنجم آن به عصر دولت ها وامارت ها در شبه جزیره ی عربستان، عراق و ایران از سال 334ق تا ابتدای دوره ی معاصر اختصاص دارد. پایان نامه حاضر ترجمه ی بخش نخست این کتاب از ابتدا تا صفحه 157 است. بخش آغازین این ترجمه با بررسی اوضاع سیاسی و اجتماعی منطقه ی شبه جزیره عربستان شروع می شود؛ سپس شوقی ضیف در فصل دوم جریان های فرهنگی و فعالیت های علوم لغوی ، اسلامی و تاریخی را مطرح می کند. فصل سوم به فعالیت شعری و شاعران می پردازد و موضوعات مدح ، رثا ، فخر و هجو و نیز شاعران بزرگ این فنون مورد بررسی قرار می گیرد. مهمترین این شاعران قاسم بن هُتَیمل ، علی بن مقرّب عیونی ، جعفر خطّی و نشوان بن سعید حِمیَری هستند. در فصل چهارم شاعران نهضت اسماعیلی مانند ابن قِمّ و عُماره یمنی و نمونه هایی از اشعار و نوشته های ایشان مورد بحث و بررسی قرار می گیرد.

ایران و تصویر آن موضوعی است که از دیرباز جایگاهی خاص را در ادبیات دیگر ملّت ها به خود اختصاص داده است. در این میان با توجّه به روابط تنگاتنگ تاریخی، فرهنگی، مذهبی و جغرافیایی که میان دو کشور ایران و عراق وجود داشته و به دلیل رفت و آمدهایی که میان ادبای این دو ملّت صورت می گرفته است بی شک ایران و آثار فکری و فرهنگی آن بر روی بسیاری از ادبای عراقی تأثیر نهاده و در آثار آنان بازتاب ویژه ای یافته است. این بازتاب در زمینه هایی همچون توجه به آثار برخی ادبای نامدار ایران و سرودن اشعاری در وصف این کشور و طبیعتش و همچنین بهره گیری از نمادهای فرهنگی، ادبی و عرفانی آن در سروده هایشان قابل بحث و بررسی است. این پژوهش کوششی است، برای بررسی و تحلیل چگونگی تصویر ایران و فرهنگ و ادبیات آن در اشعار سه شاعر معاصر عراق، احمد صافی نجفی، عبدالوهاب بیّاتی و محمّد مهدی جواهری.