تغییر شرایط و اوضاع سیاسی در کشورهای عربی و ورود مفاهیم جدید سیاسی در قرن معاصر شعر سیاسی ادبیات معاصر عربی را نسبت به گذشته دچار تحولات قابل توجهی کرده است. در این میان احمد مطر شاعر بزرگ عرب از برجسته ترین شاعران سیاسی معاصر است که نام او هم اکنون بیش از دیگر شاعران سیاسی در محافل ادبی می درخشد. زندگی پرفراز و نشیب این شاعر بزرگ، تعقیب ها، تبعیدها و فشارهایی که به موجب غربت و دوری از سرزمین و خانواده خود دچار شد، به شدت شعر او را تحت تأثیر قرار داده است. وی به ندرت به موضوعات غیر سیاسی پرداخته و با تمرکز ویژه بر روی شعر سیاسی، در این زمینه به اوج رسیده است. پرهیز او از مدح قدرتمندان و حاکمان، انتشار غیر رسمی اشعار او به دلیل ممنوعیت آثارش، مواضع ثابت، عدم وابستگی به قدرتها و احزاب از ویژگی های وی است. علاوه بر این خصوصیات منحصر به فرد، سبک و زبان شعری خاص و تنوع و گستردگی موضوعات سیاسی را می توان از خصوصیات برجسته احمد مطر قلمداد کرد. این وجوه تمایز ، شعری را خلق کرده است که در عین سادگی و قابل فهم بودن شگفتی آفرین و در اوج زیبایی و تأثیرگذاری است. زبان طنز، اقتباس از قرآن و حدیث و نهج البلاغه و اشعار پیشینیان موجب تنوع اسلوبها در بیان مفاهیم سیاسی و شیوه های انتقال معانی شعر سیاسی احمد مطر شده است. تعهد، و گرایش اسلامی، عربی، و انسانی از دیگر شاخصه های شعر اوست.

أمثال و حِکَم از قدیمی ترین انواع میراث فرهنگی بشر هستند و پیشینه آن ها بیشتر از شعر و خط است . أمثال در حُکم آیینه زندگی بشر دیروز و امروز می باشد و از این حیث منبعی موثق برای مطالعه زندگی مادی و معنوی او به شمار می آید. شاعران با توجه به ویژگی های امثال و حکم یعنی ایجاز، وضوح و بیان معنای عمیق و رسا همواره برای بیان منظور خود از این نوع ساختار ادبی استفاده کرده اند و حتی برخی بیت ها، خود مَثَل شده اند. ابن سنان خفاجی نویسنده شیعی قرن پنجم هـ.ق و از شاعران دولت بنی مرداس در حلب است. او صاحب کتاب معروف «سرالفصاحه» و یک دیوان شعر است، که ضرب المثل ها و حکمت های عربی بسیاری را در خود جای داده است. در این تحقیق بعد از بیان اسلوب و انواع أمثال و شناخت جنبه های اهمیت آن به مطالعه و بررسی و استخراج امثال و حکمی که ابن سنان در شعر خود به کار برده و یا ابتکار کرده، پرداخته شده است همچنین منشأ و خاستگاه آن امثال آورده شده است. قابل ذکر این که وی با استفاده از این ویژگی نه تنها به شعر خود غنی و استحکام بخشیده بلکه در القای منظور خود به مخاطب تأثیر فراوان گذاشته است. او با آگاهی از امثال و حکم عربی و تأثیری که در اقناع مخاطب دارد، شعرش را در هر موضوعی که سروده، مدح، ذم، هجو،رثا، ارشاد و نصیحت، در قالب ضرب المثل و حکمت بیان کرده است.

ارتباط آشکار اعراب با سایر ملل، به ظهور اسلام باز می گردد. به گواهی تاریخ از همان عصور اولیّه ی گسترش این دین، ارتباط زبان عربی و فارسی عمیق بوده و در عرصه ی ادبیات، شاعران و افکار آنان را به یکدیگر پیوند داده است. در این تحقیق در قالب ادبیات تطبیقی و با پشتوانه ی قوانین آن که همان یافتن ویژگی مشترکِ آشکار و پنهان بین دو زبان و پدیده ی تأثیر و تأثر است، اشعار حِکَمی متنبّی عرب زبان و صائب فارسی زبان با بررسی دیوان ایشان و مطالعه ی کتب مربوط، مورد تطبیق و مقایسه قرار گرفته است. آن چه که بیش از همه جالب توجه می باشد، اثرپذیری شعر هر دو شاعر از محیط است که باعث القای تجربه ای ویژه به آن دو و متبلور شدن آن در حکمتی خاص است. همین طور تشابه فرهنگی عمیق و کهن دو زبان از گذشته های دور، و اندیشه ی دینی هر دو شاعر، باعث تشابه حِکَم آن ها گردیده است.

چکیده : در این پژوهش، دیوان صاحب بن عباد، وزیر شیعه مذهب و ایرانی الاصل قرن چهارم هجری که از شاعران و نویسندگان بزرگ این دوره به شمار می آید مورد بررسی قرار گرفته است. اشعار این شاعر، اگر چه در موضوعات مختلفی سروده شده است، اما حضرت علی (ع) و بیان حق مسلم ایشان در جانشینی پیامبر اکرم (ص) مهمترین موضوعی است که صاحب بن عباد، بدان پرداخته است. اقتباس از قرآن و حدیث در شعر این شاعر ، از بارزترین آرایه های ادبی است که به فراوانی در جای جای دیوان وی هویداست. این پژوهش نشان می دهد که صاحب بن عباد، به هر موضوعی که پرداخته است، آن را با آیه ای از قرآن کریم و یا حدیثی از پیامبر اکرم (ص) و امامان معصوم -علیهم السلام- در آمیخته است تا از این رهگذر رسالتی را که برای خدمت به دین مبین اسلام و مذهب بزرگ تشیع ، دنبال می کرده است، انجام داده باشد. در این تحقیق ابیات برگرفته از قرآن و حدیث در پنج عنوان کلی دسته بندی گردیده است، که عبارتنداز: ذات اقدس الهی و ذکر صفات او، علویات یا بیان فضایل و مناقب امام علی (ع) ، اهل بیت علیهم السلام، موعظه و حکمت و نیز موضوعات متفرقه، در این پژوهش که پیرو رسالت صاحب بن عباد انجام گرفته است، روشن گردید که این شاعر به دلیل برخورداری از ایمان و عقیده ای استوار به شدت تحت تاثیر این دو منبع فیاض تعالیم الهی و اسلامی بوده است و با شعر خود ، به مذهب تشیع ، خدمت بزرگی نموده است. واژه های کلیدی: صاحب بن عباد، شعر ، اقتباس، قرآن و حدیث ، حضرت علی(ع)

قرآن کریم، این ودیعه گرانقدر الهی، کتاب سراسر نور و حکمت و سرچشمه زلال هدایت، از زمان نزول در تمام جنبه های زندگی مسلمانان اعم از فردی و اجتماعی مطرح بوده است. اثر این کتاب ارزشمند غیرقابل انکار است، حتی ادیبان و شعرا نیز از این امر مستثنی نبوده و هریک به فراخور دانش و استعداد و گرایش و ذوق خویش از آن بهره جسته و اثرپذیری از قرآن کریم در اشعار و آثار آنان هویدا است. این پژوهش نیز تأثیر این منبع ارزشمند بر روی اشعار یکی از شعرای بزرگ فاطمی به نام «تمیم بن المعزلدین الله الفاطمی» را مورد بررسی و کنکاش قرار داده و تأثیرپذیری ایشان از ایده ها و آرمان های هدایتی این کتاب نورانی را مبرهن نموده است و با استخراج مصادیق بارز آن تلاش نموده تا بنماید (که ایشان چقدر تحت تأثیر آموزه های نورانی قرآن کریم بوده است). نگارنده، به تحقیق و پژوهش پیرامون زندگی شاعر و موضوعات شعری در دیوانش پرداخته است و کوشش کرده تا استفاده وی از موضوعات و مضامین قرآنی و الهام گرفتنش از آیات شریفه قرآن کریم را به تصویر بکشد.

زندگی و شخصیت امام علی (ع)، همواره از جنبه های گوناگون، مورد بررسی قرار گرفته است. در این تحقیق سعی بر آن بوده که به ابعاد مختلف شخصیتی ایشان(ع)، از منظر شعر معاصر فارسی و عربی پرداخته شود. موضوعات ذکر شده در تمامی فصل های این پژوهش، در بر گیرنده ی یک ترتیب تاریخی منظّم به همراه مستندات قرآنی، حدیثی، و تاریخی موثّق هستند. موفّقیت شاعران فارسی زبان، در برخی از موارد مورد پژوهش همچون عنصر تعلیم و تربیت از عناصر تشکیل دهنده ی شخصّیت مولا×، ولادت، پیشی گرفتن در اسلام، پیوند برادری، لیله المبیت، شهادت، شجاعت و خلافت، نسبت به هم قطاران عرب زبان خود بسیار حائز اهمیت می باشد، اگر چه در ترسیم بیشتر موضوعات مـطرح شده، شاعران عـرب زبان، گـوی سبقت را از هـمتایان خود در ادب پارسی ربوده اند. شاعران عرب زبان راجع به موضوعات بررسی شده از یک سو پیشتاز تر هستند، از سوی دیگر در بیشتر مطالب مطرح شده عاطفی تر؛ و روی هم رفته موفّق تر عمل کرده اند.

صحیفه سجادیه اثر ارزشمند امام سجاد(ع)از جمله کتب دعایی معتبر است که به میزان زیادی از قرآن تأثیر پذیرفته است؛ از این رو بررسی تطبیقی آیات به کار رفته در صحیفه سجادیه که هم در لفظ و هم در معنا از قرآن تأثیر پذیرفته از اهمیت بسزایی برخوردار است. بیان موضوعات مشترک بین صحیفه سجادیه و قرآن در چندین زیر فصل اصلی و همچنین اقتباس از آیات قرآن به اشکال مختلف، از سوی امام سجاد (ع)، نشان می دهد بسیاری از عبارات مشترکی که در صحیفه، متأثر از آیات قرآن بیان شده به نوعی شرح و تفسیر آیات قرآن است که برخی لایه های پنهان آن ها از زبان معصو م (ع) بر ما روشن می شود.

اهل بیت عصمت و طهارت از جایگاه عظیمی در نزد شاعران شیعی برخوردارند. این شاعران از طریق مدح و مرثیت اهل بیت علیهم السلام، علاوه بر زنده نگاه داشتن یاد ایشان، دَیْن خود را در حفاظت از کیان تشیع ایفا کرده اند. گاه در این راه نیز تا سر حد قتل رسیدند. پرداختن به مناقب اهل بیت علیهم السلام به طور عموم، و واقعه ی عاشورا به طور خصوص دستمایه ی شاعران بسیاری گردید و قصائد فراوانی درباره ی آن سروده شد. سید حیدر حلی و محتشم کاشانی دو تن از شاعران بزرگ شیعی به شمار می آیند. شاعر نخست، عربی زبان و متعلق به قرن سیزده؛ و شاعر دوم، شاعری پارسی زبان و متعلق به قرن دهم هجری است. یکی در محیطی کاملاً عربی و دیگری در دامان فرهنگ ایرانی- اسلامی رشد یافته اند،که در این زمینه اشعار قابل ملاحظه ای دارند. با توجه به جایگاه والای اهل البیت نزد خدا که مبتنی بر قرآن کتب حدیث و تاریخ بوده، نشان از برجسته بودن این موضوع در اشعار این دو شاعر می باشد.آنان این مقوله را به گونه ای زیبا واعجاز آفرین ودر نهایت تعابیر بلاغی وادبی در شعر خود بکار گرفتند. بررسی این اشعار از لحاظ ادبیات تطبیقی با اهمیت است . این دو شاعر در اشعار مربوط به اهل بیت^ در زمینه پیامبر|، امام علی×، حضرت فاطمه زهرا÷، امام حسین÷ وامام سجاد÷ اشعار مشترکی دارند، که از طرفی بیانگر حقانیت، عظمت ونورانیت اهل بیت^ را می رساند واز طرف دیگر شناخت این دو شاعر را نسبت به این جایگاه بیان کرده، که صفا وپاکی باطن بستر آن بوده، و مرز مکان وزمان را نمی شناسد.

چکیده: شعر جاهلی، اسلامی و اموی آکنده از اشعاری است که در بردارنده و بیان کننده ی احساسات و عواطف میان همسران است. این شعر تمامی امور مثبت و منفی مربوط به زندگی زناشویی را در خود جای داده و به آن پرداخته است. این امر بازه ی زمانی بس گسترده ای را به خود اختصاص داده که از جاری شدن خطبه ی ازدواج، مراسم مربوط به آن و زندگی مشترک همراه با تفاهم یا اختلاف گرفته تا طلاق و موارد مربوط به بعد از آن را شامل می شود. پژوهش حاضر با در نظر گرفتن موارد یاد شده در صدد است به بررسی تطبیقی روابط میان زن و شوهر و بازتاب آن در شعر پرداخته و به نوعی تأثیر اسلام را در این رابطه مورد کنکاش قرار دهد. با توجه به جامعه ی آماری پژوهش حاضر که دیوان شعرای این سه عصر و اشعار مرتبط با موضوع یاد شده را در بر می گیرد؛ تحقیق حاضر به شیوه ی کتابخانه ای و با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی موضوع مورد نظر پرداخته است. مواردی مانند چگونگی روابط میان زوجین و بازتاب آن در شعر عصر جاهلی، صدر اسلام و اموی، نقش و تأثیر اسلام در تغییر این روابط و قوانین حاکم بر آن، تأثیر این امر بر دیدگاه شعرا و بازتاب آن در شعر و... از جمله مواردی است که در این زمینه مورد بررسی و دقت نظر قرار گرفته است. می توان گفت با ظهور اسلام در شبه جزیره عرب در کنار تمامی تغییراتی که در زندگی مردم ایجاد شد؛ روابط میان همسران نیز نسبت به آنچه در عصر جاهلی رایج بود بسیار دستخوش تغییر و دگرگونی واقع گردید. مشخص شدن حق و حقوق زوجین در زندگی مشترک، وجوب تعامل میان همسران، اثبات حق مادی برای زن در زندگی با قرار دادن مهریه و صداق، پرهیز از اختلاف سنی زیاد میان زوجین، قائل شدن احترام برای زن در زندگی، حق معنوی زنان در قبول یا رد ازدواج، آزادی زنان در بیان احساسات و عواطف در قبال شوهران خود و... از جمله مهم ترین تغییراتی بودند که دین مبین اسلام در زندگی روزمره ی عرب جاهلی در رابطه ی میان همسران ایجاد نمود. اهمیت مبحث حاضر نیز در این امر متبلور می گردد که در آن تلاش شده تا مهم ترین اشعار مربوط به روابط میان همسران را در عصرهای جاهلی، صدر اسلام و اموی به طور کامل مورد بررسی قرار داده و مراحل ازدواج را در آن مشخص نموده و در نهایت به تغییراتی که با پیدایش اسلام در آن ایجاد شد اشاره شود. در پایان لازم به ذکر است علی رغم اهمیت مبحث حاضر، هنوز تحقیقی مستقل و جداگانه که به توضیح شرایط روحی و موضع گیریهای فکری زوجین در قبال یکدیگر و نیز در برابر پدیده ی ازدواج و زندگی مشترک پرداخته و در این زمینه به صورت تطبیقی عصرهای جاهلی، صدر اسلام و اموی را مد نظر قرار دهد، به انجام نرسیده است.

چکیده قرآن کریم یک شاهکار بزرگ ادبی است که در بیان معارف عمیق و والای خود که راه رسیدن به کمال انسانی است، فصیح ترین و بلیغ ترین اسلوب های ادبی رایج در آن زمان را به کار برده است واز آن جائی که فهم صحیح قرآن در گرو آشنائی با این اسالیب است، کنایه نیز به عنوان یک اسلوب بیانی، نمود وجایگاه خاصی در قرآن دارد به طوری که در بسیاری از آیات از جمله در جزء بیست وهشتم و بیست و نهم زبان قرآن زبان کنایی است و نمی توان سوره ای از این دو جزء را یافت که حداقل در یک آی? آن کنایه به کار نرفته باشد. کنایه در قرآن صرفاً یک ابزار بلاغی جهت آراستن کلام نیست بلکه یک هدفی است که خداوند حکیم از ورای آن انسان را از مقصود خود آگاه و به سوی کمال می کشاند و از آن جایی که قرآن کتاب زندگانی است مقصود و پیام سخن الهی در زمینه های مختلف دینی، علمی، ادبی، اجتماعی، اخلاقی و.... با استفاده از تعبیرهای مختلف از جمله تعبیرهای کنایی به نحوی زیبا و تأثیرگذار در آیات مختلف بیان می شود. گاهی خداوند با زبان کنایی انسان را هشدار می دهد و یا او را بشارت داده و به عملی نیکو دعوت می نماید و گاهی با استفاده از کنایه به مدح پیامبران و مومنان و.... و به بیان صفات پسندیده و گاهی نیز به ذم کفار و منافقان و بیان صفات ناپسند می پردازد بنابراین، مقصود نهایی از کنایه در آیات غالباً بیان یک یا چندین صفت و یا اشاره به موصوف و گاهی بیان نسبت میان این دو می باشد که با توجه به مصداق هر آیه در قالبی از تعریض، تلویح، رمز، ایماء به نحوی زیبا و دلنشین بیان می شود. و طبق آمار می توان گفت از میان انواع کنایه کنایه از صفت و تعریض بیشترین آمار را به خود اختصاص می دهند.

نقد ادبی د رشکل نوین خود از جمله مباحثی است که با وجود حیات کوتاهش توانسته است در ارتقاء بخشیدن به جایگاه ادبیات جهانی نقشی سترگ ایفا نماید چنانکه امروزه هر اثر ادبی با عبور از فیلتر نقد می تواند جواز ورود به بوستان آثار ماندگار ادبیات جهانی را بدست آورد. نظر به اینکه کتاب مورد ترجمه به ظرفیت ها و پتانسیل ها یامت اسلامی در زمینه نقد ادبی پرداخته و نسبت به گرته برداریهای کورکورانه و غیر مسوولانه جامعه اسلامی از روشهای نقد ادبی غرب هشدار داده است و نظر به نقش والا و ستودنی دانش نقد در پالودن آثار ادبی و تعالی بخشیدن به اندیشه بشر مترجم اقدام به ترجمه این کتاب نموده است. نویسنده در نگارش کتاب به محورهایی هم چون ظرفیت ها و قابلیت های روش اسلامی در نقد، مسأله عدم خودباوری امت اسلامی ، نقد آراء و نظریات نویسندگان مسلمان در حوزه نقد ادبی، تفاوت های ساختاری میان روش های نقد غربی و اسلامی ، و بالاخره هشدار در خصوص گرته برداری غیر متعهدانه و غیر منطقی از روش های نقد ادبی غرب توجه داشته است. هدف از این پژوهش آن است تا علاوه بر ارائه نمایه ای از پتانسیل ها و ظرفیت های روش اسلامی در نقد ادبی، و تفاوت های ساختاری در روش های نقد ادبی غربی و اسلامی، راهبردهای ناقدان اسلام گرا در این عرصه را نیز پیش روی خوانندگان قرار دهیم.

کتاب «عبقریه الشریف الرضی» تألیف نویسنده ی مصری دکتر «زکی مبارک» از جمله مهمترین کتاب هایی است که پیرامون شخصیت «سید رضی» نگاشته شده است. این کتاب حاوی دیدگاه های نویسنده در مورد شخصیت سید رضی از جنبه ی علمی و ادبی و آشکار ساختن نبوغ پنهان او در این دو زمینه است و نقاط مبهم بسیاری را که در مورد این شخصیت بزرگ وجود دارد، روشن می سازد، و بدین جهت که این کتاب، تاکنون به زبان فارسی ترجمه نشده، ترجمه ی آن کمک فراوانی به پژوهشگران می کند، اما از آنجایی که نویسنده در این کتاب تنها از جنبه ی علمی و ادبی، شخصیت سید رضی را بررسی کرده، در برخی نقطه نظراتش، شخصیت دینی و مذهبی او را خدشه دار کرده است؛ از این رو در این تحقیق، که جلد دوم این کتاب می باشد، ضمن ترجمه ی کتاب به زبانی شیوا و روان و نیز ترجمه ی حدود 1700 بیت از سروده های سید رضی که تا به حال شرح نشده، سعی بر این داشته ایم تا با استناد به منابع معتبر شیعه و سنی به نقد و بررسی نظرات زکی مبارک پرداخته و صحت و سقم گفته های او را در مورد شخصیت سید رضی مشخص نماییم.

چکیده مسئله عاشورا مهمترین حماسه تاریخ بشر است که همگان را تحت تأثیر قرار داده است. پرداختن به حوادث و اتفاقات رخ داده شده در روز عاشورا و در کربلا دستمایه بسیاری از شاعران شیعی گشته و اشعار و قصاید فراوانی در مورد آن سروده شده است. تقریباً می توان گفت شاعر شیعه مذهبی را نمی یابیم، مگر اینکه عاشورا و اجزاء این قیام از حرکت امام حسین(ع) بسوی کربلا و محاصره و جنگیدن تا شهادت و اسارت را ذکر نکرده باشد. شریف رضی و محتشم کاشانی دو تن از بزرگ ترین شاعران بزرگ شیعه به شمار می آیند. شاعر نخست عربی زبان و متعلق به قرن چهارم هجری؛ و شاعر دوم، شاعری فارسی زبان و متعلق به قرن دهم هجری است. یکی در محیطی کاملاً عربی و دیگری در دامان فرهنگ ایرانی-اسلامی رشد یافته اند، که در این زمینه اشعار قابل ملاحظه ای دارند. اگر بگوییم راز ماندگاری مرثیه محتشم در ادب به خاطر تصویرپردازی ها و تصویرآفرینی های وی بوده، سخن به گزاف نگفته ایم. و از سوی دیگر در کشور همسایه ایران، عراق، شاعر دیگری به نام شریف رضی نیز در قصائد متعددی به همین مسئله پرداخته است و تاکنون این تصویرآفرینی ها با یکدیگر تطبیق نشده است. این رساله سعی بر آن دارد تا در ابتدا تعریفی از تصویرآفرینی ارائه دهد و سپس به ذکر نمومنه هایی از تصویرآفرینی های شریف رضی و محتشم کاشانی بپردازد. سپس با مقایسه مضامینی که در اشعار این دو شاعر به چشم می خورد، یعنی مقایسه برخی از استعاره ها، تشبیه ها و مجاز و کنایه، جنبه خیال پردازی را در هر دو شاعر بررسی نماید. کلمات کلیدی: ادبیات تطبیقی، شعر عاشورایی، تصویرآفرینی، شریف رضی، محتشم کاشانی.

ادبیات?جاهلی عصاره تمام?نمای عصرجاهلی است و برای پی?بردن به وضعیت زندگی زن?جاهلی بهترین مرجع می?باشد. از آنجا که زنان نیمی از جامعه?انسانی را تشکیل می?دهند آشنا شدن با جایگاه آنان در ادوار مختلف و به ویژه ادبیات می?تواند ما را به شناخت هرچه بهتر زن یاری?نموده ویاری?گر تاریخ شناسان نیز باشد.در این تحقیق با بررسی جایگاه?زن در ادبیات?جاهلی و مقایسه آن با سیره پیامبراکرم(ص) به شناختی دقیقتر از وضعیت زن در آن دو دوره رسیده و وضعیت حقوقی او نیز بر ما آشکار خواهد شد. در این پایان نامه جایگاه?زن نزد صاحبان?معلقات، سایرشاعران?مشهور، زنان?شاعر، ضرب?المثل?ها، خطابه?ها، وصایا و داستان?ها بررسی شده و سپس جایگاه?زن نزد پیامبراکرم(ص) مورد بررسی قرار گرفته و مقایسه?ای بین این دو دوره انجام شده است.زن در ادبیات?جاهلی مظلوم واقع گشته و ادیبان?جاهلی هرگز کمکی به احقاق حقوق وی ننموده?اند وبرعکس با مدح ظالمانی که حقوق زن را تضییع نموده?اند برظلم آنان صحه گذاشته?اند. خود شاعران نیز به گونه?ای درباره زن شعر سروده?اند که او را در حد یک کالا و وسیله?ای برای لذت?بردن و هوس رانی پایین آورده?اند. البته وجود بعضی از ابیات در مدح یا دفاع از زن نمی?تواند چیزی را عوض کند.با ظهور پیامبراکرم(ص) تمامی حقوق زن به وی اعاده شده و حتی حقوقی که نامی از آنها نبود به زن اعطا شد. مهمترین دغدغه زنان یعنی جنگ های قبیله ای از بین رفت وشرکت در جنگ از دوش آنان برداشته شد .

چکیده یکی از علومی که یادگیری آن، خصوصاً برای طلاب علوم دینی، لازم می باشد، علم نحو است. از آنجا که وسیله برای شناخت احکام و آیات الهی است فراگیری آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است، در زمینه این علم، کتب مختلفی نگاشته شده است، که از آن جمله می توان به کتاب «الفیه» اثر«محمد ابن عبدالله ابن مالک» اشاره نمود که دو کتاب «البهجه المرضیه» اثر «جلال الدین سیوطی» و «شرح ابن عقیل» اثر«عبدالله بن عقیل» از مهمترین و بهترین شروح «الفیه» می باشد. با توجه به جایگاه این دو کتاب و فقدان جمع بندی جامع و کامل از این دو شرح بر آن شدیم تا با مطالعه دقیق، و با روش تحلیلی، تطبیقی، رساله خود را با موضوع بررسی آراء نحوی «عبد الله ابن عقیل» و «جلال الدین سیوطی» بنگاریم. واژگان کلیدی: نحو، الفیه، البهجه المرضیه، جلال الدین سیوطی، شرح ابن عقیل، آراء نحوی.

ابوتمام طائی، در تاریخ ادبیات عرب، در میان شاعران دیانت مدار از جهاتی منحصر به فرد است.او زندگی پر تاب و تب خویش را وقف دفاع و ترویج اندیشه و ایمان خود کرد و در این عرصه پر افت و خیز، سختی های زیادی را تحمّل کرد. لذا وی را شاعری می بینیم که با دارا بودن ژرفای عمیق فرهنگی، به گونه ای به مولّفه های دینی رایج آن زمان پیوند خورده، که به وامگیری وسیع و عمیق از آن شهرت یافته است. همین نگرش دینی اوست که در طول تاریخ، اندیشمندان را به نقد کلاسیک آثار وی واداشته است. بنابراین در این پژوهش سعی بر آن شده است که ضمن اشاره به مولّفه های دینی مانند قرآن کریم، احادیث شریف نبوی، وقایع تاریخی- اسلامی و حتی عقاید مسلمانان و اهل کتاب که حامل پیام های فرهنگی و حکمی و اخلاقی می باشد، به تحلیل و بررسی تأثیرات آن بر ساختار فنّی قصاید، تصاویر شعری، زبان و معنی شعری و در نتیجه بلاغت بیت شعری ایشان پرداخته شود. ایشان جهت نمایش چنین ابتکار خود از روش هایی چون اقتباس، تضمین، اشاره مستقیم و غیر مستقیم و... بهره جسته است.از طرف دیگر، با توجّه به نقش آفرینی قرآن کریم به عنوان یک منبع عظیم دینی در آثار شعری ایشان، ملاحظه می کنیم که این مولّفه نسبت به دیگر مولّفه های دینی حضور بسیار چشمگیری در اشعار وی دارد؛ زیرا که قرآن کریم تأثیر شگرفی بر ابداعات شعری وی بر جای گذاشته است. لذا این امر، نه تنها سبب اعتلای اشعار او شده، بلکه وی را سرآمد شاعران معاصر خود قرار داده است.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

قرآن کریم با تمام ویژگیهای بی نظیرش و شیوه های بیانی بسیار زیبایش که در اوج قله فصاحت و بلاغت قرار دارد ، از «ضمایرفصل»در قالب های تأکید ، انحصار و اختصاص بهره فراوانی برده است .که گاهی از این طریق راه های رسیدن به فهم صحیح آیات را کوتاه تر نموده است؛ در همین راستا از مباحثی که مطرح است، مقولهترجمه ضمیر فصل می باشدکه ترجمه کردن آن نه تنها به بلاغت قرآن خدشه ای وارد نمی آورد بلکه گاهی برای دست یابی به یک ترجمه درست و رسا اجتناب ناپذیر است . نظر به اهمیت فوق العاده ضمیر فصل در ترجمه های قرآن ، این قلم با بیانی ساده به طرح مفهوم «ضمیر فصل » در حوزه ی ترجمه ی کلام وحی می پردازد ؛ برای این منظور در چالشی بی غرض ، سه ترجمه فارسی قرآن کریم از آیاتی که دارای این ضمیر می باشندبررسی خواهد شد و در صورت نیاز ترجمه پیشنهادی ارائه می نماید . هدف از این تحقیق تبیین و توضیح اهمیت ضمیر فصل در ترجمه قرآن کریم است که بکار گرفتن آنها برای هر مترجمی ضروری است و بدون آنها ترجمه صحیح امکان پذیر نیست. مطالب این پایان نامه بدین شرح می باشد : در فصل اول تعریف ترجمه در لغت و اصطلاح ذکر شده است . و در فصل دوم ادله موافقان و مخالفان ترجمه قرآن بیان شده که نظر موافقان مورد تایید قرار گرفته است . در فصل سوم تاریخچه و نقد ترجمه قرآن به فارسی بیان شده . در فصل چهارم تعریف ضمیر فصل ، فوائد و اعراب و مواضع ظهور این ضمیر بررسی شده. و فصل پنجم به جمع آوری آیات و ترجمه های در بردارنده ی ضیر فصل و تحلیل و مقایسه ی این ضمیر اختصاص داده شده است . نتایج تحقیق این است که ضمیر فصل دارای ساختار مشابه نحوی نیست و از این رو نیازمند ساختاری معادل در زبان فارسی است که معادل ساختاری آن در زبان فارسی به صورت ساختار دستوری قید است که به دو شکل قید تاکید و حصر بکار می رود . به امید آنکه این نوشتار کوتاه ضمن مطرح ساختن موضوع ترجمه ضمیر فصل و ضرورت توجه به آن رهیافت و بعد جدیدی، در حوزه ترجمه کلام وحی فرا روی مترجمان قرار دهد .