نسخه های خطی میراث مکتوب ارزشمندی است که از نیاکان دانشمند و اهل ادب و بصیرت به ما ارزانی شده است . مطالعه و بررسی دقیق نسخه های خطی، جنبه های زندگی اجتماعی، سیاسی و گرایش های فکری ـ عقیدتی و فراز و فرود تحولات فرهنگی هر یک از دوره های تاریخی را نمایان خواهد ساخت. مثنوی معنوی به عنوان یکی از آثار برگزیده ادبیات جهان، همواره مورد توجه و بحث و بررسی بوده و از دیرباز در مورد آن و یا در شرح آن تالیفاتی صورت گرفته است. نسخه های خطی فراوانی از شروح مثنوی در کتابخانه های دنیا وجود دارد که بسیاری از آنها فاقد تاریخ و نام مولف هستند. با توجه به ارزش بسیار زیادی که کتاب مثنوی معنوی دارد، لزوم احیای این نسخ واضح و روشن است. .مهاجرت ایرانیان به شبه قاره هند در دوران صفویه، سبب ترویج شعر فارسی و محبوبیت مثنوی در آن دیار شد. چنانکه بیشتر شروح از قرن 11 تا 14 ه. ق در آن دیار نوشته شده است. قابل ذکر است که تمامی شروح با ارزش هندیان به زبان فارسی نگارش شده است. در این راستا تصحیح یکی از شروح هندی مثنوی معنوی، موسوم به « فتوحات معنوی» متعلق به قرن سیزدهم هجری قمری، که به صورت نسخه خطّی در کتابخانه ملّی ایران به شماره 2875 نگهداری می شد، به عنوان پایان نامه ی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی برگزیده شد. مولف این اثر دانشمندی است به نام عبد العلی بن نظام الدین بن قطب الدین سهالوی. وی در این اثر به شرح ابیات دفتر اول مثنوی پرداخته و شرحی دقیق و جامع و مفصّل ارائه داده است. سهالوی در شرح خود از چندین شرح مهمّ مثنوی استفاده کرده که از جمله شرحی است به نام مفتاح المعانی از سید عبد الفتاح حسینی. این اثر نیز هندی و متعلّق به قرن سیزدهم هجری است و با وجود ارزشهایی که دارد، تاکنون ناشناخته مانده است. در این پایان نامه به معرّفی این اثر نیز خواهیم پرداخت. نسخه حاضر حدود سیصد و هشتاد صفحه دارد و با خط نستعلیق خوانا نوشته شده است و به جز صفحه اول و آخر و چهار صفحه از وسط نسخه، تقریباً همه صفحات سالم هستند و این شرح شرحی کامل از دفتر اول مثنوی است، اگرچه کتابخانه ملی آن را به دلیل جابجایی صفحات آخر، نسخه ای ناقص اعلام کرده بود. به دلیل عدم دسترسی به نسخه های دیگری از این نسخه، تصحیح تنها بر اساس نسخه موجود در کتابخانه ملّی انجام گرفت.

این رساله تصحیح،تدوین و تحشیه نسخه ای خطی با عنوان رموزطاهرین(رموزات مثنوی)از شاعر و شارح شیعی قرن دوازدهم هند،باقرعلی خان است،ازآنجاکه نسخ? منحصر به فرد رموزطاهرین به مرور زمان درحال ریختگی و نابودی قرار دارد و همچنین این نسخه،گزیده و شرح منظومی بر مثنوی مولانا جلال الدین بلخی است،در اهمیت و ارزش تصحیح آن جای صحبت باقی نمی ماند.از دیرباز تا به امروز یکی از اقدامات اساسی و بنیادین در عالم علم و ادب احیای نسخ خطی بوده است.دخل و تصرف خودسران? کاتب،اضافات نابجای برخی حاشیه نویسان و خوانندگان،افتادگی ها و ریختگی ها،دشواریهای بسیاری را موجب شده،به همین سبب هرکسی را حوصله و یارای پا گذاشتن دراین حیطه عظیم نبوده است.تصحیح و تنقیح افزون بر اطلاعات گسترده قریحه ای نقادانه و نکته سنج،روشی علمی و دقت و احتیاط بسیار می طلبد. برهمین اساس تلاش شد تا روشی محققانه و انتقادی به کار گرفته شود.ازاین رو پس از بازنویسی و تصحیح اولیهکل نسخه و به دست آوردن مطالبی اندک،برای تکمیل اطلاعات به آثار مکتوب آن دوران،کتابهای کمکی و بویژه مثنوی معنوی مراجعه شد.پس از کسب آگاهیهای بیشتر نگارنده دوباره نسخه را بازخوانی کرده و موارد بسیاری را اصلاح و تعدیل نموده و درگام بعدی آیات،احادیث،ابیات مثنوی،ابیات دیگر شعرا،اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، فلسفی،کلامی،فقهی و...،لغات،ویژگیهای کلی اثر،ویژگیهای سبکی و رسم خطی را استخراج کرده است. پیش از پرداختن به شرح احوال شارح و ویژگیهای کلی و جزئی شرح آن،از اوضاع و احوال تاریخی،وضعیت تشیع و عرفان،همچنین وضع زبان فارسی و شرح نویسی بر مثنوی در شبه قاره هند سخن به میان آمد تا خواننده با فضای حاکم بر آن سرزمین درآن دوران آشنایی حاصل کند و براحتی ارتباط مناسبی با شارح وشرح آن برقرار سازد.افزون بر این در بخش پایانی مقدمه برای نشان دادن نقاط ضعف و قوت رموزطاهرین،چند شرح مشهورهندی برمثنوی برگزیده و مقایسه ای اجمالی با آنها صورت پذیرفت.معنی و شرح لغات دشوار،اصطلاحات و تعبیرات عرفانی،فلسفی،کلامی،فقهی...و توضیح نکات ضروری ولازم و همچنین مأخذ ابیات دیگرشاعران-که شاعردر منظومه خود از آن بهره برده است- در تعلیقات آورده شده است.

عنوان این پژوهش ویژگی های صرفی کشف الاسرار و عدّه الابرار است . این رساله دارای یک چکیده ، فهرست مطالب ، پیشگفتار ، شش فصل ، پی نوشت ها ، کتابنامه و چکیده به زبان فارسی است . در پیشگفتار نکاتی را در علم تفسیر ، پیشینه علم تفسیر در ایران و جهان اسلام ، ویژگی های تفاسیر عرفانی ، معرفی کتاب کشف الاسرار و عدّه الابرار و مولّف آن ، دستور زبان فارسی به ویژه علم صرف ، برخی ویژگی های ساختاری این کتاب در انواع کلمات – اسم ، حرف ، شبه جمله ، صفت ، فعل و قید – و روش تحقیق بیان می کند. فصل اوّل تعریف اسم و توضیحاتی درباره انواع آن ، همچنین ویژگی های ساختاری اسم در این کتاب است . فصل دوم به مبحث حروف و انواع آن می پردازد و در فصل سوم شبه جمله ها یی که در این تفسیر مورد استفاده بوده است، آمار داده شده ، فصل چهارم به صفت و انواع آن پرداخته است. فصل پنجم انواع فعل را از جهت ساخت، زمان و دیگر ویژگی های فعل بررسی می کند . فصل ششم مبحث قید است. در تمام فصول این پژوهش پس از توضیحات ساختارهای گوناگون هر نوع کلمه، دو جمله به عنوان نمونه از کتاب کشف الاسرار آمده است و شرح و آمار آن ارائه شده است. علم تفسیر ، شرح و بیان حقایقی است که در معنی آیات قرآن مضمر است و سبب نزول آیات ، ناسخ و منسوخ ، محکم و متشابه و قصص قرآنی را حکایت می کند. صوفیه افکار روشنگرانه خود را در تفاسیری که نگاشته اند بیان کرده اند ، یکی از این مفسّران ابوالفضل رشید الدّین میبدی عارف قرن ششم هجری است. از زندگانی او اطلاع چندانی در دست نیست . او تفسیر خود را به سه بخش تقسیم کرده که نوبت اوّل آن به ترجمه آیات قرآن ، نوبت دوم به شأن نزول آیات و ... و نوبت سوم شرح عارفانهآیات است. آنچه خواننده این کتاب را مجذوب خود می کند، علاوه بر ترجمه فصیح قرآن به زبان فار سی و تأویلات صوفیانه ، ویژگی های کم نظیر و شاید منحصر به فرد این کتاب در استعمال الفاظ است که مبیّن غنای زبان فارسی برای ذکر مفاهیم است.

سفینه تبریز از جمله کهن ترین مجموعه های خطی است. این مجموعه مشتمل بر 209 کتاب و رساله است که در حدود سالهای 721 تا 723 ق تحریر شده است. از آن میان 7 رساله منحصر به فرد و نادر از مجموعه رساله ها مقدمه نویسی، تصحیح و تحشیه می شود. نویسنده فاضل و پرکار این مجموعه، ابوالمجد محمد بن صدرالدین تبریزی ملکانی قرشی است. سفینه تبریز آینه ای از وضع فرهنگی تبریز، در باشکوه ترین دوران حیات فرهنگی آن یعنی در نیمه دوم قرن هفتم و اوایل قرن هشتم هجری است. پنج رساله از مجموع هفت رساله مذکور، پندنامه است که سه تای آنها از پندهای پهلوی نشأت گرفته اند، (پندهای تاج انوشروان و کلمات بزرگمهر یک و دو) و دو رساله دیگر کلمات خواجه عبدالله انصاری، مشتمل بر پندهای اسلامی است. رساله خواص الاحجار نیز مشتمل بر نام هفتاد نوع سنگ گرانبهاست که بعد از معرفی مختصر سنگ ها چنانکه از نام اثر هویداست خواص درمانی آنها را ذکر کرده است. فرهنگنامه ای از خواص درمانی سنگ ها و روش درمان بیماری ها از طریق آنها تهیه شد. البته شایان ذکر است که بخش پایانی این رساله افتادگی دارد. رساله عقاید الفرق نیز هفتاد فرقه منشعب از اسلام را معرفی می کند و هر چند بی نظمی هایی در ترتیب فرق آن دیده می شود، لکن چون برخی از فرق گمنام را شرح می دهد از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. از میان این رساله ها پند نامه تاج انو شروان و کلمات خواجه عبدالله انصاری مورد مقایسه تطبیقی قرار گرفت. لازم به ذکر است که سفینه تبریز نسخه اساس قرار گرفته است.

چکیده سفرنامه ها از جمله اسناد معتبر تاریخی هستند که ما را با اوضاع سیاسی ، اجتماعی هر عصر آشنا می کنند. . سابقه سفرنامه نویسی در ایران به قرون اولیه اسلامی می رسد و از آن زمان تاکنون سفرنامه های زیادی تألیف شده است. بیشترین سفرنامه ها در عصر قاجار نوشته شده و علل متعددی چون علاقه شخصی شاهان و درباریان به سفرنامه نویسی ، گسترش روابط با دیگر ملل دارد. سفرنامه های این عصر گنجیه ارزشمندی از لغات را از اسم شهرها ، رودها ، پرندگان و جانوران گرفته تا لغات و اصطلاحات عامیانه گفتاری و درباری در خود جای داده است. به نظر می رسد که این عصر حلقه مفقوده ای در حیطه لغت شناسی باشد و چون به عصر ما نزدیک است برخی به خطا پنداشته اند که لغات و اصطلاحات آن دوره همچون لغات امروز ماست. در صورتی که سادگی نثر سفرنامه ها و دیگر اسناد بجا مانده از این دوره چنین تصوری را بوجود آورده است. تفحص و تعمق در این کتب نشان می دهد که بسیاری از لغات آن دوره در لغتنامه ها و فرهنگ ها مضبوط نیست. نکته دیگر وجود لغات فرنگی در نثر این دوره است. عصر قاجار دروازه ورود لغات فرنگی به حوزه زبان و ادبیات فارسی است. به نظر می رسد عواملی چون آشنایی سران حکومت و صاحب منصبان قاجاری با زبان فرانسه و روسی، تفاخر اهل علم به دانستن و بکارگیری لغات فرنگی ، ورود اختراعات با همان اسامی فرنگی خود به ایران. مراوده گسترده با دول خارجی و روزنامه ها و جراید در این امر موثر بوده است. فرهنگ حاضر لغات و اصطلاحات سفرنامه های ارباب مناصب این عصر را مورد بررسی قرار داده و تمامی مدخل های مستخرج را با لغتنامه عظیم دهخدا مقابله کرده است و در پایان فهرستی از مدخل هایی که در آن لغتنامه از قلم افتاده است و یا شاهد مثالی برای آن ذکر نگردیده ، ارائه کرده است. در مواردی که معنی مدخلی در لغتنامه موجود نبوده معنی آن با استفاده از دیگر فرهنگ ها و دایره المعارف های تخصصی ذکر گردیده است.

در سیری که زبان و ادب فارسی داشته است، در زمینهی وزن، قافیه و ردیف آثار فراوانی با عنوان آثار عروضی به ظهور رسیده است . اگر چه آثاری چون المعجم شمس قیس رازی و معیار الاشعار خواجه نصیرالدین طوسی و دیگر آثار عروضی به عنوان آغازگران این علوم دارای ارزش و اعتبار فراوانی هستند و مبا حثی را در درون علم عروض و قافیه مطرح ساخته اند و به دسته بندی و تبویب این مباحث پرداخته اند . اما هیچ کدام از این کتاب ها در میان این مباحث و فصل بندی ها به رابطه ی بین وزن، قافیه و ردیف با شعر نپرداخته اند به بیان دیگر هرگز در این آثار ، اثری از مباحث علم موسیقی شعر دیده نمی شود . علاوه بر این در تبویب و فصل بندی ها و مباحثی که بدان پرداخته اند، نیز همواره ردپای تقلید و گرته برداری به وضوح دیده می شود به گونه ای که اندک ابتکاری در نحوه ی پرداختن بدان مباحث در این آثار دیده نمی شود. بر همین اساس پرداختن به وز ن، قافیه و ردیف در شعر، و به صورت خاص تر در شعر شاعری چون خاقانی و کشف رسالت در این سه عنصر در شعر او ضرورتی است که جای هیچ گونه تردیدی در آن نمی تواند باشد. از میان کتاب هایی که در دوره ی متأخر با این دید سراغ موسیقی شعر رفته اند، می توان به موسیقی شعر ش فیعی کدکنی و نیز صور خیال وی اشارت کرد که البته خاص یک شاعر نیست و نیز کتاب شکوه سرودن، اثر نقیب نقوی که بر پایه ی قافیهی و ردیف است را ، می توان نام برد . که در رساله ی حاضر درمیان بررسی وزن ، قافیه و ردیف شعر خاقانی از آن - ها بهره خواهیم برد

نماد یا سمبول که از یک ریشه یونانی اشتقاق یافته، بر نیاز مشترک دو باشنده جداگانه دلالت دارد، همانگونه که هرگاه دو نیمه یک سکه را کنار هم بگذارند، معنی اش تکمیل قرارداد است. نمادگرایی، اگر چه وجه مشترک همه ملت ها بوده و حضور آن را حتی به شکل یک نهضت و جنبش ادبی مستقل نیز می توان یافت، اما سابقه آن در ادب فارسی، به سبب خصلت و طبیعت بن مایه های عارفانه به قرن ها پیش باز می گردد. در این میان، جلال الدین محمد بلخی، به خوبی نشان داده است که در سرودن کلیات غزل خود، همچنانکه در مثنوی، محکم ترین گام ها را به سوی نمادینه کردن مفاهیم انتزاعی و احساسی برداشته است. از این رو، بر آن شدیم تا خلاقیّت مولانا را در این زمینه، با بررسی نشانه نور و آتش بهتر آفتابی کنیم. به این منظور رساله حاضر را در پنج نمط پرداختیم. در ابتدا، به ذکر کلیاتی راجع به تعاریف، اهداف و جایگاه نماد در زبان پرداخته و خطوط و محورهایی را که در این رساله دنبال نمودیم، بازگو کردیم و سپس فصل دوم را، به بررسی ریشه های اساطیری آتش، در مکاتب و نزد ملل مختلف اختصاص و در ضمن مقایسه ای تحلیلی میان برخی از این اساطیر صورت دادیم؛ فصل سوم، به بررسی جایگاه آتش و نور در فلسفه سهروردی و حکمت خسروان، بالأخص دیدگاه های زردشت و کتاب اوستا در این خصوص، اختصاص یافته و در آن پاره ای از نکات کلیدی آیین زردشت را به علاوه محوری ترین مضامین نوری و وجودی فلسفه اشراق به کاوش گذاشتیم؛ در فصل چهارم، به مقوله نور و آتش از وجه عرفانی و قرآنی نظر انداخته و با تکیه بر آیات و روایات ابتدا معانی و بازتاب های آن را بررسی نموده و در ادامه باب تجلّی را در عرفان گشودیم. فصل پنجم از رساله حاضر نیز جمع بندی موضوعات قبلی و جستجوی نمادپردازی های آتش، خاصّ در متن غزلیات است که ابعاد و وجوه گوناگونی را در آن به بحث گذارده و به تحلیل و شکافتن هر چه بیشتر این دو نماد پرداختیم. نتیجه پایانی کار، درک کامل تر تصاویر نمادین در نظر مولانا و پی بردن به نوع کاربرد و استفاده به جا و آگاهانه ای است که شاعر از آنهمه به عمل آورده و به این ترتیب، اشعار خود را به صورت متون باز و قابل تأویلی در آورده که پویایی و تحّول خود را که بیش از همه مرهون رمزها و رازهای تابناک خویش است، تا ابد حفظ خواهد نمود

از دیرباز کتب طبی و دارویی در میان مردم و به خصوص طبقه اشراف و بزرگان دارای ارزش و منزلت خاصی بوده است. در ایران دانشمندان وحکیمان مشهوری در زمینه طب به زبان فارسی، آثار ارزشمندی دارند. از آن جمله یکی کتاب طبی- دارویی«الابنیه عن حقایق الادویه» از موفق الدین ابومنصور علی هروی و دیگر «الاغراض الطبیه» سید اسماعیل جرجانی که به ترتیب در قرن چهارم و ششم به رشته تحریر درآمده است که در زمان ما، کتاب اول توسط منوچهر امیری و کتاب دوم با کوشش حسن تاج بخش به صورت فرهنگ تالیف شده است. از دیگر آثار در زمینه طب «تحفه حکیم مومن» است که در سده یازدهم و در دربار صفویان توسط محمد مومن تنکابنی، درباره داروها و ادویه و اغذیه مفرده و مرکبه به رشته تحریر درآمده است که به دلیل روانی و سادگی زبان مولف اهمیت بسیار دارد. از آن جا که تاکنون از این اثر، فرهنگی تدوین نشده است و وجود یک فرهنگ برای این کتاب بسیار سودمند خواهد بود، انگیزه ای شد تا موضوع این رساله «فرهنگ تعریفات پزشکی، دارویی تحفه حکیم مومن» قرار گیرد. این فرهنگ برگرفته از جانوران، سنگ ها و فلزات باب سوم کتاب تحفه است که با حفظ زبان مولف در سه فصل: داروها، واژه نامه و نمایه تنظیم شده است. کلید واژه ها: طب سنتی ، ادویه مفرده و مرکبه ، تحفه حکیم مومن ، فرهنگنامه ، دارو ، بیماری.

ختم الغرائب مجموعه ای است که مولف آن را به قصد شرح و تفسیر شعر شاعرانی چون خاقانی ، ابوالفرج رونی ، سیف اسفرنگی و نظامی که اشعار آنان را دشوار و دیریاب می دانسته است تالیف کرده است . و از آنجا که اشعار این شاعران بیش از همه در معرض کج فهمی ها واقع می شده نگارش این مجموعه را بر خود واجب دانسته است نویسنده این مجموعه که خود را دردیباچه اثر محمد ابن خواجگی گیلانی رشتی معرفی کرده است به اقرب احتمالات باید همان محمد ابن خواجگی شیرازی از اندیشمندان قرن دهم و یازدهم هجری باشد که به هند رخت سفر بست و توانست در دربار قطب شاهیان و نظام شاهیان کسب اعتبار کند و آثار زیادی تالیف نماید که از جمله آنها ختم الغرائب است که در سال 1023 هجری به نگارش در آمده است .

حسّان العجم افضل الدّین بدیل بن علی خاقانی، یکی از چیره دست ترین قصیده سرایان زبان فارسی است که در حدود 520 هجری در شروان (در جمهوری آذربایجان کنونی) به دنیا آمد. پیچیدگی سخن خاقانی و ناگشوده های زبانی او سبب شده است که شارحان دیوانش، در معنی گذاری و شرح شماری از ابیات همسو و هم نظر نباشند و در این باب، اقوال و آراء ناهمگون داشته باشند. در این رساله ابتدا مباحثی در مورد مبانی شرح نویسی و ویژگی های شرح مطلوب ارائه گردیده و ابیات مورد اختلاف مقایسه و نقد شده است. در نقد ابیات از میان دیدگاه های مختلف شرح مناسب انتخاب شده و در ابیاتی که هیچ یک از شارحان به نتیج? مطلوبی دست نیافته اند با استفاده از فرهنگ ها و با توجه به مفهوم کل ابیات قبل و بعد از آن شرحی تا حدّ امکان مطلوب ارائه گردیده، امّا در مورد ابیات پیچیده فقط به نقل نظریات شارحان اکتفا شده است. نتیجه اینکه تاکنون شرح کامل و منسجمی بر دیوان خاقانی نوشته نشده و شروح موجود نیز ضعف ها و اشکالاتی دارند. شروح مورد بررسی عبارتند از: شرح دکتر کزّازی، دکتر استعلامی، دکتر معدن کن، شروح دکتر ماهیار و... کلمات کلیدی: مقایسه، شرح و بررسی ابیات، خاقانی، قصاید، دکتر کزّازی، دکتر استعلامی.

چکیده: با توجه به پیوند نقاشی و ادبیات در دوران گذشته تاریخ نقاشی ایران ، خمسه نظامی به دلیل اینکه دارای تصاویر ذهنی ( ایماژ) می باشد ، همواره مورد توجه نگارگران بوده است. آنچه در این تحقیق مورد بازبینی قرار گرفته ، بررسی معنای نور و رنگ در پنج گنج نظامی است و هدف ازارائه این موضوع ، شناخت معنا و مفهوم نور و رنگ از دیدگاه نظامی و بررسی وجوه تصویری و زیبایی شناسی اشعار وتجلی آن بر نگاره های ایرانی است . در میان آثار نظامی، هفت پیکر نگاه ویژه و خاصی به مقوله رنگ دارد ،از بررسی مفاهیم رنگهای مختلف چنین بر می آیدکه درواقع رنگها همان اختلاف نورها هستند که از حقیقت وجود انسان و مراحل تکامل فردی او به سمت تعالی سخن می گویند . فرض نخست این پژوهش بر این قرار گرفته که نور و رنگ درآثار نظامی بویژه هفت پیکر با معنا و تفکر ورای آن ارتباط دارد، به گونه ای تمثیلی ونمادین بیان شده است و بدنبال آن به نظر می رسد که معنا و مفهوم نور و رنگ در شعر نظامی بر تجلی آن در نگاره های خمسه نیز موثر بوده است. تحقیق حاضر در پی طرح این پرسش آمده است که معنا ومفهوم نور و رنگ در اشعار نظامی چیست و وجوه تصویری و زیبایی شناسی در شعر او چگونه به ظهور می رسند. در این رابطه مفاهیم حکمی و عرفانی نور و رنگ از دیدگاه برخی عرفا و تعبیر نظامی از این موضوع ، و نیز ارتباط معنا با تصویر در پنج گنج نظامی و نگاره های آن بررسی شده است. روش این تحقیق بر اساس مطالعه و بررسی تحلیلی و تطبیقی، در برخی موارد مقایسه ای، برای درک بهتر مفاهیم است. یافته های این پژوهش با مراجعه به کتابخانه و مطالعه متون کهن فارسی و تفاسیر قرآنی معاصر نظامی و یا پیش از وی و فیش برداری از منابع دست اول و همچنین بررسی موردی ، مقالات و سایت های اینترنتی ، گرد آوری شده است. مهمترین نتایج بدست آمده از این پژوهش شناخت اداراکات شاعر از معانی نمادین نور و رنگ در اشعار وی و تجلی این مفاهیم در نگار گری ایرانی است ، که می تواند درعرصه نقاشی ایرانی معاصر نیز نمود یابد.

شاهنامه فردوسی اثر حماسی منظوم بی مانند میراث ادب کهن فارسی و بلکه، به گواهی ادب شناسان معتبر، از گرانسنگ ترین نمونه حماسه نامه های منظوم در گستره ادب جهان است. اگرچه کار سراینده این اثر ـ فردوسی توسی ـ چنان که خود در سرآغازنامه سترگش تصریح نموده، به نظم درکشیدن بی کم و کاست و موبه موی روایت های حماسی نوشته شده ای بوده است که از روزگار باستان به روزگار وی رسیده بود، اما فرآورده تلاش سی و چند ساله او، به باور تقریباً همه ادب پژوهان صاحب نظر ایرانی و غیرایرانی، بسی فراتر از صرف به نظم کشیدن در چنان تراز والایی جای گرفته است که از نظرگاه های گوناگونی چون جنبه های ادبی، هنری، فکری، تاریخی، سیاسی، جامعه شناختی، روان شناختی و... مانند اینها، در آن می توان نگریست و به دستاوردهای درخور درنگ و گاه، شگرفی نیز رسید. به باور پژوهش حاضر، یکی از نظرگاه های یاد شده، جنبه های درام پردازی داستان های شاهنامه است که، به رغم وجود دلایل نیورمند کافی در آنها ازجمله ممه سیس (تقلید زنده / محاکات) در برابر دیئه گسیس (توصیف روایی)، مگر در مواردی اندک و در دامنه ای محدود، هنوز پژوهش دانشگاهی قابل قبول و درخوری درباره آن صورت نپذیرفته است. پژوهش حاضر، با درک اهمیت موضوع و تلاش برای برآوردن این کمبود اساسی، بر چهار داستان از داستان های موسوم به «پهلوانی» شاهنامه که وجود جنبه ممه سیس (تقلید زنده / محاکات) در آنها بیش از جنبه دیئه گسیس (توصیف روایی) و یا همسنگ با آن به چشم می خورد تمرکز بخشیده و بر پایه آرای درام شناختی کلاسیک پوئتیکای ارسطو، به منزله کهن ترین کتاب در شناخت و نگارش درام های باستانی منظوم، به بازیابی جنبه های دراماتیک آنها پرداخته و اهم یافته های خود را برشمرده است. یک نتیجه جالب این پژوهش آن است که فردوسی را می توان، به رغم آن که هیچ دانسته نیست که آیا وی به هر شیوه از قواعد درام پردازی یونانیان ـ که حدود هشتصد سال پیش از روزگار وی در نزد آنان شناخته شده بود ـ آگاهی داشته یا نه، پیشرو داستان پردازی منظوم دراماتیک در برابر داستان پردازی صرفاً روایی ـ توصیفی سنتی دانست.

رساله قواعدالفرس که قدیم ترین دستور زبان فارسی به زبان عربی است توسط ابن کمال پاشا یا کمال پاشا زاده در قرن دهم هجری نوشته شده است. او دانشمندی است ترک زبان که در عهد عثمانی می زیست. حدود سی صد اثر به سه زبان ترکی، عربی و فارسی در زمینه های فقه، اصول، تفسیر، کلام و زبان بدیشان نسبت داده اند که کتاب قواعدالفرس از جمله این آثار است. در این کتاب ابن کمال کلمه را همچنان که در زبان عربی است به سه قسم اسم و فعل و حرف تقسیم می کند و در سه باب با همین عناوین به شرح هر کدام می پردازد و بعضی از قواعد مربوط به آن ها را به طور مختصر و گاهی مغلق مطرح می کند. اما جلوه و جذابیت این کتاب در این است که نویسنده شرح هر قاعده ای را با شاهدی از شعرهای زیبای فارسی همراه می کند و همین، کتاب او را گنجینه ای ساخته است از تک بیت های زیبای فارسی. نکته دیگر درباره اهمیت این اثر است. از آن جایی که قواعد دستوری مطرح شده در این کتاب بسیار مختصر و گاهی ناقص و نادرست می باشد، ارزشمندی کتاب با محتوای آن شناخته نمی شود؛ بلکه این اثر به لحاظ تاریخی اهمیت بسیار دارد و همان طور که گفته شد قدیم ترین کتاب دستور زبان فارسی به زبان عربی است که به طور جداگانه به شرح قواعد زبان فارسی پرداخته و در دسترس است. حاصل کوششی که در پیش روست ابتدا مقدمه ای است مفصل که در آغاز آن به طور مشروح به اثبات اقدم بودن این اثر پرداخته شده است. معرفی دست نویس های متعدد کتاب قواعدالفرس که در کتاب خانه های مختلف سراسر جهان از آن ها نگهداری می شود، گزارش احوال و آثار ابن کمال همچنین گزارش محتوای کتاب قواعد الفرس از مطالب نگاشته شده در مقدمه است. پس از آن متن کتاب قواعدالفرس آورده شده که حاصل مقابله و تصحیح چهار دست نویس است. پس از آن، برگردان کتاب به زبان فارسی آمده است. تعلیقات کتاب و فهرست اشعار و منابع، از بخش های دیگر این رساله است.

لغت نامه دهخدا بزرگترین و جامع ترین فرهنگ زبان فارسی است که به وسیله علی اکبر دهخدا پایه گذاری شد. این فرهنگ حاوی واژه ها، ترکیبات، اعلام و اصطلاحات بیشمار در 26575 صفحه است. این لغت نامه غیر از معنی لغات، دربرگیرنده عمده قواعد زبان فارسی است و نکات و مباحث دستوری به مناسبت موضوع و واژه در آن دیده می شود. ازآنجاکه پژوهشهای دستوری ما دستخوش نابسامانی و آشفتگی در قواعد است و لغت نامه نیز از این نقص در امان نمانده است نگاهی نقادانه به مباحث دستوری لغت نامه ضروری به نظر می رسد. موضوع این پژوهش بررسی، تحلیل و نقد لغت نامه دهخدا از دیدگاه دستور زبان فارسی است. براین اساس کلیه نکات و مباحث دستوری لغت نامه استخراج و سپس تحلیل و نقد گردید. نتایج حاصل در برگیرنده این نکته است که در تدوین لغت نامه روش و معیار ثابت و مشخص وجود ندارد و تاثیر زبان عربی در تعریف مقوله های دستوری قابل توجه است. به طور کلی نتایج به دست آمده از این پژوهش نکات سودمندی است که می تواند در حوزه دستور زبان و فرهنگ نگاری به کار آید.

حدود هفتاد سال از عمر مجمع عمومی می گذرد و در این مدت مجمع قطعنامه های بی شماری را به تصویب رسانده است. اگرچه این قطعنامه ها تاثیرات چشمگیری در انسجام حقوق بین الملل داشته اند ولی اغلب مورد بی مهری و کم توجهی حقوقدانان بین المللی قرار گرفته اند. با این وجود این قطعنامه ها با توجه به اهمیتی که دارند به هیچ وجه از چشمان ژرف نگر قضات دیوان بین المللی دادگستری پنهان نمانده اند. دیوان بین المللی دادگستری در تعدادی از آرا و نظرات مشورتی خود از قطعنامه های مجمع عمومی در راستای انجام وظیفه قضایی خود بهره گرفته است.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.