در این پایان نامه طغیان انسان از دیدگاه قرآن و حدیث مورد بحث قرار می گیرد. ‏طغیان یکی از خطراتی است که جامعه و فرد را تهدید می کند. از دیدگاه قرآن و سنت، ‏طغیان اصل تمام رذایل اخلاقی می باشد.‏ در این پایان نامه پس از بحث از کلیات ( که شامل تعریف موضوع، ضرورت و ‏پیشینه بحث، هدف از تحقیق و ... ) مباحث ذیل مورد بررسی قرار گرفته است: ‏ ‏- زمینه های بستر ساز طغیان نظیر: فقر، ثروت، قدرت، اختیار، و تجمل گرایی.‏ ‏- عوامل طغیان شامل: بی نیاز دانستن خود از خدا، غرور، تکبر، حب دنیا، عدم ‏شناخت کامل خداوند، حرص، شهوت پرستی، حسد، غفلت، کم ظرفیت بودن و ...‏ ‎ ‎‏- عوامل باز دارنده از طغیان که برخی از آنها عبارتند از: تقوا، نماز، خوف از خدا، ‏احساس فقر و وابستگی، احساس مسئولیت، علم و آگاهی، عدم پیروی از هوای نفس، ‏خشوع، شناخت خویش و حوادث روزگار، توجه به پیامدهای طغیان ( ندامت، گمراهی، ‏عذاب الهی).‏ کلید واژه ها:‏ قرآن، حدیث، ثروت، طغیان، استغنا.‏

چکیده از منظر قرآن کریم جامعه نمونه و سعادتمند، جامعه ای است که در آن امنیت حاکمیت داشته باشد و مردم در کمال آسایش و رفاه به امور معاش و معاد خود بپردازند. از آنجا که امنیت اجتماعی یک پدیده خاصی است که ارتباط تنگاتنگی با حوزه های مختلف جامعه دارد، عملا تلاش برای شناسایی و برپایی آن با دشواری های خاصی روبرو است. پژوهش حاضر که به شیوه کتابخانه ای و به شکل توصیفی انجام پذیرفته است در پی شناخت و تبین راهکارها و موانع بسط امنیت اجتماعی در قرآن است و تلاش کرده است تا دیدگاه قرآن را در این موضوع روشن نماید. هدف عمده این پژوهش ارائه رهنمودها و راهکارهای قرآن کریم در باره عوامل و موانعی است که امنیت اجتماعی را نقض یا پشتیبانی می کنند. اطلاعات به دست آمده از این پژوهش برای همه افراد جامعه و به ویژه مسولان سیاسی و امنیتی کشور، حائز اهمیت است. نتایج این تحقیق حاکی از آن است که عوامل و موانع امنیت اجتماعی در حوزه های متنوعی مانند: اخلاق، خانواده، اقتصاد، سیاست، قضاوت و غیره ظهور و بروز دارد؛ بنابر این لازم است که عوامل و موانع امنیت در هر یک از این حوزه ها به صورت جداگانه بررسی و تحقیق گردد. این پژوهش از سه فصل مجزا تشکیل شده است؛ فصل اول دربر دارنده کلیاتی درباره امنیت است. امنیت از نظر لغوی و اصطلاحی معرفی و ابعاد امنیت با توجه با آیات قرآن مشخص و بررسی شده است. فصل دوم به معرفی راهکارهای بسط امنیت اجتماعی و تاثیرات مثبت آنها درحوزه های فوق الذکر پرداخته و تامین زندگی مسالمت آمیز افراد جامعه را تنها در صورت رعایت احکام و فرامین الهی ممکن می داند. فصل سوم دربردارنده موانع بسط امنیت اجتماعی است و علل مختل کننده امنیت و تاثیرات منفی آنها را بیان نموده است. کلیدواژه : قرآن، امنیت، امنیت اجتماعی، عوامل امنیت security. social security.convenience. quran

هدف از تدوین رساله حاضر، معرفی و بررسی مبانی و گرایشهای تفسیری جرجانی در تفسیر «جلاءالاذهان و جلاءالاحزان» می باشد. بر این اساس در مورد مبانی این تفسیر در دو بخش مبنای الهی که شامل تفسیر قرآن به قرآن و تفسیر قرآن به سنت است، تحقیق کرده ایم. و در این دو مبنا، موضوعاتی مانند تفسیر قرآن به قرآن بر اساس مشابهت لفظی و معنوی و تفسیر مجمل به مبین و... ذکر شده است. در زمینه تفسیر قرآن به سنت نیز مباحث را در دو بخش: انواع استفاده از روایات و بررسی روایات از لحاظ سند و متن مورد بررسی قرار داده ایم. در بخش مبنای بشری، انواع گرایشهای اصولی_فقهی، کلامی ،فلسفی، عرفانی، ادبی، علمی و تاریخی مورد بررسی قرار گرفته است و در پایان هر گرایش، نتیجه حاصل از آن بیان شده است. ابوالمحاسن در این تفسیر از مباحث کلامی بیشتر استفاده کرده و گرایش غالب در این تفسیر، گرایش کلامی است. وی در مبنای الهی- روایی، در نقل روایات مسامحه نموده و اغلب روایات را بدون توجه به بررسی آنها از لحاظ سند و متن ذکر نموده است، به طوری که برخی از این روایات مشکوک به اسرائیلی بودن است.

عقل در قرآن کریم بسیار ستایش شده و مراد از آن تفکری خاص و مبتنی بر ندای فطرت است که به عنوان مهمترین ابزار برای رسیدن به سعادت ابدی به انسان عطا شده است. رساله حاضر ضمن تفاوت قائل شدن میان عقل و فکر با هدف بررسی عوامل و زمینه های موثر بر رشد عقل و بیان نتایج حاصل از آن تدوین شده است. بر این اساس ابتدا در بخش کلیات عقل، ضمن بیان تعاریف متعددی از عقل، به تعریف آن در فرهنگ قرآن، انواع عقل و همچنین مترادفها و متضادهای آن اشاره شده و در پایان این بخش، نظرات چند تن از مفسران درباره عقل مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. در فصل بعدی این رساله به عوامل موثر رشد عقل با استناد به آیات و روایات بیان گردیده است. در این بخش هرچند مواردی مثل علم، ایمان، تعلیمات پیامبران و غیره به عنوان عوامل موثر بررشد عقل مطرح گردیده اما در عین حال، تأثیرعقل بر این موارد نیز مورد بررسی قرار گرفته است. این موضوع حاکی از ارتباط متقابل این عوامل با عقل است. در فصل پایانی آثار و نتایج حاصل از رشد عقل در قالب اوصاف و ویژگیهای اولوالالباب که مظهر کامل عقل رشد یافته هستند، ذکر شده است و در نهایت هم نتیجه گیری کلی از مباحث ارائه شده است.

آیات قرآن از جنبه های مختلفی مورد بررسی قرار گرفته است. تصویرآفرینی به عنوان روشی هنری در انتقال مفاهیم، اصطلاحی ست که بیشتر در آثار معاصران به چشم می خورد. این بحث که تحت عنوان مباحث زیباشناسی قرآن قرار می گیرد، دارای جذابیت و تازگی بوده و کمتر به آن توجه شده است. در این روش الفاظ قرآن زنده و متحرک هستند و صحنه هایی را در ذهن مخاطب ترسیم می کنند. خداوند در آیات زیادی از این روش برای بیان مفاهیم دینی بهره گرفته است. در قرآن تصاویری از اجزای مختلف در طبیعت، حالات کافران و منافقان، صحنه های بهشت و جهنم و غیره ترسیم شده است. این تصاویر با انسان رابطه برقرار و درک امور معنوی را برای او ملموس می کنند. در این رساله، تصاویر مخلوقات و اجزای مختلف طبیعت در عالم شهود، که برای انسان قابل درک بوده و تحت سه عنوان تصویر در آیات آفاقی، انفسی، و دنیا- به عنوان مظهری از خلقت و ظرفی برای آیات آفاقی و انفسی- جای می گیرند، مورد بررسی قرار گرفته اند. تصاویری که قرآن کریم از مظاهر خلقت ارائه کرده است یا از نوع تصاویر مفرد بوده و یا با توجه به ارتباطشان با تصاویر دیگر پدیده ها، از نوع تصاویر مرکب می باشند. همچنین با تأمل در تصاویر ارائه شده و با توجه به مفهوم و هدفی که تصویر در راستای آن ترسیم شده است کارکرد تصاویر آشکار می گردد که این کارکرد با توجه به ظاهر تصاویر و حقیقت آن ها و آن چه با تأمل و دقت در تصاویر به دست می آید، به کارکرد نزدیک و دور تقسیم می شود که در نهایت نقش مهم تصاویر در انتقال مفاهیم دینی مشخص خواهد شد. کلمات کلیدی: قرآن، تصویرآفرینی، تصویر مفرد، تصویر مرکب، مظاهر خلقت، کارکرد تصویر

موضوع انسان کامل، محور بحث بسیاری از مکاتب فکری و اندیشه های انسانی بوده است و هر کدام از زاویه ی نگاه خود به توصیف این مقوله پرداخته اند. در این پژوهش دیدگاه آبراهام مازلو، نظریه پرداز برجسته در حوزه روانشناسی انسان گرا، پیرامون انسان کامل در دو بخش کمال فردی و کمال جمعی با نگاه قرآنی، مورد مقایسه، نقد و بررسی قرار می گیرد. در این راستا، با بررسی آیات قرآن، ویژگی های انسان کامل و جامعه کمال یافته، استخراج و به عنوان معیار ارزیابی، مورد توجه قرار گرفته، سپس این موضوع از دیدگاه مازلو تبیین شده و بر آیات قرآن عرضه می گردد. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی صورت گرفته است و شیوه گرداوری مطالب کتابخانه ای بوده است.

برای نقد و بررسی عملکرد تاریخ قرآن پژوهان میرمحمدی و زنجانی، با محوریت جستجو از موضوعات اصلی تاریخ قرآن در ابتدا ساختار و محتوایی منطقی با تکیه بر تفکر شخصی و بررسی انتقادی اهم کتاب های تاریخ قرآن موجود عرضه شده است، هفت موضوع اصلی تاریخ قرآن به ترتیب عبارتند از: ارتباط، انتقال، حفظ و نگهداری، سازماندهی، کیفیت تلفظ و تاثیر لهجه ها، اصلاح شیوه ی نگارش و ترجمه. سپس بر این اساس، در بعد ساختاری مشخص شده است که نحوه ی عرضه تعداد وترتیب موضوعات اصلی تاریخ قرآن، در این کتاب ها، منطقی نیست و قابلیت کم، زیاد شدن و جابجایی دارد. همچنین در بعد محتوایی، بعضی دیدگاه های دو مولف درباره ی این موضوعات اصلی، صحیح نیست.

چکیده : به دلیل فقدان اثری که اختصاصاً دربر گیرنده ی نام عالمان تفسیر و آثار تفسیری یزد باشد موضوع این پایان نامه،شناسایی تفاسیر ومفسّران یزد (استان یزد) است، این موضوع ازچند جهت دارای اهمّیت است که در این راستا اشاره ای مختصر به این جهات دارای اهمّیت می نمایم الف) ابتدا اینکه معرفی عالمان ودانشمندان به خصوص علماء تفسیر دراین منطقه که گمنام مانده اند نوعی سپاسگذاری و بزرگداشت علم ودانش تفسیراست، ب) یکی ازعوامل رشد و تکامل خودباوری واحساس هویت داشتن است که این مهم با شناخت سرمایه های علمی ومعنوی خود به دست می آید ج) تاریخ مفسّران درهر قرن نمایانگر چگونگی سیر تدوین تفسیر است که می توان دوران شکوفایی یا رکود آن را شناخت وعوامل آن را شناسایی نمود ودرراه تعالی جامعه به کار گرفت. د) تجربه ی مفسّران قرآن درشیوه ی کار و روشها ونوع نگاه و جهت گیریها، سرمایه ی گران سنگی برای بهره گیری پژوهندگان و طالبان این علم است، نتیجه اینکه دراین پژوهش ضمن شناسایی و معرفی تعداد شصت وچهار نفرازمفسّران یزدی متقدّم و متأخّر که دریزد می زیسته اند به معرفی وبررسی اجمالی شانزده مورد ازتفاسیری که به شکر خدا از گزند حوادث به دور مانده وهمچنان حتی دربین صاحب نظران گمنام می باشند پرداخته، وبه یک نمونه از این تفاسیر 16 گانه موجود از متقدمین پرداختیم، که درشناسایی تفاسیر قرآن یکی از شاخصه ها، بررسی روشها و گرایشهای تفسیری است و در این زمینه تنوع روش ها و گرایش های تفسیری دیده می شود. در این تحقیق تفسیر سفینه النجاه، اثر ملا محمد مقیم یزدی جهت بررسی انتخاب گردید. کلید واژه : تفسیر – مفسّر – یزد - تفاسیر یزد - مفسران یزد.

قرآن کریم به همه جنبه های زندگی انسان توجه نموده است. یکی از این امور زیبایی و میل به زینت است که از امور فطری بوده و هر انسانی به سمت آن گرایش دارد. از این رو در قرآن کریم در بسیاری از آیات به آن اشاره شده است. زینت و زیبایی انواع مختلفی دارد که هریک می¬تواند موجب سعادت و هدایت انسان یا گمراهی و سقوط او گردد. خداوند متعال در آیات مختلف قرآن کریم به تبیین زینت و انواع و آثار آن پرداخته است و معصومین به عنوان مفسر و تبیین¬گر اصلی آیات قرآن در روایات گوناگون به این مسأله اشاره نموده اند. در این پژوهش با توجه به آیات و روایات به بررسی زینت، عوامل تزیین، آثار و اقسام زینت-ها پرداخته شده است. از یافته های این پژوهش آن است که ریشه همه زینت¬ها¬ی ممدوح و آثار آنها ایمان و عمل صالح است و در مقابل از عوامل و نتایج زینت¬های مذموم عدم ایمان و ارتکاب اعمال ناصالح است. علاوه براین، همه آنچه بر روی زمین زینت قرار داده شده برای آزمایش انسان است و زینت¬ و زیبایی ها در زندگی باید وسیله رسیدن به اهداف عالی باشند، نه اینکه خود هدف شوند. از دیدگاه قرآن، انسان باید از زینت های مطلوب در هنگام عبادت و حضور در اجتماع استفاده کند که این امر موجب جذب دیگران است. گاهی به واسطه غرور و تکبر و رعایت نکردن اعتدال زینت خیر تبدیل به شر می¬شود.

نهج البلاغه مجموعه خطبه ها، نامه ها و کلمات قصار امام علی(ع) است که توسط سید رضی گردآوری شده است. در این مجموعه از زبان حضرت علی (ع) نکات اخلاقی و تربیتی بسیار مهمی بیان شده است که می تواند چراغ راه هدایت انسان ها به سوی فضائل و مناقب اخلاقی و تربیتی و دوری از رذایل و کاستی های آن باشد. با مطالعه نهج البلاغه ملاحظه می شود که امام علی(ع) در موارد متعددی پس از بیان یک نکته اخلاقی و یا تربیتی، علت و سبب آن را نیز بیان نموده است. هدف از این تحقیق، بیان و تشریح تعلیل های زیبای امام علی(ع) پیرامون توصیه های اخلاقی و تربیتی است. این تحقیق به شیوه توصیفی- تحلیلی به شرح تعلیل های اخلاقی و تربیتی امام علی(ع) پرداخته است. پایان نامه در چهار فصل به شرح ذیل تنظیم شده است: در فصل اول به کلیات تحقیق پرداخته شده است. در فصل دوم ادوات تعلیل مورد بررسی قرار داده شده و تأکید شده است که حرف «انّ» بیشترین کاربرد را در بیان تعلیل در نهج البلاغه داشته است. در فصل سوم تعلیل های امام علی(ع) پیرامون فضائل و سجایای اخلاقی و تربیتی مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل چهارم تعلیل های امام علی(ع) پیرامون رذایل و کاستی های اخلاقی و تربیتی تشریح شده است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که حضرت علی(ع)در خلال خطبه ها، نامه ها و کلمات قصار خود ، علاوه بر بیان بسیاری از نکات اخلاقی و تربیتی، اسباب و علل این توصیه ها را نیز شرح داده است. تعلیل توصیه های اخلاقی و تربیتی یکی از بهترین روش های تشویق و ترغیب مردم به پذیرش این توصیه هاست.

در این پایان نامه موضوع رحمت الهی بر اساس آموزه های کتاب شریف صحیفه سجادیه، زبور آل محمد (علیهم السلام ) با کمک آیات مربوط به رحمت الهی و استفاده از روایات ارزشمند اهل بیت مورد بررسی قرار گرفته است. در ابتدا به تفصیل جلوه ها و مصادیقی از رحمت الهی در قالب نعمتهای مادی و معنوی از بیان علی بن الحسین (علیه السلام) پرداخته شده است که برخی از جلوه های رحمت عبارتند از: نعمت سلامتی، فرزند، رزق و روزی که همگی نعمت مادی می باشند از جلوه های معنوی مورد اشاره حضرت می توان به پاداش بسیار پروردگار در برابر عمل اندک، توفیق توبه و بازگشت، پوشاندن عیوب بندگان نام برد. سیدالساجدین(علیه السلام) در ادعیه ی صحیفه سجادیه برخی از موجبات سرازیر شدن رحمت الهی از جمله: اطاعت از خدا، دعا و نیایش به درگاه الهی، اعتراف به گناهان، و بسیاری دیگر را مطرح فرموده اند که در این رساله به تفصیل به آنها پرداخته شده است. در فصل آخر این پژوهش موانع سلب رحمت الهی را حضرت سجاد(علیه السلام) ضمن ادعیه ی صحیفه بیان فرمودند مواردی از جمله: ظلم وستم، گناه و معصیت و دشمنی با اولیاء الهی. کلمات کلیدی: امام سجاد (علیه السلام) - صحیفه سجادیه- رحمت الهی - نعمت