جدل در اصطلاح منطق ، یکی از صناعات خمس به شمار می آید که از مقدّمات مسلّم و مشهور تشکیل یافته است و عموماً میان اهل علم ، متکلّمان و فلاسفه و ......در باب موضوعات اعتقادی یا غیر اعتقادی ، انجام می گیرد و غایت آن ، غلبه بر خصم (طرف مقابل) و وادار کردن وی به تسلیم و سکوت است. از نظر اخلاقی ، در هر جدل نشانه هایی از تکبّر ، عجب ، انانیّت و سلطه گری وجود دارد که بسیار مورد انکار عرفا به ویژه مولانا می باشد. در این رساله ، پس از تعریف جدل و ذکر طرز تفکّر و یا روش به کارگیری این فن ، نزد فلاسفه بزرگ یونان و نقل پیشینه تاریخی آن در دوره اسلامی ، شواهد و دلایل منفی نگری مولوی به کاربرد جدل در مسایل خداشناسی و ماوراالطبیعی را بر شمرده و سرانجام به توضیح حکایت های جدل آمیز در مثنوی معنوی و کلیات شمس و فیه مافیه و همچنین نتیجه گیری از آن ها در راستای موضوع رساله پرداخته ایم.

چکیده : در این پژوهش برآنیم تا نگرش اسماعیل فصیح و عناصر داستانی رمان های ثریا در اغما، زمستان 62 و کشته ی عشق را مورد تحلیل قرار داده، او را به عنوان یکی از مهم ترین و پرکارترین نویسندگان معاصر به علاقه مندان معرفی کنیم. این پایان نامه با واکاوی آثار اسماعیل فصیح و مرور کتاب های نقد و بررسی آثار دفاع مقدس به روشکتابخانه ای با استفاده ازآثار منتشر شده تهیه گردیده است. نگرش منفی نویسنده به جنگ و انتقادهایش از حاکمیت در رمان های ثریا در اغما و زمستان 62 موجب شده است تا اغلب منتقدان او را در ردیف نویسندگان ضد جنگ قرار دهند. نگرشی که در رمان کشته عشق تغیر می کند. ستایش مدافعان و ارج نهادن به شهید وشهادت شاهد این مدعاست. این رمان را می توان در زمره رمان های ادبیات دفاع مقدس قرار داد. فصیح رمان نویسی واقع گرا و پر کار است که سعی دارد سیاسی بودن خود را کتمان کند، هرچند به راحتی می توان به تأثیر سیاست بر رمان هایش پی برد. هر سه رمان از دیدگاه اول شخص و به شیوه خاطره نویسی از سوی جلال آریان که خود به نوعی همزاد نویسنده است روایت می شوند. بیانی ساده، سر راست، طبیعی، بذله گو،همراه با توصیف دقیق محافل و مجالس، زبانی طنزآلود، تند و گاه شاعرانه، لحنی منتقدانه آمیخته با کنایه های سیاسی، رمان های فصیح را برای خواننده جذاب نموده است. طرح و پیرنگ رمان «ثریا در اغما» برخلاف دو رمان دیگر منسجم، پذیرفتنی و منطقی به نظر نمی آید. عناصر داستانی در رمان های «زمستان 62 » و «کشته ی عشق» همواره درجای خویش قرار گرفته اند. فصیح درآثار خود به یک متن ادبی دیگر متکی است. محور هر دو رمان کشته ی عشق و زمستان 62 همه چیز برای «دیگری» است، از این نظر که بیانگر بیگانگی از جهان مادی اند به هم شبیه هستند. در پرداختن به شخصیت ها از شیوه ی غیر مستقیم بهره برده است. شخصیت ها کم شمارند و غالباً تصادفی با هم آشنا می شوند. عموماً شخصیت ها سرگردان و در حال سفرند. از خانه رانده شده اند و سکون و آرامشندارند. زنان بیش از مردان مورد ستم واقع می شوند. واژگان کلیدی: رمان، عناصر داستان، شخصیت پردازی، اسماعیل فصیح

از ویژگی های شاخص شعر دفاع مقدس این است که تحت تأثیر فرهنگ و اخلاق اسلامی حاکم بر جامعه و عامل آفرینش آن یعنی، حادثه ی جنگ، غنی از مفاهیم و مضامین عرفانی است. این مضامین پیوندی گسترده با این شعر دارد و همواره پیوست ادبیات منظوم و منثور دفاع مقدس ماست. همین امر باعث شد اشعار دفاع مقدس از انحطاط، یکنواختی و خسته کنندگی برهد و با پذیرفتن چاشنی خاص عرفان، طراوت، تازگی و دلربایی بیابد. بنابراین، در دوره ی معاصر، یکی از حوادثی که بر زبان و محتوای شعر فارسی اثر گذاشت، جنگ ایران و عراق در شهریور 1359، بود. شاعران متعهد این سرزمین، تمام هنر و استعداد خدادادیشان را صرف به تصویر کشیدن حماسه آفرینی های این دوره کردند و با تلاش آنان، شعری ایجاد شد که به «شعر دفاع مقدس»، معروف است. این شعر، مضامین و محتواهای گوناگونی را در بر می گیرد. یکی از مضامین آن، مضامین عرفانی است و از ابعاد مهم این اشعار می باشد. این جنگ، جنگ حق علیه باطل، خط مشی گرفته از عاشورای حسینی و مملو از احوال و اعمال لطیف عرفانی بود مبنی بر اینکه رزمندگان حق، فارغ از نعیم و جحیم، کسب رضایت باری تعالی را وجهه ی همت ساختند و با برهنگی دل خود از غیر حق، پروانه وار به سوی شهادت می شتافتند تا با فنای خود در وجود حق، بقای ابدی بیابند. این پژوهش، به بررسی و تحلیل وادی ها، اصطلاحات، مضامین و نمادهای عرفانی مختلف، و ویژگی زبانی شعر دو تن از شاعران دفاع مقدس(سید حسن حسینی و قیصر امین پور) می پردازد.

اصطلاح «شخصیت» در ادبیات داستانی معادل واژه ی «character» در زبان لاتین و در روان شناسی، معادل واژه ی «persona» است. واژه ی پیرنگ هم معادل واژه ی (plot) است. این چهار رمان از لحاظ شخصیت و شیوه های شخصیت-پردازی و عناصر پیرنگ مورد بررسی قرار گرفته اند. در یک نگاه کلی، می توان گفت همینگوی در پردازش شخصیت های رمان هایش دقیق عمل کرده است. اغلب شخصیت های رمان «وداع با اسلحه» دچار ناامیدی هستند ولی شخصیت های «زنگ ها برای که به صدا درمی آیند» نسبتاً سرزنده و امیدوارند. در «زمین سوخته» شخصیت های متعددی وجود دارند که تیپ های مختلف افراد جامعه را دربرمی گیرند و بیشتر آن ها به دلیل شتاب زده بودن روند داستان، فرصت تحول و تغییر ندارند. شخصیت های رمان «شطرنج با ماشین قیامت»، تیپ خاصی از افراد جامعه را دربرمی گیرند که می توان آن ها را نمادین دانست چون هرکدام نماینده ی یک بینش خاص هستند. تحول شخصیت های این رمان ناگهانی و بدون زمینه ی لازم است. رمان «وداع با اسلحه» دارای دو پیرنگ اصلی درهم تنیده، با یک پایان باز است. «زنگ ها برای که به صدا درمی آیند»، دو پیرنگ اصلی و چند پیرنگ فرعی و کم اهمیت تر دارد که در برخی موارد پیرنگ اصلی را دچار اطناب می کنند. «زمین سوخته»، یک پیرنگ اصلی مربوط به جنگ و چندین پیرنگ فرعی دارد که هم زمان با پیرنگ اصلی پیش می روند. «شطرنج با ماشین قیامت»، یک پیرنگ اصلی و چند پیرنگ قابل حذف دارد.

شاهنامه ی فردوسی، دایره المعارف بزرگ فرهنگ و اندیشه ی ایرانیان است که اساطیر، پهلوانی ها و بخشی از تاریخ ایران زمین را در بر دارد. شاهنامه، در طول تاریخ، عاملی مهم در حفظ زبان و فرهنگ قوم ایرانی بوده است. بخش عمده ی شاهنامه، شامل توصیف نبردهای ایرانیان در مقابل دشمنان مهاجم است. از طرف دیگر، در دوره ی معاصر، وقوع انقلاب اسلامی و به دنبال آن، جنگ تحمیلی، تأثیری عمیق بر ادبیات ایران گذاشت که در اشعار شاعران معاصر به طور چشمگیری انعکاس یافت. در این پژوهش، اندیشه ی دفاع در شاهنامه با اشعار چهار تن از شاعران دفاع مقدس (نصرالله مردانی، سید حسن حسینی، قیصر امین پور و محمدرضا عبدالملکیان)، با استفاده از روش های کتابخانه ای و اِسنادی، مطالعه و فیش-برداری مقایسه شد. به این منظور، سروده ها از سه جنبه ی: «شرایط (تاریخی- سیاسی و ادبی) سرایش، کیفیّت و تأثیرگذاری خود آثار»، « محتوا، مضامین و درون مایه های آن ها» و «شیوه ی دفاع و فلسفه ی آن»، بررسی شدند. نتایج این بررسی نشان می دهد که: «بیشترین تأثیر سروده های چهار شاعر دفاع مقدس، تحریک و تهییج رزمندگان و وحدت بخشی به اقشار مختلف مردم، در خلال جنگ تحمیلی بوده است. این آثار، سرشار از مضامین مذهبی و فاقد ساختار منسجم و زبان هنری قوی هستند. دفاع، رویکرد ایدئولوژیک دارد و محدود به زمان یا سرزمین معینی نیست». شاهنامه، علاوه بر معرفی و حفظ زبان و فرهنگ ایرانی، دارای سبک هنری فاخر است. دفاع در شاهنامه، مبتنی بر واقع گرایی و ارزش های انسانی است و مهم ترین درون مایه، دفاع از سرزمین ایران است.

وقت برایِ هر کس محدود و معیَّن و در حقیقت انبوهی از لحظاتِ به هم پیوسته است. بنابراین هر لحظه که به سرعت می آید و می رود و تکرار هم نمی شود؛ قسمتی از عمر است و ارزشی خاص دارد . کسب موفقیّت و درجات بالایِ مادّی و معنوی ، منوط به قدر دانستنِ این اوقات است. عارفان علاوه بر ارزشمند دانستنِ همه ی اوقات ، وقتهایی را به صورتِ خاص برجسته و از آنها تعبیر به وقت خوش می کنند. و آن وقتهایی است که لطف خدا ، شامل حالشان شده ، روحشان به عالمِ غیب پیوند خورده ، و هر بار حقایقی جدید برایشان آشکار می شود. نائل شدنِ به این حالات ، بستگی به صافی و زلالیِ دل دارد. چرا که کشف و شهود از راهِ دل صورت می گیرد. برایِ اینکه دل ، شایسته ی انعکاس انوارِ الهی شود ؛ باید آن را از آلودگیها و زنگارها پاک و جز خدا را در آن راه نداد. برایِ صیقلِ دل و ارتباطِ با خدا همه ی اوقات مناسب است. امّا عرفا و بزرگان وقتهایی همچون تاریکی و خلوتِ شب و سحر را به این منظور مناسب تر می دانند و خداوند نیز در کتابش به استفاده از این اوقات سفارش کرده است. در این پژوهش ارزش وقت ، مراتب و چگونگی تحصیل آن ، وسیله ی درک وقت و معادل های این مفاهیم در شعر شاعران مورد بحث در ارتباط با پاره ای اصطلاحات صوفیه از جمله قبض و بسط و فنا همراه با شواهد شعری تبیین و تفسیر شده است. واژگان درد ، بوی ، دل ، نسیم ، شب و سرشک... در پیوندی با اسنادهای مجازی و شگردهای بلاغی ، تخیّل شاعران را برای شرح و بیان لحظه های شوق و درک عشق و جذبه های الهی آسان تر کرده اند.

برای افزودن به دایره معنا در زبان روش های گوناگونی وجود دارد . هر واژه علاوه بر معنا ی قراردادی آن در ترکیب با اسم و صفت و قید یا حرف معنای تازه پیدا می کند . این ساخت ها گاه نسبت نامیده می شوند و انواع صفت های نسبی و بعضی انواع اضافه را شامل می شود . در این پایان نامه با توجه به مهارت و زبان آوری نظامی نحوه ساخت انواع صفت های نسبی و ترکیب نام ها و نسبت ها در پنج گنج او مورد بررسی قرار گرفته است . بعضی از انواع نسبت ها بدون هیچ گونه نشانه نسبت و با استفاده از عهد ذهنی صورت می گیرد که در ساختی بسیار کوتاه و تلمیح گونه معنای نسبت را القا می کنند . علاوه بر شرح کلیات این موضوع نسبت های ساخته شده در چند بخش نسبت به پیامبران و بزرگان دین شهرها و کشورها ، اقوام و طوایف و سلسله ها ستارگان ، پادشاهان ، پهلوانان و اساطیر ملی ، اشیاء گل ها ، سنگ ها و مواد خوشبو ، دسته بندی شده حسب مورد برای هر کدام توضیحاتی ارائه گردیده است .

ادبیات به ویژه شعر محصول واکنش ذهن ، ذوق و زبان شاعر در مقابل رویدادهای گوناگون به ویژه مسائل ورویدادهای اجتماعی وانعکاس آن است . بی گمان هرگاه ارزش های فرهنگی ، اجتماعی ، سیاسی در جامعه ای تغییر یابد به تبع آن در نوع نگرش وعواطف شاعر نیز تحوّل پدید می آید . تحولات سیاسی اجتماعی که از اوان انقلاب اسلامی در ایران روی داد خصوصاً جنگ تحمیلی ؛ نه تنها سیمای سیاسی و ساختارهای اجتماعی را به کلی دگرگون ساخت ؛ بلکه در زمینه ادب وهنر نیز تغییرات فروان ایجاد نمود ؛ تغییراتی که اندیشه ، زبان و تصویرهای تازه ای که همه ملهم از از رخدادها و وقایع زمان وعواطف ناشی از آن بود را در پی داشت . پژوهش پیش رو کوشیده است که ضمن بیان ارتباط نزدیک ادبیات و جامعه شناسی وتعریف مسائل اجتماعی ازدیدگاه جامعه شناسی وتفاوت آن با انحرافات اجتماعی ؛ به انعکاس مسائل اجتماعی فرهنگی جامعه ایران در حال دفاع وپس از آن بپردازد ، در این پژوهش ضمن بررسی آثار منتخب سه تن از شاعران دفاع مقدس : قیصر امین پور ، علیرضا قزوه وعبدالجبار کاکایی کاکایی که هر سه جنگ و پس از آن را زیسته اند علاوه بر پرداختن به مصادیق جرائم عمومی اجتماعی مانند : ارتشا ، فحشا ، پارتی بازی ،و.... ؛به مسائل اجتماعی و فرهنگی خاص از قبیل : دوری از هنجارهای اجتماعی و ارزشهای انقلابی جامعه ایران دوران دفاع مقدس که به شدت متآثراز نوع موضع گیری طبقات واقشار مختلف جامعه دربرابر تغییرات فرهنگی اجتماعی ،سیاسی ؛به ویژه جنگ می باشد پرداخته شود .مسلماٌ با توجه به گستردگی این حوزه از ادبیات هم از لحاظ تنوع موضوعی وهم به لحاظ تفاوت زاویه دید ونتوع تقسم بندی مصادیق می تواند منشآن آثاری متفاوت وکامل تر گردد.

واژه آرکی تایپ به معنی کهن الگو ، کهن نمونه یا صور هورقلیایی است.کهن الگو شامل -تصاویر و افکار غریزی و کهن است که در ناخودآگاه جمعی مشترک انسانها وجود دارد. کارل گوستاو یونگ(1875-1961) این واژه را برای اولین بار در روانشناسی به کار برد.از آنجا که آثار هنری بستر مناسبی برای ظهور کهن الگوهاست در نتیجه مثنوی به عنوان یک اثر تطبیقی انتخاب شد.مثنوی در شرایط رویاگونه مولوی سروده شده است و در دفتر دوم(بیت3826) کهن الگو هایی چون خود،نقاب و سایه بیشترین تکرار را دارد اما موردی از آنیما و آنیموس دیده نشد.

کاهش کیفیت زندگی و مهارتهای خود مدیریتی بیماران قلبی و بستری شدن مکرّر آنها در بخشهای مراقبت ویژه قلب از چالشهای مهم است. مطالعه حاضر با هدف تبیین اثربخشی مداخله ارتقای سبک زندگی سالم به شیوه ی شناختی رفتاری بر خودمدیریتی و کیفیت زندگی بیماران مبتلا به نارسایی احتقانی قلب انجام شد. این پژوهش در یک طرح شبه آزمایشی با سنجش در پیش آزمون، پس آزمون و پی گیری با گروه کنترل انجام گرفت. لذا 3 بیمار مبتلا به نارسایی احتقانی قلب از میان بیماران مراجعه کننده به بیمارستان شهید رجایی در تهران به صورت در دسترس انتخاب شدند و به صورت تصادفی در گروه آزمایش) 11 n= ؛ تحت مداخله ارتقای سبک زندگی - سالم به شیوهی شناختی رفتاری طی 8 جلسه گروهی یک بار در هفته( و گروه کنترل) 11 n= ( گماشته شدند. خودمدیریتی و کیفیت زندگی برای کلیه شرکت کنندگان در هر سه مرحله پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری توسط مقیاس رفتار خودمراقبتی نارسایان قلبی اروپا ) ehfscbs (، پرسشنامه کیفیت زندگی بیماران مبتلا به نارسایی قلب (ihf-qol) و مقیاسهای افسردگی، اضطراب و استرس (dass) اندازهگیری شد. طبق نتایج تحلیل واریانس با اندازههای تکراری، این مداخله بر خودمدیریتی، کیفیت زندگی و مولفههای روانشناختی آن تأثیر کوتاه مدت داشته است) 3.3331 p< (. با اختتام درمان بیماران به خط پایه نزدیک شدند. اثر مداخله بر افسردگی و برخی موافههای کیفیت زندگی بعد از دو ماه پیگیری تداوم داشت. با توجه به تأثیر مداخله ارتقای سبک زندگی سالم به شیوهی شناختی رفتاری در بهبود خودمدیریتی، کیفیت زندگی و ابعاد روانشناختی آن، هزینه های بالای بیمارستان و طولانی بودن مدت درمان این بیماران استفاده از این مداخله به صورت مستمرّ مفید می باشد.

چکیده یکی از مضامین مهم ادب غنایی، عشق است. از زمان پیدایش ادبیات تاکنون شاعران و نویسندگان به این مضمون پرداخته¬اند. مؤلفه¬ها¬ی اصلی عشق عبارتند از امید، بخشش و آزادی، اما بخشش مهم¬ترین مؤلفه¬ی آن محسوب می¬شود. عشق موجب بخشش و گذشت می¬شود، و آزادی و امید می¬آورد. از جمله شاعران معاصری که این مضمون در آثار آن-ها انعکاس یافته، احمد شاملو و سهراب سپهری است. در این پ‍ژوهش، عشق و بخشش در اشعار سپهری و شاملو مورد بررسی قرار گرفته است. عشق در اشعار شاملو بر دو پایه¬ی اصلی، فردی و اجتماعی قرار دارد. عشق فردی در اشعار شاملو فراتر از مرزهای جسم می¬رود و به عشقی پاک و انسانی منتهی می¬شود. عشق اجتماعی او، عشق به انسان است؛ انسانی که در صحنه¬های سیاسی- اجتماعی حضوری فعال دارد. عشق زمینی و اجتماعی شاملو به یک نقطه یعنی عشق به انسان می¬رسند. بخشش او به نوبه¬ی خود، گسترده، بیرونی و اجتماعی است. در اشعار سپهری، عشق به معشوق جنبه¬ی فرا زمینی پیدا می¬کند. عشق او بر محور عشق به معشوق اثیری، طبیعت و خدا می¬چرخد و به همین نسبت بخشش او نیز، درونی و فردی است. واژگان کلیدی: احمد شاملو، سهراب سپهری، عشق، بخشش.

جلال آل احمد در صحنه ی ادبیات داستانی(storied literature(و در تاریخ اندیشه ی سیاسی - اجتماعی ایران،همواره نقشی در خور تامل داشته است. جلال آل احمد سر دسته ی گروهی است که پیشروان جریان های ادبی-سیاسی و اجتماعی دوره ی حکومت پهلوی شدند. این نویسندگان از جریان های روشنفکری(intellectual( و متعهدانه ی دهه های 50 و 60 قرن بیستم میلادی اروپا تاثیر پذیرفته بودند. نویسندگانی چون ژان پل سارتر و آلبر کامو در راس آن ها قرار داشتند. آل احمد این جریان روشنفکری را با توجه به گرایش عصر، وسیله ی پیشبرد عقاید و ذهنیت سنتی و مذهبی خاص خود کرد. سال های دهه ی 20 و 30 را می توان سال های شکل گیری زندگی فکری جلال آل احمد دانست.آل احمد نویسنده ای روشنفکر و نماینده ی توده ی مردم بود. آثار وی سرشار از تمثیل و نماد است.

درویش و صوفی در متون گوناگون عرفانی تعریف خود را دارند و تفاوت چندانی با یکدیگر ندارند، اما حافظ نگاهش با همه متفاوت است و با بررسی های صورت گرفته روشن شده است که در دیوان حافظ مرز دقیق و ظریفی میان این دو وجود دارد و درویش با توجه به مصادیقش مورد احترام است و صوفی هم با توجه به چهره ای که حافظ از آن ترسیم می کند مورد نکوهش است. پس از مطالعه و کاوش در منابع و خود دیوان حافظ این گونه برداشت می شود که حافظ با اسم صوفی و درویش مخالفت یا موافقتی ندارد؛ بلکه به اعمال و رفتار آنها، دید انتقادی دارد و به همین سبب درویش را تأیید می کند و صوفی و زاهد را به دلیل ریاکاری آنها مورد نکوهش قرار می دهد. در پایان مقایسه ای میان ابیاتی از دیوان شعر سلمان ساوجی، خواجوی کرمانی و حافظ، صورت گرفت که حاصل آن پی بردن به این موضوع بود که زبان حافظ نسبت به دو شاعر دیگر پیچیده تر و چند وجهی است. هدف پژوهش، نشان دادن تفاوت هایی است که حافظ با به کار گیری فنون ادبی مختلف و زبانی طنز آمیز، ایجاد کرده است.

زنان داستان نویس در طی نزدیک به یکصد سال داستان نویسی به شیوه ی جدید در ایران، داستان های بسیاری را به چاپ رسانده اند، و به مرور زمان سعی در نشان دادن مساعل و مشگلات خویش کرده اند و توجه بیشتری به همنوعان خود نشان داده و شخصیت های اصلی و قهرمانان داستان هایشان را از میان زنان انتخاب کرده اند. این زنان معمولا دیدگاه های مشابهی نسبت به مسائل دارند و به فمنیست و توجه به حقوق تضییع شده ی زنان در جامعه مرد سالار توجه بیشتری نشان داده اند. بررسی جنبه های گوناگون این داستان ها می تواند روند دگرگونی جریان داستان نویسی این نویسندگان را نشان دهد. این پژوهش می کوشد با بررسی مهمترین درون مایه های مطرح شده در داستان های کوتاه نویسندگان زن دیدگاه های آنان را در زمینه ی موضوعات مختلف مطرح شده در درونمایه ها و بسامد آنان نشان دهد. با بررسی بیست داستان کوتاه از نویسندگان زن می توان به درونمایه های چون: فرزند و دلبستگی های آن، بازتاب عشق در زندگی، خیانت و هوسرانی، کمبود محبت، خشونت و ... که مورد عنایت زنان بوده است اشاره کرد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

شاهنامه آیینه ی تمام نمای فرهنگ و تمدّن کهن است که در سه بخش اساطیری ، حماسی و تاریخی سروده شده است . بازتاب بسیاری از باورهای کهن ایرانی و غیرایرانی ارزش ویژه ای به این اثر می بخشد . بسیاری از این باورها نشان گر ارتباط تنگاتنگ انسان با پدیده های طبیعی است . در این پژوهش ضمن مقایسه ی اجمالی بین پدیده های طبیعی در اساطیر ایران با تمدن های کهن دیگر به بررسی تقدّس و نقش ایزدگونه ی این پدیده ها در شاهنامه که باقی مانده ی باورهای اساطیری است ، پرداخته می شود. آگاهی فردوسی از اساطیر ایران ، هند ، مصر ، یونان و ... سبب شده است بسیاری از روایات اساطیری به صورت دگرگون شده در داستان های شاهنامه پدیدار شوند . نیروی فرا انسانی پدیده های طبیعی ، بیان ویژگی های ایزدی آن ها و جان پنداری این پدیده ها بازتابی از باورهای ایرانیان باستان است. بسیاری از ابیات شاهنامه بیان گر آن است که ایرانیان به دلیل برخورداری از روح کمال جویی ، در ادواری به پرستش پدیده های طبیعی می پرداختند ؛ این موضوع نمودی از دیرینگی فرهنگ و تمدن ایران و پیدایش ابتدایی دین در قالب آنیمیسم و توتمیسم است .