هدف این پژوهش بررسی روایاتی از امام صادق علیه السلام است که مولف تفسیر نورالثقلین، در تفسیر آیات جزء 18 قرآن کریم نقل کرده است. در این راستا درباره ی هر یک از روایات این سوال ها مطرح است: آیا سند روایت اعتبار دارد؟ آیا متن روایت معتبر است؟ از آنجا که این پژوهش متن محور است، مسأله ی پژوهشی خاصی آنچنان که در پژوهش های مسأله محور وجود دارد، در آن مطرح نمی شود و نیز بالتبع رسیدن به نتایج منسجمی از آن متصور نیست، بلکه نتایج به صورت جزئی و جداگانه برای هر یک از روایات در نظر گرفته می شود. جهت بررسی هر روایت پس از بیان مأخذ اصلیِ روایت در بین مصادر حدیثی شیعه، احوال راویان را در کتب رجال جستجو و اعتبار روایت از لحاظ سند بیان شده است. سپس متن روایت از جهت ارتباط آن با آیه، دلالت حدیث، ضعف های احتمالی و تعارض یا عدم تعارض با مبانی نقد متن بررسی شده است. همچنین به تفاسیر دیگری نظیر تفسیر عیاشی، تفسیر قمی، فرات الکوفی، مجمع البیان، تبیان و صافی مراجعه و در صورتی که روایت را آورده اند، نقل شده است. مجموع روایات 227 عدد و تعداد راویان 322 راوی است. از لحاظ سند 21 روایت صحیح، 9 روایت موثق، 21 روایت حسن، 2 روایت قوی، 147 روایت ضعیف و 27 روایت بدون سند است و از لحاظ متن 179 روایت غیر معارض و 48 روایت معارض با مبانی است.

چکیده تفسیر قرآن پیوسته از دریچه نگرش های متفاوت نظر شده است به طوری که کاوش در هر یک از این رویکردها می تواند در بهره گیری صحیح از تفاسیر، سودمند باشد. این نوشتار با عنوان بررسی روش تفسیری من وحی القرآن اثر محمد حسین فضل الله در این مسیر گام برمی دارد. من وحی القرآن، در فضایی سامان یافته که نهضت بیداری اسلامی با رویکرد به مسائل اجتماعی، گفتمان حاکم در میان اندیشمندان مسلمان به شمار می رود. مفسر، در نیل به مفاهیم قرآنی، از سه روش عمده قرآن به قرآن، روایی و عقلی سود جسته است. تفسیر قرآن به قرآن وی در سه مرتبه سیاق، استعانت از آیات دیگر و تفسیر موضوعی متجلی است. بهره گیری از روایت نیز در حیطه های گوناگون تفسیر با اجتهاد مفسر و اتخاذ رویکردهای متفاوت، همراه است. از گرایش های تفسیر عقلی مورد اهتمام فضل الله می توان به ادبی، کلامی، فقهی، تربیتی و اجتماعی اشاره نمود که دو گرایش اخیر، از عنایت ویژه ای در تفسیر وی برخوردار است. فضل الله در تفسیر خویش به مبانی مشترک مفسران باور داشته و افزون بر آن مبانی مختص خویش را نیز در عرصه جامعیت قرآن، اسلوب بیانی آن و تعامل با روایات برگزیده است. این پژوهش پس از ژرف کاوی در مجلدات تفسیر من وحی القرآن و ملاحظه سایر آثار مفسر و نیز مطالعه منابع موجود در زمینه روش شناسی تفاسیر، روش تفسیری من وحی القرآن را اجتهادی جامع نگر با گرایش اجتماعی یافته و در انتها به برخی امتیازات و کاستی های تفسیر اشاره نموده است. واژگان کلیدی: روش تفسیری، من وحی القرآن، محمد حسین فضل الله، گرایش اجتماعی.

این پایان نامه به پژوهش در زمینه روش تفسیر تسنیم نوشته - آیت الله جوادی آملی ـ اختصاص دارد که با مراجعه به تفسیر تسنیم و دیگر آثار ایشان انجام می پذیرد. در این نوشتار پس از بیان زندگی نامه مفسر و معرفی کلی تفسیر به مبانی، روش و گرایش تفسیر تسنیم پرداخته می شود. و چنین نتیجه گیری می شود که مفسر تسنیم از سه روش تفسیر قرآن به قرآن، قرآن به سنت و قرآن به عقل استفاده کرده و روش تفسیری آن جامع است. تفسیر قرآن به عقل در تفسیر تسنیم با گرایش های متفاوتی اعم از ادبی، کلامی، فقهی، فلسفی، عرفانی و اجتماعی سامان می یابد و گرایش آن گرایش اجتماعی است.

پژوهش حاضر با عنوان ژرف اندیشی از منظر قرآن که با مراجعه به کتب لغت، تفسیر و حدیث نوشته شده ‏است، در ابتدا به تبیین جایگاه اندیشه از نگاه قرآن می پردازد و سپس در راستای بررسی مفهوم ژرف ‏اندیشی، ویژگی های ژرف اندیشان مطرح می شود و در ادامه نیز موانع و عوامل ژرف اندیشی به تفصیل ‏بیان می گردد. تحقیق حاضر به این سوالات پاسخ می دهد که در نگاه قرآن، اندیشه از چه جایگاهی ‏برخوردار است؟ و چگونه می توان ژرف اندیشی را تقویت و یا تضعیف نمود؟ و این نتایج حاصل می شود ‏که قرآن بر فکر و اندیشه ای تأکید می ورزد که در مسیر و روشی مناسب به کار گرفته شده و منجر به ‏عبودیت بیشتر انسان گردد. در حقیقت ژرف اندیشی از دیدگاه قرآن، ارتباطی تنگاتنگ با عبودیت و ‏شناخت حقایق دارد و شامل دقت و تأمل در درک و شناسایی آیات الهی در آفاق و انفس، نظر در عواقب ‏امور، ادراک حقایق و تمییز میان امور مختلف، آگاهی مداوم بر آن حقایق و بازداشتن باطن انسان از ‏لغزشهاست برخی ویژگی های فردی و یا شرایط محیطی همچون گناهان، تقلید کورکورانه، پیروی از ‏هوای نفس، شتابزدگی، شبهات و پرداختن به کارهای لغو حجاب دیده جان می شود و انسان را از تشخیص ‏حقایق و سلوک در صراط مستقیم باز می دارند و عواملی همچون ایمان، تقوی، قرآن و سیر در تاریخ نیز ‏آدمی را در این زمینه یاری می رسانند.‏

بحث از هدف خلقت انسان و زندگی از دیدگاههای گوناگون مورد بررسی و تدقیق قرار گرفته است و هر کس از نقطه نظر خود به نظریه پردازی در این باب روی آورده است.پایان نامه پیش رو این موضوع را از منظر قرآن و انجیل بررسی نموده تا از خلال آیات حیات بخش این دو کتاب، اهداف زندگی بشر را استخراج وتبیین نماید. به همین منظور به تفاسیر موجود از قرآن کریم، ونیز شروح نگاشته شده از کتاب مقدس مسیحیان مراجعه شده است. پس از مشخص شدن اهداف از منظر این دو کتاب مقدس حقیقت آن ها تبیین شده و در نهایت تفاوت وتشابه این اهداف مورد کنکاش قرار گرفته است. نتیجه ای که خلال مباحث این رساله حاصل شده ، این است که زندگی در نگره قرآن کریم وانجیل فرآیندی هدف دار بوده وبا تعیین هدف های واسطه ای یا بین راهی، انسان برای رسیدن به هدف نهایی آماده می شود.

علم اسباب نزول به معنای شناخت موقعیت زمانی، مکانی، فردی، اجتماعی و دیگر زمینه هایی است که نزول آیه یا بخشی از آیات را سبب شده است این پژوهش با هدف بررسی اسباب نزول و نقش آن در فهم معانی آیات تدوین شده است. در این راستا سوالات مطرح است که اسباب نزول چیست؟ شرایط تحقق آن کدام است؟ اسباب نزول چه نقشی در فهم معانی آیات دارد؟ در جهت تبیین این موضوع و پاسخ به این سئوالات نخست به معنوی لغوی اسباب نزول اسباب نزول، اهمیت اسباب نزول، راههای دستیابی به اسباب نزول و نظر علما درباره ی روایات اسباب نزول پرداخته شده است و در انتها با مراجعه به کتب تفسیری و علوم قرآنی به بررسی موردی نقش اسباب نزول در فهم معانی آیات پرداخته شده و این نتیجه حاصل شده است که اسباب نزول به عنوان یک قرینه ی متصل غیرلفظی موجب فهم بهتر آیه و دسترسی به مقصود آن می شود.

تفسیر قرآن پیوسته از دریچه نگرش های متفاوت نظر شده است به طوری که کاوش در هر یک از این رویکردها می تواند در بهره گیری صحیح از تفاسیر، سودمند باشد. این نوشتار در مسیر بررسی روش تفسیری تفسیر شریف لاهیجی گام برمی دارد. شریف لاهیجی در بهرهگیری از مایه های گوناگون در امر تفسیر قرآن کریم دریغ نفرموده و در نیل به مفاهیم قرآنی، از سه روش عمده قرآن به قرآن، روایی و عقلی سود جسته است. تفسیر قرآن به قرآن وی در دو مرتبه استعانت از سیاق و استعانت از آیات دیگر، متجلی است. بهره گیری از روایت نیز در حیطه های گوناگون تفسیر با اجتهاد مفسر و اتخاذ رویکردهای متفاوت، همراه است. از گرایش های تفسیر عقلی مورد اهتمام شریف لاهیجی می توان به ادبی، کلامی، فقهی و فلسفی اشاره نمود. این پژوهش پس از ژرف کاوی در مجلدات تفسیر شریف لاهیجی و ملاحظه سایر آثار مفسر و نیز مطالعه منابع موجود در زمینه روش شناسی تفاسیر، روش تفسیری شریف لاهیجی و درون مایه ی عمده ی این تفسیر را، تفسیر روایی دانسته و در انتها به برخی کاستی های تفسیر اشاره نموده است.

این تحقیق با عنوان «بررسی تطبیقی نحوه تعامل شیخ طوسی و زمخشری با روایات اسباب نزول» بر آن است تا میزان بهره گیری آنان از روایات اسباب نزول و موارد کاربرد این گونه روایات در تفاسیر نامبرده بیابد، همچنین دانسته شود که هریک از دو مفسر چه ملاک ها و معیارهای در نقد و بررسی روایات اسباب نزول داشته اند، و آن ها در تعامل با روایات اسباب نزول دارای چه نقاط افتراق و اشتراکی می باشند؟ شیخ طوسی و زمخشری غالباً در نقل روایات اسباب نزول اهتمام چندانی به ذکر سند از خود نشان نداده اند، و این دسته روایات را به صورت اجمالی و گزارشی در تفاسیرشان آورده اند. موارد کاربرد روایات اسباب نزول در تفاسیر التبیان و الکشاف شامل: تفسیرآیات، تأیید وجهی از وجوه تفسیری، بیان احکام فقهی، بیان مصداق، بیان نکات نحوی و بلاغی، تشخیص معنای لغت و مرجع ضمایر می باشد، که شیخ طوسی علاوه بر این موارد از سبب نزول برای تشخیص مکی و مدنی بودن آیات نیز استفاده کرده است. هر دو مفسر در بررسی صحت و سقم این روایات از ملاک هایی چون موافقت با سیاق آیات و عمومیت آیه و شهرت، سازگاری با روایات تاریخی و باورهای اعتقادی استفاده کرده اند. شیخ طوسی علاوه بر این موارد از ملاک های مطابقت با ظاهر آیه و اجماع مفسرین، هماهنگی با دیگر آیات، سازگاری با اصل عصمت و همخوانی با موازین فقهی نیز کمک گرفته است.

درک اهداف و مقاصد آیات، توجه به سیاق، یعنی دقت در ماقبل و مابعد آیه و نگریستن به آهنگ کلی آیات را می طلبد.این پژوهش با عنوان«نقش سیاق در تفسیر فی ظلال القرآن»و با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی ملاک های سید قطب در سیاق و موارد به کارگیری آن پرداخته سپس این مبانی مورد بررسی قرار گرفته شده است.اما سوال اصلی این است که مبانی سید قطب در استفاده از سیاق چیست و در این راستا تا چه اندازه موفق بوده است؟ مبانی او در ارائه سیاق، در نظر گرفتن وحدت موضوعی، زبان تصویری و پراکندگی در نزول آیات است. با مراجعه به آثار سید قطب و بررسی نمونه هایی از آیات در تفسیر فی ظلال مشخص می گردد که او هر چند به طرز گسترده و در موارد متعدد از سیاق استفاده کرده، اما در برخی آیات که مربوط به اهل بیت پیامبر(ص) است، به مهم ترین ملاک خود در مبنای وحدت موضوعی و پراکندگی در نزول پایبند نبوده و تنها با در نظر گرفتن سیاق آیات قبل و بعد به تفسیر آیات پرداخته است و در این موارد به نتایجی مخدوش دست یافته است. این پژوهش با هدف آشنایی با دیدگاه سید قطب و نحوه تعامل وی با سیاق موجود در آیات به خصوص آیات مربوط به اهل بیت (ع) می باشد، زیرا در مواردی بین سیاق و اسباب نزول تعارض وجود دارد که در این میان اهل سنت به سیاق و شیعه به اسباب نزول نظر دارد. در این پژوهش ضمن شناساندن اهمیت سیاق و جایگاه آن در تفسیر فی ظلال به بررسی نظر سید قطب و نحوه عملکرد وی با چنین تعارضی در خصوص آیات مربوط به اهل بیت (ع) می پردازد.در این پژوهش، نقش سیاق در تفسیر فی ظلال القرآن مورد بحث قرار گرفته شده است. در فصل اول به زندگی سید قطب پرداخته شده است. در فصل دوم مهم ترین مبانی سید در ارائه سیاق مورد بررسی قرار می گیرد. در فصل سوم به موارد به کارگیری سیاق در این تفسیر پرداخته می شود تا نقش و جایگاه سیاق مشخص گردد.

قرآن کریم، در مواضع متعدد، بیانگر معجزات و خوارقی است که معمولاً برای امت های پیشین و گاه برای امّت تازه تأسیس اسلام رخ داده اند. در دو سده اخیر، برخی مفسران تحت تأثیر پیشرفت علوم تجربی و غلبه یافتن گفتمان آن در محیط های علمی ، از پذیرش ظواهر این سنخ آیات عدول کرده و به تاویل مادی آنها روی آورده اند. تفسیر المنار به قلم "محمد رشیدرضا" – که بخشی از آن نیز حاصل تقریر درس "محمد عبده" است- از جمله تفاسیری است که رویکرد تأویلی را در باب آیات بیانگر معجزات و خوارق، دنبال می کند. رشیدرضا و عبده اگر چه منکر مطلق معجزات نیستند، اما پذیرش همه آنها -به همان شکل ظاهری و فرامادی- را نیز دشوار تلقّی می کنند. خاستگاه رویکرد ایشان آن است که علم تجربی را تبیین گر طبیعت بر وفق قوانینی معین می دانند و معجزات وخوارق را تخطی از آن قوانین محسوب می کنند . بدینسان گستردگی این سنخ تخطّی ها، می تواند سازگاری علم ودین را به چالش کشاند. در این راستا، صاحب المنار در تفسیر مضامینی چون قرار گرفتن کوه در بالای سر بنی اسرائیل، ، نزول " من" و" سلوی "از آسمان، زنده شدن عزیر پس از مرگی صد ساله ، زنده شدن پرندگان ذبح شده به دست ابراهیم و... از ظواهر این خوارق روی برتافته است. در مقابل رویکرد صاحب المنار،طباطبایی صاحب المیزان، پایبند به ظواهر معجزات و خوارق بوده و همواره در مقام پاسخگویی به شبهات تأویل کنندگان خوارق می باشد.

هدف پژوهش حاضر بررسی روایات جابر بن عبد الله انصاری در تفاسیر روایی شیعه می باشد. از این رو جهت دستیابی به روایات مورد نظر به تفاسیر روایی شیعه نظیر تفسیر عیّاشی، تفسیر قمی، تفسیر فرات کوفی، البرهان، و نور الثقلین مراجعه شده است. و پس از بیان مأخذ اصلی روایت، احوال راویان آنها در کتب رجال جستجو و اعتبارشان از لحاظ سند بیان شده است. همچنین متن روایت از جهت ارتباط آن با آیه، دلالت حدیث، و تعارض یا عدم تعارض با سایر آیات و روایات بررسی شده است. مجموع روایات 66 روایت می اشد. از لحاظ سند: 3 روایت صحیح، 1روایت حسن، 1روایث موثق، 66روایت ضعیف و 14روایت بدون سند است. و از لحاظ متن: 59 روایت غیر معارض و 7 روایت معارض با مبانی نقد متن است.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

در این رساله ضمن بهره گیری از روایات و آراء و اقوال فریقین و نقد آنها، تحقیقی پیرامون کیفیت جمع و تدوین قرآن کریم صورت گرفته است و چون جمع قرآن برای نخستین بار به شخص خاصی منسوب است که مستند آن نمی تواند چندان مورد قب باشد، نویسنده رساله کوشیده است ثابت نماید که این جمع در زمان نبی اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) صورت گرفته و ترتیب و تنظیم آن طبق قرآن موجود به دستور آن حضرت بوده است ، دانشجوی مذکور از نود و هفت ماخذ در تدوین این رساله بهره برده است .