رتینوپاتی دیابتی (dr) وخیم ترین عارضه ی میکرووسکولر چشمی در دیابت بوده و علت عمده ی نابینایی در جمعیت سنین کار در کشورهای پیشرفته محسوب می شود. استرس اکسیداتیو نقش مهمی را در ایجاد عوارض میکرووسکولر مانند افزایش نفوذپذیری مویرگی و تشکیل مویرگ های جدید به عهده دارد. آنزیم سوپراکسید دسموتاز میتوکندریایی ((mnsod یک آنزیم آنتی اکسیدان کلیدی در مکانیسم دفاع سلولی در برابر عوامل ایجادکننده ی استرس اکسیداتیو در میتوکندری است. فاکتور رشد اندوتلیوم رگی (vegf) به عنوان یک فاکتور قوی آنژیونیک و نفوذپذیری مویرگی نقشی مهم در بیماری زائی dr بازی می کند. رایج ترین پلی مورفیسم ژن mnsod، a16v ( (c47tدر کدون 16 توالی هدف میتوکندریایی 24 اسید آمینه ای است که در آن اسیدآمینه آلانین (c) جایگزین والین (t) می شود و این امر منجر به توقف نسبی آنزیم در غشای داخلی میتوکندری و کاهش 30-40% ای عملکرد آنزیم در ماتریکس میتوکندری می گردد. یکی از پلی مورفیسم های رایج ژن vegf، +405 c/gدر ناحیه ی غیرقابل ترجمه 5? (5?utr) ژن است. پلی مورفیسم +405 c/g احتمالا در سطح بیان پس از ترجمه ی ژن تأثیر داشته و سبب افزایش محصول ژنی می گردد. هدف از این مطالعه بررسی ارتباط dr با تنوّع های ژنتیکی mnsod و vegf در جمعیتی از شمال ایران است. از 70 فرد بیمار دیابت نوع ii مبتلا به رتینوپاتی دیابتی و 70 فرد کنترل که از لحاظ سن و جنس با گروه بیمار مطابقت دارند، در این مطالعه استفاده شد. dna ژنومی از سلول های خونی محیطی استخراج گردید. برای تعیین ژنوتیپ پلی مورفیسم های a16v mnsod وvegf +405 c/g از روش rflp-pcr استفاده شد. آنالیز آماری با استفاده از نرم افزار medcalc (نسخه ی 12.1) صورت گرفت. ژنوتیپ av پلی مورفیسم a16v mnsod در گروه بیماران فراوانی بیشتری (43/71%) نسبت به گروه کنترل داشته و احتمال ابتلا به بیماری را تا 33/8 برابر افزایش داد (0004/0p=). شیوع فراوانی های ژنوتیپی gg، gc و cc پلی مورفیسم vegf +405 c/g به ترتیب برابر با 86/42%، 71/45% و 43/11% در گروه کنترل بوده، درحالی که در گروه بیمار به ترتیب برابر با 57/18%، 57/48% و 86/32% بود. الل +405c به عنوان یک فاکتور افزایش خطر در dr مشاهده شد (0001/0=p). به طور کلی نتایج حاصل از این مطالعه پیشنهاد می کند که احتمالا پلی مورفیسم های a16v mnsod و vegf +405 c/g در بیماری رتینوپاتی دیابتی در جمعیت مورد مطالعه نقش داشته باشند. با این حال، مطالعاتی برپایه ی جمعیت های بزرگ تر و نژادهای متفاوت برای دست یابی به یک نتیجه ی قطعی و نهایی موردنیاز است.

مقدمه: رتینوپاتی دیابتی شایعترین علت کوری در جهان و نیز شایع ترین عارضه دیابت قندی می باشد این عارضه که خود را به عنوان یک پدیده ناتوان کننده معرفی نموده است بار اقتصادی و اجتماعی سنگینی را نیز بر جامعه تحمیل می کند. علیرغم اهمیت این مسئله مطالعات آماری تائید شده در این مورد در گیلان وجود ندارد و بر این اساس ما تصمیم گرفتیم که فراوانی نسبی رتینوپاتی دیابیت را در بیمارانی که در طی سالهای 1374-1378 به یک کلینیک چشم پزشکی در شهر رشت جهت بررسی عوارض چشمی دیابت مراجعه کرده بودند مورد مطالعه قرار دهیم. روش کار: این یک مطالعه توصیفی-تحلیلی بر روی پرونده بیماران مراجعه کننده به یک مطب تخصصی چشم در شهر رشت از سال 1374 لغایت 1378 می باشد. مشخصات کلینیکی و اپیدمیولوژیک بیماران دچار دیابت قندی در برگه ای که از قبل تهیه شده ثبت شده و تحلیل داده ها با استفاده از تست (spss)chi-squar انجام شد. نتایج: از میان 607 بیمار، 211 نفر از آنها (34/5 درصد) مرد بوده و باقیمانده آنها 396 بیمار (65/5 درصد) زن بودند 104 نفر از آنها (17 درصد)iddm و 503 نفر (83 درصد)niddm داشتند. از کل بیمار 482 نفر (76/5 درصد) مبتلا به رتینوپاتی دیابتی بودند که 179 بیمار (37 درصد) مرد و 304 بیمار (63 درصد) زن بودند. بطور کلی 303 بیمار (50 درصد) ادم مشخص بالینی ماکولا (clinical significant macular edema) داشتند در بیماران دیابتی تیپ i فراوانی کلی رتینوپاتی دیابتی 72 درصد (75 نفر) برآورد شد که به ترتیب فراوانی نسبی رتینوپاتی غیرپرولیفراتیو 32 درصد (33 نفر) و پرلیفراتیو 40 درصد (42 نفر) بدست آمد. در بیماران دیابتی تیپ ii فراواین کلی رتینوپاتی دیابتی 81 درصد (407 نفر) برآورد شد که به ترتیب فراوانی نسبی رتینوپاتی غیرپرولیفراتیو 53 درصد (226 نفر) و پرولیفراتیو 28 درصد (141 نفر) بدست آمد. در این بررسی فراوانی نسبی رتینوپاتی. دیابتی بطور معنی داری با افزایش سن و طول مدت دیابت ، افزایش می یابد (p<0.05) بحث و نتیجه گیری: رتینوپاتی دیابتی یکی از مهم ترین عوارض دیابت قندی می باشد. در این مطالعه هیچ رابطه معنی داری بین فراوانی نسبی رتینوپاتی دیابتی و جنس وجود ندارد. (p>0.05) در این مطالعه اکثر بیماران. رتینوپاتی دیابتی داشتند که نشان دهنده مراجعه دیر هنگام آنها به چشم پزشک می باشد بنابراین توصیه می شود که همه بیماران به محض تشخیص جهت ارزیابی رتینوپاتی دیابتی به چشم پزشک ارجاع داده شوند.