نام پژوهشگر: علی سلیمی قلعه ایی

تحلیل محتوایی و ساختاری اندیشه مرگ و زندگی در شعر محمود درویش
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه رازی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1389
  طیبه امیریان   علی اکبر محسنی

اندیشه مرگ و تولّد دوباره ملّت و تمدّن عرب به طور عام و فلسطین به طور خاص، یکی از گسترده ترین موضوعاتی است که در شعر شاعران ادب مقاومت فلسطین و به ویژه در شعر محمود درویش نمود یافته است. این شاعر برجسته ی ادب مقاومت، توانسته است با نوآوری و آفرینش هنری اش، معناهایی گوناگون و جدید در مورد اندیشه مرگ و زندگی ارائه دهد و ملّت عرب را از میان اندوه ها، تنهایی ها و محرومیّت ها بیرون بکشد و آنان را از فرورفتن در باتلاق عقب ماندگی ها برهاند وهمگام با دنیای متمدّن به پیش ببرد. محمود درویش با ابتکار شاعرانه اش، پیوندی ماهرانه، زیبا و ناگسستنی میان مرگ و آزادی حقیقی، زندگی جاودانه، هویّت وعشق و همچنین ارتباط تنگاتنگ میان شهید و شهادت با زندگی ابدی و راستین برقرار می نماید. این شاعرپرآوازه ی فلسطینی، درپس پرده و نقابی از رمزهای طبیعی چون آب، سنگ، باد، گُل و رمزهای غیرطبیعی و نیز با کاربرد هنری اسطوره های نامیرای تاریخ باستان همچون؛ اسطوره تموز و ققنوس، گِیل گَمِش و.. توانسته است پیوندی ماهرانه و زیرکانه میان این رمزها و اسطوره ها با اندیشه ی مرگ و زندگی جاودانه ایجاد کند و برای تحقّق و برپایی زندگی حقیقی و جاوید، بهره جوید. درویش، ساختارهایی از واژه های متنوّع و گسترده مانند: فعل ماضی، مضارع، اسم مفرد و... را به همراه رمزگانِ هنری گوناگون دیگری استفاده کرده است و با آنچنان مهارتی ترکیب های شعری جذّابی پدیدآورده که در مجموع، اندیشه بقا و جاودانگی را به خواننده القا می کند. محمود درویش تصاویر بیانی مختلفی مانند؛ تشبیه، مجاز و استعاره از مرگ و زندگی می آفریند. اندیشه ی محمود درویش در مورد مرگ و زندگی با شیوه ی تفکّر دیگر شاعران نامی هم عصر خویش تفاوت دارد. وی با دیدگاهی خوشبینانه تر به موضوع مرگ و زندگی می پردازد.