ایلخانان ، قومی نامسلمان بودند که هیچ پیوند دینی و فرهنگی با جامعه ایران نداشتند. ملاک کسب تداوم و قدرت آنها، نه مشروعیت و مقبولیت دینی، بلکه زور و شمشیر و تحمیل بود. حکومت آنها که ماهیتی نظامی داشت، نشأت گرفته از حیات ایلی و کوچ نشینی بود. این نوع حکومت گرایش به گریز از مرکز داشت و سیاست و اقتصاد را از این منظر می نگریست و با گرایش ایجاد حکومت متمرکز و اقتصاد مبتنی برکشاورزی و یکجانشینی ایرانی در تضاد بود. تداوم گرایش به گریز از مرکز در دراز مدت نمی توانست متناسب با مصالح حکومت ایلخانان باشد و آنان را از نظر اقتصادی و سیاسی با چالش روبه رو ساخت. از طرف دیگر در جامعه دین محور ایران و براساس اندیشه های ایرانشهری مشروعیت نظام های سیاسی مبتنی بر اصول فرمانروایی الهی و همگرایی دین و دولت بود و حاکمیت ایلخانان نامسلمان در ایران با این اصول سنخیتی نداشت. لذا ضرورت های سیاسی و اجتماعی و اقتصادی حاکمان ایلخانی را بر آن داشت که در جهت مصالح خویش به اسلام روی آورند. هدف از این تحقیق بررسی علل و زمینه های اسلام پذیری ایلخانان به ویژه مسلمانی غازان بوده است. اسلام پذیری ایلخانان تحت تأثیر عوامل سسیاسی، اقتصادی، اجتماعی و مدارای دینی آنان رخ داد و دیوان سالاران، متکلمین، فلاسفه و فقها در این بین نیز نقش مهمی داشتند. به این ترتیب ملاحظات سیاسی چون شکست مداوم از سلاطین مملوک که مدعی دفاع از اسلام بودند، تهاجم گاه و بی گاه فرما نروایان اولوس های جوجی و جغتای به ایران، مشکلات اقتصادی در زمینه کشاورزی، تجارت و بستن مالیات های سنگین بر مردم و مشکلات اجتماعی از جمله احساس بیگانگی از منظر دینی، قومی و فرهنگی از مهمترین علل روی آوردن ایلخانان به دین اسلام بود. در سایه این اسلام پذیری، حکومت آنها مشروعیت یافته و رابطه حکومت و مردم هموار شد و همچنین منجر به اصلاحات همه جانبه ای در قالب اندیشه های ایرانشهری توسط غازان گردید.

ماوراءالنهر در قرن ششم ه .ق. یکی از بی ثبات ترین و متزلزل ترین ادوار تاریخی خود را به چشم دید. شاهد این مدعا تعدد قومیت های مختلف، روی کار آمدن قدرتهای متعدد، تهاجمات و ناآرامیهای پایان ناپذیر و دست به دست شدن مکرر قدرت در دست خاندان هایی چون سلاجقه، خانیان، ختاییان و خوارزمشاهیان بود. در این عهد ماوراءالنهر شاهد تهاجم ختاییان کافربه جهان اسلام بود. از آنجا که آشفتگی در اوضاع سیاسی و نبود حکومت یکپارچه ی مقتدری که بتواند نظم و امنیت را بر منطقه حکمفرما نماید، نقشی غیرقابل انکار بر تمامی عرصه ها و جوانب جامعه دارد، وضعیت اجتماعی منطقه نیز به دنبال تشتت اوضاع سیاسی بسیار آشفته و نابسامان بود. به دنبال همین آشفتگی در امور سیاسی و اجتماعی ماوراءالنهر بود که خوارزمشاهیان به رخنه در منطقه پرداخته، در صدد نفوذ بدانجا برآمدند. به این ترتیب و در آستانه ی قرن هفتم ه .ق. بود که سلطان محمد زحمات خوارزمشاهیان پیش از خود را به بار نشانده و در نبرد ایلامش با شکست ختاییان بر آنجا مسلط شده و این منطقه را بار دیگر تحت لوای حکمرانی مسلمان درآورد.

چکیده تاریخ نگاری محلی، سومین گونه مشهور تاریخ نگاری پس از تواریخ سلسله ای و عمومی است این شکل از تاریخ نگاری در نیمه اول قرن سوم هجری قمری و بیشتر برای تعیین نوع تسخیر ممالک توسط مسلمانان و تعیین وضع خراج این مناطق آغاز گشت. از این زمان به بعد به تناسب، هر ایالت و شهری به فراخور اوضاع سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کم و بیش دارای یک یا دو یا بیشتر تاریخ محلی است. در عهد ایلخانان این شکل از تاریخ نگاری به مانند دیگر اشکال تاریخ نگاری روبه رشد نهاد. ایالت کرمان که در حد فاصل فارس و خراسان قرار گرفته بود، از تاریخ نگاری محلی نسبتاً غنی ای برخوردار بود، چنانچه تاریخ نگاری محلی آن را با سایر ایالات مقایسه نمائیم پس از خراسان و ایالات ساحلی دریای مازندران از جایگاه قابل قبولی برخوردار است. مشهورترین مورخ محلی آن سامان افضل الدین کرمانی (متوفای اوایل قرن هفتم هجری) است با تألیف سه اثر، نخستین تاریخ نگاری های محلی این ایالت را رقم زد. مولفی ناشناس در سال 690 هـ .ق تاریخ قراختائیان کرمان را نگاشت. نسائم الاسحار من لطائم الاخبار اثری دیگر از ناصرالدین منشی است، در سال 725 هـ .ق در شرح احوالات وزیران تألیف گردید.

قرن نوزدهم بدلیل رویارویی جدّی ایران با غرب که منجر به انجام اصلاحات گردید ،از اهمیتی مضاعف برخوردار است اصلاحات در زمان قاجار در دو دوره انجام می شود:ابتدا توسط دولتمردان تا پایان عصر ناصری (اصلاح از بالا)وسپس در مرحله ی بعد وبدنبال نارضایتی از وضعیت موجودکه نتیجه ی ناکامی در انجام اصلاحات یاد شده بود با مشارکت گسترده ی توده ی مردم به انقلاب مشروطه منجر شد وتغییراتی در نظام سیاسی ،اقتصادی ،وحتی فرهنگی اجتماعی ایران بوجود آورد .ظهور مردانی کارآمد در عرصه ی وزارت ایران دوره ی ناصری که با اشراف بر تحولات دنیای آن روز و با درک مشکلات پیش روی جامعه ی ایران به اصلاحات در ابعادی گسترده دست زدند، این دوره را حائز اهمیت می سازد. در این میان، اصلاحات بخصوص توسط دو چهره ی بارز این عصر امیرکبیر(باتکیه بر اصلاحات بومی ودرون زا )وسپهسالار (باتاکیدبر اصلاحات برون زاوتکیه بر عنصر خارجی)باشکست مواجه شد ،روابط گسترده با کشورهای غربی نتیجه ی مورد نظر دولتمردان ایرانی را به همراه نداشت وعلت آن توافق این کشورها(روسیه وانگلیس) برای ممانعت در اصلاحاتی بود که منافع آنان را تامین نمی کرد. امّابا این وجود علت اصلی شکست اصلاحات راباید در عدم تطابق ساختارهای سیاسی،اقتصادی و فرهنگی اجتماعی در ایران با جریان اصلاحات دانست. واژگان کلیدی: آسیب شناسی ،اصلاح، روشنفکر، سکولاریسم غربزدگی، غربگرایی

چکیده زمانی که روزنامه و روزنامه نگاری در حدود نیمه ی قرن نوزدهم میلادی در ایران پدید آمد، از پیدایش آن در غرب بیش از سه قرن می گذشت. پیدایش روزنامه در ولایات با تأخیر بیشتری همراه بود، این تأخیر در بروجرد و لرستان، طولانی تر هم شد. نخستین روزنامه در بروجرد بیضاء است که در 1327 ه ق منتشر شد ولی انتشار آن چندان ادامه نیافت. به رغم تلاش فعالان سیاسی اجتماعی، تا دوره ی بعد از شهریور 1320 روزنامه ای در بروجرد منتشر نشد. فروپاشی حکومت رضا شاه، هر چند با یورش متفقین به ایران صورت گرفت، فضایی از آزادی بر کشور را حاکم ساخت، که در نتیجه ی آن، احزاب سیاسی متعدد و مطبوعات بی شمار اما مستقل از دولت پدید آمدند. در شهر بروجرد، که فاقد روزنامه ی محلی بود، روزنامه راز توسط دکتر ابوتراب رازانی تأسیس و منتشر شد (1323 – 1326). راز به عنوان یک نشریه ی مسئولیت پذیر در حوزه اخلاق اجتماعی به دنیای مطبوعات گام نهاد و در نیمه ی نخست انتشارش به خوبی در این جهت ایفای نقش نمود. با پایان یافتن جنگ جهانی دوم، ارتش های بریتانیا و آمریکا خاک ایران را ترک کردند، اما خودداری شوروی از بیرون بردن نیروهایش از ایران، کشور را در کانون چالش های بین المللی گرفتار ساخت. در صحنه ی داخلی، با انتخاب دوباره ی احمد قوام به نخست وزیری در بهمن 1324، رقابت های گروه های سیاسی و مبارزات قلمیِ روزنامه نگاران، به اوج رسید و فضای سیاسی جامعه بسیار احساسی و ملتهب گردید. در چنین فضایی، راز رویکرد روزنامه نگاری خود را به آرامی تغییر داد و شکلیِ سیاسی به خود گرفت. با تأسیس و رشد یکباره ی حزب دموکرات ایران، حزب وابسته به قوام، راز از تابستان 1325 به آن پیوست و به یک نشریه حزبی و شبه ارگان، تبدیل شد. دکتر رازانی نیز مهیا شد تا به پشتوانه ی حزب حاکم، کرسی نمایندگی مردم بروجرد در مجلس پانزدهم را به دست آورد. ایجاد شکاف در تشکیلات محلی حزب دموکرات ایران و عدم حمایت رهبران حزب از رازانی، او را در رسیدن به این هدف ناکام گذاشت. این شکست، راز را به روزنامه ی منتقد دولت قوام تبدیل کرد، موضعی که بر آن چندان پایدار نماند. زیرا دلزدگی سیاسی مدیر راز زمینه را برای تعطیل شدن این روزنامه فراهم ساخت. اما راز آغازگر دوران پر رونق روزنامه نگاری در بروجرد شد و تحت تأثیر آن، تا پیش از مرداد 1332 نزدیک به ده عنوان روزنامه را بروجردی ها بوجود آوردند.

چکیده:طی دوره قاجار رقابت میان دوقدرت استعماری وضعیت سیاسی ایران را شکل خاصی بخشیده بود . دراین اوضاع بود که دولتمردان انگلیسی وروسی به ایفای نقش خود می پرداختند .درمیان دولتمردان انگلیسی که درروابط باایران تأثیر گذار بودند ونقش مهمی را ایفا نمودند لردکرزن شخصیت بنامی می باشد. کرزن از جمله افراد معروفی بود که مدعی بود آسیا ومسائل آن در تخصص وی می باشد .درمیان کشورهای آسیایی، کرزن ایران را بیش از همه می شناخت وازاین رو خواهان اثرگذاری درنوع روابط انگلیس با ایران بود . دردودهه آغازین قرن بیستم سیاست انگلیس سرنوشت سیاسی ایران را تحت تأثیر دو قرارداد (1907و1919م)قرار،دادکه وضعیت سیاسی آنرا متحول نمودند .قرارداد 1907 میان روسیه وانگلیس منعقدشد که براساس آن ایران میان روسیه وانگلیس تقسیم شد .کرزن جزو کسانی بود که مدتها پیش از انعقاد قرارداد ،آنرا به دولت متبوع خود پیشنهاد کرده بود .علاوه برآن پیشنهادات ونظرات وی در درترسیم منطقه نفوذ انگلیس مورد استفاده قرار گرفتند،ضمن آنکه با انعقاد قرارداد درجرگه منتقدان آن قرار گرفت که این امر ناشی از امیال جاه طلبانه وی بود . قرارداد 1919 نیز سند تحت الحمایگی ایران بود که توسط کرزن طراحی شده بود اما به تصویب مجلس نرسید وسرانجام با جایگزین شدن آن با کودتای سوم اسفند 1299 ش،لغوشد درهردو قرارداد 1907 و1919کرزن باوزارت امورخارجه انگلیس اختلاف نظر داشت .اصولا مأمورانی که درهند خدمت کرده بودند بخاطر دغدغه بیش ازحدی که درمورد مصالح آسیایی انگلیس (هند) داشتند ،با وزارت امورخارجه انگلیس که عمدتا درگیر مسائل اروپایی بود اختلاف نظر داشتند .علاوه بر دومسئله بالا نقش کرزن در ایران زدایی از خلیج فارس نیز قابل تأمل می باشد .وی درسفری که برای تحکیم موقعیت انگلیس به خلیج فارس نمود (1903م/1321ه ق)در نطق خود تعمداًاز بکاربردن عنوان خلیج فارس امتناع ورزیده ودرعوض از کلمه خلیج استفاده نمود. کلمات کلیدی:ایران -انگلیس-مناسبات سیاسی-کرزن-قرارداد1907-قرارداد1919

چکیده نیشابور با ورود سلجوقیان دارای نوسانات اجتماعی و اقتصادی زیادی شد که این امر از طرفی ناشی از شیو? زندگی سلاجقه و از طرفی ناشی از اعتقادات مذهبی سران سلاجقه بود. از طرفی وجود فرق و مکاتب مختلف در این شهر باعث رونق مناظرات اعتقادی و منازعات زیادی شده بود که برطبقات اجتماعی موجود در نیشابور تأثیر گذاشته بود شد. همچنین ورود سلجوقیان گسترش جریان مدرسه سازی که از قبل شروع شده بود را رونق بخشید و به نوعی آغازگر عصری نو در حمایت از مراکز علمی شدند، که بر سایر بخش های زنگی مردم تأثیر گذار بود. تقسیمات اداری نیشابور برگرفته از تقسیمات دیوان مرکزی سلجوقیان بود که در سطحی کوچکتر در نیشابور به اجرا درمی آمد. نیشابور در این دوره از لحاظ اقتصادی بخصوص اقتصاد تجاری – بازرگانی دارای پیشرفت شایان توجهی شد و مرکزی شد برای بازرگانانی که از این شهر به طرف جنوب ایران تا خلیج فارس و هند تجارت می کردند که یک عامل مهم آن می تواند ناشی از وجود معادن مهمی باشد که در نیشابور وجود داشت. و سکه های نیشابوری در سایر بلاد اسلامی از شهرت زیادی برخوردار بودند و در معاملات مورد استفاده قرار می گرفت.

اردلان ها از خاندان های حکومتگر محلی ایرانی بودند که ازنیمه ی دوم قرن هفتم ه.ق تا قرن سیزدهم بر کردستان فعلی و نواحی از پیرامون آن حکم می راندند. خوانین اردلان از دوره ی شاه عباس اول صفوی روابط گسترده تری بادولت مرکزی یافتندو با الهام ازساختارها وتشکیلات سیاسی- اداری، صفویان به طراحی سیستم نوینی در قلمرو خود دست زدند که در رأس آن خان اردلان باعنوان ولقب والی قرارداشت. با تداوم حکمرانی اردلان ها در دوره ی افشاریه و زندیه آنها در مجادلات آقامحمدخان با خاندان زندیه به حمایت از او پرداختند.کینه ی دیرینه از کریم خان بخاطر اقدامش در به آتش کشیدن سنندج و حمایت مکرر او از پاشایان بابان را می توان تنها بخشی از علل این پشتیبانی دانست. در پی تثبیت قدرت قاجارها در عهد فتحعلی شاه وتأیید مشروعیت سیاسی حکومت اردلان ها توسط قاجارها فصل جدیدی در روابط ومناسبات خاندان اردلان با دولت مرکزی قاجار گشوده شد. در دوره ی قاجار والی به عنوان برترین نیروی سیاسی، نظامی، اقتصادی و قضایی کردستان اردلان از سنندج بر قلمرو خود که مشتمل بر یک والی نشین وهیجده بلوک تابعه بود حکم می راند. والیان اردلان علاوه بر کارکردهای مهمی در زمینه های نظامی، اقتصادی، سیاسی برای حکومت قاجار، نظر به اوج گیری اختلافات ایران وعثمانی در این دوره در دفاع از مرزهای غربی نیز نقش مهمی داشتند، بویژه اینکه والیان اردلان دراختلافات قاجارها با دولت عثمانی برسر مسئله ی بابان بازوی اجرایی سیاست های دولتمردان قاجار درولایات شرقی امپراطوری عثمانی بودند. سرانجام با انعقاد قرارداد ارزنهالروم دوم، کاهش اختلافات دولتین وحذف حاکم نشین بابان، ناصرالدین شاه در سال 1284 ه .ق پیرو سیا ست های تمرکزگرایی حکومت قاجار و با بهره گیری از نارضایتی های مردم کردستان از عملکرد ولات اردلان وکارگزاران آنها ونیز اختلافات درونی اعضای این خاندان، با انتصاب فرهاد میرزا معتمدالدوله به حکومت کردستان به حاکمیت دیرینه ی خاندان اردلان بر این منطقه خاتمه بخشید. این پژوهش در تلاش است تا ضمن فرآیند تحقیق روند تحولات سیاسی،مناسبات مرکز و پیرامون،ساختار وتشکیلات سیاسی حکومت بومی اردلان و نقش خاندان های متنفذ همچون،وکیلی،وزیری، شیخ الاسلامی را درسیستم دیوانسالاری ومناسبات این حکومت بومی با دولت مرکزی قاجار، خدمات متقابل وتأثیر کارکردها بر مناسبات اردلان ها با قاجارها را تبیین نماید.همچنین باترسیم وارائه نقشه هایی از حدود وسعت جغرافیایی قلمرو اردلان، تغییرات مکرر آن را در دوره های مختلف زمانی بازگو نماید.

تاریخنگاری محلی سومین گونه مشهور تاریخ نویسی پس از تاریخ های سلسله ای و عمومی است .هر ایالت و یا شهری به فراخور اوضاع سیاسی،اجتماعی،اقتصادی و فرهنگی خاص خود دارای یک یا چند اثر در تواریخ محلی می باشد.در این میان ایالت وسیع و پر رونق فارس با زمینه های تاریخی،فرهنگی و دینی خاص،از تاریخنگاری محلی نسبتاً پر باری به ویژه در عصر ناصرالدین شاه برخوردار بوده است. دراین عصر،آثاری چون نزهت الاخبار از میرزا جعفر خان حقایق نگار خورموجی، فارسنامه ناصری از حاج میرزا حسن حسینی فسایی و آثارعجم از محمد نصیر فرصت شیرازی درباره فارس به رشته تحریر درآمده است . در این رساله،با توجه به اهمیت تاریخنگاری محلی فارس،ابتدا تاریخنگاری ایران در عصر قاجار و اوضاع سیاسی،اجتماعی و فرهنگی فارس در عصر ناصری تبیین شده و سپس تاریخنگاری محلی فارس، جایگاه و ویژگیهای آن و بینش و روش تاریخنگاری مورّخان فارس در این دوره مورد بررسی قرار گرفته است.

بطور کلی سرمایه گذاری در مجموعه ای از اوراق بهادار یا پورتفوی، بسیار کارآمد تر از سرمایه گذاری در یک سهم می باشد. چون با افزایش تعداد سهام در سبد سرمایه گذاری، ریسک مجموعه کاهش می یابد. علت کاهش ریسک تأثیرات مختلفی است که شرکت های سرمایه پذیر از شرایط متفاوت اقتصادی، سیاسی و اجتماعی می پذیرند. اخیراً الگوریتم های تکاملی برای حل مسائل بهینه سازی چند هدفه مفید شناخته شده اند؛ بنابراین در این تحقیق توانایی الگوریتم های ابتکاری یعنی الگوریتم nsga ii و الگوریتم توسعه یافته دو فازی nsga ii ، برای حل مسأله پیچیده بهینه سازی پورتفوی بررسی می شود. مسأله بهینه سازی پورتفوی یک مسأله بهینه سازی دو هدفه می باشد با اهداف بازده که بایستی ماکزیمم شود و ریسک که بایستی مینیمم شود. درحالیکه عموماً بازده با بازده مورد انتظار پورتفوی اندازه گیری می شود. برای ریسک نیز اندازه های متفاوتی پیشنهاد شده است بطوریکه بعضی از آنها پیچیدگی بیشتری به مسأله اضافه می کنند زیرا آنها توابع مشتق ناپذیر و نامحدب هستند. بعلاوه، محدودیت های اعمال شده به مدل سختی های دیگری را ایجاد می کنند زیرا آنها ناحیه جستجو را به ناحیه نامحدب تبدیل می کنند. نتایج نشان می دهند که الگوریتم های ابتکاری، بطور کلی، برای این نوع از مسائل کارا و قابل اعتماد هستند و عملکرد آنها مستقل از تابع ریسک استفاده شده می باشد.

با تشکیل حکومت ایلخانی و همسایه شدن آنها، زیاده طلبی این اولوس ها از یک طرف و ادعای آنها نسبت به شرق ایران از طرف دیگر باعث درگیری هایی میان آنها گردید. اگرچه این درگیری ها با وجود عواملی چون سیاسی،اقتصادی، نظامی، ابهام در مرزها، ادعای ارضی و... شدت می گرفت و در سراسر دوران ایلخانی ادامه داشت، اما در نهایت این اولوس ها در برابر ایلخانان کاری از پیش نبرده و حکومت ایلخانی در این زمینه موفق تر بود.

روابط ایران و فرانسه در عهد قاجاریه، دارای اهمیت ویژه ای است. هر چند که این روابط در دوره قبل از حکومت قاجارها وجود داشت، اما نکته مهم در دوره قاجاریه تأثیرپذیری فرهنگی ایران از این کشور است. با ظهور ناپلئون بناپارت و جنگ های ایران و روسیه فصل جدیدی از ارتباطات بین دو کشور، بویژه گرایش به ارتباط فرهنگی پدید آمد. فدرت نمایی فرانسه و ناپلئون در اروپا و نیاز ایران به کمک نظامی و سیاسی فرانسه، عامل مهمی در برقراری روابط سیاسی ایران و فرانسه شد. گرچه مناسبات سیاسی، نظامی فرانسه در ایران تحت شعاع رقابت قدرت های بزرگ دیگر نظیر روسیه و انگلستان قرار گرفت و با ناکامی مواجه شد. اما در عرصه فرهنگی پیامدهای بسزایی با خود به همراه داشت که از جمله می توان به ورود کارگزاران سیاسی، فرهنگی و مذهبی فرانسه، رفت و آمد سیاحان و باستان شناسان و آموزگاران فرانسوی، اعزام دانشجو به فرانسه و گرایش ایرانیان به زبان و ادبیات فرانسه اشاره کرد. اثرگذاری فرهنگی فرانسه بر جامعه ایران علل مختلفی داشت، اولین و مهمترین آن فضای سیاسی آن دوره بود که سبب شد ایران بدلیل سیاست های استعماری روسیه و انگلیس متوجه دول بی طرف غربی مانند فرانسه شود.

با روی کار آمدن سلسله های ایرانی طاهریان و سامانیان، از قرن سوم به بعد، و با جلوگیری از حملات ایلات بیابانگرد در خراسان، آن ایالت امنیت یافتند و اوضاع اقتصادی و تجاری آن رونق یافت. این امر سب افزایش جمعیت ورونق شهرنشینی در خراسان گردید که تا زمان ایلغار مغولان هم چنان تداوم داشت اما ایلغار مغول نابودی اقتصاد و مراکز شهری، فرهنگی آن ایالات را در پی داشت.پس از تشکیل حکومت ایلخانی و تثبیت مرزهای آن،ایلخانان به جهت تأمین نیازهای اقتصادی در داخل قلمرو متصرفی خود، درصدد اصلاح اوضاع اقتصادی برآمدند اما خراسان که در این زمان به ایالت سرحدی تبدیل شده و در معرض تهاجمات ویرانگرانه اولوس های اوگتای و جغتای و هم چنین تاخت و تازهای نگودریان قرار داشت این مسایل ضمن تخریب هرچه بیشتر خراسان سبب می شد که اند توانایی مردم در امر بازسازی نیز گرفته شود. بنابراین ایلخانان در مقابله با این وضعیت ، سیاستی دورویه در قبال خراسان اتخاذ کردند. از یکسو آن را مرکز استقرار ولیعهد نموده و از دیگر سو سعی در نابودی جاذبه های اقتصادی آن در مقابله لا مهاجمان داشتند. دیوانسالاران خراسان نیز درصدد برآمدند تا از بار فشارهایی که از سوی ایلخانان و مهاجمان به این ایالت وارد می شد بکاهند.

حکومت تیموریان ماهیتی ایلیاتی داشت. آداب و سنت های قبیله ای این حکومت برای زنان آزادی عمل، احترام و نفوذ را به ارمغان آورد و زمینه را برای دخالت آنان در امور سیاسی فراهم کرد. از سوی دیگر عهد تیموریان یکی از ادوار درخشان فرهنگی تاریخی ایران است. در این عهد به واسطه ی علم دوستی حاکمان تیموری مراکز آموزشی و فرهنگی رونق بسزایی یافتند. بنابراین زنان نیز به تأسی از مردان عصر خود در این عرصه به فعالیت پرداختند. اوضاع نسبتاً خوب اقتصادی تیموریان هم زمینه را برای پرداختن زنان به امور اقتصادی فراهم آورد. پژوهش حاضر با روشی کتابخانه ای سعی در تبیین کارکردهای سیاسی، فرهنگی و اقتصادی زنان دربار عهد تیموریان دارد. در عهد تیموریان تربیت شاهزادگان بر عهده زنان بود. آنان با قبول این وظیفه خواه ناخواه به جریانهای سیاسی وارد می شدند. زنان با استفاده از ضعف برخی سلاطین و آگاهی سیاسی و توان مدیریتی بالای خود به دخالت مستقیم در امور مهم سلطنت پرداختند. آنان با اعمال سیاستهای گوناگون از جمله به راه اندازی جنگها و شرکت در قتل ها و توطئه های سیاسی سعی کردند قدرت خود و فرزندانشان را حفظ کنند. در این دوره نیز زنان خاندان سلطنتی به انجام امور خیر و ساخت بناهای عام المنفعه پرداختند. اما نقشی که آنان در توسعه مراکز فرهنگی- آموزشی ایفا کردند پررنگ تر به نظر می رسد. سرمایه گذاری زنان در عرصه اقتصادی هم در رونق بخشی به امور کشاورزی و تجاری بی تأثیر نبود. واژگان کلیدی: تیموریان، زنان دربار، کارکردهای سیاسی، کارکردهای فرهنگی، کارکردهای اقتصادی.

با روی کار آمدن دولت سامانی (389- 287 ه ) و تسلط آنها بر بخش های وسیعی از شرق قلمرو خلافت ، دوره اعتلایی در اقتصاد این دوران پدیدار گشت . نواحی تحت سلطه امرای سامانی به لحاظ اقتصادی و موقعیت تجاری از موقعیت ممتازی برخوردار بودند. ماوراءالنهر و خراسان به عنوان اصلی ترین مناطق زیر سیطره امرای سامانی ، اوضاع اقتصادی و تجاری عالی و شاخصی داشتند . از طرفی امرای سامانی و همچنین مردم این عصر با ایجاد مراکز و تسهیلات تجاری زمینه خوبی را برای رونق اقتصادی فراهم ساخته بودند . تجارت و بازرگانی به عنوان یکی از شاخصه های اقتصادی ، از طریق خطوط ارتباطی جاده ابریشم صورت می گرفت . شعبه های مختلف جاده ابریشم که در سرتاسر قلمرو سامانیان گسترده بودند، امکان انتقال کالاهای تجاری را ممکن ساخته بود و سامانیان از مزایای این راه تجاری به طور مستمر بهره مند می شدند. البته جاده ابریشم علاوه بر حمل کالاهای تجاری ، نقش عظیمی در انتقال شاخصه های فرهنگی نیز بر عهده داشت و از این طریق مردمان واقع در مسیر جاده ابریشم را به هم پیوند می داد. از طرفی سرزمین ها و به ویژه سرزمین ایران به لحاظ سیاسی فواید فراوانی را از این راه تجاری کسب می نمود و در بعضی از مواقع موقعیت استراتژیک ایران و قرار گرفتن آن در کانون جاده ابریشم به روایط سیاسی و دیپلماسی شکل دیگری می بخشیده است ، همچنان که در عصر سامانیان نیز این گونه بوده است .

چکیده گسترش و نفوذ دین اسلام در ایران، همزمان و همراه با کاسته شدن از پیروان دیانت زرتشتی به دلیل اوضاع نابسامان مذهبی به ویژه انحطاط در دین زرتشت بود . از آنجا که تداوم یک دین و برخورداری از نقش پر رنگ آن در اجتماعات انسانی، تا حدود زیادی به محتوا و اصول بنیانی و همچنین نحوه عملکرد رهبران مذهبی آن بستگی دارد، لذا این پژوهش درصد پاسخگویی به این سوال بر آمده است که چه خصیصه هایی منجر به تزلزل محتوایی در آئین زرتشت، انحطاط اوضاع مذهبی و روی آوری ایرانیان به سوی اسلام شد و رهبران مذهبی آن در جهت رفع این مشکل و مواجهه با رقبای مسلمان خود چه واکنش هایی نشان دادند و همپای آنان، عکس العمل ایرانیان زرتشتی در برابر گسترش افکار اسلامی در ایران تا چه حدّ بوده است و در مجموع، میزان این واکنش ها و مخالفت ها چگونه و تا چه اندازه توانست پیشروی عقاید اسلامی در ایران را کند یا تسریع نماید. نتیجه ای که این پژوهش به دست آورده است این است که مهمترین عامل روی آوری ایرانیان به سوی اسلام، آشفتگی اوضاع مذهبی ساسانیان، انحطاط دین زرتشت و در مقابل جاذبه های دین اسلام بود؛ همچنین نحوه ی عملکرد روحانیت زرتشتی - چه قبل از ورود اسلام و چه بعد از آن – با تدابیری که برای جلوگیری از اسلام آوردن ایرانیان انجام دادند، به علت ناکارآمدی و عدم تدبیر باعث تسریع اسلام آوردن ایرانیان شد. کلید واژه ها: اسلام / ایران / زرتشت / تغییر دین / مذهب / ساسانیان

با توجه به تغییرات مکرر بازار نیاز به پرتفوی های پویاکه نسبت به این تغییرات سریعتر واکنش نشان می دهند به شدت حس می شود. در پرتفوی پویا به دلیل تغییرات مککرر در در آن به جهت بهینه سازی، هزینه معاملاتی و مالیات که در بسیاری از روش ها برای سادگی از آنها صرف نظر می شود،نقش کلیدی ایفا می کنند. بدین جهت باید سیاستی اتخاذ گرددکه معاملات به قدری زیاد نشوند تا این هزینه ها تأثیر منفی درامر بهینه سازی گذارد. در این پایان نامه با استفاده از سیاست حداکثرسازی مطلوبین ارائه شده توسط مرتون و اعمال روش کنستانتینیدیس جهت اضافه کردن هزینه معامله به این روش برای پرتفوی یک دوره ای، و استفاده از روشی که در قیمت گذاری اختیار معامله آمریکایی به کار می رود، مجموعه ای از معادلات دیفرانسیل تصادفی برای حالت چند دوره ای درحالت دو بعدی تشکیل شده است که از طریق روش های عادی، حل آن امکان پذیر نیست و باید از روش های عددی استفاده کرد. در اینجا روش المان محدود ناپیوسته محلی گلرکین در کنار روش گسسته سازی رانگ-کوتا به کارگرفته شده است. سپس خطای روش تخمین زده شده و حساسیت مدل نسبت به متغیرهای مستقل بررسی شده است.

دولت های ایران و عثمانی را می توان واپسین دولت های بزرگ اسلامی دانست که طی چندین سده بر بخش بزرگی از جهان فرمانروایی کردند . این دولت ها که در تداوم سنن حکومت های شرقی – اسلامی مانند عباسی ، غزنوی و سلجوقی به وجود آمده بودند به نوعی در امتداد و تداوم بخش جوهره ی رفتار و سازمان حکومتی آنان بودند . هر گاه سخن از سنن حکومت های شرقی – اسلامی به میان می آید از دولت های ایران و عثمانی می توان به عنوان آخرین حلقه ی این رشته یاد کرد . سنتی بودن ساختار سیاسی این دولت ها در قیاس با تحولات عصر اکتشافات و رنسانس مطرح می شود که با توجه به شرایط دنیای جدید ، تحولی درونی و بنیادین در ساختار ها و فرهنگ سیاسی ایران و عثمانی رخ نداد و مناسبات ایران و عثمانی به عنوان دو واحد سیاسی مجزا در درون امت اسلامی بر شالوده ای نوین قرار نگرفت . لذا ساختار و سازمان این دولت ها تا پایان عمر آنها کما کان در چهار چوب سنن امپراتوری شرقی – اسلامی قابل تحلیل است . نخستین تماس های ایران و عثمانی با عداوت و کشمکش های ممتد آغاز شد اما با گذشت زمان و غلبه قدرت های استعمارگر اروپایی ایران و عثمانی در سراشیبی ضعف و سستی افتادند و توش و توان خود را در برابر اوضاع جدید ناشی از رنسانس و انقلاب صنعتی از دست دادند و به نوعی مدارای سیاسی با یکدیگر و پذیرش وضع موجود روی آوردند . اما وقوع انقلابهای مشروطه در ایران و عثمانی روابط دو کشور را در مدار تازه ای قرار داد و زمینه های جدیدی برای همکاری و همگرایی دو کشور فراهم شد . گفتمان مشترک مشروطیت ، استقرار حکومت قانون و مجلس ، مسائل مرزی ، گسترش تعاملات فرهنگی و روشنفکری ، مهاجرت و سکونت گروهی از اندیشمندان و آزادی خواهان ایرانی در استانبول ، درگیری مستقیم هر دو کشور در جنگ جهانی اول از جمله مسائلی بود که در فاصله ی پیروزی انقلاب مشروطیت ایران 1907م تا سال 1921م بستری از مناسبات تنگاتنگ بین دو کشور به وجود آورده بود . بنا براین پایان نامه ی حاضر می کوشد با استناد با منابع اصیل و دست اول به تحلیل و تبیین روابط ایران و عثمانی در فاصله سال های ( 1921- 1907 م ) در بعد سیاسی بپردازد ، ضمن این که از تحولات و دسته بندی قدرت های جهانی آن روز و تأثیر آن بر روابط مذکور که موجب شکل گیری و انعقاد پروتکل های تهران 1911 م و استانبول 1913 م گردید غفلت نمی ورزد .

چکیده: اقدامات کریم خان زند در جهت بهبودی وضعیت اقتصادی پایتخت خود شیراز به دهه ی پایانی زمامداری او باز می گردد. خان زند با انجام اقداماتی چون رواج مجدد تجارت و کشاورزی، احیای صنایع سابق، تاسیسات حوزه شهری به ویژه بازار، معافیت های مالیاتی و امنیت راه های تجاری به احیای بازرگانی و اقتصاد شهری پایتخت خود شیراز مبادرت کرد. در دوره کریم خان دو عامل تجارت و بهره گیری از ناوگان دریایی کشور های غربی برای ایجاد امنیت راه های تجاری در خلیج فارس ،خان زند را به ایجاد رابطه با دولتهای غربی حاضر در منطقه (کمپانی هند شرقی انگلستان، هلند و فرانسه ) ترغیب کرد . اگر چه روابط کریمخان با همسایگان خود (امپراطوری عثمانی و هند) بنا به دلایلی چون جنگ های داخلی… از اهمیت دوران پیشین برخودار نبود اما بصره به عنوان مهم ترین مرکز تجاری عثمانی در خلیج فارس بر روابط بین دو کشور در دوره کریم خان تاثیر گذار بود در این میان روابط دوستانه و تجاری بین کریم خان و هند برقرار گردید. یکی از موضوعات مهم در این زمان نقش موثر و قدرتمند حکومت های محلی و روسای قبایل چون میر مهنای بندرریگی و قبیله بنی کعب در خوزستان و تحولات ناشی از آن در عرصه تجارت خارجی کریم خان بود. در این پژوهش مناسبات اقتصادی شهر شیراز در عهد کریم خان زند بررسی و تحلیل شده است .

ترکمن ها در قرن چهارم هجری به نواحی شمال شرقی ایران وارد شدند. سلجوقیان که موفق به تاسیس حکومتی درایران شدند طایفه ای از آنان بودند ترکمن ها همواره به خاطر مشکلات معیشتی به نواحی مرزی ایران یورش می آوردند. از دوره صفویه مسائل مذهبی نیز به آن اضافه شد. ترکمن ها و قاجارها با توجه به ریشه مشترکی که با هم داشتند، در ابتدای دوره ی قاجار با هم همکاری صمیمانه ای داشتند.آقا محمدخان با اینکه در آغاز کار از وجود ترکمن ها برای تثبیت قدرت خود استفاده نمود،اما از آنجا که وی پس از نشستن بر تخت سلطنت، حکمران کشور شده و در مقابل نظم و امنیت آن، خود را مسئول می دانست، ناگزیر در مقابل تعرضات ترکمن ها به شیعیان خراسان و استرآباد نمی توانست ساکت بماند و لذا از این روی به سرکوب آنها پرداخت. با روی کار آمدن فتحعلی شاه، ترکمن ها دوباره به غارت و تجاوز به نواحی مرزی پرداختند و با حمله به کاروان ها و روستاهای مرزی، مردم شیعه را به اسارت می بردند. تا اینکه عباس میرزا در جنگ سرخس آنها را سرکوب کرد. اما در دوره محمدشاه باز هم به اقدامات تجاوز کارانه خود ادامه دادند. از جمله دلایلی که منجر به دشمنی میان این دو طایفه شد، دخالت های دولت های روس و انگلیس و همچنین مسائل اقتصادی و مذهبی بود، که تا پایان حکومت قاجاریه ادامه داشت. جنگ های به وجود آمده میان این دو قدرت باعث گردید نظارت دولت مرکزی ایران، بر سرزمین های ترکمن نشین مبهم و بی تأثیر شود و به تدریج حاکمیت دولت مرکزی بر آن ناحیه،از بین برود.

بررسی تحولات سیاسی و اجتماعی خراسان در دوره فتحعلی شاه قاجار موضوع اصلی این رساله است . خراسان به عنوان شرقی ترین ایالت ایران همواره نقش مهمی در تاریخ سیاسی کشور داشته، این منطقه قبل از غلبه قاجاریه تحت حاکمیت جانشینان نادر بود. تا این زمان به صورت یک حکومت محلی در این منطقه حکومت می کردند. شاهرخ افشار تا سال 210 ه ق بر خراسان حکومت کرد. در همان سال به دست آقا محمد خان از حکومت برکنار شد. با قتل نادر میرزا پسر شاهرخ، در سال 218 ه ق به دست فتحعلی شاه قاجار، بخش اعظم خراسان به دست قاجاریان افتاد. ولی حمله روسیه به قفقاز، تمایل سران ایالت و خوانین محلی خراسان به خود مختاری، تاخت و تازهای ایلات ازبک، خود سری افاغنه، به حکومت فتحعلی شاه اجازه نداد سلطه ای دولت مرکزی را در این منطقه تحکیم نبخشد. این رساله از یک چکیده و پنج فصل و یک نتیجه شکل گرفته است. در بیان هدف و ضرورت موضوع رساله می توان گفت اگر چه خراسان امروز تنها قطعه ای کوچک از سرزمین خراسان بزرگ و متعلق به ایران است. و بقیه ی آن در دیگر کشورهای آسیای میانه و افغانستان قرار گرفته است. اما یافتن و جوه تاریخی، محلی، سیاسی، فرهنگی، و قومی این ناحیه بزرگ، علاوه بر آن که گوشه ای کوچک از تاریخ گذشته ایران را روشن می سازد.می توان در بسط مناسبات و پیوندهای دوستی میان ملت های منطقه نیز موثر باشد. تحقیقاتی که تا کنون از سوی پژوهشگران درباره خراسان در دوره قاجاریه صورت گرفته است، بسیار ناچیز و محدود به موضوعات خاصی می گردد و از حد کلی گویی بالاتر نرفته است.مجموع این عوامل، مرارت مولف را بررسی تحولات خراسان از میان منابع- که بعضاً ضد و نقیض هستند و به شیوه تاریخ نگاری محلی نگارش نیافته اند- دو چندان می ساخت.

با روی کارآمدن دولت سامانی تحولی عظیم در خراسان به وجود آمد. از ایالات سامانی، خراسان اهمیتی بیشتر از کرانه های دیگر داشت. از این رو فرمانروای این ولایت سپه سالاری کل نیز داشت و فرمانروایان این سرزمین را بیشتر از میان سرداران بزرگ و بزرگان و بزرگان خاندان قدیم بر می گزیدند. این ولایت با ویژگی های طبیعی و اقتصادی و اجتماعی خود زمینه ساز تحولات بزرگی بود. تقریباً تمام منابعی که از سامانیان یاد میکنند به وفور نعمت و مواهب طبیعی در قلمرو آنان اشاره دارند. ویژگی های جغرافیایی خراسان اثر عمده ای در وضع زندگی خراسانیان داشته است. این سرزمین مشتمل بر ارتفاعات حاصلخیز، بیابان لم یزرع، رودهای کوچک و بزرگ، معادن و منابع زیرزمینی و همچنین قرار گرفتن برسر راه های تجاری شرق و غرب است که این ویژگی ها موجب شد که سامانیان از جایگاه اقتصادی خوبی برخوردار باشند. تنوع اقلیم، شبکه آبیاری، احداث سد و قنات از عوامل رونق کشاورزی در دوره ی سامانی است. در سایه ی امنیت امرای سامانی کار استخراج معادن بیش از پیش صورت گرفت که این استخراج موجب رشد و رواج صنایع و مشاغل مربوط به آن میشد که موجبات بهبودی زندگی مردم شهرنشین را فراهم میکرد. ترکیبی از زندگی شهری و روستایی از ویژگی های خراسان بود البته قشرهای پایین اجتماع از شرایط زندگی مطلوبی برخوردار نبودند. فعالیت های نظیر کشاورزی، دامپروری، صنعت و پیشه وری و تجارت نظام اقتصادی این دوره را تشکیل می داد که فعالیت های تجارت و کشاورزی از شاخص ترین آنها بودند.

با تشکیل حکومت سلجوقی به عنوان اولین حکومت های مستقل در ایران پس از اسلام ، که به قدرت رسیدن ترکان سلجوقی منجر گشت چرا که به قدرت رسیدن آنها موجبات به وجودآمدن تغییرات مهمی درزمینه های مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، مذهبی در ایران شد و از آنجایی که سلجوقیان پس از به قدرت رسیدن برای کسب مشروعیت وحکومت بر مردم با اعمال تعصبات مذهبی سیاستی جدید رادر پیش گرفتند، به همین دلیل به ابعاد مختلف مذهب ومسائل مربوط به آن توجه خاصی مبذول داشتند.و به دلیل آنکه در این دوره سلجوقیان با قدرت های مهمی چون خلفای عباسی و رقبای دیگر خوداز جمله فاطمیان مصر در ارتباط وکشاکش بودند.پس به دنبال آن بودند تا بتوانند باآنها رابطه ای مناسب داشته ویا با اتحاد با آنها بر دشمنان غلبه نمایند؛ویا از در دشمنی ورقابت برخاسته، آنها را از صحنه رقابت حذف نمایند.به همین دلیل سلجوقیان تمرکز وتوجه خود را به سمت جنوب غربی قلمرو خود معطوف داشته تا با اتحاد با خلفای عباسی بر سرمسأله حج به رقابت با فاطمیان مصربپردازندوبرای خود شأن ومنزلتی در جهان اسلام به دست آورندوفاطمیان را از عرصه رقابت حذف نمایند.از سوی دیگر به دلیل وجود اختلافات ورقابت های مذهبی در داخل سرزمین وحکوت سلجوقیان باعث می شد، تا بزرگان، وزرا وحتی سلاطین سلجوقی از مذهب وابعاد مختلف آن برای پیشبرد اهداف خود بهره ببرند. که یکی از این مسائل وقف واوقاف بوده است که در این دوره نسبتا بیشتر مورد توجه قرار گرفت. به طوری که این رقابت ها منجر به شکل گیری نهضت مدرسه سازی وشکل گیری نظامیه ها گردید وازطرف دیگر این رقابت ها ی خارجی وداخلی باعث شد تاسلاطین سلجوقی برای رسیدگی به امور آن؛ دیوانی جداگانه در نظر بگیرند و افرادی شایسته ودارای جایگاه ویژه برای آن بگمارند واز آن جایی که دوره سلجوقی مشهور به عصر اقطاعات است این مسأله تأثیر به سزایی بر رشد ویا کاهش آن داشته است که ما دراین تحقیق بر آن بوده ایم که براساس سوالات مطرح شده به بررسی وضعیت وقف واوقاف در این دوره وتأثیر عوامل مختلف بر روند آن بپردازیم.

چکیده ایران عصر قاجار در معادلات سیاسی کشورهای قدرتمند اروپایی از جمله انگلستان از جایگاه بسیار مهمّی برخوردار بود. در این دوره با ظهور ناپلئون و تشدید رقابت های استعماری قدرت های بزرگ با یکدیگر، کشور ایران به دلایلی نظیر همسایگی با هندوستان اهمیّت بیشتری در این رقابت ها پیدا نمود، زیرا در این میان ایران به منزله ی معبری استراتژیک برای دفاع از هندوستان تلقّی شد. از این رو دشمنان انگلستان هم چون فرانسه و روسیه که در اندیشه ی تصرّف هندوستان بودند، معبر ایران را برای دست یابی به هندوستان، آسان ترین و مناسب ترین راه می پنداشتند. با این اوصاف، ایران برای انگلستان دارای اهمیّت زیادی شد. پس برای کنترل رفتار سیاسی و دیپلماتیک ایران لازم بود تا تاریخ، تمدّن و فرهنگ این کشور مورد شناسایی و ارزیابی قرار گیرد. از این رو انگلستان تعدادی از مأموران سیاسی خود را با عناوینی هم چون پزشک، باستان شناس، بازرگان، سیاح و بسیاری از عناوین دیگر به ایران فرستاد تا برای رسیدن به اهداف خود، ایران را مورد بررسی قرار دهند. این مأموران وظیفه داشتند تا تاریخ، فرهنگ و سایر جنبه های زندگی ایرانیان را مورد بررسی قرار دهند. آن ها نیز با تلاش خود علاوه بر اوضاع اجتماعی، اوضاع سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ایران را مورد بررسی قرار دادند که باعث شد تا آثار مهمّی را از خود به جا گذارند. آن چه در این میان برای آن ها ضرورت داشت، بررسی اوضاع اجتماعی ایران بود که این مأموران توانستند در راستای تحقّق اهداف خود، اوضاع اجتماعی ایران را به دقّت مورد مطالعه و بررسی قرار دهند. این مأموران آن جنبه هایی از زندگی اجتماعی مردم ایران را مورد بررسی قرار دادند که امکان داشت در آینده، مورد استفاده ی آن ها قرار گیرد. در آثاری که از آن ها به جا مانده مواردی از قبیل: زبان، خوراک، پوشاک، اوضاع جغرافیایی و جمعیّتی و بسیاری مسائل دیگر به چشم می خورد. از این رو می توان گفت که آثار به جا مانده از آن ها در رابطه با تاریخ اجتماعی ایران از ارزش زیادی برخوردار هستند، زیرا این گونه آثار حاصل مشاهدات نویسندگان آن ها بوده اند. واژگان کلیدی: ایران، انگلستان، قاجاریه، سفرنامه ها، ایران شناسی

چکیده موضوع این پایان نامه بررسی تجارت خارجی ایران دردوره افشار و روابط تجاری بین ایران و کشورهای دیگر است. سقوط اصفهان، پیامدها و اثرات نا مطلوبی در جامعه ایران بر جای گذاشت که بهای آنرا مردم ایران بخصوص اهالی اصفهان پرداختند. در این بین هر حاکمی با دیدن وضع موجود علم مخالفت برافراشت و ادعای سلطنت کرد. بویژه شخصی به نام نادر که توانست اوضاع ایران را سامان دهد و حکومتی جدید در ایران بوجود آورد، اما جنگ های مداوم او باعث شد اوضاع ایران نا امن شود که بر روابط سیاسی و اقتصادی این دوره تاثیر منفی گذاشت. در این دوره امنیت راه ها و مرزها از بین رفت و ضربه های جبران ناپذیری بر بازرگانان داخلی و خارجی وارد شد. دوران حکومت نادر، به رغم ایستادگی و مقاومت مردم ایران در برابر افغانها، دورهای از ایستایی و سکون جامعه بود که فعالیتهای اقتصادی را در این زمان با محدودیت مواجه می ساخت. اگر چه این دوران با جنگهای پی درپی همراه بود اما امکاناتی کم برای رونق تجارت و بازرگانی و احیای آن در ایران پدید آمد که با موفقیت چندانی همراه نبود و امید مردم و کمپانیهای تجاری خارجی را نسبت به صلح پایدار و احیای اقتصاد بارور نساخت. زیرا نادر اهداف بزرگ نظامی را در نظر داشت و تا زمان دست یافتن به آرزویش نه تنها به امر بازرگانی خارجی بلکه به معیشت و اقتصاد مردم هم فکر نمی کرد. در زمان ظهور نادر خلیج فارس دورانی از آشفتگی سیاسی و اقتصادی را تجربه می کرد. دورانی که حضور روز افزون کمپانی هند شرقی هلند و انگلیس بر بنادر و جزایر خلیج فارس سایه افکنده بود. این امر باعث ایجاد نا امنی در سواحل ایران و برتری تجاری بصره نسبت به بنادر ایرانی شده بود. بیشتر روابط اقتصادی و تجاری در این دوره به کمپانی های هند شرقی محدود می شد و در بعضی مواقع که اوضاع بهتر بود ارتباط با کشورهای روسیه و عثمانی و چین هم بصورت محدود وجود داشت. زمان حکومت نادر، بیشتر به جنگ گذشت که غنائمی هم به دست آورد که به جای استفاده از آن برای بهبود اوضاع اقتصادی ایران در کلات ذخیره شد و علاوه بر آن مالیات جدید بر مردم تحمیل کرد که موجب نارضایتی در بین آنها شد و شورشهایی را در پی داشت و سر انجام هنگامی که برای خواباندن یکی از این شورشها عازم خبوشان بود در فتح آباد قوچان کشته شد، گر چه او توانست ایران را از بدترین مرحله نجات دهد و به عزت برساند اما بجای تامین یک رفاه پایدار برای مردم خسارات جانی و مالی زیادی برای مردم به جای گذاشت و این باعث شد که مرگ نادر هم تاسف و اندوه کسی را در پی نداشت.

خوزستان به دلیل موقعیت جغرافیایی و تاریخی خود از گذشته در تاریخ ایران دارای اهمیت بوده ورویدادهای تاریخی مهمی در آن اتفاق افتاده است.این منطقه در قرن چهارم در دوران آل بویه مورد توجه قرار گرفت. موقعیت جغرافیایی و ارتباطی خوزستان میان بغدادمرکز خلافت عباسی ومناطق مرکزی و جنوبی ایران سبب شدتا این ایالت به عنوان یکی از نواحی مهم در ایران وبه لحاظ موقعیت آن که حلقه واسط بین مناطق حکمرانی آنها قرار دارد موردتوجه ویژه قرار گیردو تسلط برآن مورد توجه سلسله های مختلف از جمله آل بویه باشد.این منطقه در دوران اول حکومت خاندان آل بویه(از اوایل تا زمان عضدالدوله )از امنیت زیادی برخوردار بود و به خاطر توجه آنان به عمران و آبادانی ، رونق یافته است..در دوران دوم بویهی (جانشینان عضدالدوله)به خاطر جنگهای آنان بر سر تسلط بر این منطقه،دچار بحران و آشوب شد و علاوه بر این جنگها،حوادث طبیعی موجب خسارتها و مصیبت های جبران ناپذیری بر مردم این ناحیه شد.در این رساله اوضاع سیاسی و اجتماعی خوزستان در دور? آل بویه مورد تحلیل و بررسی قرار می گیرد .

رساله حاضر که در رشته تاریخ ایران دوره اسلامی تهیه شده از نظر محدوده تاریخی، از سقوط ساسانیان تا روی کار آمدن عباسیان ( 132 هـ ق ) را دربر می گیرد و به بررسی اوضاع سیاسی، اجتماعی خوزستان دراین محدوده زمانی می پردازد. خوزستان به دلیل موقعیت جغرافیایی یکی از مهمترین مناطق قلمرو دولت ساسانی بود. این منطقه از یک طرف با استان فارس سرزمین اصلی و زادگاه ساسانیان و از طرف دیگر با سرزمین بین النهرین (عراق) که مرکز حکومت آنها (تیسفون) هم مرز بود. علاوه براین مزیت سیاسی، این سرزمین از لحاظ اقتصادی به دلیل داشتن رودهای پر برکت و نزدیک بودن به خلیج فارس، دارای زندگی اجتماعی پرخیری بوده است. پس طبیعی می باشد که فرمانروایی چنین منطقه ای برای دولت ساسانی چه اندازه اهمیت داشته است. در اواخر حکومت ساسانی و با ضعف این دولت، اعراب جزیره العرب به دلیل مسائل اقتصادی به مرزهای غربی ایران روی آوردند و با از بین رفتن دولت دست نشانده حیره توسط خسرو پرویز، دیگر حائلی میان این اعراب و مرزهای ایران وجود نداشت. با ظهور اسلام و شروع فتوحات اسلامی، از زمان ابوبکر، زمینه حمله به مرزهای غربی ایران آغاز شد و در زمان عمر خلیفه دوم ادامه پیدا کرد و در اینجا بود که خوزستان به عنوان منطقه ای که مهمترین جنگ های دوران اسلامی در آنجا وجود آمد و بعد از فتح از سرزمین های تسهیل کننده نفوذ به ایران بوده است، از اهمیت خاصی برخوردار می شود. با روی کارآمدن امویان، خوزستان نقش تازه ای به خود می گیرد و به پایگاه مهم فعالیت گروه ناراضی از اینِ حکومت و همچنین فعالیت خوارج تبدیل می شود که در متن رساله به بررسی این موارد پرداخته خواهد شد.

اقدام مهم شاه اسماعیل یکم در رسمیت¬بخشی مذهب تشیع و برقراری پیوند بین مذهب و سیاست در حکومت صفویه، تحول مهمی بود درایران صورت گرفت و در ایجاد وحدت سیاسی و شکل گیری هویت ملی و ارضی نقش عمده¬ای ایفا کرد. اگرچه در آغاز، قدرت شمشیر شاه اسماعیل در تصرف شهرها و ترویج مذهب جدید بی تأثیر نبود، اما صفویان دریافتند که برای تثبیت این مذهب در تاروپود جامعه و نهادینه¬سازی آن نیاز به اقدامات گسترده¬ی فرهنگی و تشکیلاتی است. دوره پنجاه ساله سلطنت شاه تهماسب یکم (984-930 ه‍.ق.)، فرزند و جانشین شاه اسماعیل یکم، فرصت مناسبی را فراهم آورد تا وی با حضور عالمان مهاجر که از مناطق عربی جبل¬عامل لبنان و بحرین به ایران آمده بودند، تلاش گسترده¬ای را جهت شیعی¬سازی جامعه و تثبیت موقعیت این مذهب به¬کار بندند.او با به¬کارگیری عالمان در مناصب رسمی دولت نظیر صدر، قضاوت، تولیت اوقاف و بقاع متبرکه توسط ایشان، ترویج شعائر شیعی در پیکره¬ی جامعه، تأسیس مدارس علمیه به عنوان نهاد رسمی آموزش و بنای مساجد به عنوان پایگاهی دینی، که متکفل ترویج مبانی اعتقادی و فقهی شیعه در جامعه بودند، به خدمت گرفتن عنصر شعر (مدیحه¬سرایی) در خدمت فضایل و مناقب ائمه شیعی و رواج مراسم سوگواری مذهبی و بازسازی زیارتگاه¬ها و امامزاده¬های شیعی و زمینه¬سازی برای تدوین متون فقهی، حدیثی و کلامی شیعی توسط عالمان شیعه، توانست که در نهادینه¬سازی و گسترش شیعه در جامعه ایران همت کند. در این پژوهش؛ اقدامات گوناگون شاه تهماسب یکم در ترویج تشیع و نهادینه¬سازی آن در جامعه بررسی و تحلیل می¬شود. واژگان کلیدی: صفویه، ایران، شاه تهماسب یکم، مذهب تشیع، عالمان دین، اقدامات فرهنگی

چکیده مناسبات دولت صفویه با همسایه غربی خود، دولت عثمانی، از همان زمان شاه اسماعیل اول (930- 907ه‍.ق.) توأم با کشمکش و ستیزه و درگیری¬های نظامی بود. نقطه عطف این ستیزه¬ها جنگ چالدران (در سال 920ه‍.ق.) بود که درگیری-های درازمدت بعدی را در پی داشت. با مرگ شاه عباس اول در 1038ه‍.ق. که در حیات خود توانسته بود چند بار عثمانیان را شکست دهد، و در آغاز سلطنت شاه صفی (1052- 1038ه‍.ق.)، بار دیگر عثمانیان در حمایت از یک شاهزاده شورشی و فراری گرجی، به ایران لشکر کشیدند. با این اقدام، پادشاه صفوی درگیر یک جنگ ده ساله (1049- 1039ه‍.ق.) شد که سرانجام به شکست او و جدایی بغداد و بین¬النهرین از حاکمیت صفویه انجامید. این دوره از جنگ¬ها با انعقاد معاهده صلح زهاب (1049ه‍.ق.) به انتها رسید و به حدود یک سده و نیم ستیزه بین دو همسایه پایان داد. در این پژوهش؛ مناسبات نظامی دو دولت صفویه و عثمانی در عصر شاه صفی به هدف تبیین چگونگی رابطه¬ی طرفین در این دوره، تحلیل زمینه¬ها و علل این مناسبات و پیامدهای آن در حیات سیاسی و نظامی دو همسایه، بررسی جایگاه بین¬النهرین و عراق در روابط بین دو دولت، و پیامدهای معاهده زهاب در اوضاع داخلی و خارجی دولت صفویه، بررسی می¬شود. این پژوهش از نوع پژوهش¬های تاریخی است که با توجه به ماهیت موضوع، پژوهشی توصیفی – تحلیلی است و در چهار فصل سامان یافته است. در فصل نخست؛ کلیات پژوهش مطرح شده است. در فصل دوم؛ تحولات سیاسی صفویه از آغاز تا شاه صفی (1038- 907 ه‍.ق.) و در فصل سوم؛ زندگانی شاه صفی و تحولات عصر وی (1052- 1038ه‍.ق.) مورد بررسی قرار گرفته است. فصل چهارم نیز به مناسبات نظامی شاه صفی با عثمانی پرداخته که زمینه¬ها، عوامل، روند، پیامدها و نتایج آن تبیین و تحلیل شده است. یافته¬های این پژوهش نشان می¬دهد که هدف دیرینه¬ی عثمانیان در تصرف ایران و براندازی دولت شیعی صفوی در جوار مرزهای خود، عامل اصلی تهاجمات دولت عثمانی به این کشور بوده است؛ اما از تنش¬های داخلی و کانون¬های بحران نظیر گرجستان به عنوان ابزاری در رسیدن به هدف خود بهره می¬گرفتند. همچنین موقعیت مهم اقتصادی و مواصلاتی بین¬النهرین و وجود اماکن مقدس شیعی در عراق، این ناحیه را برای صفویه مهم کرده بود و تلاش صفویه برای اعمال حاکمیت خویش بر این ناحیه، آن¬ها را به رویارویی با عثمانی، که آنان نیز عراق را کانون ارتباط خود با خلیج فارس می¬دانستند، قرار می¬داد. این هر دو مورد در عصر شاه صفی نیز صادق بود و موجب درگیری¬های طرفین گردید. علاوه بر این، معاهده زهاب که در این دوره واقع شد، موجب یک دوره¬ای از صلح و آرامش و امنیت مرزی بین دو دولت ایران و عثمانی شد و به تنش¬ها و ستیزه¬های درازمدت پایان داد، اما پیامدهای ناگواری را نیز برای دولت صفوی در پی داشت.

در قرون گذشته خصوصاً 17 و 18م. اروپائیان علاقمند به دوره¬ی باستان، باستان شناسی به شکل اولیه خود که به دست آوردن اشیاء باستانی بود، را آغاز کرده و مفاهیم جدید باستان شناسی را پایه گذاری کردند. تداوم این فعالیت¬ها و سفر برخی جهانگردان اروپایی در شرق و انتشار کتاب ها و سفرنامه های آنها، باعث توجه علاقمندان به سوی ناشناخته های شرق گردید. یکی از مناطقی که غربیان به آن توجه نشان دادند، مناطق باستانی ایران از جمله محوطه تاریخی شوش بود. فعالیت های باستان شناسی اروپاییان به ویژه فرانسویان در ایران و شوش یکی از تحولات بزرگی بود که برای شناسایی تاریخ و تمدن دوره باستان این منطقه در مقایسه با تمدن غرب رخ داد. علم باستان شناسی توانسته است کمک چشم¬گیری به روشن شدن زوایای بسیاری از تمدن¬های باستانی بکند. این پژوهش بر اساس اسناد و مدارک موجود، به بررسی تحلیلی فعالیت های هیأت های باستان شناسی در شوش از سال 1850م. تا 1979م./1268ه.ق. تا 1397ه.ق پرداخته است. اساس این تحقیق بر این پرسش است که فعالیت های صد و سی ساله ی هیأت های کاوش در مطالعات باستان شناسی شوش چگونه بوده است؟ یافته های این پژوهش آن است که باستان شناسی به عنوان یک علم جدید، نقش به سزایی در شناختن تمدن های گذشته ایران به خصوص منطقه شوش داشته است. این پژوهش طی پنج فصل به بررسی موقعیت جغرافیایی،تحولات سیاسی و تاریخچه شکل گیری تمدن ها و سلسله ها در خوزستان و شوش پرداخته است. ضمناً فعالیت های باستان¬شناسان، نحوه اداره این هیات ها و آثار کشف شده توسط کاوشگران و نتایج بدست آمده در سه مرحله به صورت غیر علمی که هدف بدست آوردن اشیاء تاریخی و مرحله علمی هدف لایه نگاری و گاه نگاری محوطه شوش و در ادامه کاوش¬های باستان¬شناس ایرانی با هدف مشخص نمودن دیواره ودروازه¬ی غربی کاخ آپادانا به تفصیل پرداخته شده است. واژه های کلیدی: هیأت های فرانسوی، کاوش های شوش، باستان شناسی، -خوزستان، قاجاریه

تحولات سیاسی و اجتماعی خوزستان در دوره صفاریان تا آمدن آل بویه موضوع این رساله است. خوزستان در سال نوزدهم هجری قمری توسط سپاهیان مسلمان فتح گردید و با سقوط ساسانیان این ایالت به مانند تمام ایران تحت تسلط مسلمانان قرار گرفت. در زمان امویان، خوزستان از سوی والی عراق اداره می شد.دولت عباسی نیز در چگونگی اداره خوزستان تغییری نداد و همچنان والیانی از سوی عراق به این دیار فرستاده می-شد و تا نیمه قرن سوم هجری قمری مستقیماً زیر نظر خلافت عباسی بود و نمایندگان خلافت این منطقه را اداره می مردند.زنگیان که قیام خود را از سال 255 ه ق آغاز کرده بودند در سال 257 بصره و خوزستان را نیز متصرف شدند. بخشی از اقدامات صاحب¬الزنج و یارانش در خوزستان به وقوع پیوست. ضمن اینکه به علت موقعیت سوق¬الجیشی این ایالت پس از تشکیل حکومت¬های ایرانی این مکان همواره مورد توجه حاکمان ایرانی قرار داشت. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی تلاش می¬کند تحولات مهم این ایالت را مورد بررسی قرار دهد و از بستر این وقایع ابعادی از حیات اجتماعی مردم خوزستان در قرن سوم و چهارم را دریابد. همچنین برخی از حوادث اثرگذار بر تاریخ ایران و جهان اسلام را که در این منطقه روی داد را مورد ارزیابی و تحلیل قرار دهد.

کودتای سوم اسفند 1299ش. نقطه آغاز حضور رضاخان در عرصه ی سیاسی کشور بود . حضوری که با فرماندهی قزاق ها و وزارت جنگ آغاز و به تاج گذاری او به مقام سلطنت در 1304 ش. منتهی شد که تا 1320 ش. ادامه یافت. رضاشاه در این دوران بیست ساله تلاش کرد با شکل دادن دولتی مرکزی و مقتدر و الگوبرداری از تحوّلات کشور های اروپایی ساختار سیاسی ، اجتماعی ، قضایی و آموزشی را اصلاح کند تا چشم اندازها و فرصت های داخلی وبین المللی تازه ای برای ایران فراهم شود. اقدامات اصلاحی او در عرصه های مختلف آثار و نتایج و واکنش های متفاوتی را در بر داشت. یکی از راه های بررسی این پیامدها و واکنش ها ، مطالعه ی نشریات و روزنامه های منتشرشده در این دوره است . پژوهش حاضر در صدد بررسی بازتاب حیات اجتماعی ایران در هفته نامه آشفته است که در حقیقت از پیشگامان نشریات طنز و فکاهی در شهر مشهد می باشد. این نشریه در دوران خفقان پهلوی اول در بین سال های 1308 تا 1309ش. منتشر می شده است. مطالب این نشریه با قلم سید عمادالدین عصار ملقب به ع. راصع ، سردبیر و مدیر مسئول آن تهیه می شده است. بیشتر مطالب منتشر شده در آشفته ، با زبان طنز و اغلب با رویکردی انتقادی اوضاع نابسامان آن روز ایران را مورد نقد قرار می دهد و از این جهت بازخوانی آنها برای شناخت اوضاع اجتماعی ایران در این دوران از اهمیت بالایی برخوردار است .

چکیده ایل سنجابی از ایلات مهم غرب کشور است که در سال 1293 ه ق از ایل بزرگ زنگنه مجزا و تشکیل واحد ایلی جدیدی بنام ایل سنجابی را داده که محدوده زیستگاه ییلاقی این ایل در غرب محدود است به شهرستان کرمانشاه و از شمال به شهرستان روانسر و بخش میان دربند،از جنوب و شرق به ایل کلهر، و از غرب به شهرستانهای جوانرود و دالاهو .و مناطق قشلاقی آن ، مراتع وسیعی است که در دو طرف مرز ایران و عراق گسترده شده است ،به طوری که از شمال به دشت ذهاب ،از جنوب به مندلی ،از غرب به شهر خانقین و نهر دیاله و از شرق به مراتع ایل کلهر متصل است . سنجابیها طی سالهای 1293تا1345 هجری قمری در تحولات مهم غرب کشور نظیر حوادث و جریانات قبل و بعد از انقلاب مشروطیت در منطقه غرب و جنگ جهانی اول نقش مهمی را بازی کردند .سنجابیها بعد از ظهور به عنوان واحد ایلی در غرب کشوردر بیشتر مواقع با حکام و والیان غرب کشور روابط نزدیکی داشتند هرچند این روابط گاهی دارای فراز و فرودهایی بوده است اما سنجابیها همیشه در کنار حکام کرمانشاه در تامین امنیت راه تجارتی – زیارتی کرمانشاه قصرشیرین و پاسداری از سرحدات غربی کشور و سرکوب اشرار دوطرف مرز نقش مهمی ایفا می کردند. بعد از پیروزی انقلاب مشروطیت ودر جریان فتنه سالار ا لدوله در غرب که همه ایلات و عشایر به او پیوسته بودند ، سنجابی ها به رغم همراهی اولیه با سالار الدوله و شرکت فعال در جنگهای نوبران و باغشاه و شورجه بعد از عزم قاطع دولت مشروطه جهت سرکوبی سالار الدوله با هوشیاری و شم سیاسی بالا در حساسترین لحظه دست از حمایت او کشیدند و به فرمانفرما پیوستند و باعث شکست سالارالدوله گردیدند.هنوز اندک مدتی از غائله سالارالدوله نگذشته بود که در سال1914 م جنگ جهانی اول به وقوع پیوست و به رغم اعلام بی طرفی دولت ایران، کشور عرصه کشاکش وتاخت تاز دول متحارب روس و انگلیس از یکطرف و آلمان و عثمانی از طرف دیگر گردید . دولت عثمانی به دنبال مطامع خود در ربیع الاول سال 1333 با برنامه قبلی و به منظور تصرف نقاط غربی ایران که همواره ادعای مالکیت آنرا داشت و سنجابیها را مانع دستیابی به این خواسته خود می دانست به ایل سنجابی حمله نمود به رغم دفاع سرسختانه اولیه سنجابی ها قوای عثمانی تا کرند پیشروی نمودند. سنجابی ها با کمک ایل گوران سرانجام دراواسط شعبان 1333ه ق توانستند قوای عثمانی را در کرند شکست دهند و با میانجیگری آلمانها و طبق پیمان خسرو آباد آنها را وادار به عقب نشینی به پشت مرزهای بین المللی نمودند. بعد از عقب نشینی عثمانیها،روسها که به دنبال مهاجران و به قصد استخلاص قوای انگلیس در کوت ا لعماره با بیست هزار سرباز وارد کرمانشاه گردیده بودند ، به رغم عقب نشینی و فرار مهاجران،ایل سنجابی دو ماه و نیم قوای مجهز روس را در ماهیدشت زمینگیر کردند و عثمانیها در همین مدت توانستند کلیه قوای انگلیس در کوت العماره را به اسارت در آورند.با ظهور انقلاب 1917 در روسیه و شکست قوای عثمانی از انگلیس وتصرف بغداد،انگلستان فعال مایشاء در منطقه غرب و ایران گردید.انگلیسیها جهت اجرای نقشه های خود در ایران بسیاری از سران ایلات و عشایرغرب را به رغم مخالفت سنجابیها با خود همراه نمودند سرانجام انگلیسیها درتاریخ بیستم رجب 1336 ه ق با حمله به سنجابی ها در دشت حر آنها را شکست دادند.که نتیجه این جنگ منجر به اسارت سردار ناصرو اعزام او به بغداد و پناهنده شدن سایر روسای ایل سنجابی به دولت عثمانی گردید.سران سنجابی بعد از بازگشت از عثمانی وارد تهران شدند و تا سال1301 به علت نفوذ انگلیسیها حق خروج ازتهران را نداشتند، تا اینکه رضا خان سردار مقتدر را مامور دستگیری سردار رشید می نماید که به علت تغییر رویه سران سنجابی همه آنان دستگیر،زندانی و تبعید می گردند و بدین ترتیب دوران حضور موثر سنجابی ها در عرصه ها و رزم های ایلی به پایان رسید. واژه های کلیدی ایل سنجابی ، صمصام الممالک، ، سردار مقتدر ، روسیه ، آلمان ، عثمانی ، انگلیس

با سقوط حکومت شیعه مذهب آل بویه، نفوذ و آزادی شیعیان امامیه در ایران، برای مدت مدیدی از دست رفت. سلجوقیان به عنوان حامیان سنی خلافت عباسی با تشیع درگیر بودند؛ که این امر شیعیان را به تقیّه واداشت. قدرت روز افزون سلاجقه، اقتدار سیاسی را در قلمرو اسلامی قبضه نمود. در اواخر سده ی ششم هجری، الناصر لدین الله برای تجدید اقتدار خلافت عباسی، درگیر منازعات سیاسی با نهاد سلطنت گردید که با سقوط سلاطین سلجوقی توسط خوارزمشاهیان، این آشفتگی سیاسی به قوّت خویش باقی ماند. با حمله ی مغول و به تبع تأسیس حکومت ایلخانی که با تساهل و تسامح مذهبی ایشان همراه بود، زمینه ی ترویج و گسترش دو چندان تشیع امامیه در این دوره، فراهم گردید. از آن جایی که هر رویدادی در بستر برخی عوامل شکل می گیرد، لذا این پژوهش درصدد است با بهره گیری از روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی عوامل موثر در گسترش تشیع امامیه در این دوره بپردازد. دستاوردی که از این تحقیق حاصل می گردد این است که خلیفه ی عباسی برای پشتوانه ی حکومتی خویش، با حمایت از جنبش اجتماعی فتوّت که دارای وجوه مشترک با تشیع بود؛ زمینه برای حضور شیعیان امامیه در کادر حکومتی خلافت عباسی را فراهم ساخت. این فضای تقریباً مساعد، مبنایی برای گسترش تشیع از جانب عالمان شیعی به عنوان مروّجان این مذهب گردید. عالمان شیعه که در عصرآل بویه به تدوین کتب عقیدتی خویش پرداخته بودند، در دورانی که آشفتگی سیاسی جامعه را تحت تأثیر خویش قرار داده بود؛ به انتشار میراث فرهنگی خویش روی آوردند. در نتیجه با استقرار مغولان و تأسیس حکومت ایلخانی، این عالمان شیعه با صدور فتاوای سیاسی موثر و منطبق با جامعه و همراهی با هیأت حاکمه، از جایگاه ارزشمندی در نزد ایشان، برخوردارگردیدند؛ که در این میان نقش خواجه نصیرالدین طوسی در نوع خود بی نظیر بود. وی به دلیل رویکرد متساهل خویش با اهل سنت به ویژه در کادر حکومتی و نفوذ در شخص سلطان، در جهت گسترش تشیع گام برداشت.

خانواده یک نهاد اجتماعی است که بر اثر سیر تکاملی انسان به وجود آمده و دستخوش تحولات گوناگونی شده است. خانواده در آغاز جنبه ی مادرسالاری داشته و بر قدرت و نفوذ زنان متکی بوده، ولی به تدریج با ورود قبایل به مرحله ی کشاورزی و اسکان یافتگی، زن قدرت فرماندهی خود را از دست داد و مردسالار و فرمانروا شده است. در جامعه ی ایران عصر قاجار، در خانواده نظام پدرسالاری حاکم بود. پدر را رئیس خانواده می دانستند؛ پسر حتی پس از آن که بالیده و سالخورده می شد، در حضور پدر رعایت احترام لازم را می کرد و دیگر اعضای خانواده دربرابر وی فرمان بردار بودند. این پژوهش در هشت فصل تنظیم شده و با روش توصیفی ـ تحلیلی درصدد است تا نهاد خانواده در عصر قاجار را مورد بررسی قرار دهد. ضمن نگرشی تاریخی بر نظام خانواده و نظریه های رایج آن، نهاد خانواده، مراسم و مناسک ازدواج، خانواده و فرزندان، خانواده ی سلطنتی و حرمسرای شاهی، و بازنمایی نقش زن در خانواده و جامعه و بازنمایی آداب؛ خوی و منش خانواده در عصر قاجاریه بررسی و تحلیل شده است. در این پژوهش نشان می دهد که در خانواده ی ایران عصر قاجار، زنان کاملاً تابع شوهران خود بوده اند و بی اجازه ی آنان حق انجام هیچ کاری را نداشتند و بدون رضایت مردان نمی توانستند قدمی بردارند. خانواده گرایش به مستورسازی زن داشت، ولی این مستورسازی زن به معنی حذف او از جامعه نبود بلکه بیشتر ناشی از شکل لباس او می شد. بنابراین می توان به اهمیت نقش زن در کلیه ی فعالیت های اقتصادی جامعه ی ایران عصر قاجار پی برد، درضمن باید توجه داشت که پایگاه اجتماعی زن عصر قاجار با میزان فعالیت اقتصادی او رابطه ی معکوس دارد. به عبارت دیگر زنان قشر پایین جامعه، سهم مهم تر و اساسی تر در تولیدات اقتصادی کشور ایفا کردند تا زنان طبقه ی متوسط و بالا و اشراف. پدر احساس وظیفه و عاطفه ی شدیدی به فرزندان خود داشت و در برابر فرزندان یک خانواده هم برای پدر و مادر خود احترام زیادی قائل بودند. هیچ یک از فرزندان هرگز به انجام کاری جز با اجازه ی پدر و مادر دست نمی زدند. به خصوص درباره ی ازدواج حتماً با نظر مادر خود اقدام به انتخاب همسر می کردند.

دولت صفوی در سده ی دهم هجری با کمک ایلات ترک قزلباش به قدرت رسید و به همین حیث این ایلات از همان آغاز در مصدر امر قرار گرفتند از جمله این ایلات، ایل افشار بود و بالطبع این ایل نیز در تحولات این حکومت نقش آفرین بوده است، این پژوهش در تلاش برآمد تا به بررسی نقش افشارها در تحولات سیاسی ونظامی حکومت صفوی بپردازد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

رساله حاضر با هدف بررسی جایگاه شاملوها یکی از طوایف مهم قزلباش و چگونگی نوسان (شدت و ضعف) قدرت آنان در تحولات سیاسی و نظامی دولت صفویه از آغاز تأسیس سلسه تاپایان حکومت شاه عباس اول (1038-906 ه.ق) سامان یافته و بنیاد اصلی آن بر پرسش های زیر قرار دارد: 1) شاملوها چه نقشی در تأسیس و تداوم دولت صفویه داشته اند. 2) روند قدرت و نفوذ شاملوها در دوره حاکمیت پادشاهان صفوی از شاه اسماعیل اول تا پایان شاه عباس اول در عرصه تحولات سیاسی و نظامی چگونه بوده است . براساس آگاهی های تاریخی، شاملوها از بزرگترین و پرجمعیت ترین طوایف قزلباش بودند که در تأسیس دولت صفویه نقش عمده ای داشته و در روند حیات دولت صفوی نیز با تصدی مناصب و مقامات اداری ، اداره ایالات ، امور نظامی و لشکرکشی ها، عهده داری امر للگی شاهزادگان صفوی و غیره به ایفای نقش پرداختند. با این حال ، در برهه هایی قدرت این طایفه دچار ضعف شد که رقابت های ایلی و سیاست های پادشاهان صفویه بر این نوسان قدرت تأثیر داشته است. رهیافت این رساله بر پایه سوالات مطرح شده این است که شاملوها نقش مهم و برجسته ای در تأسیس و تداوم دولت صفوی داشتند و هر چند در برخی برهه ها قدرت آنان با ضعف همراه بوده لیکن در مجموع توانستند جایگاه خویش را در دولت حفظ کرده و حتی در روی کار آمدن شاه عباس اول موثر بودند. روش پژوهش در این رساله روش تاریخی است که اطلاعات لازم با تکیه بر منابع اصلی به شیوه فیش نگاری فراهم شده و سپس به ترتیب توالی زمانی و با استدلال و استنتاج عقلی، موضوع تجزیه و تحلیل و بررسی شده است.