نام پژوهشگر: اللهیار فلاح
زهره اکباتانی امیری حسن مکاریان
یکی از اساسی ترین راه های افزایش تولید برنج، تغذیه مناسب گیاه و کاربرد تکنیک های جدید می باشد. سیلیس عنصری مفید برای برنج می باشد که موجب افزایش کیفیت محصول و عملکرد آن می شود. از طرفی پتاسیم پس از نیتروژن، بیشترین نقش را در افزایش کمی و کیفی برنج ایفا می نماید. علف های هرز نیز از جمله عوامل خسارت زا برای برنج می-باشند که برکیفیت و عملکرد آن موثرند. لذا به منظور بررسی تأثیر مقادیر مختلف محلول پاشی سیلیکات پتاسیم بر گیاه برنج (رقم شیرودی) در رقابت با علف های هرز، آزمایشی در معاونت موسسه تحقیقات برنج کشور در سال 1389 انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل با طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در 3 تکرار اجرا شد. تیمارها شامل محلول پاشی سیلیکات پتاسیم در 5 سطح با غلظت های مختلف در زمان های مختلف (صفر، 5/2 گرم در لیتر در پنجه زنی و ظهور خوشه و 5 گرم در لیتر در پنجه زنی و ظهور خوشه) به عنوان فاکتور اول و علف هرز در دو سطح (وجین و عدم وجین) به عنوان فاکتور دوم بودند. نمونه برداری ها از 10 روز پس از انجام محلول پاشی در مرحله ظهور خوشه آغازشد و به صورت هفتگی ادامه یافت. نتایج نشان داد که محلول پاشی با غلظت 5 گرم در لیتر سیلیکات پتاسیم در زمان ظهور خوشه، بیشترین تأثیر را در وزن خشک ساقه، طول خوشه، تعداد کل دانه، قطر میان گره پایین، ارتفاع گیاه و میزان سیلیس برگ در مرحله ظهور خوشه داشت. بالاترین شاخص سطح برگ و وزن هزار دانه از غلظت 5/2 گرم در لیتر در زمان ظهور خوشه و وجین علف هرز به دست آمد. همچنین محلول پاشی سیلیکات پتاسیم و دو برابر شدن غلظت آن به طور قابل توجهی تعداد خوشه در متر مربع و تعداد دانه در خوشه را افزایش داد. بیشترین عملکرد با میانگین 89/952 گرم در مترمربع در شرایط محلول پاشی با غلظت 5 گرم در لیتر در زمان ظهور خوشه و عدم وجین علف هرز ثبت شد. محلول پاشی با غلظت 5/2 گرم در لیتر در زمان پنجه زنی میزان پتاسیم ساقه را تا 81/5 درصد رساند. در شرایطی که گیاه در رقابت با علف هرز نبود بیشترین میزان سیلیس ساقه در اثر محلول پاشی با غلظت 5 گرم در لیتر در زمان ظهور خوشه به دست آمد. از طرفی وزن خشک علف های هرزی که در زمان پنجه زنی گیاه برنج محلول پاشی شده بودند، بیشتر از وزن خشک علف های هرز در تیمار محلول پاشی در ظهور خوشه بود. کلروفیل برگ و صفات کیفی اندازه گیری شده شامل درصد آمیلوز، قوام ژل و دمای ژلاتینی شدن تحت تأثیر سطوح مختلف محلول پاشی با سیلیکات پتاسیم و وجین علف هرز قرار نگرفت. در مجموع از لحاظ صفاتی که مورد بررسی قرار گرفت محلول پاشی با سیلیکات پتاسیم با غلظت 5 گرم در لیتر در زمان ظهور خوشه و وجین علف هرز نتایج بهتری را نشان داد.
سکینه رودی حیدر علی مالمیر
برنج غذای اصلی مردمان جهان و کشور ماست و بررسی های متعددی در جهت افزایش کیفیت و کمیت آن سالانه انجام می شود. تغییرات پارامترهای رشد و تجمیع یکسری ترکیبات در گیاه برنج رابطه زیادی با تغییرات غلظت عناصر از جمله سیلیسیم در محیط رشد دارد. در این تحقیق اثرافزایش سیلیس طی سه مرحله برداشت در طول دوره رشد روی بعضی پا رامترهای مورفولوژیکی مانند سطح برگ، تعدادپنجه، قطر ساقه، ارتفاع گیاه، وزن خشک ساقه، برگ، وزن خشک کل، طول برگ و پارامترهای فیزیولوژیکی از قبیل مقدار کلروفیل a وb، پرولین، لیپید، پروتئین، رسانایی و عناصری مانند آهن، منگنز، روی و سیلیس را در ساقه و برگ و دانه و اجزاء عملکرد بررسی شد. آزمایش در غالب طرح تصادفی کرت های خرد شده در واحد زمان در محیط کشت گلدانی در چهار سطح کودی گرانوله با غلظت های (0،1.5، 3، 4.5 گرم در 10 کیلوگرم خاک) و محلول پاشی اسپری با غلظت 0، 2، 4، 6 سانتیمتر مکعب روی برگ ها انجام شد. آنالیز صفات نشان داده است که با مقایسه کاربرد سیلیس به صورت گرانول و اسپری، هر دو در جهت افزایش ویژگی های مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی موثرهستند که در این مورد کاربرد به روش اسپری موثرتر است. هر دو فرم سیلیس به کار برده شده سبب افزایش سطح برگ، طول برگ، تعدادپنجه، قطر ساقه، ارتفاع گیاه، وزن خشک ساقه، برگ و وزن خشک کل شده است که تغییرات ایجاد شده از نظر آماری معنی دار است، همچنین سیلیس در سطح سلولی سبب افزایش ضخامت لایه کوتیکول، افزایش قطر سلول های (پارانشیم برگ، آوند چوبی و آبکش) مقدار کل کلروفیل و به خصوص کلروفیل نوع a شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد از نظر آماری سیلیس مقدار پرولین، آهن، منگنز، روی را در برگ ها، ساقه و دانه کاهش داده است. از طرفی مقدار پروتئین، لیپید و سیلیس را در گیاه برنج رقم شیرودی افزایش داده است، به نظر می رسد تغییرات صفات مورفولوژیکی در گیاه برنج رقم شیرودی رابطه زیادی با تغییرات پارامترهای فیزیولوژیکی دارد. به طوریکه این تغییرات با افزایش صفاتی مانند تعداد خوشه، طول خوشه، تعداد دانه پر، کاهش تعداد دانه پوک، افزایش وزن هزار دانه همراه است.