مساله: تبعات ناشی از انقلاب صنعتی، شهرنشینی، گسترش راهها و شبکه های حمل و نقل، ارتباطات بین المللی، استفاده از فناوریهای نو و به تبع آن افزایش اوقات فراغت، ارتقا امنیت و عواملی از این دست همه و همه باعث رشد روز افزون توریسم و قرار گرفتن آن در مرکز توجه خانواده بشری شده است. از آنجاییکه شناخت وضع موجود بازار توریسم یا در واقع شناخت ترکیب و ویژگیهای توریستهای ورودی، اولین گام در راستای برنامه ریزی می باشد، پایان نامه حاضر به موضوع بخش بندی بازار گردشگران بین المللی ورودی کلان شهر تبریز پرداخته است. در واقع این پژوهش تلاشی است برای شناخت بهترین شیوه بخش بندی بازار توریسم بین المللی شهر بر اساس جایگاه آن در چرخه حیات مقصد گردشگری. روش: در این راستا پس از طرح تحقیق، مبانی نظری و معرفی محدوده مورد مطالعه، ابتدا وضع موجود توریسم بین المللی در شهر تبریز در قالب نظریه چرخه حیات حوزه گردشگری مورد ارزیابی قرار گرفته است. بدین منظور عوامل متغییر مراحل مختلف چرخه حیات در قالب دوازده شاخص کلی استخراج و با توجه به اطلاعات حاصل از آمارهای ماخوذه از سازمانهای زیربط و داده های حاصل از پرسش گری و مصاحبه وضعیت فعلی شهر تبریز در مورد هر یک از شاخصها با مراحل مختلف چرخه حیات مقایسه شده است. بعد از تشخیص جایگاه شهر در چرخه حیات، اهداف بازاریابی متناظر با این مرحله از چرخه تعیین و بر اساس آن اهداف شاخصهای بخش بندی مطلوب بازار وزن دهی شده است. سپس با مقایسه نتایج حاصل از دو رویکرد اصلی بخش بندی بازار در زمینه شاخصهای مطلوبیت بخش بندی رویکرد بهینه شناسایی گردیده است. نتایج: بررسی ها در تمام شاخصهای 12 گانه جایگاه شهر تبریز را در مرحله دوم چرخه حیات مقصد گردشگری یعنی مرحله مشارکت نشان می دهد. مرحله ای که بر اساس مرحله بعد از خود یعنی مرحله توسعه هدف گذاری در زمینه توسعه مقصد و بازار را می طلبد. همچنین نتایج حاصل بر اساس وزن دهی صورت گرفته برای شاخصهای مطلوبیت بخش بندی بازار و مقایسه دو رویکرد اساسی بخش بندی بازار بر اساس آن نشان می دهد که رویکرد دوم که در آن کل بازار بدون پیش داوری اولیه در فرایند تقسیم دخالت داده می شود، برای بازار توریسم بین المللی شهر تبریز مناسبتر می باشد. در پایان دلایل تفاوت در نگرش گروههای مختلف ذینفع در بخش توریسم و در نتیجه تفاوت های موجود در رویکرد های ورود در مبحث بخش بندی بازار مورد بررسی قرار گرفته و ضمن ارزیابی فرضیات تحقیق، جمع بندی و پیشنهادات ارائه گردیده است.

طی دهه های اخیر صنعت گردشگری به مرحله ای از تکامل دست یافته است که می توان از آن به عنوان فعالیت بخش چهارم اقتصاد نام برد. سیر تکاملی این صنعت در کشورهای جهان سوم روند آهسته تری را طی می کند اما تبعات منفی آن در شهرها (به ویژه در کلانشهرهای کشورهای در حال توسعه) به دلیل تجمع اکثر جاذبه ها و به تبع آن مولفه های گردشگری در بافت تاریخی فرهنگی باعث ایجاد مسائل عدیده ای در بافت قدیم و فشرده شهر شده است. هدف از این پژوهش بررسی و تحلیل فضای توریسم شهری و مسیرهای دسترسی گردشگران به جاذبه های شهر شیراز می باشد. نتایج پژوهش نشان می دهد الگوی رفتاری گردشگران در شهر شیراز بهینه نمی باشد و توزیع فضایی عناصر اولیه گردشگری در شهر، سایر عناصر و مولفه های گردشگری را با خود تنظیم می کند. در ضمن هرچه اندازه فضای توریستی کوچک تر باشد فشار بیشتری به آن قسمت از بافت شهر وارد می شود. در مقابل هرچه فضای توریستی شهر بزرگ تر باشد، کاربری های مرتبط با توریسم به طور متعادل تری توزیع می شوند و فشار وارده از نقاط به سطوح گردشگری منتقل می شود. در تحقیق حاضر سعی شده است با استفاده از توابع و مدل های gis بهینه ترین مسیرها و سطوح گردشگری در شهر شیراز پیشنهاد گردد.

گردشگری به عنوان صنعتی پر درآمد، به دلیل گسترش تکنولوژی ارتباطات، تدوین قوانین کار و ایجاد امنیت، در وضعیت کنونی جهان از چنان جایگاهی برخوردار گشته است که صرفنظر کردن از مزایای بیشمار آن کاری معقول نیست. بنابراین به همین دلایل طی دهه های اخیر صنعت گردشگری به مرحله-ای از تکامل دست یافته است که می توان از آن به عنوان فعالیت بخش چهارم اقتصاد نام برد. سیر تکاملی این صنعت در کشورهای جهان سوم روند آهسته تری را نسبت به کشورهای توسعه یافته طی می کند. برای ایران که در فکر خروج از مشکل اتکای بیش از حد به درآمدهای نفتی و مشکل اشتغال می باشد، با توجه به پتانسیل های بالقوه و بالفعل گردشگری آن توسعه این صنعت می تواند به عنوان یکی از گزینه های مناسب مطرح باشد، با وجود اینکه در سال های اخیر و در برنامه های پنج ساله و بر اساس چشم انداز بیست ساله کشور تلاش ها و فعالیت های خوبی در این زمینه صورت گرفته، که در قیاس با رشد فزاینده گردشگری جهان این فعالیت ها به هیچ عنوان کافی به نظر نمی رسد و در همین راستا شهرستان پاوه با وجود قابلیت های متنوع طبیعی و فرهنگی جهت بهره برداری مناسب از مواهب و مزایای این صنعت نیازمند توجه، برنامه ریزی و سرمایه گذاری مناسب و مدیریت کارا در این بخش است. واضح است که گردشگری شهرستان پاوه به عنوان جزئی از مجموعه گردشگری کشور از تحولات و برنامه ریزی های این بخش تأثیر خواهد پذیرفت. اهداف پژوهش حاضر شامل موارد زیر می باشند: 1- بررسی چالش های پیش روی صنعت توریسم شهرستان پاوه 2- شناخت جاذبه ها و توان های بالقوه و بالفعل توریستی این شهرستان 3- رتبه بندی جاذبه های توریستی این شهرستان (درجه جذابیت آن ها) 4- ارائه استراتژی های بهینه توسعه این صنعت در شهرستان پاوه 5- بخش بندی بازار گردشگری در این شهرستان 6- ارائه راه حل ها و راهکارهای و پیشنهاداتی برای بهبود صنعت توریسم در شهرستان پاوه. روش تحقیق این پژوهش میدانی و توصیفی- تحلیلی است، بنابراین در همین راستا جهت دست یابی به اهداف تحقیق به کمک مطالعات کتابخانه ای و میدانی و سپس با استفاده از پرسشنامه و نظرسنجی از گردشگران و مصاحبه با مردم این شهرستان و مسئولین مرتبط با مقوله ی گردشگری، اطلاعات لازمه جمع آوری شده و سپس در محیط نرم افزارهای spss و excel تحلیل های آماری مورد نیاز بر روی داده های به دست آمده صورت گرفته، و با استفاده از مدل استراتژیک swot سعی در شناسایی و تعیین مهم ترین نقاط قوت، ضعف، تهدیدها و فرصت های گردشگری شهرستان پاوه و ارائه بهترین استراتژی ها به ترتیب اولویت شده است و در نهایت برای ترسیم نقشه های لازم و ارائه آن ها از نرم افزار arc gis 10 استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد، که در توانمندسازی صنعت گردشگری شهرستان پاوه، زیرساخت های گردشگری از نقش کلیدی برخوردار می باشند و همچنین برای تداوم و حضور بیشتر گردشگران در تمامی فصول سال، توسعه و ایجاد تنوع در محصولات گردشگری همانند مقاصد، جاذبه ها، کالاها و خدمات و ... در شهرستان پاوه نقش اساسی داشته و بنابراین تقویت و انعطاف پذیری در موارد مذکور، از نیازهای اساسی صنعت گردشگری این شهرستان می باشد.

چکیده: فضا های سبز شهری به ویژه پارک ها از جمله مراکز مهم خدماتی در شهر هستندکه دسترسی با صرف زمان و هزینه کمتر به آنها در نیل به اهداف اساسی توسعه یعنی عدالت اجتماعی و توسعه عادلانه حائز اهمیت است. با توجه به اینکه نیمی از شهروندان را بانوان تشکیل می دهند، در دهه های اخیر در کشورهای توسعه یافته و نیز در حال توسعه از جمله ایران، توجه به نیازهای ویژه بانوان از سوی برنامه ریزان شهری مطرح شده است. پارکها و فضاهای سبز مختص بانوان، به عنوان یکی از مهمترین مراکز خدمات رفاهی و تفریحی بوده است که علاوه بر جنبه بهداشتی و روانی، در توسعه پایدار شهری و بهبود کیفیت زندگی بانوان از اهمیت بالایی برخوردار است. هدف اصلی این پژوهش ارزیابی تناسب عملکردی پارک های بانوان شهر تبریز با توجه به معیارهای کاربری اراضی( کالبدی) و اجتماعی می باشد که با استفاده از نرم افزارهای arc gis 9.3 و expert choice 11 وspss 16.0 و مدل ahp به ارزیابی تناسب عملکردی پارک های بانوان با 10 معیار پرداخته که این معیاره در دو بخش(کاربری اراضی) کالبدی و اجتماعی تقسیم بندی شده اند. نتایج حاصله نشانگر آن است که بیشتر پارکهای بانوان تبریز دارای تناسب عملکردی متوسط (6/66) می باشند و 4/33 درصد دارای تناسب بسیار پایین می باشند.

چکیده: خودروهای پارک شده به صورت طولانی مدت، درهنگام شب و زمان های استراحت، درحاشیه ی خیابان ها وکوچه ها به ویژه در بافت های پرتراکم و مرکزی شهرها که غالباً کم عرض و متراکم و فاقد پارکینگ هستند، از یک سو فضای تردد را تنگ کرده و عبور و مرور محلی را مختل می کند و از سوی دیگر در معرض خطراتی چون سرقت و انواع ناامنی قرار می گیرند. به منظور نظم بخشی و ساماندهی به این قبیل خودروها احداث پارکینگ های محله ای تحت مالکیت افراد ساکن در محله به عنوان مناسب ترین راهکار موضوعیت پیدا کرده است، واضح است احداث پارکینگ های محله ای زمانی ازکارایی لازم برخوردار خواهد بود که کلیه معیارها و پارامترهای موثر در تعیین مکان آنها مدنظر قرار داده شود. با استفاده از تکنیک دلفی به منظور تعیین معیارهای اصلی برای مکان یابی پارکینگ های محله ای، از بین 14 عنوان معیار تعداد 8 عنوان بر اساس اجماع نظر کارشناسان که بالا ترین امتیاز( بیش از 7) کسب کرده بودند انتخاب و در مدل نهایی وارد گردیدند. مقایسه ترجیحی و دودویی معیارها، تخمین نسبت سازگاری مقایسات، از سه دیدگاه متفاوت؛ 1) از دیدگاه مردم ساکن در منطقه 2) از دیدگاه مسئولین شهر 3) از دیدگاه متخصصین، با استفاده از فرایند ahp و نرم افزار excel 2010 محاسبه و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. معیارهای1) مالکیت2)مطلوبیت3)شعاع دسترسی4)عرض معابر 5)قیمت زمین 6)وسعت زمین 7)کاربری زمین و 8) ایمنی، جزو 8 معیار اصلی انتخاب گردیدند. پس از سنجش و مقایسه دودویی معیارها درفرایند ahp از بین 8 عنوان معیارذکر شده، معیارهای مالکیت، مطلوبیت و شعاع دسترسی جزو سه معیار اول از هر سه دیدگاه مطرح شده، رتبه های اول تا سوم را به خود اختصاص دادند. 59 درصد از مجموع ساختمانهای فرسوده و فاقد پارکینگ در مناطق پرتراکم شهری مورد مطالعه (منطقه 4 شهرداری تبریز) بنا به دلایل: 1) عرض کم کوچه2) ماشین رونبودن کوچه 3) مساحت کم زمین 4) شیب زیاد و یا سایر عوامل، در فرایند بازسازی آنها، امکان احداث و استفاده از پارکینگ درحال حاضر وجود ندارد. نتایج حاصل از این تحقیق: 1) ایده ی طرح پارکینگ های محله ای به صورت مالکیت و یا اجاره ای، به عنوان بهترین و مناسب ترین راهکار در این زمینه تشخیص داده شد. 2) به منظور مکان یابی بهینه پارکینگ های محله ای، معیارهای مالکیت، مطلوبیت و شعاع دسترسی نقش اساسی را ایفا می کنند. 3) بین تقاضای پارکینگ در بافت های پرتراکم شهری و امکان تأمین و عرضه آن در داخل فضای مسکونی، عدم تعادل وجود دارد. واژگان کلیدی: معیارهای مکان یابی، پارکینگ های محله ای، تکنیک دلفی،ahp ، gis، شهر تبریز

گردشگری پدیده ای است که از دیر باز مورد توجه جوامع انسانی بوده و انسان ها در طول تاریخ حسب نیاز های متفاوت اجتماعی، اقتصادی، تاریخی و سیاسی تلاش نموده اند تا از پیامدهای ارزشمند آن بهره گیرند. روند رو به رشد صنعت گردشگری در جهان موجب شده است که توسعه رقابت در جهان برای بهره گیری از این صنعت گسترش یافته و شیوه های جدیدی از گردشگری با عنوان اکوتوریسم نیز شکل یابد. تحقیق حاضر با هدف کلی مطالعه و بررسی روش های حفاظت و ساماندهی جاذبه های اکوتوریستی شهرستان مراغه در راستای توسعه و گسترش استفاده پایدار از آنها بگونه ای که بتواند با تدوین چارچوبی برای برنامه ریزی علمی و تعیین سیاست های مدیریتی زمینه های لازم برای بهره برداری صحیح از منابع طبیعی شهرستان مراغه را فراهم آورد و همچنین بررسی و شناخت ویژگیهای اکوتوریسم و توانهای آن با استفاده از مدل swot مدنظردارد. تحقیق حاضر با فرض وفور و کثرت جاذبه های طبیعی به عنوان عامل مناسب برای توسعه اکوتوریسم شهرستان مراغه، نقش مهم برنامه ریزی در بهره برداری از جاذبه های طبیعی و توانایی ارائه نقاط قوت و ضعف های شیوه استفاده موجود از جاذبه های طبیعی و تبیین فرصت ها و تهدیدهای مربوط در شهرستان مراغه با استفاده از مدل swot صورت می گیرد. نتایج به دست آمده با ارائه راه کارهایی مناسب برای کارآیی و اثر بخشی بیشتر فعالیت های دستگاه ها و موسسات مرتبط با گردشگری و اکوتوریسم شهرستان مراغه در جهت استفاده مناسب و پایدار از جاذبه های طبیعی به منظور ارائه خدمات بهتر و بیشتر برای گردشگران شهرستان موثر واقع شده و حصول به توسعه پایدار در شهرستان مراغه و ایجاد فضایی سالم و اکولوژیک را پی گیری نماید. کلمات کلیدی: ساماندهی، حفاظت، جاذبه های اکوتوریستی، مدل swot، شهرستان مراغه

در دهه ها پایانی قرن بیستم، بحران برنامه ریزی شهری در اکثر نقاط جهان ابعاد گسترده ای پیدا کرده است. در جوامع سرمایه داری غرب، وعده آرمان شهر مدنی و تعالی انسان از طریق همکاری شرکتها، دولتها و مردم به نتیجه نرسیده است. در بلوک شرق، وعده های ایدئولوژی کمونیسم در کسب جهانی مادی و معنوی، در عمل توهمی بیش نبوده است. بدین ترتیب دو تفکر سرما یه داری و اشتراکی، به همراه مکاتب مختلف مدرنیسم، فرامدرنیسم، فن گرایی و.... نتوانست آسایش انسانی را فراهم آورد، بلکه تخریب شدید در محیط زیست شهری و ناحیه ای، عدم تعادل، تمکز گرایی شدید، گسترش بی رویه شهرها، کمبود سرپناه و شکاف عمیق در تمام سطوح را موجب گردید. اینک فن گرایی جدید در خلق برنامه ریزی حرفه ای که حاصل علم خرد گراست، محیط زیست شهری را به نابودی کشانده و شهرها را که زمانی کانونهای آسایش، زیبایی، امنیت، پایداری، روابط اجتماعی - فرهنگی و هنری بوده بی هویت و ملال آور نموده است. (زیاری: 45: 1383). نظریه توسعه پایدار شهری، حاصل بحثهای طرفداران محیط زیست درباره مسائل زیست محیطی بخصوص محیط زیست شهری است که به دنبال نظریه ( (توسعه پایدار) ) برای حمایت از منابع مالی ارائه شد. توسعه پایدار شهری نیازمند شناسایی محدودیتهای محیطی برای فعالیت های انسانی در ارتباط با شهرها و تطبیق روشهای طراحی در این محدودیتهاست. در این نظریه موضوع نگهداری منابع برای حال و آینده از طریق استفاده بهینه از زمین و وارد کردن ضایعات به منابع تجدید ناپذیر مطرح است (blower 1994, 63. ) نظریه توسعه پایدار شهری موضوعهای جلوگیری از آلودگی های محیط شهری و ناحیه ای، کاهش ظرفیت های تولید محیط محلی، ناحیه ای و ملی، حمایت از بازیافت ها، عدم حمایت از توسعه زیان آور و از بین بردن شکاف میان فقیر و غنی را مطرح می کند. همچنین راه رسیدن به این اهداف را با برنامه ریزی های شهری، روستایی، ناحیه ای و ملی که برابر با قانون، کنترل کاربریها و کنترل بیشتردرشهر و روستاست می داند. این نظریه به مثابه دیدگاهی راهبردی، به نقش دولت در این برنامه ریزی ها اهمیت بسیاری می دهد و معتقد است دولتها باید از محیط زیست شهری حمایت همه جانبه ای کنند. (clark, 1992, pp. 58-69 ). این نظریه، پایداری شکل شهر، الگوی پایدار سکونتگاهها، الگوی موثر حمل و نقل در زمینه مصرف سوخت و نیز شهر را در سلسه مراتب ناحیه شهری بررسی می کند. در یک دید اجمالی مبانی نظری مفهوم پایداری در شهر و ناحیه شامل این موارد می شود: کاهش آلودگی، نگهداری منابع طبیعی، کاهش حجم ضایعات شهری، افزایش بازیافتها، کاهش انرژی مصرفی، ایجاد جامعه جنگلی و درختان شهری و مناطق سبز، توسعه شهرهای کوچک برای کاهش اتکاء به شهر بزرگ، کاهش فواصل ارتباط، ایجاد اشتغال محلی، توسعه متنوع مساکن در مراکز اشتغال، ساختار اجتماع متعادل، حمل و نقل عمومی جاده ای (brehany, 1994, p 46)، مدیریت ضایعات بازیافت نشدنی، توزیع منابع و تهیه غذای پایدار محلی) edward 1991, pp. 218-349 (. به این طریق با جایگزینی منابع و نوسازی آنها، اتخاذ سیاست کاربری صحیح و محافظت از زمین بالا می رود، ثانیا ً با توجه به برنامه ریزی شهری و ناحیه ای و ساماندهی فضا، توسعه پایدار شهری حاصل می شود. (herbert, 1992 pp. 177-181) این نظریه راه رسیدن به این الگوها را از طریق برنامه ریزی شهری، روستایی، منطقه ای و ملی در راستای نقش قانون و کنترل کاربریها می داند و به عنوان دیدگاهی استراتژیک به نقش دولت در این برنامه ریزیها زیاد اهمیت قایل است و معتقد است دولت باید از محیط زیست شهری حمایت گسترده ای نماید. کمسیون توسعه پایدار در سال 1995 شاخص های توسعه پایدار را به تصویب رسانید که می توان در 4 گروه زیر مطرح نمود: الف) شاخص های اجتماعی (انسانی): شاخص هایی که برآیند آنها حکایت از توسعه و رفاه اجتماعی دارند و در درون جامعه منجر به رشد و شکوفای افراد و همچنین بالندگی نهادهای کوچک و بزرگ می شوند و به عبارتی بیانگر چگونگی و میزان رفاه، تکامل و تعالی اجتماعی هستند. ب) شاخص های اقتصادی: شاخص هایی که بیانگر چگونگی و میزان رشد و توسعه ابعاد اقتصادی است که بر این مبنا می توان سطح رفاه اقتصادی، زیربنا و استحکامات که بر اساس آنها چارچوب اقتصاد شکل می گیرد را توضیح داد. ج) شاخص های بنیادی (نهادی): شاخص هایی که مربوط به امکانات، تجهیزات و در بردارنده عوامل زیر بنایی هستند را شامل می شود که تحقق برنامه های بلند مدت و راهبردی را در زمینه بهره برداری بهینه از انواع منابع، آزمایش و هدایت آنها در راستای اهداف توسعه پایدار را نشان می دهد. د) شاخص های زیست محیطی: این شاخص ها را می توان در دو گروه تقسیم بندی نمود: 1- پیگیری پیشرفت های زیست محیطی 2- اصلاح و بهبود شرایط زیست محیطی و لحاظ کردن خط مشی های بخشی. لذا توجه به رویکرد توسعه پایدار در برنامه ریزی شهری از جمله مسائل مهم محسوب می شود و با در نظر گرفتن مسائل و مشکلات مطرح شده در این باره و با توجه به ابعاد اقتصادی، اجتماعی - فرهنگی، فضایی - کالبدی و زیست محیطی توسعه پایدار در این تحقیق سعی میشود میزان پایدار و یا ناپایدار بودن شهر ارومیه بررسی گردد و پیشنهاداتی جهت بهبود توسعه پایدار شهر مورد نظر ارائه گردد. 1-2- اهداف تحقیق: 1-2-1- هدف کلی: ارزیابی و شناسایی میزان پایداری و ناپایداری توسعه ی مناطق شهری ارومیه بر پایه شاخص های اقتصادی و اجتماعی 1-2-2- اهداف خرد: - بررسی و ارزیابی نقاط ضعف و قوت مناطق شهری در ارومیه از دیدگاه توسعه پایدار. - بررسی ومطالعه میزان تفاوت شاخص های توسعه پایدار (اقتصادی، اجتماعی –فرهنگی، کالبدی و آموزشی) در مناطق چهارگانه ارومیه. - ارائه پیشنهادات و راهکارهائی جهت بهبود شرایط توسعه پایدار در مناطق شهری ارومیه. 1-3- سوالات تحقیق: - آیا میان مناطق چهار گانه ارومیه ازلحاظ شاخص های توسعه پایدار تفاوت وجود دارد ؟ - شهر ارومیه از لحاظ کالبدی- نهادی و شاخص زیست محیطی توسعه پایدار در چه سطحی از کشور قرار گرفته است؟ 1-4- فرضیات تحقیق: فرضیات تحقیق حاضر بر اساس تفاوت های شاخص های توسعه پایدار در مناطق چهار گانه شهر ارومیه شکل گرفته اند ؛ از اینرو فرضیه اصلی عبارت است از اینکه شاخص های اقتصادی، کالبدی، زیربنایی و آموزشی در مناطق چهار گانه شهر ارومیه از لحاظ توسعه پایدار، متفاوت است. بر این اساس، فرضیات فرعی عبارتند از: - شاخص های اقتصادی- اجتماعی در مناطق چهار گانه شهر ارومیه از لحاظ توسعه پایدار تفاوت دارند. - شاخص های کالبدی- نهادی در مناطق چهارگانه شهر ارومیه از لحاظ توسعه پایدار تفاوت دارند. - شاخص های ایمنی- زیربنایی در مناطق چهارگانه شهر ارومیه از لحاظ توسعه پایدار تفاوت دارند. - شاخص های آموزشی- فرهنگی در مناطق چهارگانه شهر ارومیه از لحاظ توسعه پایار تفاوت دارند. 1-5- روش تحقیق: پژوهش حاضر از نظر هدف تحقیق کاربردی و از نظر روش تحقیق توصیفی – تحلیلی است. تکنیک گرد آوری وآمار اطلاعات، استفاده از روش های کتابخانه ای و مراجعه به پایگاههای اینترنتی می باشد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش ها و تکنیک های آماری در جغرافیا و برنامه ریزی شهری از جمله روش تحلیل عاملی (factor analysis) ، شاخص ترکیبی توسعه انسانی (hdi ) و ضریب پراکندگی (coefficient of variation) استفاده خواهد شد. ابزارهای مورد استفاده نرم افزارهای رایانه ای از جمله spss و excel خواهد بود. جامعه آماری شامل مناطق چهار گانه شهر ارومیه که مساحت منطقه 1 ،7/3276 متر مربع، مساحت منطقه 2، 9/1325 مترمربع، مساحت منطقه 3 ، 4/3005 متر مربع، مساحت منطقه 4/969 متر مربع می باشد و در این تحقیق سعی بر آن است که میزان پایداری هر یک از مناطق بطور جداگانه از لحاظ شاخص های توسعه پایدار از جمله شاخص اجتماعی – اقتصادی، نهادی – کالبدی، آموزشی – فرهنگی با استفاده از تحلیل عاملی مورد بررسی قرار گیرد

شهرها از لحاظ ساختاری به چند نوع بافت تقسیم می شوند . که به تر تیب توالی تاریخ شکل گیری ، عبارتند از : بافت تاریخی ، بافت سنتی ، بافت روستائی ، بافت سنتی نو بنیاد ،بافت طراحی شده و همچنین بافت حاشیه ای . بافت های تاریخی و فرهنگی شهرها به عنوان بخش های مهمی از شهر که نشان? فرهنگ و دانش معماری و شهرسازی بومی اند و به عنوان جزئی از هویت اجتماعی هر قوم و کشوری تلقی می شوند، در بیشتر کشورهای دنیا مورد توجه ویژه قرار گرفته اند. این بافت ها در کشور ما نیز که از سابقه شهرنشینی کهن و دیرینه ای برخوردار است در بردارنده ظرافت و زیبایی و نیز روح خلاق مردمی است که طی سالیان دراز آنها را بر طبق سنن، فرهنگ و نوع معیشت خود به وجود آورده اند. به عبارتی دیگر، بافت های قدیمی به عنوان هسته اولیه شهر و قسمتی که نشان دهنده نحو? اندیشیدن و نگرش نیاکان ما به جنبه های مختلف زندگی است بایستی مورد توجه ویژه قرار گیرند. بافت های تاریخی و فرهنگی به عنوان هسته قدیمی و تاریخی دارای قابلیت های بالفعل و بالقوه اند که در صورت عدم پیش بینی تمهیدات لازم، موجب آسیب های جبران ناپذیر و اتلاف سرمایه های فرهنگی می شود. اساساً محلات قدیمی شهرها به دلیل فرسودگی واحدهای مسکونی، عدم سهولت دسترسی، ضعف زیرساخت ها، مشکلات زیست محیطی، تخریب و عدم بهره برداری از فضا و به علت گسترش سریع و ناموزون شهر و گسست تاریخی در مسیر رکود و عقب ماندگی و حذف از زمینه و سیمای شهرها دچارشده اند. با برنامه ریزی های کارشناسانه در زمینه بهسازی و توانمندسازی چنین فضاهایی می توان زمینه های رشد صنعت گردشگری و جلب گردشگران داخلی و خارجی را فراهم کرد و اقتصاد بافت های تاریخی شهر را با فعالیت های صنعت گردشگری رونق داده و حیاتی تازه به آن بخشید. شهر تبریز نیز از این قاعده مستثنی نیست و با توجه به اینکه دارای بافت ها و اماکن تاریخی با ارزشی است، می توان با بهبود اوضاع و زیرساختها و استفاده از تبلیغات نوین و گسترده، از طریق توسع? گردشگری از این بافت ها درآمدهای سرشاری را کسب نمود، لذا در این تحقیق سعی بـر آن خواهد شد تا با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی، جامعه آماری، کلانشهر تبریز، نمونه آماری و بافت های تاریخی این کلانشهر و همچنین جمع آوری اطلاعات، از طریق پرسشنامه(براساس طیف لیکرت)، مطالعات کتابخانه ای و میدانی و در نهایت تجزیه و تحلیل اطلاعات بدست آمده با کمک نرم افزارهای spss و excel و استفاده از مدل swot ضمن شناسایی و معرفی بافت های تاریخی، توانمندی های این بافت ها را در توسع? گردشگری شهر تبریز مورد سنجش قرار دادیم. نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد که شهر تبریز علی رغم دارا بودن توانهای بالقوه در زمین? گردشگری و توسع? آن، نتوانسته به این هدف مهم دست یابد، به عبارتی دیگر، وضعیت کنونی گردشگری شهر تبریز با قابلیت ها و پتانسیل های آن تناسبی ندارد، و این امر نیازمند برنامه ریزی، استفاده از متخصصین، تبلیغات، اصلاح قوانین و ... است.

برای ایجاد یک توسعه پایدار و همه جانبه و همچنین جایگزینی منابع جدید کسب درآمد به جای منابع نفتی نیازمند استفاده از تمامی امکانات و قابلیت ها می باشیم. در این راستا توسعه صنعت گردشگری به ویژه اکوتوریسم که اقتصاددانان آن را سومین پدیده اقتصادی پویا و رو به رشد پس از صنعت نفت و خودروسازی می دانند به عنوان نیاز اساسی کشور مطرح می شود. از این رو بررسی موانع توسعه این صنعت در مناطق مختلف کشور ضرورت می یابد. در همین راستا شهرستان مهاباد با وجود قابلیتهای متنوع طبیعی، فرهنگی و تاریخی جهت بهره برداری از مواهب و مزایای این صنعت نیازمند توجه، برنامه ریزی، سرمایه گذاری مناسب و مدیریت کالا در این بخش است.

هدف کلی این تحقیق تحلیل گردشگران داخلی ورودی به روستای کندوان از منظر بخش بندی بازار و شناسایی نقاط قوت، ضعف، تهدیدها و فرصت های پیش روی گردشگری این روستا است. پس از تهیه کلیات و چهارچوب نظری تحقیق، برای جمع آوری اطلاعات وداده ها از مطالعات اسنادی و میدانی استفاده گردید. به این منظور دو گونه پرسش نامه محقق ساخته طراحی شد؛ پرسش نامه مربوط به سوات در اخیار کارشناسان گردشگری قرار گرفت. وپرسش نامه مربوط به بخش بندی بازار در محل تحقیق در اختیار گردشگران قرار داده شد. پس از تکمیل، داده ها در نرم افزارهای excel و spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها حاکی از آن است که گردشگران داخلی این روستا معماری زیبای کران های صخره ای و آب و هوای مطبوع مقصد گردشگری را انگیزه ی اصلی مسافرت خود عنوان نمودند. این گردشگران از الگوی مسافرت خانوادگی تبعیت نموده و بیشتر آن ها با مقصد آشنایی داشته اند اما این آشنایی نه از طریق تبلیغات، بلکه به وسیله دوستان وآشنایان بوده است. گردشگران تمایلی به اقامت شبانه نداشته و از بسته های مسافرتی آژانس های گردشگری استقبال نمی نمایند. زمان مورد علاقه گردشگران برای سفر تعطیلات فصل تابستان است و جهت رسیدن به مقصد از خودروی شخصی استفاده می نمایند. شغل اکثر گردشگران کارمندی و کارگری است و از نظر درآمد جز قشر متوسط و یا متوسط به پایین جامعه می باشند. بیشتر گردشگران تمایل دارند تا در آینده نزدیک مجددا مسافرت خود را تکرار نمایند. بیشترین سهم گردشگران روستای کندوان نیز متعلق به نیمه ی شمالی کشور می باشد و بازار گردشگری این روستا ماهیت محلی و منطقه ای دارد. یافته های حاصل از فرضیات نیز بر وجود رابطه بین افزایش سن و استفاده از خودروی شخصی، سطح تحصیلات و میزان هزینه های مصرفی، تاثیر فاصله بر میزان گردشگران ورودی و تاثیر نقاط قوت روستا بر تعداد گردشگران را تایید می نماید.در تحلیل سوات 12 عامل به عنوان نقاط قوت، 12عامل به عنوان نقاط ضعف، 12 عامل به عنوان تهدید و15 عامل به عنوان نقاط ضعف شناسایی و به وسیله تکنیک سوات تحلیل گردید. یافته های حاصل از تحلیل سوات نیز حاکی از آن است که کران های صخره ای، جاری بودن زندگی در آن ها، آب و هوای مطبوع و سالم و چشم اندازهای دیدنی و منحصر به فرد از نقاط قوت گردشگری روستای کندوان محسوب میگردند؛ در حالی که عدم بازاریابی، نبود تبلیغات مناسب رسانه ای و محیطی، فقدان اماکن اقامتی متناسب با درآمد گردشگران و عدم وجود پارکینگ و فضای باز کافی جهت اتراق و چادر زنی از جمله مهم ترین ضعف های گردشگری این روستا عنوان شد. اشتغال زایی و ایجاد درآمد، افزایش توجه و حمایت مسئولان کشور از توسعه گردشگری، قابلیت تبدیل شدن به قطب گردشگری و افزایش انگیزه ی بخش خصوصی جهت سرمایه گذاری در امر گردشگری مهمترین فرصت های پیش روی توسعه صنعت گردشگری در کندوان عنوان گردید. مهمترین عوامل تهدید کننده گردشگری روستای کندوان نیز آلودگی های زیست محیطی، تخریب پوشش گیاهی و مخاطرات ناشی از آن، تراکم بیش از حد جمعیت و خودرو و عدم آموزش مناسب ساکنان مقصد گردشگری برای استقبال ازگردشگران می باشد. نمره نهایی ماتریس سوات نیز بر لزوم توجه به نقاط ضعف و تهدیدها تاکید دارد ضمن اینکه نباید از تقویت نقاط قوت و حفاظت از آنها و بهره گیری از فرصت ها غافل شد.

چکیده بخش بندی بازار در صنعت گردشگری، اولین و ضروری ترین مرحله ی فرایند بازاریابی است. با استفاده از بخش بندی تمایلات و خواسته های مشتریان شناسایی و با توجه به آن برنامه ریزی می گردد. محصولاتی مانند سفر که جنبه ی تجربی دارند، تنها با استفاده از محصول می توان آن را ارزیابی نمود، بنابراین تصویر گردشگران از مقصد گردشگری بر ادراک ذهنی فرد و به تبع آن بر رفتار و فرآیند انتخاب مقصد از سوی گردشگر تاثیر می گذارد. هدف اصلی این تحقیق، بخش بندی بازار توریسم شهر تبریز مبتنی بر تصویر گردشگران بین المللی از این شهر می باشد که در این راستا تعداد 113 عدد پرسشنامه در میان گردشگران بین المللی، برای ارزیابی تصویر گردشگران قبل و بعد از مسافرت به شهر تبریز، توزیع شد. بیشتر گردشگران بین المللی ورودی به شهر تبریز در گروه رده های سنی بالا قرار داشتند و هدف بیشتر آنها از مسافرت، گردشگری فرهنگی و اکوتوریسم بوده است. تصویر گردشگران قبل و بعد از مسافرت به تبریز و تا حدودی ایران در میان گردشگران خارجی بسیار متفاوت است. دلیل عمده ی این تفاوت تبلیغات منفی ای می باشد که در رسانه های سمعی و بصری کشورهای غربی صورت می گیرد. البته گردشگران ورودی از کشورهای همسایه، به دلیل آشنایی با فرهنگ و تمدن ایرانیان، کمترین تاثیر را از این رسانه ها پذیرفته اند. همچنین گردشگران بیان نموده اند که دوستان و آشنایان قبل از مسافرت، واقعی ترین تصویر را از ایران و تبریز به آنها انتقال داده اند که خود نقطه ی قوتی برای کلانشهر تبریز محسوب می شود. در راستای بهبود تصویر گردشگران از ایران قبل از مسافرت، باید بیشترین تمرکز را بر روی ارائه ی تبلیغات مثبت از ایران در رسانه های سمعی و بصری بین المللی ایرانی داشته باشیم. همچنین می توان با ایجاد و تقویت پایگاه داده های موجود در مورد جاذبه ها، فرهنگ، تسهیلات و امنیت بالای گردشگران، تصویر مثبتی از ایران در ذهن گردشگران قبل از مسافرت به ایران ایجاد کرد. کلید واژه ها : بخش بندی بازار ، توریسم شهری، مدیریت تصویر مقصد، کلان شهر تبریز

امروزه جایگاه صنعت گردشگری در برپایی رفاه عمومی و عدالت اجتماعی، از طریق ایجاد شغل برای کشورها، به قدری پر اهمیت است که بسیاری از کشورهای مستعد گردشگری در این زمینه سیاست های درخوری در راستای توسعه این صنعت تدوین و تبیین کرده اند. با توجه به احساس نیاز اساسی کشور به اشتغال و همچنین توسعه یافتگی کشور ترکیه در سال های اخیر در صنعت گردشگری، پژوهش حاضر در راستای اهداف 1- بررسی سیاست های توسعه گردشگری در ایران و ترکیه؛ 2- بررسی روابط اجتماعی بین جامعه میزبان و مهمان در کشورهای ایران و ترکیه و تأثیر آن بر توسعه گردشگری این کشورها مورد مطالعه قرار گرفته است. در جهت دستیابی به اهداف این پژوهش از مطالعات کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است. با استفاده از نظر کارشناسان 8 عامل مهم و موثر در بررسی روابط اجتماعی بین میزبان و مهمان تعیین شده است، همچنین از طریق طرح پرسشنامه از گردشگران دو کشور ایران و ترکیه نظرسنجی به عمل آمده و سپس با به کارگیری نرم افزارهای آماری spss و excel و آزمون های آماری ( students t-test, anova, chi-square test) نسبت به مقایسه آن ها اقدام شده است.یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد که تعامل متناسب اجتماعی بین جامعه میزبان و مهمان، احترام به فرهنگ جامعه میزبان، اطلاع رسانی از فرهنگ و اجتماع جامعه میزبان، مهمان نوازی و استقبال مناسب، رفتار پلیس، تعامل فرهنگی و مراسم و وقایع ویژه در توسعه گردشگری جوامع میزبان پر اهمیت و تاثیرگذار است و باعث توسعه گردشگری می شود. همچنین با توجه به نتایج به دست آمده از پژوهش حاضر کشور ترکیه با استفاده از نهادینه سازی فرهنگ گردشگری، آگاه سازی جامعه خود نسبت به شکوفایی اقتصادی گردشگری، بالا بردن ظرفیت مهمان نوازی افراد جامعه، نهادینه کردن آموزش های لازم در استقبال از گردشگر، بسترسازی برای مشارکت مردم در صنعت گردشگری، استفاده حداکثری از پتانسیل فرهنگ برای جذب گردشگر نسبت به آماده سازی افراد جامعه خود و با ایجاد وب سایت های گردشگری متنوع و چند زبانه، شبکه های تلویزیونی، انتشار انواع کتاب های راهنمای گردشگری، ترجمه این کتاب ها، راهنما ها و بروشورهای تبلیغاتی به پنج زبان زنده دنیا، تبلیغ آداب¬و رسوم و فرهنگ خود، برگزاری جشن های خاص فرهنگی و فستیوال های بین المللی، شرکت در نمایشگاه های عرضه و معرفی خدمات گردشگری برای جامعه مهمان در بعد سیاست های اجتماعی- فرهنگی گردشگری گام های موثری برداشته است که باعث رونق بیش از پیش صنعت گردشگری در این کشور شده است. با توجه به نتایج از پژوهش، کشور ایران هم با دارا بودن پتانسیل های بالقوه در بعد اجتماعی-فرهنگی گردشگری می تواند با سیاست گذاری های هدفمند و استفاده از تجارب ترکیه به اهداف برنامه چشم انداز 1404 برسد. اما آنچه که می توان برای گردشگری ایران بیان کرد، اینکه تصویر ذهنی مناسبی در ذهن گردشگران در رابطه با ایران وجود ندارد.

با توجه به این مسئله که هر فضای جغرافیایی تحت ساز و کار دگرگونی های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی مختلف دچار تغییر و تحول می گردد، نقش شهرها نیز از طریق ساز و کارها و فرایندهای غالب اقتصادی، اجتماعی و سیاسی تعیین می شوند. شهر ها بسته به موقعیتی که دارند هر کدام نقش خاصی را می پذیرند و با تغییر نقش ها تغییر در کالبد و ساختار اقتصادی_اجتماعی شهر نمایان می شود. شهرهای مرزی عمدتاً دارای نقش اداری_نظامی بوده و گاهی با توجه به تحولات منطقه ای، ملی و جهانی نیاز به ارتباط دو سویه با آن سوی مرزها و بویژه شهرهای مرزی تغییراتی در روابط، کارکردها و کالبد شهر ایجاد می گردد. شهر ماکو نیز یکی از شهرهای مرزی است که دارای بازارچه ی مرزی ساری سو می باشد. هدف این تحقیق بررسی مبادلات مرزی بر تحولات کالبدی شهر ماکو می باشد. روش این پژوهش توصیفی_تحلیلی بوده و برای جمع آوری داده ها از آرشیو سازمان ها و ادارات شهر ماکو و استان آذربایجان غربی استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها نیز از نرم افزار gis و spss استفاده گردیده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که از دهه 1368 به بعد با تأسیس بازارچه مرزی ساری سو و رونق و رشد مبادلات مرزی ، این شهر به یک شهر با انیارهای وارداتی و صادراتی مبدل و بانب تغییراتی گسترده در کالبد و توسعه فیزیکی_فضایی شده است.

نگریستن از وجه عدالتِ اجتماعی به شهر، شاید یکی از نگرش های نادر و بنیادین محسوب شود علی الخصوص در جغرافیا و برنامه ریزیِ شهری که در بلند مدت نادیده گرفته می شود. عدم توانایی در پاسخگویی به نیاز شهروندان، نقطه ی آغازین برای پیدایش نابرابری های مختلف می باشد. فقدان، نادیده گرفتن و عدمِ بررسیِ مفاهیم برنامه ریزیِ شهری در چارچوب و از منظرِ عدالت اجتماعی منجر به ایجاد نابرابری و استثمارشدنِ برخی مناطق توسطِ مناطقِ دیگر می شود، با توجه به این نکته که در ساختِ آن ها تمامی اقشار و مناطق از طُرُق مختلف نقش داشته اما در عمل استفاده و بهره برداری از آن تنها برای قشرِ خاصی مقدور است. با توجه به بنیادی، تجربی و کاربردی بودنِ این پژوهش، برای جمع آوری اطلاعات در راستای چارچوب و مبانی نظری از روش کتابخانه ای - اسنادی و مطالعاتِ میدانی استفاده گردیده است. روش اسنادی با استفاده ازکتاب ها ،گزارش ها، نشریات و مقالات در جهت تدوین مبانی نظری و پیشینه ی تحقیق صورت گرفته است. بخش اصلی داده ها از طریق مطالعه میدانی و آمارهای رسمیِ استخراج شده از سازمان های دولتی بدست آمده و مطالعاتِ میدانی پس از تدوین پرسش نامه تحقق یافته است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی، از نظر روش گردآوری داده ها، توصیفی و از نوع همبستگی می باشد. یافته های حاصل از این پژوهش نشان می دهد، کاربرانِ پارک ائل گلی و فرودگاه تبریز را، خانواده هایی عمدتا از طبقه ی اقتصادی و اجتماعی پردرآمد و متوسطِ شهری تشکیل می دهند که میانگین حدود ??? این افراد، ??-??سال سن دارند. باتوجه به این که نابرابری ها یی فضایی موجود در شهر تبریز، عمدتا متاثر از نگرش های کلاسیکِ برنامه ریزی و مدیریتِ شهری از جمله رویکرد تکنوکراسی است به همین دلیل در فرایند و روند کنونیِ برنامه ریزی و مدیریت شهریِ ایران از جمله کلان شهر تبریز، عدالتِ اجتماعی، جایگاه کم رنگی دارد.

ارزیابی جاذبه های گردشگری می تواند در پیش بینی نیازها، رفع کمبودها، برنامه ریزی، تصمیم گیری و توسعه گردشگری پایدار موثر باشد. شهر اردبیل در شمال غرب ایران با وجود داشتن جاذبه های طبیعی و تاریخی گوناگون هنوز جایگاه واقعی خود را در صنعت گردشگری نیافته است. جاذبه گردشگری شورابیل دریاچه زیبایی که در شهر اردبیل قرار گرفته جاذبه ای با پتانسیل بالای اکوتوریسم است که بدین جهت همواره مورد توجه شهروندان، گردشگران و مدیران شهری بوده است. هدف این پژوهش برآورد ارزش گردشگری جاذبه شورابیل اردبیل با استفاده از روش ارزش گذاری مشروط است که به تعیین میانگین تمایل به پرداخت بازدیدکنندگان و عوامل موثر در تمایل به پرداخت بازدیدکنندگان با استفاده از مدل رگرسیونی لاجیت می پردازد. بدین منظور داده های مورد نیاز با مطالعات میدانی و تکمیل 232 پرسشنامه با روش تصادفی ساده در جاذبه مذکور در خرداد و تیر ماه 1393 جمع آوری گردید. برای تحلیل داده ها از نرم افزارهای آماریspss و shazam و نرم افزار ریاضی maple استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد 68 درصد بازدیدکنندگان حاضر به پرداخت مبلغی برای بازدید تفرجگاه شورابیل هستند. متغیرهای میزان تحصیلات، جنسیت، رضایت بازدیدکنندگان، مبلغ پیشنهادی، بعد خانوار و میزان درآمد عوامل موثر در تمایل به پرداخت هستند، در حالی که متغیر سن معنی دار نبود. میانگین تمایل به پرداخت در بین بازدیدکنندگان 12000ریال و ارزش تفریحی این جاذبه 72/18میلیارد ریال برآورد گردید. نتایج نشان می دهد تفرجگاه های طبیعی در شهرها برای مردم دارای اهمیت و ارزش قابل توجهی هستند که این ارزش برای سیاستگذاران و تصمیم گیرندگان توجیهی فراهم می کند تا برای توسعه گردشگری پایدار و بالا بردن رفاه گردشگران و همچنین برای حفاظت اکوسیستم این گونه جاذبه های طبیعی توجه بیشتر و مدیریت کارآمدتری داشته باشند، تا شاهد توسعه گردشگری و جذب گردشگران بیشتر درشهرهای ایران از جمله شهر اردبیل باشیم.

گسترش فیزیکی نابسامان و بی رویه ی شهرها یکی از مشکلات شهر و شهرنشینی جهان سوم در دوران معاصر می باشد؛ به طوری که طی فرآیندی مداوم محدوده های فیزیکی و فضاهای کالبدی شهر در جهات عمودی و افقی به لحاظ کمی و کیفی رشد می یابد و اگر این روند سریع و بی برنامه باشد به ترکیبی نامتناسب از فضاهای شهری مشکل زا خواهد انجامید. لذا یکی از علل شکل گیری این روند و همچنین یکی از مهمترین پیامدهای آن اسکان غیررسمی و حاشیه نشینی شهری است. بنابراین هدف این تحقیق بررسی راهکارهای بهبود و ساماندهی سکونتگاههای غیررسمی شمال شهر تبریز (محله یوسف آباد) بر اساس رویکرد توسعه شهری cds می باشد. روش پژوهش کاربردی از نوع توصیفی - تحلیلی است که برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزارهای کامپیوتری excel، arc gis و spss و همچنین آزمون های آماری پیرسون و مدل topsis استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که رویکرد cds می تواند به ارائه راهکارهای مناسب برای بهبود وضعیت سکونتگاههای دست یابد. از طرفی بکارگیری پارادایم تکنوکراسی بر خلاف رویکرد cds نه تنها موجب کاهش مشکلات نشده است بلکه به توجه به رویکرد خود باعث افزایش مناطق اسکان غیررسمی شده است. نتایج تحقیق نیز نشان می دهد تسلط نگرش فن گرایی (تکنوکراسی) در سطوح مختلف برنامه ریزی و مدیریت شهری ایران از مهم ترین چالش های فراروی شهرهای ایران به شمار می رود که در کلانشهر تبریز نیز وجود این نوع نگرش موجب افزایش سکونتگاههای غیررسمی و عدم مشارکت ساکنان این مناطق در تهیه طرح های توسعه شهری گردیده است.

در دنیا پذیرفته شده که توسعه پایدار شهرها درصورتی تحقق می پذیرد که مدیریت واحد شهری با رعایت اصول علوم روز شهرسازی و تقسیم عادلانه منابع و درامد شهری بصورت توامان شکل گیرد.ژان باستیه معتقد است فرایند تصمیم گیری مدیریت شهری زمانی موجب منفعت مدیریت شهری می شود که شهروندان بیشترین مشارکت در تصمیم گیری ها علاقه پیدا کنند ،این در حالیست که حتی کاربرد اصطلاحاتی نظیر مردم و شهروند در متون ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری و طرح های توسعه و عمران مصوب شهرسازی و معماری ایران از تاریخ تاسیس تا کنون مشاهده نمی شود.(صرافی و همکاران1387،124)علاوه بر آن برنامه ریزی و مدیریت شهری در کشورهای در حال توسعه با تاکید بر روش های تکنوکراسی و آمرانه صورت می گیرد. این پایاننامه با استفاده از تکنیک پرسشنامه ،اصول روش دلفی و نرم افزار spss به تجزیه و تحلیل داده های مربوطه پرداخته است.نتایج بدست آمده حاکی از اینست که در ساختار مدیریت شهر تبریز پارادایم تکنوکراسی وجود دارد و همچنین باعث افزایش سکونتگاه های غیر رسمی شده است. با توجه به اینکه الگوی حکمرانی شهری، نقطه مقابل تکنوکراسی می باشد و نقاط ضعف تکنوکراسی مانند عدم مشارکت شهروندان ، به عنوان مهم ترین عامل در آن جایی ندارد، لذا بهترین الگوی مدیریتی برای شهر تبریز و بخصوص مدیریت سکونتگاه های غیر رسمی است.

امروزه صنعت توریسم در دنیا ، یکی از منابع مهم درآمد و در عین حال از عوامل موثر در تبادلات فرهنگی بین کشورهاست و به عنوان گسترده ترین صنعت خدماتی جهان حایز جایگاه ویژه ای است که همراه با به وجود آوردن تغییرات شگرف در سیمای زمین، اوضاع سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، منش و روش زندگی انسانها را دگرگون می سازد. این صنعت فعالیتی چند جانبه و از لحاظ جغرافیایی پیچیده بوده و نتیجه خدمات مختلفی است که در مراحل گوناگون عرضه می شود. شناخت بازار گردشگری یکی از اهداف مهم در جهت ارتقای این صنعت می باشد هرچه بازار منسجم تر و مشخص تر باشد توسعه گردشگری بهتر اتفاق می افتد به دلایل مختلف، نقش بخش بندی بازار افزایش یافته است. بر این اساس بررسی بخش بندی بازار توریسم شهربستان آباد در دستور کار پژوهش قرار گرفت. هدف کلی این پژوهش بررسی گردشگران ورودی شهر بستان آباد از منظر بخش بندی بازار مبتنی بر تحلیل فرایند شبکه ای (anp) می باشد. روش تحقیق، توصیفی – تحلیل و مبتنی بر مطالعات اسنادی، کتابخانه ای و بررسی میدانی از طریق پرسشنامه طراحی شده در ارتباط با گردشگران ورودی شهر بستان آباد و دو پرسشنامه مرتبط با مدل anp که در اختیار کارشناسان گردشگری قرار گرفت می باشد. بخش بندی را می توان به طور موثر در همه زمینه های صنعت توریسم استفاده کرد، حتی در نواحی که ممکن است به نظر رسد کمتر مناسب برای بخش بندی است. روش های بخش بندی جغرافیایی، جمعیت شناختی، روانشناختی و رفتاری مهم ترین روش های بخش بندی برای دستیابی به بازار گردشگران بالقوه است که در این خصوص برای بخش بندی بازار توریسم شهر بستان آباد از چهار معیار فوق استفاده شده است. پس از تکمیل پرسشنامه ها و تحلیل یافته ها مشخص شد که هدف گردشگران به قصد درمان بوده و جاذبترین مقصد گردشگری این شهر مجتمع آب درمانی می باشد. بیشتر گردشگران در بین گروه سنی 20 تا 30 سال قرار داشته اند و الگوی مسافرت به صورت خانوادگی می باشد و فصل بهار را برای سفر انتخاب کرده اند و از نظر درآمد جز قشر متوسط جامعه می باشند. بیشتر گردشگران از استانهای شمال غربی کشور بوده اند و بازار گردشگری این شهر ماهیت محلی دارد. همچنین به دلیل کمبود امکانات و تجهیزات توریستی، این شهر با مشکلات زیادی روبرو می باشد. بنابر این برنامه ریزی برای توسعه زیرساخت های توریستی و اقامتی از نیازهای اساسی صنعت توریسم شهر بستان آباد می باشد.

مجتمع های مسکونی را می توان از مهم ترین فرم های اسکان در شهرها دانست که به فرم غالب مسکن کلان شهر ها در دوران معاصر تبدیل شده است.مجموعه های مسکونی که زمانی قرار بود با قرار گیری در میان فضای سبز وکم تراکم،اجتماعات مناسبی را ایجاد کند ، به تدریج به مجتمع های آپارتمانی با تراکم بسیار بالا تبدیل گردیدند.پیشرفتهای صنعتی،ازدیاد جمعیت،تولید شیوه های شهر سازی و معماری نوین و مفهوم توسعه عمودی،نیرو هایی بودند که سیر تحول این مجتمع ها به اشکال امروزی تحت تأثیر قرار دادند. کلان شهر تبریز نیز به عنوان مادر شهر ناحیه شمالغرب ایران از این قاعده مستثنی نبوده است.روند رو به رشد کلان شهر تبریز که عمداتاً حاصل رشد جمعیت و مهاجرت است،نیاز به مسکن را در این شهر افزایش داده است تقاضا ونیازشدید به مسکن،برنامه ریزان شهری را بر آن داشته که سرعت عرضه مسکن را افزایش دهند. که در بسیاری از مواقع سبب تاکید به کمیت و غفلت از کیفیت شده ودر نهایت به کاهش رضایت مندی ساکنان از مسکن شده است. توجه پژوهش حاضر مطالعه و بررسی مولفه سرزندگی در مجتمع های مسکونی و پاسخ به این سوال است که کم و کیف مفهوم سرزندگی در مجتمع های مسکونی محدوده مورد مطالعه چگونه است و چرا؟ در تحقیق حاضر، علاوه بر بررسی های اسنادی از مطالعات پیمایشی مبتنی بر پرسشنامه نیز استفاده شده است.جامعه آماری این تحقیق محله قدیمی ویجویه و مجتمع مسکونی شهرک رشدیه تبریز خواهد بود و جامعه نمونه آماری نیز بر اساس روشهای آماری نمونه گیری انتخاب شده و داده های جمع آوری شده تجزیه و تحلیل شده است کلمات کلیدی: سرزندگی فضا ، هویت ، محلات رشدیه و ویجویه ،کلانشهر تبریز

با توجه به فاصله جغرافیایی و فرهنگی بین مکان ها و رقابت بین شهرها به منظور توسعه خود و تاثیر منفی این عوامل بر تصویر گردشگران که بر وجهه ، انباشت سرمایه و توسعه شهرها و مکان ها تاثیر می گذارد. لذا پایان نامه حاضر با رویکردی تصویری-هویتی به مقایسه تصویر برند شهر تبریز در قبل و بعد از سفر و همچنین تاثیر تصویر برند بعد از سفر بر توسعه گردشگری شهری در شهر تبریز می پردازد سپس اقدام به شناسایی نقاط ، ضعف ، قوت ، فرصت ها ، تهدیدات مدیریت تصویر مبتنی بر برند می کندو استراتژی هایی را بدین منظور پیشنهاد می کند. در این راستا به استخراج عوامل تصویر برند وبه توزیع ابزار تحقیق یعنی پرسشنامه میان گردشگران داخلی شهر تبریز که با استفاده از مدل کوکران به دست آمد پرداخته شده است .nدر فرمول کوکران 509341نفر، p 5 درصد و q 95 درصد بوده است.که نمونه موردی تعیین شده 345 نفر بوده است.برای بررسی مقایسه بین تصویر قبل و بعد از سفر از آزمون ویلکاکسون که مخصوص آزمون داده های حاصل از مقیاس رتبه ای در دو زمان مختلف است؛ استفاده شده است . برای بررسی رابطه بین متغیر تصویر برند بعد از سفر و توسعه گردشگری شهری از آزمون kendall tau-b در محیط نرم افزار spssبهره گرفته شده است. برای تحلیل مدیریت تصویر استراتژیک برندتبریز از مدل swotاستفاده شده است.که پس از شناسایی عوامل موثر بر تصویر برند تبریز ، اقدام به توزیع پرسشنامه در میان 60 نفر از کارشناسان شهری و گردشگری شهر تبریز شده است .و وزن عوامل نیز با استفاده از مدل ahp که با بهره گیری از نظر 20 نفر از کارشناسان و مدیران شهری و گردشگری در محیط نرم افزار expert choice به دست آمده است. وضعیت عوامل در چهار بخش قوت ها، ضعف، فرصت هاو تهدیدهای مدیریت تصویر برند شهر تبریز مشخص می شود . سپس به تدوین استراتژی هایی در این خصوص اقدام شده است. : نتایج آزمون ویلکاکسون نشان می دهد که تصویر برند بعد از سفر و قبل از سفر با سطح معنی داری 002/. دارای تفاوت معنی داری بوده اند و به دلیل این که این تفاوت مبتنی بر رتبه های مثبت بوده . تصویر برند شهر تبریز در بعد از سفر نسبت به قبل از سفر مثبت بوده است. نتایج آزمون kendall tau-b در خصوص ارتباط بین متغیر تصویر برند بعد از سفر و توسعه گردشگری شهری این است که با ضریب همبستگی **319/. و سطح معنی داری 000/. و با سطح اعتماد بالای 99% رابطه معنی داری بین تصویر برند بعد از سفر و توسعه گردشگری شهری در شهر تبریز وجود دارد.نتایج مدل استراتژیک swot نشان می دهد که در بخش نقاط قوت ، عوامل امنیت مقصد گردشگری ، وجود هویت تاریخی و بافت تاریخی متمایز، و عزم مسئولان برای توسعه گردشگری با امتیاز وزنی 0856/1، 4104/1 و5375/. از مهم ترین نقاط قوت مدیریت تصویر برند تبریز هستند.در بخش نقاط ضعف ، عوامل کم توجهی به موضوع هویت شهری و بافت های تاریخی و با هویت، تمایل مردم به الگو ها و فرم های شهرسازی و معماری غیر بومی، کمبود نیروی انسانی ماهر در حوزه گردشگری،با امتیازات وزنی ،6993/. ، 627/. ، 5332/. از مهم ترین نقاط ضعف هستند.در بخش فرصت ها ، عوامل تاکید بر توسعه گردشگری در برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران، تاکید بر فرهنگ اسلامی – ایرانی در برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران، مطرح بودن به عنوان مقصدی برای گردشگری درمانی ، با امتیازات وزنی 3098/1 ، 0709/1 ، 3738/. ، از مهم ترین فرصت های مدیریت تصویر تبریز هستند.در بخش تهدیدها ، عوامل رقابت میان شهرها جهت تضعیف موقعیت شهرهای دیگر، جهانی شدن و تضعیف هویت محلی شهرها، تبلیغات رسانه ای علیه ایران و ارائه تصویری نامطلوب با امتیازات وزنی 9953/. ، 7801/. ، 3948/. مهم ترین تهدیدهای مدیریت تصویر تبریز هستند.

یکی از موانع توسعه در سطح ملی عدم تعادل مناطق و نواحی کشور است.لذا لازمه توسعه متعادل و همه جانبه برنامه ریزی منطقه ای و سعی در رفع این نابرابری ها می باشد.شناخت وضعیت موجود اولین گام برنامه ریزی به شمار می رود.پژوهش حاضر با عنایت به سه گام برنامه ریزی (شناخت- تحلیل- طرح) در راستای شناخت وضعیت شهرستان های استان آذربایجان شرقی و تعیین جایگاه شهرستان شیستر در استان با استفاده از 46 شاخص اقتصادی،اجتماعی، فرهنگی و جمعیتی و با بهره گیری از تکنیک تحلیل عاملی به رتبه بندی شهرستان ها پرداخته است.نتایج حاکی از این است که در سطح استان 5% شهرستان ها (شهرستان تبریز) توسعه یافته،55% از شهرستان های استان از توسعه متوسط به بالا،25% از آنها از توسعه متوسط به پایین و 15% شهرستانها توسعه نیافته می باشند.در این میان شهرستان شبستر در رتبه دوم قرار دارد و از توسعه متوسط به بالا برخوردار است.لازم است با توجه به پتانسیل های شهرستان و با عنایت به سند توسعه شهرستان برنامه ریزی های متناسب در راستای حفظ جایگاه توسعه یافته شهرستان شبستر به عمل آید.

یکی از مهمترین پیامدهای رشد شتابان شهرنشینی در دهه های اخیر از هم پاشیدگی نظام توزیع مراکز خدماتی شهری بوده که زمینه ساز نابرابری شهروندان در برخورداری از این خدمات شده است. بنابراین مهمترین رسالت برنامه ریزان و مدیران شهری در این زمینه، تلاش برای دستیابی به آرمان « برابری فرصت ها» در دسترسی گروه های مختلف جامعه شهری به خدمات عمومی و از بین بردن تضاد در تأمین فرصت ها است. از عوامل موثر در نابرابری دسترسی به خدمات می توان به رویکردهای غالب نظام مدیریت و برنامه ریزی شهری کرد. از اینرو هدف این تحقیق تحلیل نابرابری های موجود در پراکنش خدمات بر مبنای عدالت فضایی و دسترسی به این خدمات اساسی (فوریتهای پزشکی و آتش نشانی) در محدوده بافت فرسوده منطقه 4 شهرداری تبریز می باشد. روش مطالعه در این تحقیق ، توصیفی ـ تحلیلی و ماهیت آن نظری ـ کاربردی می باشد. جامعه آماری آن منطقه 4 شهرداری تبریز می باشد و روش جمع آوری اطلاعات نیز کتابخانه ای و میدانی می باشد. در روش میدانی، اطلاعات مورد نیاز با ابزار پرسشنامه جمع آوری شده اند و در تحلیل داده های مکانی از نرم افزار arc /gis و در تحلیل های کمی از نرم افزار، auto cad،excel و super decision و در تصمیم گیری از مدل anp استفاده گردیده است. یافته های تحقیق حاکی از آن است 43 درصد از منطقه چهار شهرداری تبریز را بافت فرسوده را تشکیل می دهد ولی فقط بخشی از این بافت از دسترسی به خدمات آتش نشانی و فوریتهای پزشکی محروم اند. بخشی از این منطقه که بافت جدید را شامل می شود در شمال و جنوب نقشه منطقه قرار دارد از نظر دسترسی به خدمات آتش نشانی و فوریتهای پزشکی در وضعیت کاملا برخوردار و متوسط قرارگرفته است. همچنین از منظر رویکرد غالب در فرایند برنامه ریزی شهری می توان گفت که تسلط نگرش تکنوکراسی در میان سیاست گذاران و برنامه ریزان شهری محدوده مورد مطالعه باعث شده تا در طراحی سیاست ها و هدف گذاری آن، به جای واقع بینی، درک عمیق واقعی ماهیت شهر و ادبیات شهری به سمت آرمان گرایی و جامعیت معطوف به بررسی وضع کنونی شهرها در برنامه ریزی متمایل شود، در نتیجه اهداف سیاست ها و طرح ها و نیز فرایند تدوین و اجرا در دو سوی مخالف هم قرار می گیرند. در نتیجه شاهد غلبه این نگرش در بین مدیران شهری و ایجاد دوگانگی در دسترسی به خدمات اساسی در فضاهای شهری محدوده مورد مطالعه می باشیم.

افزایش پایداری سکونتگاههای انسانی در مقابل بلایای طبیعی بویژه زمین لرزه، یکی از اهداف اساسی در برنامه ریزی شهری تلقی شده و از جمله اقدامات ضروری برای ایجاد آمادگی و محافظت زیست گاهها در مقابل سوانح به حساب می آید. گسترش نا همگون شهرها در چند دهه گذشته، معلول تعامل فضایی مکانهای جغرافیایی ، بازتابی از پیشینه تاریخی شهرنشینی در ایران و متاثر از مسایل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و بویژه جغرافیایی است. در این فرآیند نظام متعادل و منطقی سکونتگاهی، از یک پراکنش صحیح به یک ناهماهنگی و عدم تعادل تغییر پیدا کرده است. در بُعد زمان، اندازه فیزیکی یک شهر به طور مداوم در حال افزایش است، که همراه با تحلیل رفتن کارایی در برخی بخش ها، مانند مرکز شهر همراه است(ingrim,2006). توسعه فیزیکی شهر، فرآیندی پویا و مداوم است که طی آن محدوده های فیزیکی شهر و فضاهای کالبدی آن در جهات عمودی و افقی، از حیث کمی و کیفی، افزایش می یابند. و اگر این روند، سریع و بی برنامه باشد به ترکیب فیزیکی مناسب و ایمن فضاهای شهری نخواهد انجامید، در نتیجه نظام شهری را با مشکلات عدیده ای روبرو خواهد ساخت. یکی از این مشکلات توسعه و رشد فیزیکی شهر در مناطق خطر خیز و با آسیب پذیری بالا از منظر بلایای طبیعی و به ویژه زلزله می باشد. شهرها به واسطه ی تجمع و تعدد مولفه های کارکرد انسانی، همواره یک مجموعه ی آسیب پذیر محسوب میگردند. شهر تبریز نیز مبتلا به این مشکل می باشد، تبریز در طی تاریخ 2000 ساله لرزه خیزی کشور، بارها مکان زمین لرزه های متوسط تا قوی بوده است(عباس نژاد و همکاران،1378). طبق اعلام سازمان زمین شناسی تبریز 18 گسل فعال در مناطق مختلف استان آذربایجان شرقی وجود دارد و هر یک از این گسلها خود شامل ده ها گسله هستند که تمام مناطق جمعیتی شهر تبریز را در برگرفته اند از طرفی وجود بافت شهری تقریبا فرسوده ، عدم رعایت کدهای ساختمانی در ساخت و سازها، بالا بودن سطح آبهای زیرزمینی و ناپایداری ناشی از آن ،نداشتن آمادگی لازم برای رویارویی با بحرانهای احتمالی و زمینه افزایش آسیب پذیری بیش از پیش شهر تبریز در برابر زلزله هستند (حسن زاده،1390). شناخت الگوی توسعه کالبدی شهر به منظور هدایت آن در راستای توسعه پایدار شهری امری اساسی است(قرخلو و همکار،1388). از چشم انداز جغرافیای شهری و مدیریت شهری، درک فرایند پویای رشد شهری شامل مقایسه زمانی دوره های مختلف تحولات شهر می شود. چنین مقایسه هایی به برنامه ریزان امکان اصلاح یا به روز رسانی طرح های برنامه ریزی آنها به منظور سازگاری با محیط زیست در حال تغییر را می دهد(pang,2007). از این رو بررسی و تحلیل علل توسعه فیزیکی و عوامل موثر بر الگوی توسعه شهری تبریز، به ویژه در دهه های اخیر و نیز توجه به عوارض سوء و نابسامانیهای شهری به وجود آمده در فضای کالبدی شهر، مورد مطالعه قرار گرفته، و روند توسعه شهر و تاثیر آن بر آسیب پذیری در برابر زلزله بررسی شده است. با بررسی و ارزیابی الگوهای توسعه شهر، ضمن نگرشی فضایی بر نکات مثبت و منفی آن، راه نیل به توسعه ای مطلوب و زمینه ای مساعد برای کمک به برنامه ریزی های آتی فراهم می کند(dynes,1999). بررسی روند تکوین تاریخی شهر تبریز ، تحلیل الگوی غالب توسعه شهر و مطالعه وضع موجود شهر و آسیب پذیری مناطق مختلف آن در برابر زلزله، خطوط و محورهای کلی مورد بحث این پژوهش را تشکیل می دهند. از شروع قرن حاضر به ویژه در نیم قرن اخیر آهنگ رشد جمعیت و مهاجرت از یک سو و دخالت عوامل دیگر از سوی دیگر، موجب شده که وسعت و دامنه کالبد شهر تبریز، شدیدا وسعت یابد. روند شهر نشینی در شهر تبریز تا اواخر قرن سیزدهم هجری شمسی بسیار کند بوده و شهر تبریز در داخل حصار دور شهر قرار داشته است. از سال 1300 هجری شمسی به بعد همزمان با رشد شهر نشینی در اغلب شهر های ایران در پی یک سری تحولات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی، شهر تبریز نیز از قالب حصار بافت قدیم خارج شده و با توجه به رشد بی رویه جمعیت و مهاجرت در سال های اخیر توسعه چشمگیری داشته است. از حدود سال 1340 به بعد، شهر تبریز رشد شتابزده و بی سابقه خود را آغاز کرد. در اثر این گسترش بی ضابطه، محدوده وسیعی از اراضی زراعی حاصلخیز و حتی باغات مشجر، زیر پای مساکن شهری، از بین رفتند و مشکلات عدیده ای از جمله افزایش شدید ترافیک در محورهای مرکز قدیمی و تاریخی شهر و توسعه شهر به سمت مناطق پر خطر و آسیب پذیر را به دنبال آورد. توسعه نامتعادل شهر تبریز بیشتر مربوط به سنوات بعد از تصویب طرحهای جامع شهری می باشد. طرح جامع شهر هر چند می بایست جهت دهنده و تعیین کننده مسیر توسعه باشد منتها در عمل باعث افزایش قیمت اراضی زراعی اطراف شهر شده و آنها را به بازار بورس بازی زمینهای شهری کشانده است(زنگی آبادی،1370،4). این عامل موجب افزایش بی ضابطه قیمت ارضی و توسعه بی برنامه و پراکنده شهر شده است. عدم رعایت دقیق ضوابط پیشنهادی و غفلت از آنها، منجر به توسعه بی قاعده شهر در تمامی جهات شده، و راه را برای استقرار سکونت گاه ها در مناطق آسیب پذیر فراهم کرده است. همزمان با توسعه شهر، در تمام جهات، روستاهای مستقر در مناطق زراعی و باغات نزدیک شهر هم رشد سریعی را آغاز نموده و تدریجا فضای سبز اطراف خود را به مساکن پراکنده تبدیل کرده است. تداوم این فرآیند باعث رشد بی برنامه و بیش از حد شهر تبریز شده است. اینک شهر با مسائل و مشکلات بالقوه و بالفعلی مواجه است که آسیب پذیری آن در برابر انواع مخاطرات طبیعی ، به ویژه زلزله از جمله موارد قابل توجه است. بدیهی است مشخصات کالبدی هر سکونت گاه نقش بارزی در میزان آسیب و چگونگی بازتاب های شهر برای بازگشت به وضع عادی بر عهده دارد. این تاثیر متقابل نیز به نوبه خود بر شرایط اقتصادی-اجتماعی و غیره موثر واقع می شود. تلفات جانی، خسارت های اقتصادی و بازتابهای روانی و اجتماعی یک سانحه طبیعی از تبعات ویرانی کالبد یک سکونتگاه به شمار می آید. از طرف دیگر شکل گیری کالبد شهر به شدت تحت تاثیر الگوی توسعه و گسترش شهر در طول ادوار تاریخی خود می باشد(freudenberg,1988). بر این اساس شناخت الگوی غالب توسعه فیزیکی شهرها و بررسی و کشف نقش آن در افزایش و یا کاهش میزان آسیب پذیری شهرها در برابر مخاطرات طبیعی و به ویژه زلزله می تواند افقهای تازه ای را برای مسئولان، برنامه ریزان و سایر علاقه مندان به مسائل شهری به منظور اتخاذ روشهای بهینه در خصوص کاستن از آسیب پذیری شهرها از زلزله پیش رو میگذارد. .با این چشم انداز از مساله پایانامه حاضر تلاش کرده است به سوال زیر پاسخ دهد. الگوی توسعه کالبدی ( فیزیکی) شهر تبریز چرا و چگونه می تواند در آسیب پذیری این شهر از زلزله تاثیر داشته باشد؟ در راستای این هدف در پایانامه حاضر ، شناخت الگوی غالب گسترش فیزیکی شهر تبریز و تاثیر آن در میزان آسیب پذیری و کارآیی شهر مورد توجه و بررسی قرار گرفته است.

چکیده ندارد.