یکی از معضلات ملموس و قابل توجه جامعه درحال گذار امروز ایران که قابل بررسی است ، موضوع جرائمی با ظاهر قانونی است که از مصداقهای بارز آن فعالیت شرکتهای هرمی می باشد . با توجه به اینکه عمده مخاطبین این شرکتها از بین نسل جوان و خصوصا دانشجویان می باشند ، سعی براین بوده است تا میزان گرایش دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد به عضویت در شرکتهای هرمی و عوامل موثر برآن بررسی شود . تحقیق حاضر به بصورت پیمایشی انجام شد . جامعه آماری آن کلیه دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1387 می باشند . حجم نمونه برابر با 290 نفر و شیوه نمونه گیری به صورت تصادفی طبقه ای است . نتایج این تحقیق نشان می دهد که متغیر ارزشهای سنتی در جهت منفی و متغیر ایده داشتن زندگی لوکس در جهت مثبت ، تاثیر مستقیم معنی داری بر گرایش دانشجویان به عضویت در شرکتهای هرمی می گذارند . همچنین متغیرهای ارتباط با خانواده ، رضایت اجتماعی و استفاده از اینترنت در جهت منفی و متغیرهای آشنایی با افراد عضو ، هموار کردن فاصله طبقاتی و احساس تبعیض در جهت مثبت ، بطور غیرمستقیم تاثیر معنی داری بر متغیر وابسته دارند . در تحلیل مسیر نیز اثر مستقیم و غیرمستقیم متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته مشخص گردیده است .

تحقیق حاضر به تحلیل جامعه شناختی بازگشت مجدد معتادان به اعتیاد در مرکز اجتماع درمان مدار(tc) شهر مشهد می پردازد. روش تحقیق پیمایشی و داده ها از طریق پرسشنامه استاندارد بدست آمد. جامعه آماری 120 نفر معتادانی بودند که سابقه ترک اعتیاد داشته و در مرکز اجتماع درمان مدار شهر مشهد برای درمان حضور داشتند. حجم نمونه 105 نفر از معتادان دارای سابقه ترک بودند که به طریق نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. نتایج نشان می دهد: دفعات بازگشت به اعتیاد با متغیرهای برچسب رابطه معنادار مثبت، با متغیرهای ساختاری کارکردی رابطه معنادار و با متغیرهای کنترل اجتماعی و احساس نیاز به مواد مخدر رابطه معنادار ندارد. تحلیل های رگرسیون چند گانه و نتایج حاصل از تحلیل مسیر نشان داد که برچسب، سن، احساس تبعیض و نگرش مثبت به اعتیاد مهمترین و تعیین کننده ترین عوامل تاثیرگذارمستقیم ومثبت و رضایت اجتماعی مهمترین عامل تاثیر گذار مستقیم و معکوس بر دفعات بازگشت به اعتیاد محسوب می شوند. عوامل کنترل اجتماعی و احساس نیاز به مواد مخدر نیز تاثیر غیر مستقیم بر دفعات بازگشت مجدد به اعتیاد دارند.

هدف تحقیق ، یافتن پاسخ سوال های، توصیف میزان مشارکت اعضاء تعاونی های مسکن مهر در سال 1388 در سطح مشهد و تبیین عوامل موثر بر آن است . مباحث نظری در قالب چهار پارادایم جامعه شناختی واقعیت اجتماعی تعریف اجتماعی و رفتار اجتماعی و پارادایم ترکیبی بیان گردیده است . روش تحقیق در این پژوهش به صورت پیمایش با حجم نمونه 380 نفر با کمک فرمول کوکران از جامعه آماری 36330 نفر اعضاء تعاونی مسکن مهر در شهر مشهد می باشد . روش نمونه گیری ، روش طبقه ای تصادفی است . ابزار جمع آوری اطلاعات پرسش نامه می باشد . تجزیه و تحلیل داده ها با کمک نرم افزار spss در قالب بیان آماره های توصیفی میانگین ، میانه ، انحراف معیار و ضرایب چولگی و کشیدگی و آزمون فرضیات با کمک آزمون های متناسب با هدف و سطح سنجش متغیر ها و استفاده از تحلیل رگرسیون و بالاخره تحلیل مسیر انجام گرفته است و تاثیر متغیر های مستقل : عدم دسترسی منابع و ناتوانی اقتصادی ، ارزیابی از حمایت های مالی و سیاسی دولت ، کمبود وقت اعضاء ، اعتماد نسبت به مدیران ، اطمینان به نتایج طرح ، سنت گرایی ، تقدیرگرایی ، توجه به تبلیغات رسانه های جمعی ، تحصیلات ، آمادگی روانی ، مسئولیت پذیری ، آگاهی ، رضایت از مدیران ، پایگاه اجتماعی ، واقعی فرض کردن خانه دار شدن ، استفاده از رسانه های جمعی ، از خود بیگانگی بر میزان مشارکت اعضاء سنجیده شده و در نتیجه ، آگاهی اعضاء ، استفاده از رسانه های جمعی و توجه به تبلیغات رسانه ها و اعتماد به مدیران بیشترین تاثیر بر مشارکت را دارا بودند .

رسانه های ارتباط جمعی همه ی ابعاد زندگی انسان امروزی را تحت الشعاع قرار داده و بر مسائل انسانی تأثیرگذار می باشد. این تحقیق به دنبال بررسی تأثیر رسانه های ارتباط جمعی بر میزان نابهنجاریهای اجتماعی می باشد. به منظور بررسی تأثیر رسانه های ارتباط جمعی از نظریات رسانه ها، از نظریه ی مشروط رسانه ها و از نظریه های نابهنجاریهای اجتماعی، نظریه ی یادگیری اجتماعی، فشار اجتماعی و کنترل اجتماعی استفاده شده است. این تحقیق به صورت پیمایشی و با ابزار پرسشنامه در بین دانش آموزان دوره ی متوسطه ی شهر اردبیل در سال 89-1388 انجام شد. روش نمونه گیری، طبقه ای بوده و حجم نمونه 338 نفر برآورد شده است. نتایج حاضر نشان می دهد که میانگین استفاده از روزنامه ها 10 دقیقه در طول روز، میانگین استفاده از مجلات 32 دقیقه در طول روز، میانگین استفاده از سی دی و دی وی دی 65 دقیقه در طول روز، استفاده از تلویزیون 304 دقیقه در طول روز، استفاده از اینترنت 184 دقیقه در ول روز، استفاده از ماهواره نیز 201 دقیقه در طول روز بوده است. میزان نابهنجاری های اجتماعی هم در بین دانش آموزان اردبیل 10 درصد می باشد. در تحلیل رگرسیون چندگانه با وارد کردن تمام متغیرها از بین رسانه های ارتباط جمعی میزان استفاده از اینترنت بر نابهنجاری های اجتماعی تأثیرگذار بوده است.

در این تحقیق، میزان خشونت خانگی علیه زنان در شهر خرم آباد از طریق پژوهش کمی و پیمایشی ( تهیه پرسشنامه از 210 نفر زن مورد خشونت واقع شده ) با روش نمونه گیری طبقه ای، بررسی شده است. درچهارچوب نظری، از نظریه های نظارت اجتماعی، یادگیری اجتماعی، نظریه های نقش، نظریه رندل کالینز و ملوین تامین و نظریه منابع بهره گرفته شده است. بر اساس یافته های تحقیق، میزان خشونت خانگی در بازه (1- 5)، معادل 90/3 بوده که در حد بالامی باشد. نتایج حاصل از آزمون همبستگی نشان می دهد که بین خشونت خانگی وابعادش (روانی کلامی، فیزیکی مستقیم وغیر مستقیم وخشونت اقتصادی – اجتماعی) بااقتدار شوهر ، تفسیر ناسازگار ازنقش، گرانباری نقش، اختلاف سنی زوجین و تجربه خشونت در کودکی رابطه مستقیم وبا پایگاه اقتصادی – اجتماعی شوهر رابطه معکوس وجود دارد. هم چنین بر اساس نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه، متغیرهای اقتدار شوهر، تفسیر ناسازگار از نقش، گرانباری نقش وپایگاه اجتماعی – اقتصادی شوهررابطه مستقیم و معنادار دارند و این در حالی است که بر اساس تحلیل مسیر، متغیرهای اختلاف سنی زوجین وتجربه خشونت در کودکی بر خشونت خانگی دارای تاثیری غیرمستقیم می باشند.

در این تحقیق، میزان مشارکت اجتماعی، فرهنگی دبیران راهنمایی شهر مشهد، از طریق پژوهش کمی و پیمایشی ( تهیه پرسشنامه از 220 نفر دبیر راهنمایی ) با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای، بررسی شده است. در چهارچوب نظری، از نظریه های کنش اجتماعی پارسنز، انسجام اجتماعی دورکیم، و نظریه های هانتینگتون، لرنر، اینکلس، لیپست، اینگلهارت و وینر بهره گرفته شده است. بر اساس یافته های تحقیق، میزان مشارکت اجتماعی، فرهنگی در بازه (5- 1)، معادل 64/3 بوده که در حد متوسط روبه بالا است. نتایج حاصل از آزمون دومتغیره نشان از معناداربودن ارتباط متغیرهای جنس، محل تولد، وضعیت تاهل و رشته تدریس با مشارکت اجتماعی- فرهنگی داشته است. هم چنین بر اساس نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه، متغیرهای خردگرایی، انسجام اجتماعی، دسترسی به رسانه ها، اکتساب گرایی، دینداری، فرآیند یاددهی با مشارکت اجتماعی، فرهنگی رابطه مستقیم و معنادار دارند و این در حالی است که بر اساس تحلیل مسیر، متغیرهای فعال گرایی و عام گرایی بر مشارکت اجتماعی، فرهنگی دارای تاثیری غیرمستقیم می باشند.

با گذشت بیش از 200 سال از تجربه مدرنیسم در ایران، یعنی از زمان آشنایی آن با غرب ، همچنان رابطه سنت گرایی و مدرنیسم در جامعه ایرانی به عنوان یک مسئله مهم تلقی می شود. گرایش های جوانان به ویژه دانشجویان جامعه ایرانی ، به عنوان گروه پیشرو در تغییرات اجتماعی و فرهنگی ، به مقدار قابل توجهی با مفاهیم مدرن آغشته شده است. تغییر وسیع نگرش ها و گرایش های دانشجویان در سالهای اخیر نیز در برخی اوقات آنچنان وسیع و سریع بوده است که این تغییرات با عناوین چون " تهاجم فرهنگی " و "شکاف نسلی" بیان شده است . مجادلات فراوان درباره تغییرات فرهنگی و آثار آن در جامعه به موضوعی روزمره در ادبیات اجتماعی کشور تبدیل شده است . در این رخداد جدید ، فرهنگ تجدد توانسته خود را از طریق امکانات و وسائلی ارتباط جمعی به سرعت انتشار و گسترش دهد. این پژوهش که به روش پیمایش صورت گرفته است به توصیف وضعیت مدرنیسم یا تجددگرایی در میان دانشجویان دانشگاه فردوسی و همچنین بررسی عوامل موثر بر آن پرداخته شده است . نمونه مورد نظر ، 250 نفر و ابزار مورد استفاده پرسشنامه محقق ساخته بوده است .مدرنیسم درسه بعد مدرنیسم – شناختی ، مدرنیسم – احساسی و مدرنیسم – رفتاری تحلیل شده است . یافته ها نشان می دهد عوامل اصلی موثر بر مدرنیسم ملی گرایی ، استفاده از رسانه های جمعی ،منشاء سکونت و جنسیت است.

از جمله مسائل بسیار مهمی که مجریان و مسئولان شهری در احیاء بافتهای فرسوده با آن مواجه می شوند عدم توافقشان با مالکین در مورد قیمت املاک می باشد. لذا در این تحقیق ضمن بررسی نگرش مالکین بافت فرسوده منطقه ثامن نسبت به شیوه قیمت گذاری املاک، عوامل موثر بر آن نیز مورد توجه قرار گرفته است. روش تحقیق در این پژوهش پیمایش است که از ابزار پرسشنامه برای جمع آوری اطلاعات استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش را کلیه مالکین بافت فرسوده منطقه ثامن تشکیل می دهد. حجم نمونه در این تحقیق حدود 250 نفر از مالکین می باشد، که به روش طبقه ای متناسب با سهم انتخاب شده است. از آنجا که این منطقه به 4 قطاع تقسیم می شود سعی شده است تا حجم نمونه، متناسب با سهم هر قطاع انتخاب شود. یافته ها نشان می دهد که 26/66 درصد از مالکین نسبت به شیوه قیمت گذاری املاک نگرشی منفی دارند، در حالی که تنها حدود 11 درصد از آنها دارای نگرشی مثبت بوده و بقیه مالکین نگرشی خنثی نسبت به شیوه مذکور داشته اند. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون چند متغیره نشان داد که موثرترین متغیر بر نگرش مالکین به شیوه قیمت گذاری املاک، میزان اطلاعات صحیحی است که آنها در مورد شیوه قیمت گذاری املاک دارند. میزان ضریب تأثیر آن 496/0 است، سایر متغیرهای اثرگذار بر نگرش مالکین به شیوه قیمت گذاری املاک، به ترتیب شدت تأثیر عبارتند از نگرش مالکین به طرح نوسازی و بهسازی، فاصله ملک تا حرم و در نهایت برخورد نزدیکان مالک با وی می باشند.

هدف این مطالعه بررسی عوامل موثر بر میزان اختلالات خوردن در دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد و دکتری دانشگاه فردوسی مشهد در سال تحصیلی 1390 می باشد. در بخش نظری از نظریه-های گافمن، بوردیو، فوکو، گیدنز و فمینیست ها استفاده شد. داده ها با تکنیک پیمایش و روش نمونه گیری طبقه ای بهینه با حجم نمونه 260 نفر جمع آوری و با رگرسیون چند متغیری، رگرسیون لجستیک و تحلیل مسیر مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که میانگین اختلالات خوردن2.22 در بازه 1- 5 و در حد کمتر از متوسط می باشد. همچنین 28 درصد از افراد نمونه، مبتلا به اختلالات خوردن هستند و 72 درصد به اختلالات خوردن مبتلا نیستند. تصور از بدن، فشار هنجاری از سوی مردان، فشار هنجاری از سوی رسانه های بین المللی (ماهواره، اینترنت)، پذیرش اجتماعی بدن و مدیریت ظاهر رابطه و همبستگی مثبت و معناداری با اختلالات خوردن داشته است. ولی در نهایت متغیرهای پذیرش اجتماعی بدن و تصور از بدن به عنوان عوامل موثر بر اختلالات خوردن، در کنار هم در مدل رگرسیون 53 درصد از واریانس متغیر وابسته را تبیین کردند.

چکیده هدف از انجام این پژوهش توصیف نگرش زنان شهر نیشابور نسبت به کلیشه های جنسیتی و تحلیل و تبیین عوامل موثر بر آن می باشد. تحقیق حاضر با استفاده از روش پیمایش و ابزار پرسشنامه انجام شده است. جامعه آماری تحقیق زنان 54-20 ساله ی شهر نیشابور است که 56048 نفر بودند و با استفاده از فرمول نمونه گیری هتروگراد حجم نمونه برابر با 360 نفر برآورد شد. متغیر وابسته ی تحقیق«نگرش زنان نسبت به کلیشه های جنسیتی» است که رابطه ی آن با برخی متغیرهای فردی و اجتماعی مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها نشان می دهد که بین سن، وضعیت تأهل و سطح تحصیلات با نگرش نسبت به کلیشه های جنسیتی رابطه وجود دارد. به طوری که زنان در گروه های سنی بالا، زنان متأهل و زنان با سطح تحصیلات پایین بیشتر پذیرای کلیشه های جنسیتی هستند. هم چنین متغیرهای دینداری، مردسالاری، استفاده از رسانه ها و جامعه پذیری جنسیتی از عوامل تأثیرگذار بر نگرش نسبت به کلیشه های جنسیتی بوده اند؛ بدین معنا که هرچه پذیرش مردسالاری، جامعه پذیری جنسیتی، میزان دینداری و استفاده از رسانه ها توسط زنان بیشتر باشد نگرش آنان سنتی تر خواهد بود ومیزان باورپذیری شان به کلیشه های جنسیتی افزایش پیدا می کند. در این بین متغیر دینداری بیشترین تأثیر(83/0) را بر متغیر وابسته داشته است که بر نقش کلیدی دین در جامعه ی ایران(در مقیاس کوچک شهر نیشابور) و تأثیر آن بر شکلگیری نگرشها و گرایش های افراد دلالت دارد.

هدف اصلی این پژوهش بررسی ابعاد اجتماعی شدن نقش پدری با توجه به چهار کارگزار خانواده، گروه همسالان، رسانه های ارتباط جمعی و نهادهای آموزشی است. روش تحقیق پیمایش و جامعه ی آماری خانواده های ساکن در شهر مشهد بوده که با استفاده از فرمول کوکران نمونه ای به حجم 197 نفر به روش تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. متغیر وابسته پدری با ابعاد نقش بازی کردن، پرورش دهنده و مراقب فرزندان، ارائه دهنده خدمات، حمایتی ، زیستی ، هویت بخشی جنسیتی ، تربیتی و دینی در نظر گرفته شد. یافته ها نشان می دهد، تحصیلات بیشتر آنها دیپلم (43.6 درصد)، شاغل (87.7 درصد) شغل آزاد (39 درصد) است. میانگین سن (10.4±42.9)، بوده، تعداد فرزندان (1.7±2.6)، درآمد ماهیانه (699.8±944.6)، هزار تومان می باشد. میانگین ابعاد نقش بازی کننده(0.6±3.6)، پرورش دهنده (0.5±4.2)، اقتصادی (0.5±3.4)، حمایتی (0.5±4.0)، زیستی (0.8±3.4)، هویت بخشی جنسیتی (0.6±3.8)، تربیتی (0.5±4.2)، دینی (0.6±3.9) و در نهایت میانگین شاخص پدری نیز (0.4±3.8) است. با توجه به آزمون فریدمن، نقش پرورشی پدری در اولویت اول، نقش تربیتی در اولویت دوم و نقش حمایتی در اولویت سوم قرار دارد. در رابطه با آزمون فرضیات، بین شاخص پدری و برخی ابعاد آن با چهار کارگزار اجتماعی شدن یعنی خانواده، گروه همسالان، رسانه و در نهایت نهاد آموزشی رابطه معنادار وجود دارد. در رابطه با فرضیه پنجم، که در آن از رگرسیون و مدل لیزرل استفاده شده است این نتیجه عاید شد که، از بین ابعاد اجتماعی شدن شاخص رسانه و شاخص خانواده نیز بر روی پدری موثر است.

هدف این پژوهش بررسی عوامل اجتماعی موثر بر تفاوت ارزش های دینی بین مادران و دختران با تأکید بر ارزش های دینی می باشد. روش پژوهش پیمایش و جامعه آماری دانشجویان دختر دانشگاه فردوسی و مادرانشان است که به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای تعداد 384 نفر آنها انتخاب شده اند. در رابطه با شاخص دینداری ابعاد، مناسکی، اعتقادی، پیامدی، تجربی در نظر گرفته شده است. یافته ها نشان می دهد که سن بیشتر دختران 21 سال و سن بیشتر مادران 49 سال، تحصیلات بیشتر دختران لیسانس و تحصیلات مادرشان دیپلم، درآمد ماهیانه بین500 تا 800 هزار تومان و در نهایت شغل پدر خانواده بیشتر آزاد بوده است. بالاترین میزان دینداری در بین دختران و مادرنشان بعد اعتقادی و کمترین میزان دینداری در بین دختران و مادرانشان نیز در بعد مناسکی بوده است. آزمون فرضیات نیز نشان می دهددینداری مناسکی، اعتقادی، پیامدی، تجربی و پایبندی مذهبی مادران بالاتر از دختران است. رابطه معنادار مثبتی بین دو متغیر تفاوت پایبندی مذهبی مادر و دختر و تفاوت سنی، تفاوت تحصیلی، میزان استفاده از رسانه های جمعی، میزان صمیمیت با خانواده، میزان صمیمیت با دوستان، میزان پایبندی خانواده به ارزش های دینی، وجود دارد. در نهایت، رگرسیون نیز نشان داد تفاوت سنی (486/0) میزان پایبندی خانواده به ارزش های دینی (0.24) تفاوت تحصیلی ( 19/ 0) و میزان استفاده از رسانه های جمعی دختر ( 11/0) صمیمیت با دوستان ( 0.065) و درنهایت صمیمیت با خانواده (0.11 -) بر شکاف ارزشی بین مادر و دختر با ضریب تعیین 0.66 تاثیرگذار می باشد.

چکیده : ورزش به عنوان پدیده ای اجتماعی و فرهنگی ضمن پیوند اندام وار با مجموعه نهادها و ساختارهای اجتماعی، نقش موثری در جهت حفظ و بقای سلامت روحی و جسمی افراد جامعه دارد . هدف تحقیق این است که ضمن شناخت وضعیت میزان پیاده روی ، به بررسی عوامل اجتماعی و فرهنگی موثر بر میزان پیاده روی مردان متاهل و تعیین سهم هر یک از این عوامل بر میزان پیاده روی بپردازد . داده های آماری این پژوهش با روش پیمایشی و طرح نمونه گیری تصادفی از مناطق مختلف شهر مشهد با حجم نمونه 360 نفری جمع آوری گردیده است . نتایج حاصل از یافته های تحقیق نشان داد که : بین طبقه اجتماعی ، امنیت معابر ، میزان اوقات فراغت و آگاهی دینی با میزان پیاده روی رابطه معنی دار مثبت وجود دارد . نتایج تحلیل رگرسیون چند متغیره به روش مرحله به مرحله نشان می دهد که متغیرهای زیر به ترتیب بیشترین تاثیر مثبت را بر میزان پیاده روی مردان متاهل دارند : میزان اوقات فراغت ، امنیت معابر ، تشویق دیگران ، طبقه اجتماعی و در نهایت آگاهی دینی از سودمندی ورزش . مقدار ضریب همبستگی نیز( 439/0) می باشد . همچنین در تحلیل مسیر بین متغیر طبقه اجتماعی و اوقات فراغت رابطه غیر مستقیم تشخیص داده شد .

این پژوهش با هدف سنجش میزان مشارکت زائران مشهد در پیشگیری از جرم و بررسی عواملی که بر میزان مشارکت آنان در این زمینه تاثیر می گذارد، در منطقه ثامن مشهد، انجام شد. شیوه انجام پژوهش، پیمایش بود و اطلاعات از طریق پرسشنامه و به شیوه مصاحبه ای گردآوری شد. حجم نمونه 205 نفر بود که با شیوه نمونه گیری طبقه ای چندمرحله ای و سپس سیستماتیک، از اماکن اقامتی( هتل/هتل آپارتمان/مهانپذیر/کمپ زائر و منازل شخصی ) انتخاب شدند. یافته های پژوهش نشان داد که میزان مشارکت زائران در پیشگیری وضعی از جرم در منطقه ثامن پایین تر از متوسط است. همچنین میزان مشارکت زائران در پیشگیری از جرایم غیرمالی از سایر حوزه های مشارکت زائران پایین تر و به طور معناداری کمتر از متوسط است. در حوزه پیشگیری از جرایم غیرمالی در زمینه های اقامت در منازل شخصی، مداخله در نزاع های دیگران، استفاده از مسافربرهای شخصی، قرار دادن اطلاعات در اختیار افراد ناآشنا، پایین تر از سایر حوزه های مشارکت بود. همچنین سایر یافته های پژوهش نشان داد که طرحواره مذهبی زائران از مشهد و اعتماد آنها به پلیس منطقه بر میزان مشارکت زائران در پیشگیری از جرم تاثیر منفی و تجربه بزه دیدگی زائران در مشهد، دسترسی به امکانات و احتمال خطر زائران در مشهد بر میزان مشارکت آنان در پیشگیری از جرم تاثیر مثبت دارد. نتایج تحقیق اهمیت اقدام در جهت افزایش آگاهی زائران از شرایط واقعی جرایم ( نوع و میزان جرایم) در منطقه ثامن توسط نهادهای مسئول را نشان می دهد.

در این پژوهش، مسأله ی کلامیِ رابطه ی دینِ اسلام و مردم سالاری را به مسأله ی جامعه شناختیِ تأثیر دیدگاه ها و مواضع روحانیتِ شیعه بر شیوه های مردم سالارانه ی اداره ی جامعه تبدیل کردیم و هدفمان این بود که این تأثیر را از دل جنبش های نیمه ی اول سده ی 20 میلادی در ایران و گذارهای دموکراتیکِ موفّق یا ناموّفق در جنبش مشروطه و جنبش ملّی استنباط نماییم. ما نشان دادیم که مناسب ترین روش و رویکرد پژوهشی برای بررسی این موضوع، تحلیل تطبیقی- تاریخی در حوزه ی راهبردی جامعه شناسی تاریخیِ تحلیلی است و در نهایت، سه جنبش گذار در سه دوره یا مقطع تاریخی را برای مقایسه ی تاریخی در نظر گرفتیم: جنبش مشروطه، جنبش ملّی اول و جنبش ملّی دوم. سپس، با بررسیِ نظری در حوزه های تحول فرهنگی (نظریه های سکولاریزاسیون در رابطه با تأثیر مدرنیته بر دین)، تحول اجتماعی (نظریه های مربوط به گسترش نظام جهانی و جنبش های اجتماعی) و تحول سیاسی (نظریه های گذار به مردم سالاری)، یک چارچوب تئوریک را شکل داده و با توجه به شرایط و خصوصیات کلی تاریخ ایران و جهان در دوره ی مورد نظر، مدلی برای تبیین گذار در ایران، از آن چارچوب استخراج نمودیم. در مرحله ی بعد، این مدلِ پیشنهادی را پایه و مبنای مقایسه ی تاریخیِ سه واقعه ی گذار در سه دوره ی مذکور قرار داده و آن را به روش تحلیل تطبیقی- تاریخی، آزمون کردیم و در این تحلیل، از روش های توافق میل، تحلیل بولی و مقایسه ی ترتیبی استفاده نمودیم. به منظور تهیه ی جدول های ارزش اسمی و ترتیبی، کار پژوهش را با تحلیل رواییِ عوامل علّی گذار و خود گذار آغاز کردیم و نهایتاً دیدیم که مدل تبیینیِ گذار در ایران، در محکِ تحلیل تطبیقی- تاریخی رد نشد، بلکه با حذف شروط نالازم و تشخیص ترکیب های علّی مهم، شناخت دقیق تری را از عوامل علّیِ گذار به مردم سالاری، در اختیار ما قرار داد. البته، در ضمنِ تحلیل روایی این جنبش ها، زمینه ها و عوامل و نتایج سیاسی گذارها به طور تطبیقی، توضیح داده شد. همچنین، در بخش تغییرات نهاد دین، بازنگری نظری و عملی نخبگان دینی ِ ایران در رویارویی با نوخواهی و نوسازی مورد بررسی قرار گرفت (هدف های مقدماتی و فرعی پژوهش). حال که عوامل و متغیرهای علّی گذار به مردم سالاری در ایرانِ نیمه ی اول سده ی 20م معلوم شده اند، می توانیم موقعیت دیدگاه ها و مواضع روحانیت را در میان این عوامل علّی، تعیین کرده و تأثیر روحانیت را بر ظهور یا عدم ظهور مردم سالاریِ ایرانی، در قالب مفاهیم اجتماعی تحلیل نماییم، و این پاسخ به پرسش عمده و هدف اصلی این پژوهش است که در آغاز رساله مطرح گردید.

مطالبه رو به گسترش آزادی و معنویت ازیک سو و کثرت تجربه آزادی و دین ورزی در جوامع از سوی دیگر ، این اشتغال ذهنی را ایجاد کرده که ربطی میان آزادی و دینداری برقرار است و افراد متناسب با درکی که از امرقدسی یا دیانت دارند، محدوده آزادی خود و دیگران را تعریف می کنند.در این صورت انتظار می رود درهرچارچوب مرجع دینی ، تجاذب ادراکی دیانت وآزادی به گونه ای متناسب نمایان می شود.آنچنانکه دریک چارچوب مرجع اسلامی انتظارمی رود درک آزادی متناسب با درک اسلام گرائی باشد و برحسب اینکه چندنوع اسلام گرائی درجامعه قابل تعریف باشد،انواع تعریف از آزادی بوجود می آید و این تجاذب ادراکی تدریجا در طی فرایندهای یادگیری اجتماعی در جامعه آموخته می شود. براین اساس متناسب با شرایط و مقتضیات اجتماعی برخی از اشکال تجاذب دیانت و آزادی، رونق بیشتری پیدا کرده و برخی از آنها به حاشیه می روند. دراین میان،نوگرائی و نوسازی از مهمترین فرایندهای اجتماعی اند که هم تکثر و هم تجاذب ادراک دیانت و آزادی را تحت تاثیرقرارمی دهند.آنچنانکه می توان این گمانه را مطرح نمود که تجاذب ادراکی دیانت (اسلام گرائی) و آزادی متناسب با فرایندهای نوگرائی و نوسازی جامعه برقرارمی شود.دراین حالت برخی از انواع دینداری که درآن اراده و اختیار دیندار برجستگی بیشتری پیداکند با تعاریف موسع تری از آزادی فرد (اختیار،توانایی انتخاب و حق تصمیم گیری) درعرصه اجتماعی تجاذب یافته و به آزادی خواهی مشروعیت بیشتری می بخشند.این درحالی است که برخی از انواع دین ورزی ممکن است به تصلب و محدودیت بیشتر آزادی فرد انجامیده و مانع از حضور آزادانه اودرعرصه عمومی گردد.

هدف این مطالعه بررسی اثر شبکه اجتماعی مجازی و سرمایه اجتماعی بر میزان شادکامی افراد عضو در یکی از سایت شبکه های اجتماعی میباشد. دادهها با تکنیک پیمایش و روش نمونهگیری خوشه ای چند مرحلهای، با حجم نمونه 255 نفر جمعآوری و با رگرسیون چند متغیری و معادلات ساختاری مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد متغیر عضویت و مشارکت در شبکه اجتماعی مجازی بر ابعاد ساختاری و کارکردی سرمایه اجتماعی تاثیر می گذارد. افراد با عضویت و مشارکت در این سایت شبکه های اجتماعی مواردی بدین شرح را بدست می آورند: افزایش شبکه های ارتباطی، عضویت در گروه های مختلف، تبعیت از هنجارها و قوانین، ایجاد اعتماد به دیگران و گروه ها، بدست آوردن اطلاعات و حمایت و در نهایت دسترسی به منابع مختلف که همگی این موارد مولفه های تشکیل دهنده سرمایه اجتماعی می باشد. افزایش سرمایه اجتماعی در این سایت شبکه های مجازی بر تجربه و احساس مثبت تاثیر افزایشی و بر تجربه و احساس منفی تاثیر کاهشی می گذارد که در جمع بندی نهایی این احساس و تجربه ها افزایش شادکامی حاصل می شود. در نهایت پس از بررسی مدل تحقیق با استفاده از معادلات ساختاری می توان نتیجه گرفت که عضویت و مشارکت در شبکه های اجتماعی مجازی باعث افزایش سرمایه اجتماعی و در ادامه شادکامی افراد می شود.

دیرزمانی است که بحث سلامت افراد و شهروندان مورد توجه اندیشمندان و سیاستگذاران جوامع مختلف قرار گرفته است و حوزه های مختلف آن همواره به عنوان یکی از شاخص های اصلی توسعه مطرح بوده است. در این میان، زمان زیادی از مطرح شدن بُعد اجتماعی سلامت، به عنوان یکی از ابعاد اصلی آن (در کنار سلامت جسمی و روانی) نمی گذرد. سلامت اجتماعی به چگونگی عملکرد فرد در جامعه مربوط می گردد. هدف این پژوهش، بررسی میزان سلامت اجتماعی شهروندان شهر مشهد و شناخت برخی از عوامل تاثیرگذار بر آن می باشد. روش بررسی در این مطالعه، پیمایش و جامعه آماری مورد مطالعه، شهروندان بالای 18 سال مشهد می باشد. با استفاده از فرمول نمونه گیری کوکران، حجم نمونه 267 نفر تعیین گردید و با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای، به جمع آوری داده ها از 10 ناحیه مختلف شهر مشهد پرداخته شد. نتایج نشان می دهد که میزان سلامت اجتماعی شهروندان شهر مشهد به طرز معناداری بالاتر از حد متوسط است. همچنین تاثیر معنادار عواملی همچون سن، وضعیت تأهل، حمایت اجتماعی، شبکه اجتماعی، دینداری، اعتماد اجتماعی و احساس امنیت اجتماعی بر سلامت اجتماعی اثبات گردید. یافته های مربوط به تحلیل رگرسیون چندگانه نشان داد که مهمترین متغیرهای تاثیر گذار بر سلامت اجتماعی به ترتیب عبارتند از احساس امنیت اجتماعی، اعتماد اجتماعی، حمایت اجتماعی و سن می باشد که این چهار متغیر، حدود 30 درصد تغییرات متغیر وابسته (سلامت اجتماعی) را تبیین می کنند.

زنان سرپرست خانوار فقیر یکی از گروه های آسیب‏پذیر جامعه هستند که با توجه به رشد فزاینده آمار آنها در سال‏های اخیر، چگونگی رسیدگی به مسائل مختلف مبتلا به زندگی ایشان تبدیل به چالشی مهم در ایران شده‏است. در بین تجربه‏های متعددی که در این راستا صورت گرفته است، توجه به کارآفرینی به طور عام و کارآفرینی اجتماعی به طور خاص در جال افزایش است. این پژوهش از یک سو پیرامون بررسی یکی از این تجارب و با هدف تبیین شرایط لازم برای موفقیت چنین تجاربی انجام شده‏است و از سوی دیگر تلاش داشته است تا عوامل موثر بر توانمندی زنان سرپرست خانوار در راستای تأمین معیشت و مدیریت امور خود و افراد تحت تکفل شان را روشن سازد. روش انجام بخش نخست پژوهش کیفی و مبتنی بر نظریه زمینه ای بوده‏است. داده‏های مورد نیاز در این بخش نیز عمدتا از طریق بحث‏های گروهی متمرکز و مصاحبه‏های انفرادی نیمه ساختار یافته با نیروهای ذی نفع در سازمان شامل مدیران، کارشناسان و کارآفرینان گردآوری شده‏است. پس از پیمودن مراحل سه گانه کدگذاری مطابق الگوی پیشنهادی اشتروس و کوربین (1998)، پدیده مرکزی تحقیق تحت عنوان "توانمندسازی مبتنی بر کارآفرینی اجتماعی به مثابه یک رویکرد سازمانی" شناسایی و مدل پارادایمی‏متناظر با آن تدوین شد. نتایج نشان می‏دهد مدیریت تحول خواه، نیروی انسانی توانمند، ساختار سازمانی انعطاف پذیر، حاکمیت اخلاق حرفه ای و روحیه کارآفرینی مهم ترین شرایط علی موثر بر پدیده مذکور هستند. همچنین سه پیامد اصلی رخداد پدیده مورد اشاره توانمندسازی مقتصدانه، توانمندسازی باثبات و توانمندسازی متقابل بوده‏است. بخش دوم این پژوهش مبتنی بر پیمایشی در جامعه هدفی متشکل از 824 زن شاغل در مراکز کارآفرینی و مهارت آموزی کوثر وابسته به شهرداری تهران بوده است. داده‏های حاصل با روش‏های آماری چند متغیره همچون تحلیل همبستگی، تحلیل عاملی، تحلیل خوشه و تحلیل تشخیصی تجزیه و تحلیل شده‏اند. یافته‏های تحقیق بیانگر تأثیرگذاری قوی قابلیت های اقتصادی به ویژه درآمد زایی مبتنی بر اشتغال ماهرانه بر متغیر وابسته تحقیق (توانمندی برای سرپرستی خانوار) بوده‏است. همچنین قابلیت های روانی به ویژه شاخص هایی همچون عزت نفس، اعتماد به نفس، توانایی تصمیم گیری، در کنار سلامت روانی از دیگر عوامل موثر بر توانمندی افراد مورد مطالعه بوده است. علاوه بر این قابلیت های اجتماعی افراد اعم از موارد ناظر بر اعتماد اجتماعی، عضویت گروهی و مشارکت اجتماعی و همچنین الگوی روابط اجتماعی ایشان نیز بر توانمندی آنها اثرگذار بوده است. در بین متغیرهای زمینه‏ای سن اثر منفی و مدت سرپرستی اثر مثبت بر متغیر وابسته داشته است. همچنین در مجموع زنان مطلقه نسبت به سایر زنان از سطح توانمندی بالاتری برخوردار بوده‏اند.

این تحقیق با هدف بررسی رابطه بین آلودگی های محیطی و سرزندگی اجتماعی شهروندان انجام شد. جامعه آماری کلیه شهروندان بالای 18 سال ساکن مشهد بودند که با استفاده از فرمول کوکران 385 نفر در سه منطقه انتخاب شده(6 ،8 و11) به عنوان نمونه انتخاب شدند. از تکنیک پیمایش و ابزار پرسشنامه جهت جمع آوری اطلاعات استفاده شد. داده ها با استفاده از نرم افزارهای اس پی اس اس و لیزل و آزمون های مقایسه میانگین ها، همبستگی پیرسون، رگرسیون و تحلیل مسیر مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بین ابعاد آلودگی های محیطی و سرزندگی اجتماعی رابطه منفی و معناداری وجود دارد؛ بدین معنی که با افزایش آلودگی های محیطی، سرزندگی اجتماعی شهروندان کاهش می یابد. نتایج آزمون رگرسیون نشان داد که آلودگی صوتی، نوری، هوا و متغیرهای زمینه ای(جنسیت، نوع منزل مسکونی، مدت سکونت در محل و درآمد) بر سرزندگی اجتماعی شهروندان تأثیر معناداری می گذارند. متغیرهای جنسیت، نوع منزل مسکونی و مدت سکونت در محل از طریق آلودگی های محیطی بر سرزندگی اجتماعی شهروندان تأثیرگذار هستند که البته میزان تأثیرشان بسیار ناچیزتر از تأثیر مستقیم آلودگی های محیطی بر سرزندگی اجتماعی شهروندان می باشد

هدف از پژوهش حاضر، بررسی عوامل اجتماعی موثر بر گرایش به خشونت در میان پسران روستاهای شهرستان سبزوار می باشد. روش تحقیق، پیمایش و جامعه آماری تمام پسران 15 تا 30 سال ساکن در روستاهای شهرستان سبزوار هستند. با استفاده از فرمول نمونه گیری کوکران حجم نمونه 370 نفر تعیین گردید؛ سپس با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای، از میان روستاهای شهرستان سبزوار، به جمع آوری داده ها پرداختیم. نتایج توصیفی متغیر وابسته نشان می دهد که میانگین میزان گرایش به خشونت در محیط های روستایی شهرستان سبزوار تفاوت معناداری با حد متوسط ندارد. از میان متغیر های مستقل بررسی شده در این تحقیق بین متغیر های ناکامی، برچسب خوردن، نابسامانی خانوادگی، فشار، آنومی، یادگیری اجتماعی با متغیر وابسته ی میزان گرایش به خشونت رابطه ی مثبت و معناداری وجود دارد. متغیر کنترل اجتماعی نیز با میزان گرایش به خشونت رابطه ی منفی و معناداری داشت. اما میان متغیر های تحصیلات و پایگاه اقتصادی- اجتماعی پاسخگویان و میزان گرایش به خشونت، رابطه ی معناداری دیده نشد. مدل معادلات ساختاری نشان می دهد که متغیر احساس آنومی، نابسامانی خانوادگی، و فشار به ترتیب بیشترین تأثیر را بر گرایش به خشونت داشته اند.

با پیچیده تر شدن جوامع و رشد و گسترش تکنولوژی و وسایل ارتباط جمعی، سبک های زندگی هم دستخوش تحول و تغییر شده است. نوگرایی که همراه با این تغییرات و تحولات به کشورهای جهان سوم نفوذ پیدا کرده باعث شده تا افراد معتقد به باورها و ارزش هایی شوند که گاهاً با اعتقادات دینی شان در تضاد است. همچنین رسانه های جمعی با به تصویر کشیدن سبک های زندگی متنوع و جذاب، به تدریج عناصری از سبک زندگی غربی را جایگزین سبک زندگی اسلامی می کنند. بنابراین فاصله و شکاف بین اعتقادات و اعمال در این جوامع (به خصوص جامعه ما) بوجود می آید. در مقیاس وسیع می توان گفت جامعه دینی ما از آرمان ها و اهداف خود دور می شود و افراد در جامعه سبک های زندگی دیگری را برمی گزینند که با اهداف و آرمان های جامعه ی دینی مطابقت ندارد. به خاطر اهمیت این مسئله، این تحقیق تلاش می کند میزان پای بندی به سبک زندگی دینی و عوامل اجتماعی موثر بر آن را بررسی کند

گردشگری مذهبی بویژه سفرهای زیارتی فرصت مناسبی را برای برقراری ارتباط میان فرهنگی و تقویت هویت مشترک دینی فراهم آورده است. هرقدر میزان اعتماد اجتماعی در جامعه ای بیشتر باشد، تمایل به سفر و گردشگری نیز بیشتر است، در نقطه مقابل تعصب، تصورات قالبی و انحصارگرایی فرهنگی موجبات کاهش تعداد گردشگر را فراهم می سازد. این تحقیق با روش پیمایش و مصاحبه با 310 نفر از زائرین به عنوان نمونه، بدنبال بررسی و شناخت تصورات قالبی و اعتماد اجتماعی زائرین نسبت به مردم مشهد به عنوان دو مولفه مهم و اثرگذار در روابط و تعاملات اجتماعی میزبان - میهمان می باشد. یافته ها نشان داد زائرین، مشهدی ها را افرادی خونگرم و خوش برخورد، صمیمی، متواضع، مهمان نواز، صبور(تصورات قالبی مثبت) و تاحدی با ایمان و قانون مدار(در حد متوسط و خنثی) و هم چنین افرادی منفعت طلب و سودجو، خسیس و بی انصاف (تصورات قالبی منفی) می دانند. هم چنین اعتماد اجتماعی زائرین نسبت به مردم مشهد در حد متوسط است. نتایج آزمون فرضیات نشان داد تصورات قالبی زائرین با اعتماد اجتماعی آنها نسبت به مردم مشهد رابطه مثبت و معناداری دارد و از بین متغیرهای مورد بررسی بیشترین تأثیر را بر اعتماد اجتماعی دارد. قوم مداری، رضایت، پایگاه اجتماعی- اقتصادی، جنسیت، وضعیت تأهل و قومیت سایر عوامل تأثیر گذار بر اعتماد اجتماعی زائرین هستند. ضمناً متغیر های جنسیت، محل سکونت، قومیت، رضایت و قوم مداری بر تصورات قالبی زائرین تأثیرگذارند.

در عصر مدرنیته توجه به بدن به خاطر مقطعی شدن روابط افراد و اهمیت یافتن نخستین برداشت ها از یکدیگر، فزونی یافته است. از آن جا که زنان نسبت به مردان توجه بیشتری به ظاهر خود دارند و از ابزارها و راه های زیباتر شدن نظیر لوازم آرایش و جراحی زیبایی بیشتر استفاده می کنند، در این پژوهش با استفاده از روش روایت پژوهی به بررسی نمونه ای از آن ها پرداختیم. رویکرد تحلیل برساختی در این روش بر تولید معنا توسط خود مشارکت کنندگان تمرکز کرده و روایات را به عنوان اموری که از طریق اثر متقابل روابط بین شخصی، اجتماعی و فرهنگی، به گونه ای اجتماعی ساخته شده اند و در حکم بازنمایی های واقعیت یا یک بازنمایی با معنایی منفرد، تحلیل می کند. بنابراین با استفاده از این رویکرد تحلیل می توان دریافت که فرد چگونه به این نوع از مدیریت بدن خود معنا داده و تحت چه شرایطی تصمیم به جراحی زیبایی گرفته است.

جراحی زیبایی در جامعه ی ایران طی سال های اخیر افزایش یافته است؛ لذا هدف اصلی این تحقیق یافتن علل احتمالی است که باعث می شود افراد جراحی زیبایی را انجام دهند. رویکرد نظری تحقیق شامل مردمشناسی (مارسل موس و مری داگلاس)، جامعه شناسی (برگر و لاکمن، گافمن، ترنر، الیاس، گیدنز، بوردیو و فوکو) و فمینیستی (رادیکال و لیبرال) میباشد. استراتژی روش شناختی این پژوهش مبتنی بر استفاده از روش علی- مقایسه ای است. حجم نمونه مورد نظر 80 نفر است که در دو گروه آزمایش (زنانی که جراحی زیبایی را انجام داده اند) و گواه (زنانی که جراحی زیبایی را انجام نداده اند) مورد مقایسه قرار گرفته اند. این دو گروه در متغیرهای تأهل و منطقه محل سکونت مورد همگن سازی قرار گرفتند. بدین منظور برای تحلیل داده ها از آزمون مقایسه میانگینها، آزمون من وایت نی و رگرسیون لوجستیک استفاده شده است. نتایج تحلیلی در رگرسیون لوجستیک نشان می دهد احتمال انجام جراحی زیبایی با متغیرهای سرمایه فرهنگی، فشار هنجاری، و پایگاه اقتصادی- اجتماعی، دارای رابطه مثبت و معنادار، و با متغیرهای تصور از بدن، و روابط اجتماعی دارای رابطه منفی و معناداری است.