چکیده اصرار قرآن بر قصه گویی و قصه خوانی ، هر خواننده را به وجد و شگفتی و تأمل وا می دارد . داستان های قرآن به مخاطبان خود ، زندگی و جنبش و ایمان و اعتقاد و اراده و تکلیف می بخشد و او را به تماشای انسانهای ملکوتی فرا می خواند و زیبایی های وجودی آنان را می نمایاند . آنچه در بررسی قصه های قرآنی سخت توجه انسان را به خود جلب می نماید ، انسان شناسی ویژه ای است که در لا به لای محاورات قهرمانان این قصه ها و رفتارشان در مقابل حوادث به دست می آید و مشهود است و قصه اصحاب کهف یکی از این موارد می باشد . این پایان نامه مرکب از کلیات و پنج فصل و نتیجه است. در فصل اول به بحث لغوی پیرامون لغات کهف و رقیم پرداخته، موضع یهودیان و مسیحیان و مسلمانان را نسبت به داستان اصحاب کهف آورده و موضع مفسران مسلمان را نسبت به این داستان بیان کردیم و این که در تورات و انجیل اصلا چنین واقعه ای نیامده و فقط در روایات مسیحی این داستان آمده است. در فصل دوم اهداف قصه در قرآن و ویژگی های قصه اصحاب کهف در قرآن آمده است. در این فصل اشاره شده است که روش کلام خدای تعالی در بیان قصه ها این است که به نکات برجسته و مهمی که در ایفای غرض موثر است اکتفا می کند، و به جزئیات داستان نمی پردازد. چون قرآن کریم کتاب تاریخ و داستان سرایی نیست بلکه کتاب هدایت است و در قصه اصحاب کهف هم به نکاتی که در راستای هدایت انسان مفید بوده و درس عبرتی برای همه روزگاران باشد اشاره شده است. در فصل سوم به شرایط و زمینه های تاریخی وقوع این رخداد پرداخته شده است. این که وطن اصلی اصحاب کهف کجا بوده و به کدام غار پناه برده بودند. در این قسمت ارتباط اصحاب کهف با یهود را بررسی کرده و معلوم می کنیم که آن ها از چه طایفه ای بوده اند و چرا به کهف پناه بردند. در فصل چهارم به تحلیل داستان اصحاب کهف بر اساس قرآن اشاره کرده و وجوه اختلاف و اشتراک ادیان را در مورد جزئیات این داستان بیان می کنیم. در بین اهل کتاب آنچه برایشان مهم است این است که نام پادشاه وقت چه بوده، تعداد آن ها چند نفر بوده است و شغل آن ها چه بوده، اسم سگ آن ها چه بوده و ... در صورتی که قرآن کریم به این مسائل نپرداخته، چون کتاب تاریخ نیست تا همچون تاریخ نگاران از رویدادهای تاریخی سخن بگوید، بلکه کتاب ارشاد و هدایت است. در فصل پنجم حکمت بر انگیختن اصحاب کهف بررسی شده و به عکس العمل مشرکان و موحدان بعد از وقوع حادثه اشاره شده است و در یک جمع بندی می توان گفت که وقوع حادثه اصحاب کهف قطعی بوده و ادیان در مورد کلیت حادثه متفق هستند و باید دانست که خوابیدن آن جوانان در غار حکمت و مصلحتی در بر داشته و برانگیخته شدن آن ها نیز با مصلحت دیگری همراه بوده است. هدف نهایی از برانگیختن آن جوانان از خواب، اثبات حقیقت رستاخیز و نشان دادن قدرت خداوند در زنده کردن مردگان بود.

ایمان، از واژگان کلیدی قرآن و از مفاهیم اساسی دین است که؛ دارای ساختار مفهومی و معنایی ویژه ای می باشد. در ساختار لغوی و اصطلاحی مفهوم ایمان، از سه عنصر: تصدیق قلبی، اقرار زبانی و عمل به جوارح سخن گفته شده است. در ساختار معنایی این واژه، دو نسبت ترادفی و تقابلی وجود دارد. ایمان با واژگانی چون: اسلام، تقوا، شک، هدایت، دارای قرابت معنایی می باشد. مفهوم ایمان و بسامد های آن در آیات الهی، نقش متعلّقات در روشنگری ماهیت ایمان دینی، موکّد نمودن متعلّقات خاص، بنا بر مضمون سوره به فراخور حال مخاطبان، همچنین تکرار متعلّق خاص، بنا بر شأن نزول سوره ها – مکی و مدنی- از موضوعات عمده ای است که در این تحقیق پیرامون آنها سخن گفته شده است.

برای حرکت در جهت ایجاد یک جامعه ی مطلوب قرآنی، یعنی جامعه ای که منطبق با اهداف و آرمانهای قرآن باشد، نیاز به افرادی است که با بسترسازی مناسب، زمینه های لازم را برای آشنایی،انس و عمل به تعالیم قرآن در جامعه فراهم آورند. بدیهی است چنین افرادی ، خود باید بهره مند از اصیل ترین تعالیم این کتاب آسمانی بوده و منش ، کنش و واکنش ایشان در جامعه نیز نمودی از اسلام واقعی و تعالیم ناب قرآنی باشد. بنابراین تبیین شاخصه های عمومی این فعالان قرآنی و نیز ویژگیهای خاصِّ اصناف مختلف این فعالان ضروری به نظر می رسد. در راستای همین هدف در این مجموعه مهمترین شاخصه های فعالان قرآنی با استعانت از قرآن کریم و رهنمودهای معصومان«ع» ترسیم شده است. این شاخصه ها به « شاخصه های عامّ فعالان قرآنی » و « شاخصه های خاصّ اصناف مختلف فعالان قرآنی » تقسیم شده و هر کدام در فصلی جداگانه مورد بررسی قرار گرفته اند. در فصل اول به «شاخصه های عامّ» در سه بخش شامل: حوزه ی اعتقادات و معارف (شامل: قرآن شناسی، ولی شناسی، بصیرت، یقین، ایمان و اخلاص) حوزه ی احوال و ملکات نفسانی (شامل: تفکر و تدبر، خوف و رجاء، پند پذیری و عبرت گرفتن، توکل، زهد، جهاد با نفس، تقوا، محبت ، اخلاق نیکو و ...) حوزه ی رفتار عملی (شامل: پیشگامی و پیشتازی، عمل صالح، رعایت ظرافتهای گفتاری، امانت داری، انجام واجبات و ترک محرمات، عدالت، جهاد، تعاون و ...) پرداخته شده است. در فصل دوم « شاخصه های خاصِّ اصناف مختلف فعالان قرآنی» شامل مدیران، مبلغان، معلمان، مفسران، قاریان و حافظان ،هر یک در بخشهای جداگانه ای تبیین شده است.

این پژوهش درصدد آن است تا با بررسی روایات اسباب نزول در تفسیر مجمع البیان شیخ طبرسی،اسباب نزول واحدی و لباب النقول سیوطی به تبیین دیگاه آنان در این موضوع بپردازد. ابتدا به بررسی جایگاه سبب نزول در تفسیر اشاره شده است و در ادامه دیدگاه این سه نفر مورد بررسی قرار گرفته است.روش غالب میان آنان در بیان سبب نزول روش توصیفی و گزارشی است و در این میان طبرسی ملاکهایی چون : اعتبار عموم نص ، سازگاری با ظاهر و سیاق آیه ، معیار تاریخ،مذهب و التزام به دیدگاه شیعی خود را مورد توجه قرار داده است و سیوطی در ترجیح سبب نزول معیارهایی چون : مکی و مدنی بون آیات و سند روایات ، توجه به نظر ابن حجر را به کار برده است.

این پایان نامه به إحصاء قرائت های منسوب به معصومین:، از ابتدا تا انتهای قرآن، بر اساس نقل کتاب های قرائی و تفسیری قدیمی شیعه و سنی پرداخته و هریک را به طور جداگانه از نظر تأثیر بر مفاهیم آیات و بعضاً به لحاظ سندی مورد بررسی قرار داده است.با دقت نظر در تمامی قرائت های یادشده، در نهایت می توان آن ها را به دو بخش کلی تقسیم نمود. اول قرائات بی تأثیر در معنا و دوم قرائات موثر در معنا. بخش اول شامل اشباع، اماله یا امثال آن می شود و اگرچه ممکن است معتبر یا شاذ باشد، اما تأثیری بر معنای آیات ندارد. بخش دوم یعنی قرائات موثر در معنا، خود، به دو دسته معتبر و شاذ تقسیم می گردد و نوع شاذ آن بر دو قسم است. اول قرائات ضعیف که به لحاظ متن یا سند روایت، ضعف دارند. دوم قرائات غیر ضعیف که خود شامل دو بخش تفسیر و مجاوبه است. قرائت تفسیری در حقیقت بیانِ مفهوم آیه است نه الفاظ آن. و مجاوبه، شامل عباراتی است که معصومین: در تأیید یا امتثال امر آیات فرموده اند و به خطا در بعضی از کتاب ها به عنوان قرائت ثبت شده است. نتیجه این که غیر از قرائات ضعیف، سایر قرائت های رسیده از معصومین: قابل قبول می باشد و اگرچه ممکن است به شکل کامل جایگزین قرائات مشهور نشود، اما قطعاً می تواند ضمن مطرح شدن در کنار سایر قرائات، به لحاظ مفهومی نیز ما را در درک صحیح تر و بهتر آیات یاری نماید.

دو کتاب التفسیر و المفسرون ذهبی و التفسیر و المفسرون فی ثوبه القشیب معرفت به معرّفی روشهای تفسیری، تاریخ تفسیر و معرّفی تفاسیر و مفسّران پرداخته اند. بررسی و شناخت روش تفسیر به رأی، روش تفسیر اثری، بحث ها و روش های تفسیری مرتبط با آنها، آفات و ضعفها، تفسیر و تأویل، نظرات این دو نویسنده درباره آنها هدف اصلی ما در این پژ‍وهش است. در فصل اوّل، به زندگی آیت الله معرفت و دکتر محمّد حسین ذهبی و نواندیشی ها و دیدگاه ها و آثارشان اشاره شده است. فصلی را به تفسیر و تأویل و روش تفسیری و تأویل شیعه اختصاص داده ام، در فصل سوّم به تفاوت ها و اشتراکات روش تفسیر به رأی و تفسیر اجتهادی و تفسیر عقلی و تعاریف ذهبی و معرفت از آنها و همچنین به تفاوت ها و اشتراکات شیعه و معتزله، وضع حدیث، تأثیر پذیری شیعه از معتزله و ... پرداخته ام. همچنین منابع تفسیری صحابه، تابعان، شیعیان، اتّهام تحریف قرآن به شیعه، آفات تفسیر اثری، اقطاب اسرائیلیات، تعریف تفسیر اثری و ... نیز فصلی را به خود اختصاص داده اند و در نهایت به بررسی نظر دو مولّف درباره آثار تفسیری اشاره کرده ام. در تمامی بخش ها منبع اصلی بحث های ما دو کتاب التفسیر و المفسرون ذهبی و التفسیر و المفسرون فی ثوبه القشیب معرفت می باشد. هدف ما در این پژوهش مقایسه تطبیقی این دو کتاب در محدوده روایات و تفسیر اثری است. همواره سعی بر این بوده که به نکات و تعریفات ذهبی و اشارات معرفت در هر مبحثی پرداخته شود و مورد بررسی قرار گیرد و گاهی در مواردی برای اثبات عقاید و دیدگاه ها و در صورت لزوم به آرای دیگران نیز مراجعه می شود.

چکیده پ‍‍‍‍‍‍ژوهش حاضر با هدف بررسی میزان تأثیر آموزه های قرآنی کتاب « دین و زندگی 3 » بر تربیت دینی دانش آموزان مقطع پیش دانشگاهی شهر« نیشابور » شکل گرفته است . در این پژوهش ضمن تعریف تربیت ، دین ، تربیت دینی و بیان عوامل موثر بر تربیت ، نقش تربیت دینی بر آرامش روانی ، اصول و مبانی تربیت و نیز توجه به اهداف ، ابعاد ، روشها ، مراحل تربیت دینی و اصول حاکم بر برنامه ی دینی و قرآن دوره ی متوسطه ، به بررسی میزان حجم آیات قرآن کریم و احادیث و روایات معصومین (ع) در کتاب دین و زندگی پایه ی سوم متوسطه پرداخته است . نمونه ی مورد نظر در این پژوهش شامل 252 نفر دانش آموز مقطع پیش دانشگاهی شهر نیشابور است . که با روش نمونه گیری تصادفی از مجموعه ی 776 نفر از دانش آموزان تمامی مدارس پسرانه ی دولتی در مقطع پیش دانشگاهی شهر نیشابور انتخاب گردیده است . با توجه به داده ها و تحلیل آنها نتایج زیربه دست آمده است : - تأثیر کتاب دین و زندگی ، در تحقق اهداف تربیت دینی 6/74 % متوسط به بالا و 4/25 % کمتر ذکر شده در آموزش دینی و قرآن 4/69 % متوسط به بالا و در 6/30 % کمبود هایی را داشته است. - عملکرد دبیران در آموزش کتاب دین و زندگی 1/67 % متوسط به بالا و 9/32 % این امر را کم و کمتر بیان کرده اند . - بین کتاب دین و زندگی دوره ی متوسطه و تربیت دینی دانش آموزان رابطه ی مثبت و معنی داری وجود دارد. کلید واژگان : آموزش و پرورش ، مقطع متوسطه ، کتاب دین و زندگی ، تربیت دینی .

چکیده یکی از ویژگی های اسلام به عنوان دین خاتم، تعادل همه جانبه است. از سوی دیگر، اجرای دستورات اسلامی در ابعاد اجتماعی، نیازمند تشکیل حکومت اسلامی است. بنابراین تعادل همه جانبه از ضروریات حکومت اسلامی بوده و آنچه در نحوه اعمال حاکمیت اسلامی ضروری می باشد، حفظ تعادل بین مدارا و قاطعیت است. مدارا به معنای تحمل و ملایمت با مخالفان و قاطعیت، به معنای واکنش مستحکم و به موقع نسبت به تخلف و اجرای قانون با استفاده از قدرتِ مشروع، بدون سازشکاری،در جهت تحقق عدالت می باشد.حفظ تعادل بین مدارا و قاطعیت، از عوامل استحکام و بقای حکومت اسلامی و پیشرفت و گسترش اسلام می باشد. چرا که مدارای مطلق با باطل امری غیر عقلانی است و در اسلام از مداهنه و سازش بیش از حد نهی شده است. بررسی ضرورت این تعادل در حکومت اسلامی نیازمند تبیین مدارا و قاطعیت و مصادیق آن از نظر قرآن کریم و روایات معصومین علیهم السلام می باشد. مدارا در متون اسلامی با مصادیقی همچون رفق، صفح، لین، سمح، حسن خلق و قاطعیت نیز با مصداق هایش نظیر شدت، خشم، غلظت و خشونت آمده است. علاوه بر تبیین مدارا و قاطعیت و مرز آنها، برای فهم الگوی تعادل مدارا و قاطعیت در تعامل حکومت اسلامی با مردم، نیاز به بررسی حکومت پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و حکومت امیرالمومنین علی علیه السلام به عنوان اسوه و نمونه می باشد. نتیجه این تحقیق نشان می دهد که مبنای رفتار در حکومت اسلامی بر اساس مدارا است، تا وقتی که چاره ای جز شدت عمل نباشد. هرگاه که تخلفی صورت گیرد و اعتقادات و حقوق مسلمانان و اسلام در معرض تهدید باشد و مدارا و سازش ضعف و زبونی تلقی شود، قاطعیت ملاک عمل خواهد بود. این خط مشی مدبّرانه، مهمترین الگوی تعادل میان مدارا و قاطعیت در حکومت اسلامی می باشد. کلیدواژه : تعادل، مدارا، قاطعیت، حکومت اسلامی، قرآن، حدیث

چکیده تفسیرآیات الاحکام به عنوان شاخه ای از علم تفسیر، همزمان با نزول قرآن، مورد توجه پیامبر (ص)، صحابه و دیگر مفسران قرار گرفت. مفسران فریقین نیز هریک براساس روش و مبانی مورد پذیرش خویش، به تفسیرآیات الاحکام، اهتمام ورزیدند، به گونه ای که کتب متعددی با عناوینی هم چون آیات الاحکام و احکام القرآن تدوین نمودند، از طرف دیگر تفاسیرمتعددی با رویکرد فقهی، توسط ایشان به رشته تحریر درآمد. با بررسی اقوال دانشمندان در باب تعداد آیات الاحکام، مشخص گردید افرادی مثل قطب الدین راوندی، محمد بن سائب کلبی، جمال الدین و فخرالدین متوج بحرانی و... معتقدند تعداد آیات الاحکام پانصد آیه است و این همان نظریه مشهور است. اما افرادی مثل ابن عربی، آیت الله معرفت، قرطبی و... تعداد آیات الاحکام را بیش از پانصد آیه می دانند و این نظر ناشی از آن است که آیات را چند بعدی دانسته و آیات مربوط به قصص، تاریخ الأنبیاء و... را قابل استناد در مباحث فقهی می دانند. گروه سوم مبنای شمارش را آیاتی می دانند که شأن نزول فقهی داشته نهایتا تعداد آیات الاحکام را کمتر از پانصد آیه می دانند و افرادی مثل خضری بک ، فاضل مقداد، محقق اردبیلی از این گروه هستند. هدف اصلی این پژوهش، پس از تبیین جایگاه تفسیر آیات الاحکام و شناخت روش تفسیری و مبانی تفسیرآیات الاحکام، کشف علل اختلاف تفسیر، در موارد اختلافی آیات الاحکام، از جمله آیه وضو (مسح پا)، نماز مسافر، روزه مسافر و ازدواج موقت می باشد. با بررسی تطبیقی تفاسیر فریقین، ذیل آیات الاحکام اختلافی مورد نظر، مشخص گردید عوامل عمده اختلاف تفاسیر مربوط به سه حوزه اصلی روایات، قرائات و ادبیات می باشد .گرچه عوامل دیگری به صورت مقطعی و محدود نیز در تفسیر هر آیه ، موجبات اختلاف تفسیر را فراهم کرده است. پس از تحقیق و بررسی انجام شده مشخص گردید روش تفسیر آیات الاحکام، روش اجتهادی است، از طرف دیگر برخی مباحث مانند "حجیت ظواهر"،"جواز فهم وتفسیر قرآن"و "توجه به شرایط و ضوابط فقهی، تفسیری" به عنوان مبانی تفسیرآیات الاحکام شناخته شده است.

چکیده : شایعه ، یکی از مهم ترین پدیده های اجتماعی به حساب می آید که همواره به عنوان نوعی تاکتیک تبلیغاتی در جهت تقویت و انتشار اخباری خواه مثبت و خواه منفی ، مورد استفاده قرار می گیرد . پژوهش حاضر با عنوان « شایعه از نگـاه قـرآن ، زمینـه ها ، پیامد ها ، راه های رویارویی » از جمله تحقیقات کاربردی در حوزه ی معارف قرآن است که شایعه را از بعد منفی آن مورد مطالعه قرار داده و به دنبال بررسی ماهیت ، زمینه ها و پیامدهای آن ، راه های رویارویی با این پدیده را بر اساس آیات قرآن کریم ، بیان و معرفی نموده است و مطالب آن در پنج فصل ذیل تنظیم شده است : در فصل اول این پژوهش ، به بیان تعاریف و کلیات موضوع پرداخته شده است. در فصل دوم ، مهم ترین مصادیق شایعه در قرآن در دو محور شایعه سازی کافران و شایعه سازی منافقان مورد بررسی قرار گرفته است. فصل سوم ایـن پژوهـش به بررسـی مراحـل مختلـف شایعـه ، در سه محور تولید شایعه ، انتشار شایعه و بهره برداری از شایعه می پردازد و فصل چهارم به بررسی پیامد های نامطلوب شایعه در دو بخش پیامدهای دنیوی و اخروی معطوف گشته و آثار دنیوی آن در ابعاد مختلف اجتماعی ، اعتقادی ، سیاسی و نظامی مورد مطالعه قرار گرفته است و در نهایت ، فصل پنجم این پژوهش به ارائه ی روش های موثر در پیشگیری از پدید آمدن شایعه و راه های مقابله با آن اختصاص یافته است. واژگان کلیدی : قرآن ، شایعه ، تولید ، انتشار ، شایعه سازی ، شایعه پراکنی .

ازدواج، پیمان مقدس، مبتنی بر پایبندی به رعایت حقوق و احترام متقابل است . این پایان نامه با موضوع« نقش آموزه های قرآنی در پایداری ازدواج با تأکید بر آرای علامه طباطبایی و آیت ا... جوادی آملی » با هدف تبیین نقش آموزه های قرآنی در استحکام خانواده، در سه فصل تدوین یافته است . و به بررسی آرای تفسیری علامه طباطبایی و آ... جوادی آملی در ذیل آیات موجود پرداخته شده است .در این نوشتار، پس از بیان کلیات تحقیق، به تبیین مواردی چون؛ جایگاه، اهمیت و ضرورت ازدواج در قرآن پرداخته است و همچنین اهداف ازدواج و معیارهای همسر نظیر، ایمان و حسن خلق مورد بررسی قرار گرفته است . نشان دادن تأثیر آموزه های قرآنی بر استحکام بنیان خانواده و تصحیح روابط و رعایت حقوق و تکالیف متقابل زوجین، از دیگر مواردی است که درطّی فصول مورد اهتمام واقع شده است .از سوی دیگر به آسیب شناسی استحکام خانواده، از دو بعد اجتماعی و اخلاقی، نظیر، طلاق، اعتیاد، بد خلقی، بدگمانی، بد زبانی، تکبر، بخل، مورد اهتمام قرار گرفته است . در انتها می توان گفت، آموزه های قرآنی نقش بنیادی در پایداری ازدواج دارند . کلید واژه ها:آموزه ها، قرآن، ازدواج، پایداری، خانواده، حقوق، تکالیف، آسیب

چکیده این نوشتار در سه فصل ارائه شده است وبه دنبال اثبات نقش گناه در ایجاد فشار روانی و سپس ارائه راهکار‏ها جهت مقابله با آن، از دیدگاه قرآن و روایات می‏باشد. بدین منظور در فصل اول که خود دارای دو بخش است به تعریف مفاهیم نظری فشار روانی و گناه و مسائل مربوط به آن پرداخته شده است. در فصل دوم که در مورد فشارهای روانی ناشی از گناه از دیدگاه قرآن و روایات با توجه به عوامل ایجاد کننده آن در روان‏شناسی است؛ خود شامل چهار بخش است که پس از بیان عوامل فشار روانی در بخش اول، به بررسی بعضی از آثار گناه که در ایجاد فشار روانی با توجه به عوامل این مسئله در روان شناسی ضمن پاسخ به شبهات و بیان استثنائات پرداخته گردیده و برای تبیین بیشتر این رابطه، در بخشهای بعدی این فصل به چند ماجرا در این مورد، اشاره گشته و چند نمونه از گناهان، مورد بحث وبررسی قرار گرفته است. در فصل سوم به ارائه راهکارها در مقابله با فشارهای روانی ناشی از گناه از دیدگاه قرآن و روایات از قبیل توبه، یاد خدا، انجام عمل صالح، پرهیز از معاشرت‏های نامناسب و محیط‏های آلوده پرداخته شده و نظرات مفسران و سایر دانشمندان نیز بیان گردیده که برای بیان ممتازی و فوق العاده بودن قرآن و روایات، راهکارهای روان‏شناسان نیز در این مورد مطرح شده است. کلید واژه‏ها: گناه، فشار روانی، آرامش، استرس، نگرانی

چکیده : در این پایان نامه با توجه به موضوع ان که بررسی نظریه تاویل با تکیه بر دیدگاه ابن تیمیه, علامه طباطبایی و ایت الله معرفت بود مراحل زیر انجام گردیده است. در بخش 1 ,فصل 1 با مراجعه به کتابهای لغت معنای لغوی تاویل و تفسیر را بررسی نموده و بعد از مقایسه این دو با یکدیگر در بخش دوم با مراجعه به کتب تفسیری معنای اصطلاحی تفسیر را از دیدگاه مفسران اورده ایم. سپس امکان یا عدم امکان را از دیدکاه دانشمندان اسلامی و همچنین نقش تاویل در تفسیر را از نظر اندیشمندان قران پژوه معاصر بررسی نموده ایم و به این نتیجه رسیده ایم که لغت تاویل به معنای برگرداتدن یک کلمه به اصل ان و تفسیر به معنای اشکار ساختن لفظ مشکل است. در فصل دوم ارا هریک از سه داشمند نامبرده در موضوع را به تفکیک و بر اساس تقدم زمانی بررسی کرده ایم وبه این منظور در بخش اول دیدگاههای ابن تیمیه و در بخش دوم نظرات علامه طباطبایی و ودر بخش سوم ارا ایات الله معرفت درباره موضوعات مختلفی که در بحث تاویل مطرح است از جمله محکم و متشابه , تعریف تاویل و شایستگان تاویل بررس نموده ایم و نتیجه گیری در این موارد را به فصل بعد موکول می کنیم. درفصل سوم نظرات این سه دانشمند علوم قرانی که در فصل قبل امده بود با هم مقایسه نموده و پس از نقد نظرات هریک از ان ها را که صحیح تر به نظر می رسید پذیرفته ایم. البته این دیدگاه ها در بعضی موارد مشترک بود. سپس نظر هر یک از انها درباره چند نمونه از مصادیق تاویل ایات قران مورد بررسی و نقد قرار داده ایم و سپس در قسمت نتیجه پایان نامه با ارائه نظرات سه دانشمند مورد بحث , پیش فر ض های پایان نامه که عدم تاثیر تاویل در تفسیر و علت اختلاف نظر این دانشمندان در این باره به اثبات رسید. در اخر به این نتیجه رسیده ایم که این سه دانشمند قران پژوه در بخشی از موضوعات نضر مشترک دارند ولی در برخی از موارد مانند تعریف تاویل , در مصادیق تاویل بعضی از ایات اختلاف نظر دارند. کلید واژه ها قرآن، علوم قرآنی، تفسیر، تاویل، ابن تیمیه، طباطبایی، معرفت

چکیده جرم و بزهکاری، امری اجتناب ناپذیر است که همه ی جوامع بشری، کم و بیش با آن روبرو هستند. این پدیده دارای مفهوم ثابتی نبوده و در رابطه با جوامع و مکتب های حقوقی، اجتماعی، روان شناختی و ... معانی مختلفی پیدا می کند. در بین تمام این مکاتب، مراد اسلام از جرم، انجام دادن فعل یا گفتن قولی است که از سوی شارع منع شده و در بردارنده ی کیفر و مجازات باشد. به هر حال، نکته ی مهم این است که جرم، موجب ایجاد اختلال در نظم جامعه و جریحه دار نمودن وجدان افراد می شود؛ همچنان که با وقوع جرایمی نظیر قتل و سرقت، بسیاری از مردم، احساس وحشت و نا امنی خواهند کرد و این جاست که اهمیت شناسایی عوامل و انگیزه های جرم و چگونگی پیشگیری از آن ها روشن می شود. بر اساس آیات قرآن کریم و روایات معصومین علیهم السلام، علل پیدایش جرم را می توان به دو دسته ی فردی و محیطی تقسیم نمود؛ علل فردی در چهار حوزه ی وراثتی، فرهنگی، اخلاقی و اعتقادی، قابل بررسی می باشند. بنابراین، ویژگی های رفتاری هر فرد، نظیر جهل و نادانی، بی ایمانی، مفاسد اخلاقی همانند حسد، حبّ دنیا، غرور، انتقام جویی، هوسرانی و ... ، هر یک می تواند، موجب تکوین شخصیت مجرم گردد کـه گاهی نوع عملکرد والدین و بـه خصوص مادر، در دو دوره ی بسیار حساس بارداری و شیردهی، موجب بروز چنین رفتارهای ناشایستی در فرزندان خواهد شد. علاوه بر این، محیط فاسد و آلوده ی اجتماع، همچنین فقر یا ثروت موجود در میان اقشار مردم نیز، نقش بسزایی در بزهکار شدن افراد خواهد داشت. از این رو دین مبین اسلام، با اهتمام در نشر تعالیم اخلاقی، تقویت ایمان و اعتقاد مردم به بحث معاد و حسابرسی روز قیامت، تأکید بر مسأ له ی مهم امر به معروف و نهی از منکر، تأکید بر پرداخت خمس و زکات، نهی از ربا و رشوه خواری و ...، امیدوار است که تا حد امکان، ریشه ها و عوامل جرم آفرین را بخشکاند. بنابراین، بحث اصلی در اسلام، پیشگیری است ولی چنانچه فردی این دستورات را به کار نبسته و دچار لغزش شد، برای جلوگیری از انحراف دیگران است که بحث کیفر و مجازات مجرمین در چهار نوع: قصاص، دیه، حد و تعزیر، با رعایت احکام خاص هر یک مطرح می شود. کلیدواژه ها: جرم، مجرم، قتل، سرقت، پیشگیری، مجازات

چکیده: این چکیده به بررسی تطبیقی دیدگاه های علامه طباطبایی و جوادی آملی در خصوص مباحث علوم قرآنی شامل: وحی، نزول قرآن، محکم و متشابه ، ناسخ و منسوخ می پردازد. این پژوهش پاسخی به ادعای برخی است که پنداشته اند تفسیر تسنیم اقتباسی از تفسیر المیزان است. آنچه ما در این بررسی به آن رسیده ایم، این است که در میان دیدگاه های این دو مفسر علاوه بر دیدگاه های مشترک، نظریاتی نیز به چشم می خورد که کاملاً با هم متفاوت هستند و حتی در برخی موارد جوادی آملی به نقد و سپس رد نظر علامه پرداخته است. در این پژوهش پس از بیان کلیات تحقیق شامل بیان مسئله، پیشینه ی تحقیق، پرسش های تحقیق، اهداف و نو آوری ها و نیز شرح مختصری از زندگی نامه دو مفسر، به موضوع اصلی پرداخته شده است. وحی یکی از مباحث بررسی شده در این پژوهش است که، این دو مفسر در زمینه ی معنای لغوی وحی، تقسیم بندی انواع وحی و تفسیر شیوه های وحی دیدگاه های متفاوتی داشتند. از جمله، علامه در معنای لغوی وحی فوریت و پنهانی بودن در القاء معنا را لحاظ کرده، اما جوادی آملی تنها به پنهانی بودن وحی اشاره کرده است. در بحث نزول، تفاوت انزال و تنزیل و تبیین نزول دفعی نقاط افتراق دیدگاه های این دو مفسر بود، اما در زمینه تعریف نزول، انواع نزول، نزول معنوی آراء مشترکی داشتند.مثلاً در اختلاف بین تعابیر انزال و تنزیل جوادی آملی وجود قرینه را الزامی می داند. بیشترین تطابق آراء دو مفسر، در عرصه محکم و متشابه بود. اما شیوه بیان فرق داشته، مثلاً دلایل علامه مبنی بر استیناف بودن واو، مورد قبول جوادی آملی قرار نگرفته است. و گاهی جوادی آملی در رد نظر علامه نقدهایی وارد کرده است. در بحث نسخ نیز در زمینه ی شرایط نسخ، روش شناخت ناسخ و منسوخ، گونه های امکان نسخ، تعداد آیات منسوخه، ملاک های رد ادعای نسخ نظریات مستقلی دارند. از جمله در شرایط نسخ علامه سبق عمل را شرط می داند اما جوادی آملی نه. و استمرار و دوام زمانی منسوخ مورد توجه جوادی آملی بوده اما علامه شرط نمی داند. کلید واژه ها: قرآن، تفسیر، علوم قرآنی، وحی، نزول قرآن، محکم و متشابه، ناسخ و منسوخ، المیزان، تسنیم، علامه طباطبایی، جوادی آملی.

چکیده دیدگاهتکثرگراییبرون دینی،به این معنی است که، حقیقت دین متکثر است. برخیازمتفکران اسلامیایننظریهرابرگزیدهوبهاستنادبعضیازآیاتقرآن ‏براثبات آنپایفشرده‏اند. نگارندهدرپی آناستکهتکثرگرایی بروندینی را با استفاده ازدیدگاهمفسرانمعاصر مورد نقد و بررسی قرار دهد. دراینراستا،باآوردندیدگاه هایموافقانومخالفانوبهنقدکشیدنایندیدگاههاازمنظرمفسرانمعاصربهنقد این نظریهپرداخته شدهاست. ملاکانتخابمفسراندربررسیدیدگاه هایایشاندرموردپلورالیسمتوجهبهاینمکتبدین نگروطرحمباحثپلورالیسمدرآراءتفسیریایشانبودهاست. اینپایان نامهباروشیکتابخانه ایباتکیهبرمنابعاصلیدرسه فصلتنظیمشدهاستکهترتیبآنبهقرارذیلاست: کلیات، شاملتعریفلغویواصطلاحی پلورالیسم،گونه هایپلورالیسمدینی،پیشینهپلورالسمدینی و زمینه هاوعواملپیدایشپلورالیسمدینیمی باشد. درفصلاولمباحثپلورالیسمدینیازدیدگاهموافقانموردارزیابیقرارگرفتهاست. فصلدومبهمباحثپلورالیسمدینیازدیدگاهمخالفاناختصاصدادهشدهاست. درفصلسوم پلورالیسمدینیازدیدگاهمفسرانمعاصربهصورتمبسوطنقدوارزیابیشدهاست. درپایاننتیجه ایازمباحثارائهشدهاست.

این نکته که خداوند با زبان نمادین با بشر سخن گفته، شایسته تامل و تفکر و تعمق است. زیرا قائل شدن به این نظریه نگاه تفسیری به قرآن را دگرگون خواهد کرد. بنابراین در این نوشتار سعی شده است از دیدگاه های مختلف، نظریه سمبلیک بودن زبان قرآن مورد بحث و بررسی قرار بگیرد. برای رسیدن به این منظور بخش ها و فصول ذیل تدوین شده است: فصل اول، با عنوان کلیات، شامل تعریف مفهوم زبان قرآن، تعریف اصطلاحات و پیشینه بحث در میان غربی ها و مسلمانان است، که مدخلی برای ورود به مباحث سایر فصول می باشد.زیرا در این فصل نگارنده بر آن است تا بیان مسئله و اهداف تحقیق و تعریف جامعی از زبان سمبلیک برای خوانندگان محترم ارائه دهد و همچنین در آخر فرق اساسی مجاز و تمثیل را که دو واژه نزدیک به معنای نماد می باشند، بیان کند. در فصل دوم تحت عنوان اصول و مبانی زبان سمبلیک، نگارنده به جمع آوری کلیه ویژگی های و اصول و مبانی زبان سمبلیک پرداخته است زیرا از آنجا که بررسی دقیق این نظریه منوط به شناسایی اصول و مبانی اولیه ی است که سنگ زیر بنای ورود به بحث محسوب می شود، سعی شده به تفصیل به هر یک از این ویژگی ها بپردازد. در بخش سوم به عنوان دلائل قائلین و عدم قائلین به وجود زبان سمبلیک در قرآن با هدف فهم دقیق آرا و نظرات دو گروه مخالف یعنی کسانی که قائل به وجود زبان سمبلیک در قرآن هستند با کسانی که قائل به وجود این زبان در قرآن نیستند، پرداخته شده و سعی شده که با انصاف و به دور از هرگونه تعصب به تفصیل نظریات دو طرف آورده شود، تا خواننده بتواند خود با بررسی نظرات دو طرف داوری منصفانه ای داشته باشد. در بخش چهارم به عنوان نقد و بررسی نمونه های قرآنی به بررسی آیاتی چنداز قرآن که از دیدگاه برخی از مفسرین به صورت سمبلیک تفسیر شده پرداخته شده تا به صورت عینی دلائل این گروه مورد بررسی قرار گیرد. آیاتی که در این فصل مطرح شده عبارتند از: آیه خلقت انسان، عالم ذر، امانت، خطابه آسمان و زمین، سخن گفتن سلیمان با مورچه ها و آیاتی که در مورد اعجاز پیامبران می باشد.

هدفی که من از این پایان نامه دنبال کردم بیان این نکته است که روش تفسیری پیامبر روشی جامع محسوب میشود و آن حضرت از مناهج مختلف تفسیری چون شیوه عقلی قرآن به قرآن و...بهره جسته است .مجموعه ای که ملاحظه میشود سیری گام به گام در راستای همین هدف بوده است.

چکیده تمام نما سپاس خداوندی را که سخنوران از ستودن او عاجزند، و حسابگران از شمارش نعمت‏های او ناتوان، و تلاشگران از ادای حق او درمانده‏اند. خدایی که افکار ژرف اندیش، ذات او را درک نمی‏کنند و دست غوّاصان دریای علوم به او نخواهد رسید. قرآن کریم که تمام آیات روشنگرش، اعجاز الهی است قطعاً نمی تواند در قالب ترجمه ای بشری قرار گیرد، از این رو ترجمه قرآن را نمی توان با قرآن یکی دانست. چنانکه بیشتر مترجمان نیز مدّعی شده اند که نه می توان لطافت و قوّت عربی آن را حفظ کرد و نه مفاهیم و رموزش را منتقل کرد؛ به همین دلیل کوشیده اند تا حدّ امکان، مفاهیم پر ارزش این کتاب مقدّس را برای طالبان فضیلت و حقیقت فارسی زبان، تبیین نمایند. در این راستا، برخی از مترجمان قرآن کریم، برای تبیین بهتر مراد خداوند ناچار به ارائه ی افزوده هایی شده اند که اغلب با استناد به تفاسیر و یا کتب سبب نزول و... صورت پذیرفته است و هدف ایشان، راهنمایی خواننده برای درک بهتر از منظور و غرض خداوند است. در این رساله به تحلیل و بررسی تطبیقی افزوده های تفسیری هفت ترجمه معاصر از قرآن کریم (الهی قمشه ای، خرمشاهی، صفارزاده، فولادوند، گرمارودی، مکارم و مشکینی) در ترجمه آیات جزء 27 و28، از لحاظ ضرورت بیان آنها و موافقت و یا عدم موافقت شان با آرای مفسران و اهل لغت پرداخته شده است. کار نگارش این رساله در سه مرحله صورت گرفت: در مرحله اول بر اساس ترجمه های مورد نظر آیات از ابتدای آیه 31 سوره ی «ذاریات» تا انتهای سوره ی« تحریم» مورد بررسی قرار گرفته و در این راستا آیاتی که دارای افزوده موثر بوده اند استخراج شده است. ترجمه های حامل افزوده موثر به ترتیب حروف الفبا ذکر شده است و از پرداختن به ترجمه هایی که فارغ از افزوده ی مهم و کلیدی بودند، صرف نظر شده است. در مرحله دوم با مراجعه به کتب تفسیری معاصر و قدیمی فریقین، منابع روایی، لغوی و ... آراء ذکر شده پیرامون آیات را به دقت مطالعه کرده و در مرحله سوم به بررسی مطابقت یا عدم مطابقت آراء مفسران با افزوده هایی که مترجمان ذکر کرده اند پرداخته و ضرورت یا عدم ضرورت ذکر این افزوده ها را از سوی مترجمان، بیان شده است؛ همچنین ترجمه های برتر و بعضی از اشکالات ترجمه ها ذکر شده است. لازم به ذکر است که در تمامی این مراحل با ارائه گزارش کار به اساتید محترم راهنما و مشاور ، نظرات سودمند ایشان را جویا شده و تذکرات و ایرادات وارده را برطرف شده است. در نگارش تحلیل ها ی این طرح از تفاسیر مجمع البیان ، المیزان ، تفسیر نمونه ، أحسن الحدیث ، جوامع الجامع، روح المعانی، کشاف و...که از مهم ترین کتب تفسیری شیعه و اهل سنت می باشند و دارای مقبولیت عمومی هستند استفاده شده است. همچنین از منابع معتبر لغوی چون لسان العرب، مجمع البحرین، مفردات راغب، قاموس قرآن و ... و نیز مهم ترین منابع حدیثی که در این رساله مورد استفاده واقع شده می توان به اصول کافی، من لا یحضره الفقیه، بحار الأنوار ، عیون أخبار الرضا(ع) و... اشاره کرد. لازم به ذکر است بر اساس مفاد جلسه ی مورخه 4/11/89 که با حضور معاونت پژوهشی ، معاونت آموزشی، مسئول امور پایان نامه ها و دانشجویانی که این طرح را بر عهده گرفته بودند برگزار گردید ، مقرر شد که معیار تحقیق در بررسی ترجمه ی آیت الله مشکینی، نشر الهادی و در بررسی ترجمه الهی قمشه ای، ویراستاری حسین استاد ولی و در سایر ترجمه ها نرم افزار جامع التفاسیر نور نسخه ی دوم، معیار تحقیق باشد. در ضمن حجم این رساله به دلیل افزوده های زیادی که مترجمان در ترجمه آیات این دو جزء بیان کرده بودند و ما خود را موظف به بررسی همه آنها می دانستیم ، نسبتا زیاد شد. اما مشکل اصلی ما در نگارش این رساله ، بلا تکلیفی در شیوه ی کار بود و با وجود این که، این طرح در تاریخ 16/4/89 به تصویب اولیه رسیده و اقداماتی در جهت نگارش آن صورت گرفته بود، پس از گذشت هفت ماه با اعمال تغییراتی در اجزاء تصویب شد، و ارائه شیوه ی کار از سوی شورای پژوهشی دانشکده، تلاش های خود را از سر گرفتیم که این موضوع باعث طولانی شدن و تأخیر در اتمام کار شد. اما اکنون که به یاری خداوند متعال کار تدوین این پایان نامه به اتمام رسیده است از تمامی عزیزانی که مرا در این مسیر همراهی کردند کمال سپاس و قدر دانی را دارم و امیدوارم که توانسته باشم رضایت خاطر قرآن پژوهان عزیز را به دست آورده باشم. نتیجه ی تحقیق : ضرورت دخالت دادن عناصر تفسیری در ترجمه ی قرآن سبک جدیدی از ترجمه را به وجود آورد که آن را ترجمه " آزاد، تفسیری یا ترجمه همراه با خلاصه التفاسیر" می نامند . در این سبک، از اضافات تفسیری و توضیحات لازم برای روشن کردن معنای آیه استفاده می گردد. در ترجمه آزاد، واحد ترجمه در بیشتر موارد "بند" و سپس "جمله" است و گاه بین این دو شناور است و به دلیل آنکه مترجم کاملا وفادار و پایبند به متن مبدأ نیست، انسجام این نوع ترجمه از سایر انواع بیشتر است. اما به نظر نگارنده ذکر افزوده های تفسیری تا حدی جایز است که ترجمه را از حد ترجمه خارج نکند و تنها در موارد ضروری و آن هم در داخل پرانتز، قلاب یا کروشه به ذکر این افزوده ها پرداخته شود. در این رساله پس از تحلیل و بررسی افزوده های هفت ترجمه تفسیری معاصر به این نتیجه رسیدیم که میزان افزوده های تفسیری موثر که در ترجمه های الهی قمشه ای ، مشکینی و صفارزاده به کار رفته، بسیار بیشتر از افزوده هایی است که سایر مترجمان به کار برده اند؛ با این تفاوت که صفارزاده در اکثر موارد بر خلاف سایر مترجمان، افزوده های تفسیری خود را از متن اصلی ترجمه جدا نکرده، که این یکی از نقاط ضعف ترجمه ایشان است. به عنوان مثال در ترجمه آیه « فَإِذا قُضِیَتِ الصَّلاهُ فَانْتَشرُوا فِی الْأَرْضِ وَ ابْتَغُوا مِنْ فَضْلِ اللَّهِ وَ اذْکُرُوا اللَّهَ کَثِیراً لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ» (10 / جمعه) گفته است: و چون نماز تمام شد پراکنده شوید، دنبال کسب رزق و روزی از نعمات خداوند بروید و البتّه در قلب و ذهن خود مدام به اذکار الهی مشغول باشید تا رستگار شوید. مشکینی نیز در ترجمه ی بعضی از آیات و در قالب افزوده تفسیری به بیان اقوال مختلف تفسیری پرداخته است که معمولاً خواننده را به مراد معینی از آیه هدایت نمی کند. مثلا این آیه را اینگونه ترجمه کرده است:« وَ النَّجْمِ إِذا هَوی‏» (1)؛ سوگند به ستاره هنگامی که طلوع و غروب کند (یا به شهاب ثاقب زمانی که بر اجنّه و شیاطین فرود آید، یا به گیاه، زمانی که سر برآورد، یا به اقساط و آیات قرآن هنگامی که به مرکز وحی نازل گردد). افزوده ترجمه های فولادوند، گرمارودی و خرمشاهی بسیار اندک بوده، اما از سبکی ادبی و سلیس برخوردار می باشند و بیشتر سعی شده است که با ترجمه الفاظ آیات، مفهوم را به مخاطب انتقال دهند. در این میان ترجمه فولادوند با توجه به ویژگی هایی که توسط گروهی از قرآن پژوهان حوزه علمیه بر آن صورت گرفته و با ویراستاری خود ایشان بر این ترجمه ، توانسته است یکی از مهم ترین و موفق ترین ترجمه های فارسی قرآن در عصر معاصر باشد. اما ترجمه الهی قمشه ای با وجود کاستی هایی که در مقدمه برای آن ذکر کردیم، با اخلاص و صفای باطن مترجم که در ترجمه او جلوه کرده و قلم روان و سلیس ایشان و توضیحات تفسیری کوتاهی که درون پرانتز کرده و بدین وسیله فهم عبارات را آسان تر نموده اند ، در مقایسه با سایر ترجمه ها از اتقان و کمال بیشتری برخوردار می باشد و می توان آن را ترجمه برتر نامید. تعداد افزوده های تفسیری موثر در هر سوره از جزءهای 27 و 28 : ردیف نام سوره تعداد آیه تعداد افزوده ردیف نام سوره تعداد آیه تعداد افزوده 9 الذاریات از آیه31 تا 60 13 افزوده 17 الحشر 24 آیه 11 افزوده 10 الطور 49 آیه 17 افزوده 18 الممتحنه 13 آیه 8 افزوده 11 النجم 62 آیه 19 افزوده 19 الصف 14 آیه 8 افزوده 12 القمر 55 آیه 13 افزوده 20 الجمعه 11 آیه 8 افزوده 13 الرحمن 78 آیه 14 افزوده 21 المنافقین 11 آیه 5 افزوده 14 الواقعه 96 آیه 24 افزوده 22 التغابن 18 آیه 11 افزوده 15 الحدید 29 آیه 15 افزوده 23 الطلاق 12 آیه 7 افزوده 16 المجادله 22 آیه 9 افزوده 24 التحریم 12 آیه 10 افزوده تعداد افزوده های موثر هر یک از مترجمان در دو جز 27 و 28 : ردیف نام مترجم تعداد افزوده موثر 1 الهی قمشه ای 96 2 خرمشاهی 15 3 صفارزاده 142 4 فولادوند 24 5 گرمارودی 38 6 مشکینی 125 7 مکارم 39

چکیده: پژوهش حاضر در صدد بررسی و مقایسه دیدگاه اسلام و نظرات فمنیست ها در مورد روابط اجتماعی زن است،از آنجا که یکی از مهم ترین عوامل زیربنایی و حفاظت از خانواده و جامعه می تواند مربوط به زنان باشد و نیز یکی از معضلات جوامع کنونی به وجود آمدن جنبش هایی مانند جنبش فمینیسم است در این پایان نامه تلاش شده با توجه به آسمانی بودن قرآن و سفارش های گرانبارش درباره زن به مقایسه آموزه های قرآنی و فمینیسم در زمینه روابط زن در اجتماع بپردازیم. از آنجا که موضوع انتخاب شده از مسائل بسیار مهم و تأثیرگذار در خانواده و در نتیجه جامعه می باشد و تبعیت از هر کدام (اسلام و فمینیسم) سرنوشت خاصی را برای انسان به بار می آورد و نیز عدم آشنایی درست از جنبش هایی مانند فمینیسم، سعی نمودیم که با راهکارهایی به صورت محققانه نه مغرضانه و با بیان آیات قرآنی و احادیث به تفصیل هر یک از دو دیدگاه بپردازیم تا با عنایت پروردگار معضلی از معضلات خانواده ها و جوامع کنونی را حل نماییم. این پروژه به روش کتابخانه ای و توصیفی،تحلیلی و تطبیقی نگاشته شده است. در این پایان نامه ابتدا مفهوم فمینیسم و نظرات فمینیست ها در مورد روابط اجتماعی زن را بیان و در ادامه مدارک و مستندات مربوط به این موضوع را از طریق قرآن، تفاسیر و روایات بیان نمودیم و به مقایسه دو دیدگاه از لحاظ سیاسی، اجتماعی و اقتصادی، فرهنگی پرداخته و به این مطلب دست یافتیم که هرچند هردو دیدگاه به زن توجه خاصی داشته اند اما توجه واهمیت قرآن به زن منطقی، الهی و متناسب با شخصیت و جنسیت زن می باشد اما نظرات فمینیست ها شاید در مراحلی درست بوده باشد اما چون الهی نبوده و بر گرفته از ذهن بشری است گاهی اوقات در سراشیبی اشتباه و تند روی فمینیست ها قرار گرفته که به ضرر زنان تمام شده است. کلید واژه ها: قرآن، فمینیسم، زن، روابط اجتماعی، اسلام.

مسئله اصلی که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته، خواسته ی مشروع خانواده های شاهد و ایثارگر در مورد فراگیری قرآن کریم برای رسیدن به قلّه ی امنیت اعتقادی، اخلاقی و روانی است که اوّلاً بتوانند ادامه دهنده ی راه شهیدان عالی مقام باشند و ثانیاً درگذرِ ایّام و پیچ و خم زندگی روز مرّه به آرامش ناشی از معرفت قرآنی برسند. از فرایند پاسخ های روشن و صریح نمونه های آماری جامعه هدف به پرسش نامه، این چنین بر می آید که بهترین راه حلّ منطقی که منتج به نتیجه مثبت شود، همانا واگذاری کار ارزشمند آموزش قرآن در رشته هایی از جمله: روخوانی و روانخوانی قرآن در بدو امر و آموزش ترجمه و مفاهیم و تفسیر قرآن در مرحله دوم و در مرحله ی سوم و متعاقب آن رشته های حفظ، تجوید، قرائت تخصّصی و نهایتاً علوم قرآنی به موسّسات خصوصی(تحت نظارت بنیاد) می باشد تا در اسرع وقت به مرحله اجرا در آمده و عملیاتی گردد. در پایان این تحقیق میدانی به نتایج مهمّی که همانا علاقه ی وافرِ خانواده های شاهد و ایثارگر به فراگیری آموزش های قرآنی از سویی و از دگر سوی، مشکلات فراوان در مسیر ترویج فرهنگ قرآن و معارف اسلامی و نیز ضعف مسئولین فرهنگی بنیاد شهید و امورایثارگران و قصور ایشان اشاره شده است که این نتیجه از ناخرسندی حاصل از تلاشهای کنونی در امر ترویج فرهنگ قرآن توسط بنیاد شهید و امور ایثارگران به دست آمده است. قابل ذکر است که با این تحقیق جامع و میدانی، جنبه های مجهول و مبهم مسئله، میزان علاقه مندی جامعه هدف، ضرورت و دامنه ی انجام آموزش های قرآنی و راه کار های عملی فراگیر نمودن آموزش های مذکور به طور روشن بر اساس مبانی قرآنی این مسئله و پاسخ های جامعه ی هدف مشخص شده و می تواند سند متقنی برای برنامه ریزی فرهنگی و قرآنی بنیاد شهید و امور ایثارگران باشد ان شاءالله.

ترجمه ی قرآن یکی از مناسب ترین راه های انتقال فهم قرآن به مخاطبانی است که زبان دیگری دارند. در ترجمه برای انتقال فهم دقیق تر آیات، گاهی ارائه نکات تفسیری نیاز است که بسیاری از مترجمان از آن بهره جسته اند. این پایان نامه به بررسی افزوده های تفسیری ترجمه های معاصر قرآن کریم در اجزاء نوزده و بیست می پردازد، که در این بررسی، هفت ترجمه ی(مهدی[محیی الدین]الهی قمشه ای، بهاءالدین خرمشاهی، طاهره صفارزاده، محمد مهدی فولادوند، سید علی گرمارودی، آیت الله علی مشکینی و ناصر مکارم شیرازی ) را ملاک کار خود قرار داده و به بررسی مبانی تفسیری ترجمه های مزبور پرداخته شده است. در این راستا برای یافتن میزان مطابقت افزوده های مترجمان مورد نظر با تفاسیر، به بیش از 50 کتاب معتبر تفسیری مراجعه شده است. در این رساله تلاش گردید تا افزوده های آیات با تفاسیر سنجیده شود و مبنایی تفسیری برای افزوده ها مشخص گردد که البته گاهی افزوده ی مترجمان فاقد هرگونه مبنای تفسیری بوده است. شایان ذکر است در این پایان نامه پس از استخراج افزوده ها ی مترجمان از بین 510 آیه؛ که بالغ بر 395 افزوده ی تفسیری موثر بود، این افزوده ها، مورد بررسی قرارگرفت و مشخص گردید که بیشتر افزوده ها با آرای مفسران مطابقت دارند که از میان آنان می توان به ترجمه ی آقای مشکینی اشاره کرد که به جهت داشتن بیشترین تعداد افزوده ی تفسیری موثر(118 افزوده) و مطابقت داشتن اکثر آن ها با تفاسیر(106 افزوده)، در مقام مقایسه با ترجمه های دیگر، از این نظر از امتیاز بالاتری برخوردار است. کلید واژگان: قرآن، تفسیر، ترجمه های معاصر قرآن کریم، مترجمان معاصر( الهی قمشه ای، خرمشاهی، صفارزاده، فولادوند، گرمارودی، مشکینی، مکارم)، افزوده های تفسیری ترجمه ی قرآن.

تصفیه ی آب فرآیندی پیچیده است که درصورت عدم درک صحیح از رفتار آب، انجام آزمایشات کیفی و انتخاب فرآیند تصفیه مناسب، تولید آب با کیفیت مطلوب با شکست مواجه می شود. با توجه به گستردگی جوامع روستایی، وجود پادگان های نظامی و اردوگاه ها، شرایط غیرعادی پس از وقوع بلایای طبیعی و نبود سیستم با دیدگاه پدافندی برای تصفیه آب، ایجاد سامانه فشرده تصفیه آب با استفاده از تلفیق فیلترهای کند ماسه ای با درشت دانه افقی جهت نیل به تامین آب قابل شرب در شرایط ذکرشده، در دانشگاه صنعت آب و برق (شهید عباسپور) مورد مطالعه قرار گرفت. در این تحقیق که مبتنی بر ساخت پایلوت می باشد با استفاده از تلفیق فیلترهای کند ماسه ای با فیلترهای درشت دانه با جریان افقی، پکیج جدیدی برای تصفیه آب با استانداردهای بین المللی تهیه گردید. براساس آزمایشات صورت گرفته، این سیستم قادر به تامین آب شرب در جوامع کوچک و همچنین شرایط بحرانی مانند شرایط پس از بلایای طبیعی (مانند زلزله) و اهداف نظامی می باشد. این سیستم مزایایی همچون بهره برداری آسان و بدون نیاز به نیروی بهره بردار متخصص، حداقل تجهیزات الکترومکانیکی و مواد شیمیایی، قابلیت جابه جایی، زمان راه اندازی کوتاه، ابعاد اقتصادی و قابلیت تحمل پذیری بالا در گستره تغییرات کیفی آب ورودی را دارا می باشد. پکیچ ساخته شده در ابعاد 7/0×4/0×75/4 متر با مشخصات فنی ارائه شده در تحقیق، با در نظر گرفتن شرایط کیفی ورودی با کدورت ntu 400-300 و در محدوده ntu 100-98 توانسته است در زمان راه اندازی کوتاه و نرخ فیلتراسیون 1/0 متر بر ساعت به راندمان حذف کدورت بیش از 99 درصد وکدورت خروجی کمتر از ntu 1 دست یابد. همچنین این پکیچ براساس آزمایشات میکروبی صورت گرفته، توانایی حذف بیش از 99 درصد میکروارگانیسم های بیماری زا را دارا می باشد. این پکیج در ابعاد ساخته شده توانایی تأمین آب شرب مورد نیاز برای 100 نفر براساس استاندارد ایران در طول یک شبانه روز را دارا می باشد. همچنین با گسترش و ساختار صنعتی مناسب این پکیج می توان در مساحتی معادل 400 مترمربع آب مصرفی مورد نیاز برای بیش از 1000 نفر را تامین نمود. با توجه به شرایط فعلی جوامع کوچک در کشور و کیفیت آب مورد استفاده در این جوامع و عدم توجیه اقتصادی احداث تصفیه خانه در آن ها، استفاده از این پکیج در ساختار صنعتی در این جوامع ضروری به نظر می رسد.

چکیده این پایان نامه به بررسی افزوده های تفسیری ترجمه های معاصر قرآن کریم در اجزاء یک و دو می پردازد که در این بررسی هفت ترجمه ی(مهدی[محیی الدین]الهی قمشه ای، بهاءالدین خرمشاهی، طاهره صفارزاده، محمد مهدی فولادوند، سید علی گرمارودی، آیت الله علی مشکینی و آیت الله ناصر مکارم شیرازی ) ملاک کار قرار داده شده است و به بررسی مبانی تفسیری ترجمه های مذبور پرداخته شده است. در این راستا برای یافتن میزان مطابقت افزوده های مترجمان مورد نظر با تفاسیر، به بیش از 60 کتاب معتبر تفسیری مراجعه شده است. در این پایان نامه تلاش گردید تا افزوده های آیات با تفاسیر سنجیده شود و مبنایی تفسیری برای افزوده ها مشخص گردد که البته گاهی افزوده ی مترجمان فاقد هرگونه مبنای تفسیری بوده است. شایان ذکر است در این پایان نامه پس از استخراج افزوده ها که بالغ بر1003 افزوده بود، تنها بر روی 558 افزوده ی موثر بررسی صورت گرفت و مشخص گردید که بیشتر افزوده ها با آرای مفسران مطابقت دارند که از میان آنان می توان به ترجمه ی آقای مشکینی اشاره کرد که به جهت داشتن بیشترین تعداد افزوده ی تفسیری در مقام مقایسه با ترجمه های دیگر، از امتیاز بالاتری برخوردار است. کلید واژگان: قرآن، ترجمه های معاصر قرآن کریم، مترجمان معاصر(مهدی[محیی الدین]الهی قمشه ای، بهاءالدین خرمشاهی، طاهره صفارزاده، محمد مهدی فولادوند، سید علی گرمارودی، آیت الله علی مشکینی و آیت الله ناصر مکارم شیرازی)، افزوده های تفسیری ترجمه های معاصر قرآن کریم

موضوع تناسب آیات از مباحث مهم علوم قرآنی است. لذا ضروری است بحث تناسب آیات از نگاه مفسران به صورت تطبیقی و تحلیلی بررسی شود. نگارنده در این تحقیق بر آن شد تا از میان مفسرانی که در کتب خود به بحث تناسب آیات پرداخته اند به بررسی نظرهای علامه طباطبایی و مرحوم طبرسی در کتب المیزان و مجمع البیان بپردازد. لذا در این مجموعه پس از بیان مباحث مقدماتی در خصوص تناسب و ویژگی های آن، تمامی آیاتی که هر دو مفسر به بیان تناسب آنها پرداخته اند مورد مداقه قرار گرفته است و پس از مقایسه دو تفسیر مذکور به بررسی تطبیقی میان نظرات ایشان پرداخته شده است و این نتیجه حاصل آمد که هر دو مفسر در عین پذیرش تناسب میان آیات، وجوه متفاوتی را برای اتصال و ارتباط میان آیات قائلند که این تفاوت ناشی از روشهای تفسیری مختلف آنها می شود. برای مثال می توان به آیات 75 تا 77 سوره نحل اشاره کرد.

چکیده : «اصلاح» و «بیدارگری» به استناد آیات قرآن، روایات و سیره ی ائمه اطهار علیهم السّلام، جزو متن اسلام بوده و از درون آن سرچشمه گرفته است. قرآن کریم به همان اندازه که از حرکت های اصلاحی دفاع می کند، حرکت های ضد اصلاحی را نیز محکوم می نماید. موضوع اصلاح طلبی و بیداری اسلامی، امروزه‏ در گفتمان سیاسی- اجتماعی بحث مهم و دامنه‏داری‏ است که اندیشمندان هر کدام به فراخور حال و دیدگاه‏ خود بدان پرداخته‏اند. یکی از مباحث مهمی که می‏تواند در بحث‏ اصلاحات رهگشا باشد، تفکیک اصلاحات دینی از اصلاحات غیردینی است که در روشن شدن مسأله‏ اهمیت بسزایی دارد. بر همین اساس، در این پایان نامه‏ سعی شده است مبانی و مولفه‏های بنیادین اصلاحات‏ دینی و تأثیر آن در بیداری اسلامی ترسیم شود تا هم به‏ تصویری روشن از اصلاحات دینی‏ دست یابیم و هم قرائتی شفاف از بیداری اسلامی. این مهم، موجب تمیز مصلحان و اصلاحات راستین از اصلاح طلبان و اصلاحات‏ دروغین شده، و ساز و کارهای لازم را در جهت تحقق بیداری جهانی برای زمینه سازی حکومت عادلانه مصلح الهی به دست می دهد. نگارنده در این پایان نامه، پس از طرح کلیات و بیان مسأله، پرسش های تحقیقاتی، فرضیه ها، پیشینه موضوع و هدف ها و ضرورت ها به نحو اختصار، به شناخت واژگان و اصطلاحاتی چون: «اصلاح»، «دین»، «بیداری»، «اسلام»، «بیداری اسلامی» و «قرآن» پرداخته است. سپس مصادیق و آثار اصلاحات دینی، ویژگی های مصلحان و روش های آنان و نیز ویژگی های مفسدان و شگردهای آنان بیان شده؛ و در نهایت: رابطه اصلاحات دینی با بیداری اسلامی؛ و نقش انقلاب اسلامی ایران در بیداری اسلامی؛ و میزان تأثیرپذیری جنبش های اصلاح گری در اسلام و غرب از قرآن به تفصیل مورد بررسی قرار گرفته است. کلید واژه: اصلاح، اصلاحات دینی، بیداری اسلامی، قرآن .

تفسیر قرآن مهر، اثر دکتر محمد علی رضایی اصفهانی، یکی از تفاسیر ممتاز و برجسته ی عصر حاضر است، که در سال های اخیر،بر اساس بینش و ساختار فکری جوانان نگارش یافته، و مطالب قرآن را به صورتی نوین عرضه کرده است؛ آنچه نگارنده در این تحقیق در پی آن است بررسی روش تفسیری اوست. بی شک تفسیر دکتر رضایی اصفهانی که بر اساس مبانی و قواعد تفسیری وی به انجام رسیده است، شامل مبانی عمومی همچون؛ جامعیت قرآن، قابل فهم بودن قرآن، اعجاز قرآن، مصونیت قرآن از تحریف، و مبانی خاصّی همانند، لزوم توجه به ظاهر و باطن، روشن گر بودن قرآن و انسجام آیات آن است. به کار گیری قواعدی همانند ممنوعیت کاربرد اسرائیلیات در تفسیر، توجه به مفاهیم کلمات در زمان نزول و در نظر گرفتن قرائن پیوسته و نا پیوسته، از دیگر مشخصات این تفسیر می باشد. ایشان در تفسیر مهر از روشی جامع که ترکیبی از چندین روش معتبر می باشد استفاده کرده اند و در کنار آن به روش علمی و آیات علمی قرآن کریم توجهی ویژه داشته اند، از سوی دیگر، گرایش اجتماعی در سرتاسر تفسیر ایشان قابل ملاحظه می باشد؛ به طوری که در تفسیر بسیاری از آیات، به مباحث معاصر و پیوند قرآن با زندگی اجتماعی مردم توجه کرده اند.

تربیت دینی عبارت است از مجموعه اعمال هدفدار جهت آموزش گزاره های یک دین به افراد بنحوی که نسبت به آن گزاره ها متعهد وپایبند باشند. با توجه به اهمیت تربیت دینی در رشد و شکل گیری شخصیت انسان، در این پایان نامه سعی شده است تا میزان تأثیر گذاری کتابهای پیامهای آسمان سالهای دوم و سوم راهنمایی، بر تربیت دینی دانش آموزان شهرستان ازنا سنجیده شود. بنابراین برای رسیدن به این منظور از روش میدانی برای انجام پژوهش استفاده گردید، و با مشخص کردن حجم نمونه ی آماری، از میان جامعه ی آماری، به توزیع پرسشنامه در بین آزمودنیها پرداخته شد. پس از بررسی و تجزیه و تحلیل پرسشنامه با استفاده از نرم افزار رایانه ای spss نتایج ذیل بدست آمد: 1- میان آموزش این کتب با رشد تربیت دینی دانش آموزان ارتباط مستقیم وجود دارد. 2- آموزش مطالب این کتب همراه با آیات و روایات آن متناسب با بسیاری از نیازهای دانش آموزان است؛ به این معنا که مطالب این کتب می تواند بخش زیادی از نیازها و مسائل دانش آموزان را در این مرحله از رشد پاسخ دهد. 3- دبیران دینی بطور کامل با اهداف این کتب هماهنگ هستند. راهکارهایی مانند: ایجاد فضای مناسب جهت انجام وظایف دینی در مدرسه، آموزش مطالب کتاب در سطح درک و فهم فراگیران، تقویت قدرت اندیشیدن در فراگیران، هماهنگی میان معلمان و سایر کارکنا آموزشگاه، برگزاری کلاسهایی در جهت بالا بردن میزان آگاهیهای دبیران، انطباق مسائل دین با رویدادهای روزمره ی زندگی ( بویژه دانش آموزان) و استفاده از وسایل جدید در آموزش این کتب برای ایجاد علاقمندی بیشتر میان دانش آموزان به دین و بالا بردن سطح کیفی و کمی آموزش نگاشته شد. کلیدواژه ها:کتب پیام های آسمان، تربیت و دین.

چکیده یکی از مباحثی که در علوم قرآن مطرح می شود، نسخ در قرآن کریم است. روایات متعددی از ائمه(ع) مبنی بر اهمیت شناخت نسخ و پرهیز از اظهار نظر درباره قرآن، فقه، قضاوت و... بدون شناخت آیات ناسخ و منسوخ نقل شده است. بنابراین هر اسلام پژوه، مفسر باشد یا فقیه و یا در منصب قضاوت نشسته و حتی متکلم اسلامی، بی نیاز از آگاهی از علم نسخ نیست. از دیر زمان مسأله نسخ مورد عنایت نبی اکرم (ص) و ائم? اهل بیت عصمت و طهارت (ع) و صحابه و تابعین و پژوهشگران اسلامی بوده و در راستای آن، نوشتارهای فراوانی را در طول تاریخ اسلام از خود به یادگار نهاده‏اند. از این رو بحث درباره ناسخ و منسوخ آیات، پیشینه ای به قدمت تاریخ اسلام دارد و اولین کتب مستقل در این زمینه در اوایل قرن دوم هجری تدوین شده است. موضوع نسخ، تعریف، مبانی و شرایط، امکان وقوع و تعداد آیات منسوخ از جمله مباحثی است که مورد اختلاف نظر علمای اسلامی قرار گرفته است. پدیده نسخ در فرایند احکام، دارای ارزش و اهمیت بسیار بالایی است و از رهگذر آن به تاریخ تشریع و مراحل نظام تربیتی اسلام و حقانیت قرآن دست می‏یابیم. از جمله کتب مهم ، اساسی و مادر در بحث نسخ و علوم قرآن، کتاب «الناسخ والمنسوخ فی القرآن الکریم» ابوجعفر نحاس از علمای قرن چهارم است که این کتاب تا کنون ترجمه نشده است و با توجه به منبع بودن آن در رشته علوم قرآن و احتیاج مبرم دانش پژوهان، بر آن شدیم آن را ترجمه ای سلیس و روان کرده و با توجه به این که مولف آن حجم وسیعی از آیات قرآن [134 مورد] را در شمار آیات ناسخ و منسوخ داخل کرده است بر آن شدیم تا بعد از ترجم? کتاب، ادعای قائلان به نسخ را با کمال بی‏طرفی و در نهایت بردباری و شکیبایی علمی، مطرح کرده‏ و آن گاه پدید? نسخِ در قرآن را، بر اساس دلایل عقلی، نقلی و اجماعی، مورد نقد قرار داده و ابطال نماییم. زیرا در صورت اعتقاد به ادعای طرفداران نسخ، مبنی بر نسخ گسترد? آیات قرآن، بسیاری از آیات منسوخ و تعطیل گشته و از دایر? احکام و قانون گذاری خارج می گردد. اساس این پروژه بدین قرار است که بعد از ارائه مختصر کلیات و مفاهیم نسخ در ابتدای رساله، زندگی نامه و بررسی تحلیلی کتاب نحاس در فصل اول، ترجم? بخش دوم کتاب در فصل دوم و هم چنین نقد و بررسی آن، به تبع ترجم? آن به تفکیک سوره ها در فصل سوم انجام شده است. کلید واژگان: نسخ، ناسخ ، منسوخ و نحاس ابوجعفر

بخشی از روایاتی که در منابع حدیثی نقل گردیده است، در رابطه با تفسیر آیات قرآن می باشد. محققان تا کنون دسته بندی های متفاوتی از این روایات ارائه نموده اند. اما بخشی که مورد توجه همه بوده است احادیثی است که در رابطه با الفاظ آیات نقل گردیده است. این پژوهش در قدم اول اینگونه روایات را از منابع روایی جمع آوری نموده و به بررسی آنها پرداخته است. برای این مهم، نگارنده پس از بیان آیه ای که در رابطه با الفاظ آن، روایتی نقل شده، متن روایت به همراه قائل آن را آورده است. وی پس از بیان نظرات مفسرین و لغویون، در قسمتی جداگانه، تحت عنوان "تحقیق" به بیان اشتراکات و افتراقات روایت و منابع لغوی و تفسیری در تبیین معنا از الفاظ آیه پرداخته است. بر اساس این تحقیق روایات ناظر بر الفاظ قرآن در 8 دسته به شرح زیر قابل تقسیم بندی است: 1- احادیثی که به وجوه معانی لغات پرداخته اند. 2- احادیثی که به لغات دخیل و گویش های مختلف قبائل عرب پرداخته اند. 3- احادیثی که به معنای لغوی واژگان قرآن پرداخته اند. 4- احادیثی که به معنای اصطلاحی واژگان قرآن پرداخته اند. 5- احادیثی که به مباحث و آرایه های ادبی موجود در آیات قرآن پرداخته اند. 6- احادیثی که به بیان مصادیق پرداخته اند. 7- احادیثی که به قرائات مختلف آیات پرداخته اند. 8- احادیثی که به تأویلات پرداخته اند. و به این نتیجه دست یافتیم که غالب روایاتی که در رابطه با الفاظ قرآن نقل گردیده است به معنای اصطلاحی کلمات در آیات پرداخته است.

تربیت دینی عبارت است از مجموعه اعمال هدفدار جهت آموزش گزاره های یک دین به افراد به نحوی که نسبت به آن گزاره ها متعهد وپایبند باشند. با توجه به اهمیت تربیت دینی در رشد و شکل گیری شخصیت انسان و با در نظر گرفتن نقش آموزندگی کتب دین و زندگی در این راستا ، سعی شده است تا میزان تاثیر آموزه های کتاب دین و زندگی 2 بر دانش آموزان سوم متوسطه شهرستان میبد سنجیده شود. بدین ترتیب پرسش نامه بین نمونه ها (338 نفر)پخش و جوابها اخذ گردید . درفصل اول این تحقیق به تربیت و تربیت دینی اشاره شده و بیان می گردد که تربیت از دو ریشه (ربو – ربب) بوده و عواملی همچون وراثت ، خانواده ، معلم ، کار و غیره بر آن تاثیر دارد . از طرفی اشاره شد که روش الگویی ، روش تذکر و روش محبت از مهمترین روش های تربیتی هستند . فصل دوم با تجزیه و تحلیل پرسش نامه ادامه پیدا می کند که تماما با نرم افزارspss پردازش واین فرضیه ها اثبات شد : 1- میان آموزش این کتاب با رشد تربیت دینی دانش آموزان ارتباط مستقیم وجود دارد. 2- آموزش مطالب این کتب همراه با آیات و روایات آن پاسخگوی بسیاری از نیازهای دانش آموزان است؛ به این معنا که مطالب این کتب می تواند بخش زیادی از نیازها و مسائل دانش آموزان را در این مرحله از رشد پاسخ دهد. 3 - اهداف مولفین این کتاب تا میزان قابل توجهی محقق شده است . کلیدواژه ها:کتاب دین و زندگی 2، تربیت ، دین.

انجام کار به صورت گروهی یکی از عوامل پیشرفت جوامع بشری است. در برخی آیات و روایات، مضامینی وجود دارد که حاکی از حسن و مزیت کارگروهی است و با بررسی آیات می توان دریافت که کار گروهی در حیطه های مختلفی کاربرد دارد مثلاً در عرصه هایی چون؛ دفاع، خانواده، سیاست، تبلیغ و... در این پژوهش به بررسی موضوع فرهنگ کار گروهی از منظر آیات و روایات پرداخته شده است و در ابتدای آن کلمات کلیدی فرهنگ، کار، گروه تبیین شده است و سپس کار و تأثیر آن در جنبه های مختلف زندگی مورد بررسی قرار گرفته است، در این پژوهش از علل گرایش به کار گروهی نیز صحبت شده است. هم چنین به بیان برخی امتیازات و ویژگی های مثبت کار گروهی پرداخته شده سپس مشکلات و معایب آن نیز بیان شده و موانعی که بر سر راه گروه است بازگو شده است. در فصل پایانی راهکار های تقویت کار گروهی از این باب که در صورت تمایل به عضویت در گروه چه نکاتی برای تشکیل یک گروه بهتر است مد نظر قرار گیرد، و همچنین راه های افزایش بازده کار گروهی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است، علاوه براین به توضیح نمونه هایی از کار گروهی انجام شده در آیات و روایات نیز پرداخته شده است. کلیدواژه ها: فرهنگ، کار، کار گروهی، تیم، سازمان، قرآن، حدیث.

اخلاق نیکو در آموزه های قرآنی از جایگاه والایی برخوردار است ونصوص زیادی در فضیلت آن آمده. از جمله در سه سوره فرقان، مومنون ومعارج که صفات انسانهای شایسته بیان شده تا انسانها خود را بدان بیارایند. دراین پژوهش بررسی جامعی در خصوص ویژگی های شخصیتی وکمالات انسانی و ملاحظات ارتباطی وتربیتی عبادالرحمن، مومنان ومصلیان در سه سوره فرقان، مومنون ومعارج انجام شده تا درنهایت با شناخت این ویژگی ها وملاحظات در اطراف جنبه های نظری وعملی آن بتوان الگویی مناسب ومتکامل از انسانی الهی معرفی نمود. مشترکات ومتفردات این سه سوره برای تبیین مقدار اهمیت هرکدام از عناوین وتاثیرات آن پیرامون مسایل اخلاقی در میزانی که سوره تعیین کرده است بخش دیگر این پژوهش را به خود اختصاص داده است. نتیجه حاصله از این کار تحقیقی که برگرفته از تفاسیر متعدد می باشد، این است که ایمان وعمل صالح در کنار هم موجب طراحی الگویی از انسان کامل می شود. بدین معنی که مومن تنها کسی نیست که نماز می خواند وبرای نماز خواندن هم صِرف ایمان بدون عمل کافی نیست، بلکه کسی که ایمان واقعی وعمل صحیح را با هم ادغام کرد، می تواند صلاحیت لفظ مومن را بیابد.

دوره صادقین (ع) از جمله دورانی است که عوامل زیادی، چون غلو، جعل حدیث، برخورد مسلمانان با آرا وافکار مختلف، نشر اسراییلیات، نهضت تألیف وترجمه معارف یونان باستان و نقل وانتقال حکومت ها به همراه کشمکش های درونی آنها واهداف سیاسی حکومتها، جریاناتی را در جامعه دینی واسلامی آن زمان درخارج از تفکرشیعی مانند: خوارج، مرجئه، معتزله، ودر درون تفکر شیعی مانند: غلات وزیدیه، ایجاد کرد،که هر یک از جریانات فوق برای اثبات خویش و خروج از بن بست های فکری و عقیدتی، به قرآن که سرچشمه معارف الهی و مرز مشترک اعتقادی همه جریانات بود، رجوع می کردند، و منهج تفسیری خاصی را در پیش می گرفتند. در پژوهش حاضر آنچه مورد اهتمام است، جریانهای موثر برمناهج تفسیر قرآن در عهد صادقین (ع) می باشد. تلاش، بر آن است، با کنار هم قرار دادن گوشه هایی از تاریخ این تحولات و سیر جریانها و بیان مصادیق و مستنداتی از تفسیر و تأویل هر یک از جریانهای مذکور منهج تفسیری در عهد صادقین (ع) مورد بررسی قرار گیرد.

از جمله تفاسیر معاصر که در راستای تبیین مقاصد آیات قرآن کریم انجام گرفته، تفسیر «الواضح» تألیف شیخ محمد محمود حجازی از عالمان اهل سنت می باشد، که به زبان عربی و در بردارنده ی تمامی آیات قرآن است. او در تفسیرش به روش عقلی اجتهادی به تفسیر آیات پرداخته وبه مطالب تربیتی و هدایتی قرآن بسیار اهمیت داده است، از این رو، تفسیرش مورد استقبال عمومی واقع شده است ,ضمن آن که تفسیر مذکور از نثری روان و سبکی ساده و درخور فهم برخوردار است . وی در مقدمه ی تفسیرش به اختلاف گرایش های تفسیری اشاره کرده و معتقد است گرایش های دیگر به دلیل برخورداری از اصطلاحات علمی برای همگان مفید نیست. حجازی درتفسیر الواضح از بیان اسرائیلیات و نیز روایات نادرست پرهیز داشته و به روش موضوعی در فهم آیات، عنایت خاص داشته است ، از مسائل کلامی و فقهی اختلافی پرهیز داشته و معتقد است که پرداختن به مسائل علمی ـ تجربی در قرآن نیز روش مناسبی نیست. وی به مقاصد آیات و معانی واقعی و تناسب آنها ، توجه خاصی کرده است. پایان نامه ی حاضر به روش شناسی تفسیر الواضح اختصاص دارد ، در راستای امتثال این امر پژوهشگر می کوشد تا به شیوه ی جدید به کمک مبانی ، پیش فرض های ذهنی مفسر را استنتاج نموده ، تأثیر علمی آن ها یعنی قواعد منتج از مبانی را در تفسیرش نشان دهد و سپس با جمع بندی و کنار هم قرار دادن آن مبانی و قواعد ، روش تفسیری مفسر را تبیین نماید. پژوهشی که پیش روی دارید شامل سه فصل ذیل می باشد : فصل اول : مفاهیم بنیادین که درسه بخش ارائه شده است ؛ بخش اول : تعریف مفاهیم و واژگان کلیدی , بخش دوم :معرفی اجمالی تفسیر الواضح وبخش سوم : معرفی مولف تفسیر الواضح. فصل دوم : به مبانی تفسیری الواضح اختصاص دارد که به دلیل طولانی بودن مبحث منابع که خود یکی از مبانی تفسیر به شمار می رود این فصــل را در دو بخش 1. انواع مبانی تفسـیری 2. منابع تفسـیری ارائه داده ایم. و در فصل سوم به بررسی قواعد تفسیری وروش تفسیری مفسر پرداخته می شود. سر آخر، پایان نامه به نتیجه گیری که عمدتاً پاسخ به سوالات پژوهش است اختصاص یافته است و به صورت اجمال با توجه به ماحصل آنچه در طی پایان نامه حاضر می آید، پاسخ داده می شود.

هدف از این پژوهش بررسی دیدگاه قرآن کریم، نسبت به ارزش های اخلاقی و تأثیر آن در موفقیت نظام اقتصادی است؛ و درصدد است که نشان دهد قرآن کریم فعالیت های اقتصادی خود را بر پایه اخلاق بنا نهاده است. به همین منظور در ابتدا، تعاریف واژگان اخلاق و اقتصاد، اقسام هر یک و پیوند این دو بیان شده است. سپس با بررسی نقش ارزش های معنوی در تولید و بهره وری، تأثیر این عوامل را در کنار عناصر مادی، موثر دانسته و با تحریم بعضی مشاغل و معاملات و تأکید بر اشتغال مناسب، جامعه را به سمت رشد اقتصادی سوق می دهد. نگارنده سپس به بررسی توزیع عادلانه، معیارها و راهکارهای آن پرداخته و درصدد است که نشان دهد اسلام می کوشد با برقراری این راهکارها. زمینه تعدیل ثروت و کاهش فاصله طبقاتی را فراهم سازد و با ارائه حدود، الگو و معیارهای مصرف از دیدگاه قرآن کریم، نشان می دهد که مصرف، هدف نهایی اسلام نیست و بر خلاف مکاتب اقتصادی دیگر، سعادت را منحصر در افزایش مطلوبیت و لذت استفاده از مصرف کالا و خدمات نمی داند و با دستوراتی که در کنار امر بمعروف ارائه می کند، هدف از مصرف را مشخص می سازد. آنگاه برخی ارزش هایی را که در رشد و توسعه اقتصادی نقش دارند، یادآور شده و تأثیر این عوامل را در رساندن جامعه اسلامی به سمت خودکفایی، اقتدار اقتصادی و کسب استقلال به اثبات می رساند و در نهایت به این نتیجه می رسد که اقتصاد اسلامی، با در نظر گرفتن ابعاد روحی و جسمی انسان، ملاحظات گسترده ای را در جهت حفظ ارزش انسان در نظام اقتصادی و همچنین خدمت به او برای تأمین نیازمندی های خویش در نظر می گیرد و بدین ترتیب، تدارک جامعه ای را می بیند که عدالت اقتصادی با حفظ ملاک ها و ارزش های اخلاقی در آن تحقق می یابد تا در پرتو پیوند خجسته ”اخلاق و اقتصاد”، رفاه مادی و سعادت ابدی انسان فراهم شود.

مبانی تفسیر قرآن یکی از مهم ترین مباحث در حوزه ی علوم قرآنی به شمار می آید و پیوسته مورد توجه و اهتمام قرآن پژوهان و علاقمندان به قرآن کریم به ویژه مفسران بزرگ شیعه بوده است. این پایان نامه در دو فصل تدوین شده است. در فصل اول در قسمت کلیات بیان مسئله، پیشینیه تحقیق، پرسش های تحقیق، فرضیه ها و اهداف پایان نامه بررسی می شود پس از آن در بخش اول توضیحی کوتاه در مورد زندگی آیت الله مدرسی، خاستگاه، مهاجرت ها، آثار، فعالیت ها و پروژه هایی که ایشان انجام داده اند توضیح مختصری داده می شود. در بخش دوم به معرفی تفسیر پرداخته می شود که در آن زمینه ها و انگیزه های مولف، چگونگی نگارش تفسیر و ویژگی های این تفسیر مانند بعدپویایی، وضوح و روشنی مفهوم و عدم تقید، عمق و تأکید، وحدت موضوعی و روحیه تربیتی هدفمند و اسلوب صریح و روشن بیان می شود و در بخش سوم این فصل مبانی، قواعد و گرایش های تفسیری و اقسام و شمار مبانی توضیح داده می شوند. در فصل دوم که اصلی ترین بخش این پایان به شمار می آید در سه بخش تدوین شده است. در بخش اول اهم مبانی وی از قبیل: اصالت و نوگرایی، اعتقاد به حجیت ظواهرقرآن،اعتقاد به جری و تطبیق در قرآن ، پاسخگو بودن قرآن به نیازهای بشر، جامعیت و جاودانگی قرآن بیان می شود. بخش دوم هم به روش تفسیری ایشان اختصاص دارد که در آن مهم ترین روش های تفسیری وی از قبیل قرآن به قرآن، قرآن به سنت و روش عقلی بررسی می شود. ذکر این نکته لازم است که مهم ترین روش تفسیری ایشان روش عقلی می باشد. در بخش آخر این فصل به گرایش ادبی، فقهی، اجتماعی، سیاسی، علمی و تربیتی پرداخته می شود. ذکر این نکته ضروری است که مهم ترین گرایش وی اجتماعی است.

چکیده یکی از دانشهای پر اهمیت در ارتباط با قرآن تأویل است، که بخشی از روایات تفسیری معصومین (ع) مربوط به همین حوزه است. پژوهش حاضر با هدف شناخت مستند و دقیق تر روایات تفسیری به ویژه روایات تأویلی شکل گرفته است، لذا روایات تأویلی را با تکیه بر کتاب البرهان سید بحرانی جمع آوری و سند آنها را به عنوان یکی از قرائن صدوری حدیث مورد بررسی قرار داده است تا به این سوال پاسخ دهد که روایات تأویلی به لحاظ سندی به چه میزان معتبر است؟ لذا مجموعه مباحث این پژوهش در راستای پاسخ به سوال فوق در سه فصل تنظیم شده است، فصل اول به مبانی و مفاهیم اساسی پژوهش در ده بخش پرداخته شده است: مفهوم تفسیر، مفهوم تأویل، بررسی مفهوم روایات تفسیری، اصطلاحات حدیثی، روایت متابع و شاهد، جرح و تعدیل، سند شناسی، حجیت خبر واحد در حوزه تفسیر، تنقیح دو مفهوم ضعیف السند و عدم اعتبار حدیث، مفهوم غلو از نگاه رجالیان، معرفی اجمالی کتاب البرهان. فصل دوم احادیثی که به لحاظ سندی معتبر هستند را در سه بخش احادیث صحیح، موثق، حسن آورده شده است، در این فصل سعی شده در بررسی اسناد ضعیف اگر روایتی با سند صحیح از باب متابع و شاهد یا مویدی که مضمونش، محتوای روایت ضعیف السند را تایید می کند آن را از دسته روایات ضعیف خارج و جز روایات معتبر السند بر شمرده ایم. فصل سوم احادیثی را که به دلایلی به لحاظ سندی ضعیف هستند آورده شده است. واژگان کلیدی: قرآن، تفسیر نقلی، تأویل، روایات تأویلی، رجال.

پژوهش پیش رو با هدف بررسی میزان تأثیر آموزه های دینیِ کتاب دین و زندگی (2) بر رفتار دانش آموزان (دختر و پسر) سال دوم دبیرستان شهرستان سبزوار انجام شده است. در این پژوهش ضمن تعریف لغوی و اصطلاحی تربیت، دین، تربیت دینی و ذکر عوامل موثر بر تربیت دینی، نقش تربیت دینی بر آرامش روانی، اصول و مبانی تربیت دینی و همچنین توجه به اهداف، روشها، مراحل تربیت دینی و اصول حاکم بر برنامه های دینی و قرآن دوره ی متوسطه، به بررسی میزان آیات قرآن کریم و احادیث معصومین: که در کتاب دین و زندگی پایه ی دوم مقطع متوسطه به کار رفته، پرداخته شده است. نمونه ی مورد نظر در این پژوهش شامل200 نفر دانش آموز دختر و پسر سال دوم دبیرستان شهرستان سبزوار است که با روش نمونه گیری تصادفی ساده، از مجموعه ی2150 نفری از بین دانش آموزان تمامی مدارس دخترانه و پسرانه ی دولتی در سال دوم مقطع متوسطه انتخاب گردیده است. با توجه به داده ها و تحلیل آنها نتایج زیر بدست آمد: - تأثیرآموزه های دینیِ کتاب دین و زندگی (2) در تحقق اهداف تربیت دینی، 7/82 % متوسط به بالاو 3/17%کم و بسیارکم ذکرشده است. - تأثیرآموزه های دینیِ کتاب دین و زندگی (2) در حوزه ی آموزش قرآن و مباحث مربوط78% متوسط به بالا و 12% کم و بسیارکم ذکرشده است. - عملکرد دبیران در آموزش کتاب دین و زندگی (2) را 81% متوسط به بالا و 19% این امر را کم و بسیار کم بیان کرده اند. - بین آموزش کتاب دین و زندگی (2) دوره ی متوسطه و تربیت دینی دانش آموزان رابطه ی مثبت و معناداری وجود دارد.

در زمینه تعلیم و تربیت می توان مهم ترین علت شکست نظریه های غربی را، مبتنی بودن آن ها بر نگاه های غیر الهی و گرایش های غیر آسمانی دانست. از جمله بزرگ ترین غفلت هایی که در زمینه تعلیم و تربیت در جامعه مسلمانان صورت گرفته است، عدم توجه کافی در بازشناسی حوزه های مختلف تعلیم و تربیت از جمله در زمینه روش و مهارت های تدریس با تکیه بر قرآن کریم بوده است. اگر چه در خصوص روش و مهارت های تدریس کارهای فراوانی از سوی دانشمندان صورت گرفته است؛ اما حاصل کار یا در نتیجه تحقیقات تجربی بوده و یا اگر از جانب دانشمندان مسلمان صورت گرفته براساس روایات انجام شده است. جنبه تمایز این نوشتار با تحقیقات صورت گرفته این است که روش ها و مهارت های تدریس با اقتباس از قرآن کریم و با توجه به اصول و مبانی انسان شناختی قرآنی انجام یافته است. در این پژوهش روش های تدریس بر اساس شاخص قرآنی در قالب دو دسته کلی روش های استدلالی و تجربی تقسیم شده اند. روش های استدلالی به دو بخش روش های عقلی- استدلالی و روانی- استدلالی و روش های تجربی به سه بخش روش های عملی، دیداری و شنیداری توضیح داده شده اند. بدین صورت که برای هر روش تدریس، علاوه بر تعریف علمی آن، با ذکر آیه یا آیاتی، مستند بودن آن روش به قرآن کریم بیان شده است. مهارت های معلمی نیز، بر اساس زمان تدریس و شخصیت معلم دسته بندی شده اند. مهارت های تدریس شامل مهارت های قبل، ضمن و بعد از تدریس و شخصیت معلم شامل مهارت های تخصصی، شناختی، اخلاقی و استفاده از امکانات و وسایل بیان شده اند و بدست آمده است که هر چند روش های تدریس قرآنی در مقایسه با روش های تعلیم و تربیت غربی تفاوت چندانی با هم ندارند؛ اما از نظر مبانی و اصول و همچنین از نظر مهارت های تدریس تفاوت های فراوانی با هم دارند.

بی شک انسان برای دست یابی به کمال مطلوب، به هدایت الهی نیازمند است و از آن جا که، خداوند به وسیله ی ارسال رسل و انزال کتب آسمانی هدایت را میسّر ساخته است، "وَ لکِنْ جَعَلْناهُ نُوراً نَهْدی بهِ مَنْ نَشاءُ مِنْ عِبادنا وَ إِنَّکَ لَتَهْدی إِلی‏ صِراطٍ مُسْتَقیم"(الشوری/52) بدین سان، انسان در مقابل هدایت الهی، دارای وظایف و مسوولیت هایی است که بدون راهنمایی خداوند، از آن ها بی اطلاع است. خداوند متعال، در قرآن کریم، وظایف انسان در مقابل کتب آسمانی و به ویژه، قرآن کریم را مطرح نموده است. بدیهی است این وظایف، به دو حوزه فردی و اجتماعی تقسیم می شود. در حوزه اجتماعی، وظایف، به دو دسته کلّی اجتماعی (درون دینی) و جهانی (برون دینی) تقسیم می شود که موضوع این پژوهش قرار گرفته و در دو فصل نگارش شده است. وظایف اجتماعی، به دو بخش "ترویج انس با قرآن" و "اجرای آموزه های قرآن" تقسیم شده و راه ترویج انس با قرآن کریم، قص و بازگویی آیات، تبلیغ، بیم دادن و بشارت دادن با آیات، متذکّر ساختن افراد با قرآن، تعلیم، تبیین ظاهر و باطن قرآن معرفی شده است و از طرف دیگر، راه عملی اجرای آموزه-های قرآن، برداشتن فشار و غل از مردم، حکم و داوری بر اساس قرآن، گرفتن با قدرت وحی الهی، اقامه آموزه های قرآنی و ایستادگی در برابر موانع اجرای قرآن شناسانده شده است. وظایف جهانی ما در برابر قرآن نیز، پناهندگی به پژوهندگان قرآن، رساندن قرآن به گوش جهانیان و نشان دادن اعجاز علمی قرآن به غیر مسلمانان می باشند، دانسته شده است. قرآن و وظایف، وظایف اجتماعی- وظایف جهانی.

یکی از مسائلی که پیوسته دامنگیر بشر بوده و تأثیرات منفی در زندگی او گذاشته، اعتقاد به خرافات است. با بررسی تاریخ جوامع بشری در می یابیم که یکی از اصول اساسی دین و سیره انبیاء و معصومین(ع) توجه به حقایق و واقعیات، و دوری از هرگونه بیهودگی، خرافات و بدعت هاست. در این پژوهش، در فصل اول، مفهوم شناسی خرافات و مصادیق آن بررسی شده است سپس در فصل دوم به علل پیدایش خرافات از جمله: جهل و نادانی، غرض ورزی منافقین و دشمنان اسلام و عملکرد نادرست برخی از عالمان دینی پرداخته شده و در فصل سوم ویژگی¬های خرافات مانند: بی ریشه و اساس بودن، زود شایع شدن و دیر از بین رفتن و نیز عقل ستیز بودن خرافات بررسی و در ادامه معیارهای تشخیص خرافات از جمله: عدم انطباق با کتاب خدا، عدم انطباق با موازین سنت و عقل و نیز به پیامدهای آن، که می¬توان آفت دین، سلب اعتماد عمومی و زمینه¬ساز تهاجم فرهنگی را نام برد، اشاره کرد

از جمله موضوعاتی که در گذشته و امروزه بین لغویان و مفسران مطرح و مورد اختلاف بوده، وجود یا عدم وجود واژگان مترادف در قرآن کریم می باشد. ابوهلال عسکری قائل به این نظر بوده که واژگان مترادف در زبان عرب و قرآن وجود ندارد و در این زمینه کتابی با عنوان "الفروق اللغویه" نگاشته است که در آن به فرق بین کلمات مترادف پرداخته اما در این راه از اشتباه مصون نمانده است. در مورد وجود یا عدم وجود واژگان مترادف در قرآن کریم باید گفت، ترادف در قرآن، امری نسبی است و باید دید مراد خداوند از استعمال واژگان مترادف یا به ظاهر مترادف چیست. ترادف از ابزارها و به نوعی زیبایی های کلام به شمار می رود و چنانچه خداوند از آن استفاده نکرده باشد، موجب ایجاد اشکال بر کتاب الهی است. از این رو دو واژه گاهی با هم مترادف اند و گاهی غیر مترادف. در این تحقیق، نقاط قوت و ضعف نظرات ابوهلال بر طبق نظر تعدادی از لغویان و مفسران، مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. مفسران و لغویان در پاره ای از موارد با ابوهلال هم-عقیده اند و در برخی موارد، نظرشان با دیدگاه وی متفاوت می باشد. گاهی ابوهلال به تفاوتی اشاره کرده که مفسران و لغویان به آن توجه نداشته اند و نیز گاهی دو گروه مذکور، دیدگاه جامع تری نسبت به ابوهلال دارند.

یکی از مشکلات فهم زبان عربی وجود الفاظ مترادف است که در معنی شبیه به هم می باشندو غالب دانشمندان علم لغت مانند: ابن عربی،ثعلب،ابن فارس و ابو هلال عسکری عقیده بر عدم ترادف در کلمات قرآن دارند که باآموزه های قرآن نیز مطابق است. پرسش اصلی تحقیق این است که آیا در قرآن هم الفاظ مترادف وجود دارد؟ در این پژوهش، ضمن بیان دیدگاه ابو هلال نظر عدّه ای از لغویان و مفسران را نیز مورد بررسی قرار داده ایم. لذا در مورد وجود یا عدم وجود واژگان مترادف در قرآن می توان گفت: الفاظ مترادف در آن به کار نرفته است و هر لفظی معنای ویژه خود را دارد و کلمات، تنها از جوانبی با هم مترادف هستند. پژوهش حاضر با روش تحلیلی وتوصیفی وبه شکل کتابخانه ای جمع آوری گردیده است که دارای مقدمه، کلیات تحقیق ودو فصل میباشدکه در فصل اول به تعریف مفاهیم بنیادین وکلید واژه ها پرداخته و فصل دوم به بررسی لغوی وتفسیری شمارگان:1999 تا2362 از کتاب معجم الفروق اللغویه پرداخته شده است. در ابتداء متن ابو هلال به فارسی ترجمه گردیده وبسامد قرآنی واژه هااز قرآن استخراج شده است. سپس فرق گفته شده در کتاب فروق اللغه، با جستجو در کتب لغت و بیان معنای ریشه ای واژه ها و نیز بیان نظرات مفسران در تفاسیر منتخب، نظر نگارنده را نیز در خصوص موافق ومخالف بودن دیدگاه ابوهلال )عدم ترادف در الفاظ قرآن) مطرح شده است. حاصل ودست آورد محقق در این پایان نامه این است که نظر ابوهلال در عدم وجود ترادف بین الفاظ مشابه با لغویان در 137مورد مطابقت دارد ودر بیست مورد مخالف است ودیدگاه ابوهلال با مفسران در عدم وجود ترادف در الفاظ مشابه در126 مورد مطابقت داشته ودر 21 مورد مخالف است. از سوی دیگر مقایسه بعضی از لغات مانند مصاکه واعتماد که در کتاب فروق آمده است، صحیح نمی باشد. همچنین قابل بیان است که در بین لغات کتاب فروق، 45 واژه بسامد قرآنی ندارند. ضمنا موارد فوق درجدول تطبیقی این پژوهش ذکر شده است.

«حجاب و عفاف» دو عامل مهم برای تداوم حیات مذهبی و اخلاقی یک جامعه محسوب شده و هر یک با توجه به تعریف و نوع ماهیتش، از زاویه ای خاص سلامت روانی و روحی جامعه را تضمین می نماید. این دو مفهوم علاوه بر اینکه در فرهنگ قرآنی و روایی به طرق مختلف، فراوان ذکر شده، در وصایای برخی از شهدای جنگ تحمیلی بین سال های 1361 تا1368 نیز اشاراتی به مقوله ی حجاب دیده می شود، چنانکه از بین 53000 وصیت نامه شهدا، تعداد 1648 وصیت با محوریت همین موضوع موجود است که از محتوای آن ها، مجموعا سیزده مورد به عنوان زوایای نگرش شهدا به مقوله ی پوشش و عفاف بدست آمده است؛ این موارد عبارتند از: لزوم حفظ حجاب، رعایت حجاب درونی و بیرونی، حجاب به عنوان سنگر هویت و شخصیت زن، سبب حفظ سنگر اسلام، سلاحی دشمن شکن، معادل خون بهای شهید و یا حتی اثرگذارتر از خون ایشان، حرکتی فاطمه گونه و زینب وار، بهترین زینت زن و یا بالاترین جهاد او، نهی از بی تفاوتی به بی حجابی در جامعه، اهمیت حجاب در تربیت فرزندان. با مطالعه ی این مقوله ها در وصایا معلوم گشت که مورد «حجاب، اثر گذارتر از خون شهید» بالاترین آمار را به خود اختصاص داده است و نیز هر دو بخش حجاب اعم از حجاب درونی و بیرونی در وصایای شهدا مورد توجه قرار گرفته است. همچنین با بررسی وصایا دو نکته مهم نیز بدست آمد: اولا، سخنان شهدا درخصوص حجاب نه تنها همسو با آیات و روایات بوده، بلکه توصیه های ایشان به نوعی منعکس کننده ی همان مطالب می باشد؛ ثانیا، اگرچه تعدادی از شهدا اطلاعاتِ مذهبی خوبی نداشته اند، ولی به خاطر پاکی روح، طهارت جسم و جان و تهذیب نفس در زندگانی خود به چنان مرتبه و مرحله ای از زهد و تقوا رسیده بودند که بر اساس لطف الهی، سخنان حکیمانه بر جان و زبان آنان جاری گشته بود.

از جمله مسائلی که در گذشته و امروزه بین لغویان و مفسران مطرح و مورد اختلاف است، وجود یا عدم وجود واژگان مترادف در قرآن کریم می باشد. گفتنی است که پیشینیان بسیاری از واژگان قرآن را با واژگان دیگری معنا و تفسیر می کردند که این می تواند بر وجود ترادف در نظر آنان دلالت کند. این تلقی در میان معتقدان به وجود ترادف از گذشته تاکنون وجود داشته است. اما از حدود قرن سوم در میان برخی از علمای لغت، تلقی دیگری پدید آمد، مبنی بر اینکه هر واژه ای برای معنایی خاص متفاوت از معنای واژه دیگر وضع شده است و از این رو هیچ دو واژه ای هم معنا و مترادف نیستند. ابو هلال عسکری نیز قائل به این نظر بوده و در این زمینه کتابی با عنوان «الفروق اللغویه» نگاشته است که در آن به فرق بین کلمات مترادت پرداخته اما در این راه از اشتباه مصون نمانده است. در این تحقیق، قوت و ضعف نظرات ایشان را طبق نظر تعدادی از لغویان و مفسران و به دور از هر گونه غرض شخصی مورد نقد و بررسی قرار داده ایم. در هر فقره ابتدا نظر ابوهلال ذکر شده و در ادامه نظرات لغویان و مفسران بیان و سپس تشابه و تفاوت نظر آنها بررسی شده است. باید یادآور شویم که رسالت یک منتقد صرفا بیان زشتی ها نیست بلکه زیبایی های کار نیز باید ذکر شود که در این تحقیق زشتی و زیبایی کتاب ابوهلال با هم در یک جا جمع آوری شده است. در مورد وجود یا عدم وجود واژگان مترادف در قرآن کریم باید گفت، الفاظ مترادف در آن کار نرفته است و هر لفظی معنای ویژه خود را دارد و کلمات تنها از جوانبی با هم مترادفند. حتی لغویان و مفسرین هم قائل به ترادف نبوده و برای هر واژه، معانی متفاوتی ذکر می کنند. گفتنی است تاکنون کسی واژگان مترادف را طبق نظر ابوهلال در کتاب «الفروق اللغویه» و با توجه به نگاه لغویان، مفسران و سیاق آیات بررسی نکرده، و این تحقیق در نوع خود بی سابقه است.

مسئله اصلی که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته، آسیب شناسی دوره های حفظ قرآن کریم در کشور و ارائه راهکارهای مناسب جهت ارتقاء و بازدهی این دوره ها می باشد که این مهم با مطالعه و جمع آوری مبانی و روش های متداول حفظ قرآن در موسسات کشور و خارج از کشور، سپس بررسی پاسخ های جامعه هدف به پرسش نامه ی فراهم شده بدست آمدکه از فرایند پاسخ های روشن و صریح نمونه های آماری جامعه هدف به پرسش نامه، این چنین بر می آید که از جمله راه حلّ های منطقی که منتج به نتایج مثبت شود همانا برگزاری کلاس های روخوانی و روانخوانی پیش از شروع دوره حفظ، بالابردن سطح رضایت مندی قرآن آموزان، به کارگیری اساتید مسلّط و مجرّب حفظ قرآن، تفکیک سنی قرآن آموزان در کلاس ها، برگزاری مسابقات در طول دوره، استفاده از وسایل کمک آموزشی، برگزاری دوره های تثبیت حفظ پس از پایان دوره، الگوسازی مثبت و ایجاد حس رقابت سالم میان قرآن آموزان، برگزاری امتحانات پایان ترم و ارائه گواهینامه و... می باشد. قابل ذکر است که با این تحقیق جامع و میدانی، جنبه های مجهول و مبهم مسئله از جمله میزان رضایتمندی حفاظ از دوره ی حفظشان، میزان تاثیرگذاری مربی، کلاس های جنبی، وسایل کمک آموزشی، مسابقات و پشتکار قرآن آموزان بر تقویت حفظ قرآن و بازدهی هر چه بیشتر این دوره ها بر اساس تحلیل پاسخ های جامعه هدف و نیز مصاحبه با اساتید مجرب حفظ قرآن و مدیران محترم موسسات قرآنی، مشخص گردید.

پس از ظهور اسلام زبان عربی به عنوان زبان وحی الهی و قرآن کریم و زبانی که پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله با آن تکلم می نموده است ، مورد توجه قرار گرفته و ضمن تبدیل شدن به یک رشته علمی در محافل و مکاتب علوم اسلامی ، رفته رفته دارای شاخه های متعدد و گرایش های گوناگون از جمله علم نحو، بلاغت و ... گردیده و دانشمندان بیشماری در این زمینه به پژوهش و فعالیت پرداخته اند . این زبان توانایی ویژه ای در استخدام واژه ها و به کارگیری لغات در شیوه های انتقال مفاهیم مورد نظر دارد. با توجه به همین ویژگی زبان عربی ، دانشمندان علم لغت به مفهومی به نام ترادف در واژه های زبان عربی توجه نموده که در آن به وجود ترادف و یا عدم وجود ترادف در زبان عربی و قرآن کریم پرداخته و نظرات مختلفی در این زمینه بیان نموده اند. برخی از معاصرین نیز نظر میانه ای در این بین برگزیده و به گونه ای سعی در تجمیع آرا دارند. ابوهلال عسگری از جمله دانشمندانی است که تاکید بر عدم ترادف داشته و کتابی با عنوان معجم الفروق اللغویه تالیف نموده است. با توجه به ضرورت شناخت و درک صحیح از واژگان عربی و به خصوص کلمات قرآن کریم ، پژوهش حاضر با رویکرد شناخت و آگاهی بیشتر زبان عربی در راستای پی بردن به مفاهیم صحیح و دقیق آیات الهی و کلام ائمه معصومین علیهم السلام تلاش نموده و ضمن بیان نظرات ابوهلال در خصوص تفاوت های بین واژگان، بسامد قرآنی واژه ها را استخراج نموده و با بررسی تعدادی از کتاب های لغات و تفاسیر منتخب، ضمن بررسی ریشه ای معانی واژه ها و بیان نظرات لغویون و مفسران ، در پایان هر شماره از محدوده مورد بررسی ، نظر نگارنده را نیز در خصوص نظر ابوهلال و به طور کلی ترادف بین لغات بیان می نماید. بسیاری از واژه های بررسی شده ویزگی های ترادف بین دو لغت را دارا نبوده و نظر ابوهلال از اتقان و انسجام بیشتری برخوردار می باشد و با نظر لغویون و مفسران همخوانی دارد. این به منزله عدم وجود ترادف نیست ، بلکه گستره دامنه لغت عربی این امکان را ایجاد کرده که واژگان مترادف دیگری در لغت یافت شود.

قرآن کتاب هدایت بشر و پیام آور برنامه سعادت انسان است. مخاطب آن ابتدا مردم عربستان بودند. مردمی که در نهایت غفلت و جهل زندگی می¬کردند. در قرآن به فرهنگ و آداب زندگی این مردم اشاره شده است و از آن به عنوان دوران جاهلیت نام برده است. آشنایی با چگونگی زندگی مردم در زمان جاهلیت باعث می¬شود تا تصویر واضحی از جامعه نشان داده شده و روش مقابله با آن نیز می¬تواند الگویی برای مقابله با جهل و غفلت در جوامع کنونی باشد. پژوهش حاضر به روش کتابخانه¬ای تدوین شده است. با بررسی و بیان ویژگی¬های منفی عرب جاهلی و روش¬مقابله قرآن با آن خصلت¬های منفی می¬توان گفت: بت¬پرستی از اعتقادات جاهلی اعراب ریشه می¬گرفت و به دنبال خود باعث افکار و اعمال جاهلی زیادی می¬شد. اعراب برای اینکه رضایت بت¬ها را جلب کنند، فرزندان خود را قربانی می¬کردند. تقلید از گذشتگان، بی¬اعتقادی به مبدأ و معاد دلیلی بود که عرب¬ها اصل جبر را بپذیرند. در اقتصاد جامعه عرب ربا باعث شده بود تا ثروت در دست عده¬ای اندک قرار گیرد و بقیه در فقر و در خدمت ثرووتمندان زندگی کنند. اوضاع فرهنگی مردم بسیار ضعیف بود. زنده به گور کردن دختران و قتل، نشان از انحطاط فکری مردم می¬داد. قرآن کریم بعد از بیان این نمود¬های جهل به درمان آن پرداخت. روش¬های مقابله با انحراف و غفلت در قرآن بسیار زیاد و متنوع است و با توجه به سن، جنس و زمان و مکان مخاطب متغییر است. روش¬هایی که برای تبلیغ دین اسلام در قران وجود دارد را می¬توان تحت عنوان کلی "روش قرآن برای دعوت به معارف و مبارزه با جهل" نام برد. این¬ها روش¬های کلی اسلام در دعوت، به نوعی روش برخورد با مظاهر جاهلی است. مانند بیان سرگذشت اقوام گذشته و دعوت به الگوگیری، استفاده از مثل و ایجاد سوال برای بیان غیر مستقیم احکام روشی برگزیده برای انتقال مطلب می-باشد. غفلت و جهل در جامعه¬ای که از نظر علم در مرتبه¬ بالاتری قرار گرفته اندکی متفاوت جاهلیت عرب می¬باشد. خودکشی، سقط جنین، اسراف و فحشا مصادیقی از جهل و غفلت از تعالیم دین است که بر انسان بعد از 14 قرن از طلوع اسلام سایه¬ افکنده و آن را شبیه دوره جاهلیت کرده است. راه درمان این جهل تنها در بازگشت به آغوش اسلام است تا با بهره¬گیری از سرچشمه زلال حقیقت موجبات سعادت در دنیا و آخرت فراهم شود.

از جمله مسائلی که در گذشته و امروزه بین لغویان و مفسران مطرح و مورد اختلاف است، وجود یا عدم وجود واژگان مترادف در قرآن کریم می باشد. پیشینیان بسیاری از واژگان قرآن را با واژگان دیگری معنا و تفسیر می کردند که این می تواند بر وجود ترادف در نظر آنان دلالت کند. اما از حدود قرن سوم برخی از علمای لغت، قائل به آن شدند که هر واژه ای برای معنایی خاص متفاوت از معنای واژه دیگر وضع شده است و از این رو هیچ دو واژه ای هم معنا و مترادف نیستند. از جمله ابوهلال عسکری که در این زمینه کتابی با عنوان «الفروق اللغویه» نگاشته است. در این تحقیق، نظرات ابوهلال در تفاوت لغات مورد نظر با استفاده از نظرات تعدادی از لغویان و مفسّران بررسی شده است تا اولا نظر ایشان در ترادف لغات مشخّص شده و ثانیا میزان مطابقت وجوه تفاوت مورد نظر ابوهلال در این لغات مشخّص شود. روند کار به این صورت است که در هر فقره ابتدا نظر ابوهلال ذکر شده و در ادامه نظرات لغویان و مفسران بیان و سپس مطابقت نظر آنها بررسی شده است. با جمع بندی نتایج معلوم شد که فقط در 1 مورد نظر ایشان برخلاف نظر اکثریت لغویان و مفسّران مورد نظر است و تقریبا در یک سوم از فقرات نظر ایشان مطابق با نظر اکثریت لغویان و مفسّران مورد نظر است و در یک سوم از فقرات نظر ایشان مطابق یا نظر چند تن و یا حداقل یک نفر از آنان و در یک سوم باقیمانده نظر ایشان مطابق با هیچیک از دانشمندان مورد نظر نیست. همچنین به نظر می آید مقصود ابوهلال از ترادف ترادف تامّ است زیرا وجوه تفاوت مورد نظر ایشان از جنبه های متفاوت است. که شکی نیست که این نوع ترادف در لغات اگر محال نباشد نادر است و کلمات تنها از جوانبی با هم مترادفند.

دو کتاب التفسیر و المفسرون ذهبی و التفسیر و المفسرون فی ثوبه القشیب معرفت به معرّفی روشهای تفسیری، تاریخ تفسیر و معرّفی تفاسیر و مفسّران پرداخته اند. بررسی و شناخت روش تفسیر به رأی، روش تفسیر اثری، بحث ها و روش های تفسیری مرتبط با آنها، آفات و ضعفها، تفسیر و تأویل، نظرات این دو نویسنده درباره آنها هدف اصلی ما در این پژ‍وهش است. در فصل اوّل، به زندگی آیت الله معرفت و دکتر محمّد حسین ذهبی و نواندیشی ها و دیدگاه ها و آثارشان اشاره شده است. فصلی را به تفسیر و تأویل و روش تفسیری و تأویل شیعه اختصاص داده ام، در فصل سوّم به تفاوت ها و اشتراکات روش تفسیر به رأی و تفسیر اجتهادی و تفسیر عقلی و تعاریف ذهبی و معرفت از آنها و همچنین به تفاوت ها و اشتراکات شیعه و معتزله، وضع حدیث، تأثیر پذیری شیعه از معتزله و ... پرداخته ام. همچنین منابع تفسیری صحابه، تابعان، شیعیان، اتّهام تحریف قرآن به شیعه، آفات تفسیر اثری، اقطاب اسرائیلیات، تعریف تفسیر اثری و ... نیز فصلی را به خود اختصاص داده اند و در نهایت به بررسی نظر دو مولّف درباره آثار تفسیری اشاره کرده ام. در تمامی بخش ها منبع اصلی بحث های ما دو کتاب التفسیر و المفسرون ذهبی و التفسیر و المفسرون فی ثوبه القشیب معرفت می باشد. هدف ما در این پژوهش مقایسه تطبیقی این دو کتاب در محدوده روایات و تفسیر اثری است. همواره سعی بر این بوده که به نکات و تعریفات ذهبی و اشارات معرفت در هر مبحثی پرداخته شود و مورد بررسی قرار گیرد و گاهی در مواردی برای اثبات عقاید و دیدگاه ها و در صورت لزوم به آرای دیگران نیز مراجعه می شود.

یکی از بحث های مهم در اصول عقاید شیعه مبحث امامت می باشد، علمای شیعه در قباال حرکات دشمنان اسلام در شبهه افکنی مسائل اعتقادی، با تألیفات کتاب هاای ارزناده تماام قاد در برابار ایان حملات دشمنان استقامت کرده اند. یکی از کتاب های بسیار خوب درباره ی امام زمان) ?( و مسائل مختلف مرباو باه آن، کتااب باا ارزش مکیال المکارم فی فوائد الدعا للقائم، تألیف آیت الله سید محمد تقی موسوی می باشد. این پایان نامه مبانی قرآنی مباحث کتاب مکیال المکارم را بررسی کرده اسات. مباانی قرآنای ایان کتاب شریف، کاری است برای نشان دادن ریشه دار بودن بحث های مربو باه اماام دوازدهام باا آیاات قرآن کریم می باشد و در واقع اثبات حدیث ثقلین، کتاب الله و عترتی می باشد. در بخش اول معرفی کتاب و مولف و شاناخت امماالی از زنادگی اماام دوازدهام و در بخاش دوّم مبانی قرآنی کتاب مکیال المکارم می باشد که در چهار فصل ارائه گردیده است. در فصل اول باا عناوان شناخت امام وامب است. در فصل دوّم اثبات امامات اماام زماان) ?( و در فصال ساوّم حقاوق اماام عصر) ?( نسبت به بندگان و در فصل چهارم علّت و لزوم دعا کردن برای حضرت حجات) ?( ماورد برررسی قرار گرفته است. در هر عنوانی از نظرات و روایات مولف کتاب استفاده شده و آیات مرتبط با آن موضاو باه هماراه تفسیر آن ذکر گردیده است. کلید

نمونه ی مورد نظر در این پژوهش شامل 472 نفر دانش آموز دختر و پسر مناطق سه گانه دبیرستان های شهر کرمانشاه است که با روش نمونه گیری تصادفی ساده، از میان تمام دبیرستان های شهر کرمانشاه انتخاب گردیده است. با توجه به داده ها و تحلیل آن ها نتایج زیر به دست آمد: میان محتوای کتاب دین و زندگی سال اول دبیرستان و نیاز های دانش آموزان رابطه مستقیم و بیشتر تناسب وجود دارد. مطالب مطرح شده در کتاب دین و زندگی تا اندازه زیادی در پاسخ گویی نیازهای اساسی دانش آموزان موفق بوده است. طرح مطالب دین وزندگی تا اندازه زیادی بر ا ندیشه ، اخلاق و اعمال دانش آموزان موثر بوده است. کلید واژگان: آموزش و پرورش، کتاب دین و زندگی 1، دانش آموزان، تربیت دینی.

هدف اصلی ما در این پایان نامه شناخت جهت گیری های اخلاقی علامه ی طباطبایی در تفسیر المیزان است. کوشش شده است تا با بررسی مضامین اخلاقی در تفسیر ایشان این جهت گیری شناسایی و ابعاد آن مورد توجه قرار گیرد. مراد از جهت گیری های اخلاقی آن است که علامه در بیانات اخلاقی خود در خلال تفسیر المیزان به چه نکات اخلاقی توجه بیشتری داشته است و اخلاق آن گونه که علامه مد نظر داشته است چه نکاتی را در برگرفته است. در پایان نامه پیش رو کوشش شده است تا علاوه بر رویکرد علامه در مورد شرح و نحوه معرفی فضایل و رذایل اخلاقی، بحث هایی کلی که ایشان در حول اخلاق داشته اند، نیز بررسی شود. غلبه رویکرد دینی در مواجهه علامه با اخلاق باعث می شود تا نوعی از اخلاق دینی در تفسیر المیزان معرفی شود. مجموعه ای که توجه به آن می تواند راه را برای جویندگان اخلاق اسلامی هموار کند. اخلاقی که علاوه بر توجهات عقلی از متن مقدس بر آمده است.

کار علاوه بر نقش مثبت در تعالی شخصیت انسان و کسب درآمد، توسعه و پیشرفت را نیز به همراه دارد. در بینش و تفکر اسلامی، کار خلاق و مولد، منشأ کسب مال، درآمد و کلید استفاده از منابع طبیعی و خدادادی است. کار منشأ تولید ثروت است و در نظام ارزشی اسلام واجب بوده و مورد تأکید بسیار قرار گرفته است؛ کار یک رکن از ارکان اساسی حیات می باشد و اگر مختل باشد در سایر شئون حیاتی تاثیر می گذارد .اهمیت تأثیر کار بر رفاه خانواده بر کسی پوشیده نیست اما متأسفانه در حال حاضر با توجه به نوع سبک زندگی که تحت تأثیر فرهنگ مصرف گرا قرار گرفته است، بسیار مشاهده می شود که خانواده هایی حتی با کسب وجوه درآمدیِ بالا، رضایت چندانی از زندگی خود ندارند . در اکثر خانواده ها کار به سبک زندگی غربی و در نهایت، مصرف گرایانه مانع رسیدن خانواده به رفاه مادی و معنوی می شود.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.