نام پژوهشگر: عبدلله فرجی

تجزیه مولفه های اصلی دمای استان زنجان
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه زنجان - دانشکده علوم انسانی 1393
  سهیلا ملکی   حسین عساکره

وابستگی جنبه های مختلف زندگی انسانی از جمله برنامه ریزی های مبتنی بر دانسته های اقلیمی، به عناصر اقلیمی به ویژه دما و افت و خیزهای آن، مطالعه رفتار دما را مورد توجه محافل علمی قرار داده است. در تحقیق حاضر از داده های ماهانه دمای میانگین، حداکثر و حداقل 22 ایستگاه سینوپتیک، تبخیرسنجی و کلیماتولوژی تحت نظارت سازمان هواشناسی و وزارت نیرو در استان زنجان و استان های همجوار بهره گرفته شد. با استفاده از روش های مختلف آماری، مولفه های اصلی دمای استان زنجان استخراج شد. بدین منظور روند دما از طریق رگرسیون و فرکانس های پایین و بالا از طریق روش تحلیل طیفی به دست آمد. در نهایت از طریق الگوسازی فوریه دمای 10 سال آینده استان، مورد پیش بینی قرار گرفت. برای برآورد دمای آینده از طریق این الگو عموماً همساز های اول و در ایستگاه های معدودی همساز دوم جهت تقریب سری معنی دار بودند. تمامی اعمال یاد شده با به کار گیری نرم افزارهای زیر محقق گردید: spss/win, minitab/win, surfer/win, arc view نتایج این تحقیق بیان می دارد که ضریب تغییرات بالا بر دمای ماه به ماه حاکم است که البته این تغییرات در میانگین حداقل دمای ماهانه شدیدتر از دو مشخصه دمایی دیگر است. در نقشه های دما، تغییرات مکانی بالایی را نیز می توان مشاهده نمود. عمده ترین عامل مکانی تاثیر گذار بر دما ارتفاع است. فراوانی وقوع دماهای بالاتر از میانگین بیشتر است. همچنین مقادیر فرین بالاتر از میانگین در داده ها بیشتر رخ داده است. روند دمای قسمت وسیعی از استان در همه ماه های سال، همچنین مقیاس سالانه (در میانگین ها و حداکثرها)، افزایشی بوده است. در صورتی که میانگین حداقل دمای ماهانه ی پهنه وسیعی از استان در 6 ماه از سال روند نزولی ، در سایر ماه ها و مقیاس سالانه روند افزایشی دارد. روند افزایشی دمای روز شدیدتر از روند افزایشی دمای شب بوده است. با استفاده از تکنیک تحلیل طیفی چرخه های دمایی استان نیز استخراج گردید و نشان داد که چرخه های پایین و بالا در ناحیه شمالی فراوانی تکرار بیشتری داشته اند. به دلیل تغییرپذیری شدید دمای استان و استفاده از مدل برای یک سال مشخص، در برخی از ماه ها میزان خطای پیش بینی بالا بوده است. میانگین حداقل دما نسبت به دو مشخصه دیگر، بهترین همخوانی را با مدل نشان دادند. پیش بینی ها حاکی از کاهش دما طی سال های 1390 و 1395 بوده است. واژگان کلیدی: سری زمانی، روند، رگرسیون، فرکانس، تحلیل طیفی، مدل فوریه، استان زنجان