چکیده: حکمت در ادب عبارت است از جملات کوتاه و دلنشین که حاوی پند و اندرز در زمینه های دینی، اخلاقی، اجتماعی و غیره می باشد. «حکمت» جایگاه والایی در اثر ادیبان به خود اختصاص داده است. پژوهش حاضر به بررسی حکمت در دیوان لزومیات ابوالعلاء المعرّی که دستاورد نیم قرن عزلت و گوشه نشینی شاعر است، می پردازد و تلاش می کند نظریه های حکمی این شاعر حکیم و فرزانه را مورد بررسی قرار دهد. این تحقیق با به کارگیری روش تحلیل و بررسی، به واکاوی اشعار حکمی بکار رفته در دیوان لزومیات شاعر می پردازد تا بدینوسیله موضوع های حکمی دیوان، آبشخور معرفتی شاعر و تأثیر پذیری او از فرهنگ ها و عقاید مختلف آشکار گردد. بی شک این تحقیق گامی موثّر در شناخت افکار و عقاید فلسفی شاعر است و علاوه بر این دستمایه ای برای پژوهشگران آینده می باشد. در فصول این رساله، نخست به بررسی اوضاع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی عصر شاعر پرداخته می شود زیرا حیات این شاعر با عصر حکومتهای غیر عرب بر سرزمینهای اسلامی تقارن داشت و این دوره تاریخی از نظر سیاسی و اجتماعی از بدترین و آشفته ترین دوران حکومت اسلامی بود. سپس به زندگی شخصی و ادبی شاعر پرداخته می شود زیرا شعر معرّی بویژه شعر حکمی او با زندگی اش ارتباطی تنگاتنگ دارد. آنگاه حکمت و پیشین? شعر حکمی از عصر جاهلی تا زمان شاعر مورد بررسی قرار می گیرد. در دو فصل اصلی و آخر این پژوهش، ابتدا صنعت لزوم مالایلزم و فلسف? معرّی در دیوان وی مورد بررسی قرار می گیرد و سپس حکمتهای دینی، اخلاقی، اجتماعی، سیاسی و دنیوی بکار رفته در دیوان با تکیه بر ابیات آن تبیین می شود. مهم ترین دستاورد پژوهش حاضر بیانگر آن است که، برخی ازحکمتهای معرّی در لزومیات برگرفته از تجارب شخصی و تأمّلات فلسفی شاعر دربار? جهان و جامعه عصر او است وبرخی دیگر از مذاهب و فرهنگهای کشورهای دیگر(یونان،ایران وهند) برگرفته شده است. معرّی در این اقتباس از هر مذهب و فرهنگی آنچه را که به حکم عقل خود می پسندد، برمی گزیند وآنگاه خود و دیگران را به انجام آن سفارش می کند. واژگان کلیدی: حکمت، شعر، لزومیات، ابوالعلاء، عصر عبّاسی

مجمع البیان و روض الجنان دو تفسیر مهم شیعی، متعلق به قرن ششم هجری قمری می باشند که در ادامه سنت تفسیری سترگ شیعه پس از شیخ طوسی و تحت تأثیر تفسیر تبیان تدوین شده اند. اثر مهمی که از اهم منابع تفسیری این دو بوده است. روش مولفان این دو تفسیر، روش عقلی- اجتهادی است و سعی نموده اند که با تدبر در آیات و استفاده از منابعی چون قرآن، روایات و علوم لغت تفسیری جامع را ارائه نمایند. از ویژگی های مهم و برجسته این دو تفسیر، افزون بر جنبه های کلامی، رویکرد ادبی آن دو به ویژه جایگاه خاص مباحث لغوی است که آن ها را جزء برترین تفاسیر در این زمینه قرار داده است. طبرسی و ابوالفتوح ضمن بهره گیری از منابع اصیل لغوی و تفسیری، نظرات خود را نیز ارائه نموده اند. مباحثی چون «ترادف، اضداد، اشتقاق» از مباحث لغوی مشترک دو تفسیر است. در این پایان نامه این سه جنبه از رویکرد ادبی مورد تحلیل قرار گرفته است. پس از بررسی های نسبتاً گسترده ای که در مورد موضوع ترادف در این دو تفسیر صورت گرفت این نکته آشکار گردید که هر دو مفسر پدیده ترادف در قرآن را باور ندارند و قائل به فروق لغوی هستند. اهتمام طبرسی به بیان فروق لغوی بیش از ابوالفتوح است. ضمن این که ابوالفتوح در مقایسه با طبرسی، از نظرات دیگران بیشتر بهره برده است. رهاورد این پژوهش در بخش مربوط به اضداد به این نتیجه منتهی شد که این دو مفسر وجود پدیده اضداد را در قرآن پذیرفته اند و از آن در تفسیر آیات بهره برده اند. تعداد کلماتی که در تفسیر روض الجنان به عنوان اضداد مطرح و بررسی شده است، در مقایسه با تفسیر مجمع البیان بیشتر است. البته برخی از کلماتی که ابوالفتوح در شمار اضداد آورده است، در کتب موسوم به اضداد یافت نمی شوند. ریشه یابی کلمات و تشخیص اصل معنایی آن ها، از مولفه های مهم در بررسی های ادبی است. این دو مفسر در این جنبه ادبی، یعنی موضوع اشتقاق، نیز برخوردی فعال وپویا دارند. به عبارتی می توان گفت طرح و بررسی این جنبه ادبی از دیگر مشترکات دو تفسیر است. با این همه در هر دو تفسیر بحث ایتمولوژی کم رنگ است. می توان گفت برتری مجمع البیان بر روض الجنان در مباحث ادبی، ابتکار طبرسی در تنظیم و انسجام مطالب در بخشی جداگانه است که دسترسی به آن را برای مخاطب آسان نموده است.

قرآن کریم در طول چهارده قرن، اندیشه و تار و پود وجود انسان را مسخّر کرده و در قلمرو علم به عنوان مهم ترین منبع به او جهت بخشیده است. عالمان نحو نیز در بررسی های خود به این کتاب الهی مراجعه کرده اند. آن چه در این پژوهش مورد توجه قرار گرفته یکی از موضوعات علم نحو یعنی جمله شرط است که از سه رکن ادات شرط، فعل شرط و جواب شرط تشکیل شده و در قرآن کریم قابل بررسی است. با وجود کثرت کاربرد این نوع جملات در زبان عربی ـ با توجه به منابع در دسترس ـ عالمان نحو این موضوع را تنها ضمن ادوات جازم دو فعل و نیز به صورت بسیار پراکنده مطرح کرده اند؛ از این رو تحلیل و تبیین این موضوع با استناد به آیات قرآن کریم موجب تسهیل فهم و درک آن خواهد شد. رساله حاضر در کنار توضیح کلیّات و بیان احکام جمله شرط و بررسی ادوات امّا، لو و مشتقّات لو و بیان مسائل حذف در جمله شرط برای اوّلین بار به طبقه بندی این نوع جملات در زبان عربی اهتمام ورزیده و با استناد به آیات قرآن کریم به بیان نکاتی پیرامون تعبیر و ترجمه جملات شرطی پرداخته است. این پژوهش در کنار نقد و تحلیل سعی داشته تا فرضیه هایی از جمله این که جملات شرطی از یک نظم منطقی قابل تقسیم برخوردارند، ادوات شرط می توانند کارکردی غیر از شرط داشته باشند، مفهوم جملات شرطی با تغییر ادوات شرط متفاوت می شوند؛ را مورد بررسی قرار دهد. واژگان کلیدی: قرآن کریم، ادات شرط، فعل شرط، جواب شرط، جمله شرط

نکته مهم این که در فصل سوم پایان نامه چکیده ای از آنچه مولف در شرح و توصیف زندگی شاعران در جلدهای مختلف کتاب ادب الطف بیان می کند، با ذکر شماره و مستند سازی دقیق با مطالعه و تحقیق بررسی و ذکر کرده ایم. و سپس در پایان مطالبی به عنوان نتیجه گیری، بیان شده است که در آن به ویژگی های ارزشی و اهمیت علمی، تاریخی و ادبی موسوعه که از جمله نکات مهمی است، اشاره شده است. در پایان لازم به ذکر است که روش تحقیقی ما در بیان روش تألیفی سید جواد شبر در موسوعه ادب الطف، روش توصیفی(method descriptive) است.

هنر فراخوانی ادبای گذشته از جمله مسائل مهمی است که مورد توجه شاعران معاصر عربی قرار گرفته و بازتاب بسیاری در آثارشان داشته است. شاعر معاصر می خواهد از این رهگذر اهداف خود را بیان داشته و تجربه های نوین شعری اش را به تصویر بکشد. آنچه وی را به این امر وا می دارد، جدای از توجه به آثار گذشتگان، علل متفاوت دیگری چون مسائل سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، هنری و ملی است. هنر فراخوانی، در غنای زبان شعری و شکوفایی و پویایی آن و نیز بیان اهداف مورد نظر شاعر به بهترین نحو جلوه گر شده، شاعر با این شیوه از حالت گزارشی و خطابه گری شعرکاسته و با به کارگیری شخصیت های مشهور ادبی گذشته جلوه های تازه ای به آن می افزاید. در این میان نام شخصیت هایی همچون«امروالقیس »، «طرفه بن العبد»، «عنتره»، «شنفری»، «زرقاء یمامه» «خنساء»و . . . که هر کدام به نوبه خود بیانگر نوعی از جلوه های متفاوت شعر قدیم هستند، سهم بیشتری را در مقایسه با دیگران به خود اختصاص می دهد. این تحقیق بر آن است تا ابعاد مختلف این جلوه ها را در اشعار سه شاعر معاصر عربی «محمود درویش» و «سمیح القاسم » و « ممدوح عدوان» مورد بررسی قرار دهد و علت اصلی رویکرد این شاعران را به این شیوه مشخص سازد. همچنین به این مساله بپردازد که چنین شخصیت هایی برای بیان چه تجربه ای در شعر این شاعران حضور دارند. کلمات کلیدی : فراخوانی ، نقاب ، شعر معاصر ، شخصیت های جاهلی

چکیده: اصطلاح تصویر، نمایانگر یک فرآیند ترکیب تخیّلی است، فرآیندی که از یک سو به تصویر مفهوم هنری بخشیده وآن را از تعبیر های عادی جدا کرده است و از سوی دیگر در نمایاندن معناهای پنهان و انتقال گنجینه های ذهنی به مخاطب و عمق بخشیدن به معانی مورد نظر کارایی دارد. از جمله اهداف یک متن به ویژه در نوع ادبی آن، تأثیر بر مخاطب است از این رو آفریننده از روش های گوناگون، از جمله تصویرگری بهره می برد تا این تأثیر گذاری را به اوج خود برساند، در دامنه تصویرگری، توصیف ها و ترسیم ها به گونه ای هستند که موجب لمس واقعیت های ورای متن می شوند؛ از این رو هر قدر تصویر پردازی یک متن دقیق تر باشد، خواننده یا شنونده بیشتر و شدیدتر تحت تأثیر قرار می گیرد. در گستره متون عربی، متن قرآنی که نوعی بیان اعجازی به شمار می رود آکنده از مصادیق تصویرگری است؛ زیرا قرآن برای زندگی بخشیدن به معانی و زنده جلوه دادن مفاهیم به کار برده شده، از شیو? تصویر پردازی استفاده کرده است و در سایه این روش بسیاری از حقایق دینی و معارف توحیدی و بسیاری از پدیده های معنوی و روحی و حالات روانی به نمایش گذاشته شده اند. در این پایان نامه تصویرهای هنری زندگی پس از مرگ(رستاخیز، بهشت، دوزخ) در جزء سی قرآن ارائه شده، و ویژگی های آن تحلیل و تبیین شده است. کلمات کلیدی: زبان قرآن، تصویر، رستاخیز، دوزخ، بهشت، جزء سی.

باروی کار آمدن بنی عباس و حضور ایرانیان در ساختار اداری حکومت آنها، شالوده ی یک جنبش فراگیر فرهنگی-ادبی، پی ریزی شد. در عصر نوسازی ادبی سنت های ادبی و اجتماعی و آثار فکری ایرانی در رأس فرهنگ هایی قرار دارد که در زبان و فرهنگ عربی تأثیر گذاراست. تجلی و ظهور سنت و فرهنگ ایرانی در شعر شاعرانی همچون«ابونواس»و«بشار بن برد» در عصر عباسی اول و «ابن رومی» و «ابن معتز» در عصر عباسی دوم به گونه ای بود که در تاریخ، نقطه عطفی ایجاد کرد و اشعاری را پدید آورد که در هیچ دوره ای از تاریخ ادبیات عرب سابقه نداشت. با توجه به اینکه ادبیات گسترده ترین افق فرهنگی است که در خلال گزارش های آن می توان مولفه های اصلی هویت ها را از هم بازشناخت می توانگفت مولفه های پربسامد هویت ایرانی، خصایص اصلی و بن مایه های فرهنگی ایران همانند اعیاد وجشن ها، موسیقی و امثال و حکم ایرانی در این عصر مجال یافت تا در انواع ادبی با ساختارهای گوناگونش ظهور و نمود پیداکند.

تعهد، نماد نوعی همبستگی و پیوند میان ادب وادیب با فرهنگ و جامعه است. خصیصه ای که ریشه در رویکرد و باور اعتقادی افراد دارد و در مباحث نقد ادبی جدید از جایگاهی ویژه برخوردار است. گرچه مصادیق آن در ادب عربی قدیم بس فزون است؛ ولی در ادبیات معاصر و نقد آثار شاعران معاصر، همواره مورد توجه پژوهشگران می باشد. در این رساله با عنایت به جایگاه شعری دو شاعر فلسطینی یعنی ابراهیم طوقان و فدوی طوقان، آن بخش از سروده های این شاعران که نشانگر تعهد و التزام آن هاست بررسی شده و نشانه ای که در این ابیات تبلور یافته معلوم گشته است. این پژوهش، پس از بررسی معنای لغوی و اصطلاحی التزام و پیشینه آن در ادب عربی و با نگاهی گذرا به موقعیت سیاسی، محل زندگی و سرگذشت فردی این دو شاعر، ابعاد تبلور تعهد نسبت به وطن و انگیزه آن ها در بیان های مختلف این شاعران را مورد تحلیل قرار داده است. با توجه به درون مایه ی اشعار و باورهای ابراهیم طوقان و فدوی طوقان، می توان این دو را در زمره ی شاعران متعهد به وطن، سیاست، اجتماع و دین به شمار آورد که تعهد خود را در ابعاد گوناگون بیان داشته اند.

فراخوانی شخصیت های گذشته از جمله مواردی است که مورد توجه شاعران معاصر قرار گرفته و بازتاب گسترده ای در آثارشان داشته است. بسامد این پدیده در شعر معاصر عربی تا حدی است که بدون شناخت زوایای پنهان آن، درک مفهوم شعر و مقصود شاعر برای مخاطب امری دشوار و پیچیده خواهد بود. شاعر معاصر در پی آن است تا از رهگذر فراخوانی، میراث گذشته خود را زنده و پویا نگه داشته و علاوه بر آن با الهام گیری از آن در شعر خود، اهداف و تجربه های نوین شعری اش را به تصویر بکشد. مهم ترین انگیزه شاعر معاصر از فراخوانی شخصیت های گذشته، بیان اوضاع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی حاکم بر جوامع عربی می باشد. به دیگر بیان، شاعر معاصر از خلال شخصیت های دینی، تاریخی، ادبی و اسطوره ای و با زبانی نمادین و رمزگونه آراء و آلام خود و ملتش را بیان می دارد. ممدوح عدوان، محمد عمران و نزار قبانی از جمله شاعران معاصر سوریه می باشند که شخصیت های گذشته را در شعر خود فرا خوانده اند و از رهگذر آن به بیان اندیشه های خود در خصوص سرزمین های عربی و به ویژه فلسطین و سوریه پرداخته اند. هر یک از شاعران مورد نظر، بیشترین توجه خود را به طیف خاصی از شخصیت های گذشته معطوف کرده اند؛ به عنوان مثال بسامد فراخوانی شخصیت های دینی در شعر ممدوح عدوان بیشتر از دو شاعر دیگر است حال آنکه محمد عمران شخصیت های اسطوره ای و نزار قبانی شخصیت های تاریخی را بیشتر فراخوانده اند.

چکیده: به دلیل پرورش یافتن امام علی (ع) در خانه ی وحی و نبوت و مشاهده نزول آیات قرآنی وگردآوری و تنظیم قرآن توسط ایشان و پیوند و همراهی امام (ع) با قرآن، طبیعی است که مفاهیم و اصول قرآن در افکار و عقاید حضرت (ع) منعکس گردد و ایشان ترجمان پژواک قرآن برای امت اسلامی باشد به طوری که گفته می شود: «علی (ع) قرآن ناطقی است که کلمات الهی در قرآن صامت را شرح و تفسیر می دهد» و از اینجاست که مشخص می شود در حقیقت نهج البلاغه تفسیر و توضیح قرآن کریم است. از جمله صنایع بلاغی که در سراسر نهج البلاغه برای رسایی منظور و مفهوم و درک صحیح و درست منظور به کار رفته است بهره گیری حضرت از مثل های متفاوت، متنوّع و پرجاذبه است که در انتقال مفاهیم کلامی، نقش مهمی دارد. از آن جا که مَثَل ها به خاطر رسایی معنا در انتقال درست فکر و اندیشه ی گوینده به مخاطب نقش اساسی و مهمی را ایفا می کنند محقق در این پژوهش استخراج و شناخت مَثَل های سائر و غیر سائر زبان عربی که در نهج البلاغه آمده و تطبیق آن با امثال قرآنی و بیشتر معادل یابی مفهومی آن در زبان فارسی و عربی را مد نظر داشته و در این مسیر گام برداشته است. در این راه سعی شده با کمک تفاسیر قرآنی و شرح های مشهور نهج البلاغه میزان تأثیر پذیری نهج البلاغه از قرآن مشخص گردد. نتیجه به دست آمده از این پژوهش این است که با وجود مشترکات لفظی زیادی که میان قرآن و نهج البلاغه وجود دارد بیشتر امثال نهج البلاغه از لحاظ محتوایی و معنایی با امثال قرآنی مطابقت می یابند و همه ی مشترکات لفظی نهج البلاغه با قرآن را نمی توان تحت عنوان مَثَل به حساب آورد. کلمات کلیدی: 1- مَثَل 2- قرآن 3- نهج البلاغه 4- بررسی تطبیقی 5- فرهنگ عامه

شعر جاهلی ما را از اوضاع اجتماعی ، سیاسی ، تاریخی و اقتصادی آن دوران آگاه می کند و همچنین یکی از منابع مهم تاریخی برای آگاهی از اوضاع قبل از اسلام است از این روی ( دیوان العرب ) اطلاق کرده اند . از آنجا که شاعر جاهلی به شدت تحت تاثیر پدیده های حسی و مادی است و تنها زندگی پیرامون خود را می بیند ، عنصر واقع گرایی را می توان در اشعار او بوضوح دید. با نگاهی دقیق به شعر آن دوره می توان پی برد که این شعر سرتاسر حقایق زندگی است و شاعر در بیان تفاصیل و جزییات زندگی کمال صداقت و واقع گرایی را مدنظر قرار داده است . آشفتگی اوضاع اجتماعی ، ناامنی ها ، قتل و غارت ها ، کوچ های اجباری ، تراژدی های طبیعی خشکسالی ، قحطی و... زندگی عرب جاهلی را با اضطراب و دلشوریدگی درآمیخت، از این رو در شعر جاهلی به ویژه معلقات سبع به عنوان مستندترین اثر ادبی آن دوره نشانه هایی از دلشوریدگی شاعر به مثابه زبان قبائل آن ایام دیده می شود. کــــه نگارنده در این پژوهش پس از تبیین اوضاع اجتماعی دوره جــــاهلی تلاش کرده است ضمن ارائه تعریفی مستند از مفهوم (( دلنگرانی )) یا (( دلشوریدگی )) و نیز بررسی دلنگرانی در شعر صاحبان معلقات در دو زمینه ی طبیعی و غیر طبیعی موضوعاتی چون « زمان، مرگ، جن، فقر و آداب و رسوم قبیله ... » پرداخته است و با استناد به نمونه های شعری و تحلیل آنها ، بسامد دلشوریدگی ها در معلقات سبع ، شیوه پرداختن صاحبان معلقات به این پدیده شخصی معلوم گردد و در پرتو نتایج به دست آمده ، شرایط روحی مردم آن ایام تشریح شود . در این پژوهش متناسب با موضوع بر پایه روش تحلیلی و توصیفی است و با کندوکاو و در منابع و مآخذ تاریخی و ادبی مسائل مرتبط با موضوع مورد بحث را مدنظر قرار داده است. به نظر می رسد با بررسی اشعار معلقات پدیده دلنگرانی موضوعی است که اکثر شاعران این دوره قریب به اتفاق بابی از اشعار خود را به آن اختصاص داده اند به گونه ای که دلنگرانی همیشه در طول ایام زندگی همراه و همگام شاعران به ویژه صاحبان معلقات بوده است.

سنت و شخصیت های سنتی از سازه های مهم شعر معاصر عربیست. شاعران روزگار ما با بهره گیری از میراث گذشته و شخصیت های کهن، می کوشند تا ضمن اصالت بخشی به اثر ادبی خود، خواننده را به گذشته پیوند زنند و با کمک آن بتوانند به نقل غیر مستقیم تجربه های جدیدشان بپردازند. بهره گیری از عناصر یادشده به شاعران این فرصت را داده تا شعری رمزگونه و نمادین به مخاطب ارائه دهند و سبب تفسیرپذیری متن شعری خود گردند و در همان حال باعث چند لایه ای شدن آن شوند. میراث های ادبی، دینی، اسطوری، فولکلوریک و تاریخی از مهم ترین میراث های حضور یافته در شعر معاصر عربی است. در همان حال شخصیت های کهن ادبی، دینی، اسطوری، فولکلوریک و تاریخی مهم ترین شخصیت های حاضر در بستر شعری این شاعران می باشند. گرایش شاعران به فراخوانی و بکارگیری سنت و شخصیت های سنتی تحت تأثیر مکانیزم هایی چون تأثیرپذیری از غرب، جریان های سیاسی و اجتماعی حاکم بر کشورهای عربی، انگیزه های هنری، گرانبها بودن میراث و شخصیت های کهن در نظر شاعران قرار گرفت و آنان را واداشت تا آن را دستمایه اصلی شعرشان گردانند. در این میان یکی از پرکاربردترین شخصیت های حاضر در شعر معاصر عربی، شخصیت دینی حضرت مسیح (ع) است. این شخصیت که عموماً با نمادهایی همچون رنج و عذاب، اندیشه فدادهی و صلیب فراخوانی و بکارگرفته شده، با حضوری گسترده و پویا، تجلی گر پیوند شعر امروز عربی با میراث کهن دینی است. شخصیت یادشده در شعر معاصران عربی، نه به عنوان یک شخصیت صرفاً دینی بلکه با ابعاد تازه تری القاگر اندیشه و تجربه های متفاوت و متنوعی از آن شاعران است. بر این اساس، گفتار حاضر می کوشد پس از ذکر درآمدی بر میراث و گونه های آن در شعر معاصر عربی، و نیز بحثی کوتاه درباره شخصیت دینی مسیح، به نقد و تحلیل چهار سروده از چهارتن از شاعرانی بپردازد که شخصیت آن حضرت در آن به صورت محوری بکارگرفته شده است. آن شاعران عبارتند از بدرشاکرالسیاب از عراق، خلیل حاوی از لبنان، أمل دنقل از مصر و محمود درویش از فلسطین. سروده ها از نظرگاه مفهوم و محتوا، شیوه های فراخوانی شخصیت های سنتی، واژگان و ترکیب های شعری و تکنیک هایی همچون آشنایی زدایی، پارادوکس، نقاب، بینامتنی، آیرونی و.. به بوته نقد کشیده می شود.

تصویر فرآیندی هنری است که در انتقال معانی پنهان و حالت های درونی آفرینند? اثر نقش به سزایی دارد، در دامنه تصویرگری هنری، ترسیم ها به گونه ای هستند که زمینه درک واقعیت های پنهان را فراهم می سازند و از سوی دیگر باعث تحریک احساسات و عواطف مخاطب می شوند. این شیو? بیانی همواره از دیر باز مورد توجه نقادان بوده و آثار گران مایه ای در زمینه تصویر هنری خلق کرده اند. متن گران سنگ قرآن کریم نیز مشحون از لطافت های خردمندانه و تصاویر هنری زیبایی است که بر جذابیت و تأثیر آیات آن افزوده است؛ چه تصویرگری و صحنه پردازی های زنده و پویای آن به گونه ای است که پدیده های معنوی و نامحسوس به صورت تابلوهای زیبا و گویا، مشهود و ملموس می گردند. در این پژوهش به منظور بررسی این پدید? هنری در قرآن، نخست به تعریف لغوی و اصطلاحی تصویر پرداخته، سپس انواع تصویرگری های هنری و عناصر گوناگون آن بیان شده است و به لحاظ بسامد فراوان تصاویر هنری قرآن از ارزش ها و ضد ارزش های اخلاقی، این پدیده محور پژوهش قرار گرفته و نتیجه بررسی در چهار مدخل واقعیت ها، باورها، خصلت ها و رفتارها تنظیم گردیده است. حاصل این پژوهش معلوم ساخته که تصاویر هنری قرآن در ابلاغ پیام و تبیین موضوع از رسایی و وضوح برخوردارند و متناسب با سطح درک مخاطب ترسیم گشته اند.

در ادب روایی، عناصر برجسته ای دیده می شوند که مایه برتری متن های این نوع از ادب از سایر متون به شمار می روند و بررسی آن ها پژوهش مستقلی می طلبند و عنصر «گفتگو» از این مقوله است. این مقوله در زبان قرآن نیز بسیار پر بسامد و شایان توجه بوده و حکایت از آن دارد که قرآن کریم توجه ویژه ای به ابعاد نهفته این عنصر دارد، چه بخش عمده دعوت انبیای الهی به وسیله اسلوب گفتگو طرح و برخی از دستورات الهی نیز در این قالب ارائه شده است. کاربرد وسیع گفتگو در قرآن جنبه اجتماعی توانمندی به آن بخشیده است که این خود یکی از وجوه تمایز قرآن از سایر کتب آسمانی است، اهمیت گفتگو در داستان های قرآنی بر اساس این واقعیت که در برخی سوره ها گفتگو تقریباُ یک عامل سازمان دهنده است همواره مدنظر پژوهشگران بوده است. در این پایان نامه به واکاوی این عنصر در ادب عربی پرداخته شده و انواع گفتگو ها از نظر واژگانی و اسلوب بیانی و کاربرد تعابیر حقیقی و مجازی ایجاز و و اطناب و.... در قصص قرآن بویژه در آیات مربوط به داستان های نوح (ع) و موسی (ع)تبیین خواهد شد.

ادبیات متعهد اهل بیت (علیهم السلام) به مجموعه ای از آثار منظوم و منثور شاعران و نویسندگان متعهّد گفته می شود که درباره ویژگی ها و خصوصیات پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و اهل بیت ایشان قبل از بعثت آن حضرت به وجود آمده است. این نوع ادبیات برگرفته از عقاید و اندیشه های شاعر یا نویسنده می باشد و از همان قرون اولیه هجری در زبان عربی و فارسی دیده شده است. در این میان، اشعاری که در این باره سروده شده اند از اهمیت بیشتری برخوردارند؛ چرا که شاعران در این اشعار کوشیده اند تا از رهگذر مدح و رثای ائمه (علیهم السلام) و توصیف اخلاق و رفتارهای آنان رسالت شاعری خویش را ادا نمایند. در میان سروده های شاعران متعهّد معاصر می توان به اشعار پیرامون امام رضا (علیه السلام) اشاره کرد. در این اشعار که از زمان حیات امام (علیه السلام) آغاز شده و تا دوران معاصر ادامه یافته است، زندگانی امام (علیه السلام) از تولد تا شهادت و ویژگی های ایشان تشریح گشته است. در بخش زندگانی امام رضا (علیه السلام) موضوعاتی همچون ولادت ایشان و تاریخ آن، خانواده امام (علیه السلام)، نام ، لقب و کنیه امام (علیه السلام)، امامت، ولایت-عهدی، سفر به خراسان و شهادت ایشان در گستره دید شاعران قرار گرفته و درباره آن ها اشعاری سروده اند. همچنین در بخش خصوصیات امام رضا (علیه السلام) قصائد مدحی و وصفی فراوانی پیرامون مکارم اخلاقی، تقوا و دینداری، علم به مسائل مختلف، علم به زبان های گوناگون، کرامات امام رضا (علیه السلام) و در نهایت فضیلت زیارت ایشان سروده شده که نیازمند بررسی و دقت نظر می باشد. در این پژوهش به بررسی این قبیل سروده های شاعران معاصر عربی سرای و پارسی گوی پیرامون موضوعات یاد شده پرداخته می شود. گفتنی است در تحلیل این قصائد، عوامل مختلفی همچون مضمون، واژگان و ترکیبات تشکیل دهنده، اسلوب، تصاویر هنری و آرایه های ادبی اشعار، مورد کاوش قرار می گیرند. پس از تحلیل نمونه ای از شعر عربی و مشابه آن در شعر فارسی به تطبیق و مقایسه آن دو خواهیم پرداخت. در نهایت آن چه قابل ملاحظه می باشد، این است که شاعران عربی سرای در اشعار خود به جزئیات بیشتری تکیه کرده و زبان شعری آنان ساده تر است؛ از این رو آرایه های ادبی کمتری نیز در آن ها به چشم می خورد؛ در حالی که شاعران پارسی گوی از زبان شعری دشوارتری برخوردارند و بیشتر به کلیات تکیه کرده اند و آرایه های بلاغی بیشتری نیز در اشعار آنان وجود دارد.

صلاح عبدالصبور(1931-1981) یکی از شاعران معاصر عربی است که با روند مدرنیسم و نو گرایی، به نوآوری در مفاهیم و زبان شعری روی آورد. وی از شاعران پیشگام در فرایندشعر معاصر عربی به طور عام و شعر معاصر مصر به طور خاص به شمار می رود. واکاوی شعر شاعر بر ما می نماید که وی تمام توان خود را بکار می گیرد تا شعری هنری به خواننده ارائه دهد؛ چرا که این شاعر علاوه بر اینکه در حوزه مفهومِ شعری حرفی برای گفتن دارد، توجّه ویژه ای نیز به ساختار و بافت زبان شعری خود دارد. وی برآنست تا ضمن غافلگیر کردن خواننده،سخن خود را در قالب زبانی تازه و ناآشنا به مخاطب ارائه دهد که نوآوری و تازگی بیش از تکرار و تقلید در آن نمایان است. عبدالصبور براین باور است که هر چند دستیابی به معانی جدید و بیان آن در زبان عادی و شیو? معمول آن گفتنی و دریافتنی است، اما تکرار از شگفتی و تأثیر آن می کاهد و سبب می شود تا مخاطب آنگونه که شایسته است به مفاهیم متن شعری توجّه نکند. از این رو، شاعر به کاربرد معانی تازه و در کنار آن بکارگیری شگردهای نوین و کارکرد آن در بستر شعری خود توجّه خاصی مبذول داشته که آشنایی-زدایی،بینامتنی، پارادوکس و نقاب از مهم ترین آن ها به شمار می رود. از آنجا که حضور شگرد های نوین شعری در سروده های عبدالصبور از بسامد بالایی برخوردار است؛ لذا پژوهش حاضر عهده دار نقد و بررسی شیوه های یاد شده و کارکردآن هادر شعر وی می باشد. نگارنده بر این باور است که شاعر در القای مفاهیم مورد نظر خود با تسلط کافی، از تکنیک های یاد شده الهام می گیرد و بهره گیری از امکانات شیوه های جدید شعری از سازه های اصلی شعر وی به شمار می رود. بنابراین هر خواننده با درک و دریافت خاص خود از متن شعری در خوانش شعر و نقد آن شرکت می -جوید و این مسأله ایست که خواننده باید توجّه خاصی به آن داشته باشد؛ چرا که در غیراین صورت مفاهیم حقیقی شعر شاعر در سایه روشن ابهام باقی خواهد ماند.

چکیده آرمان¬شهر جامعه¬ای است خیالی که باشندگان آن در شرایط کامل زندگی می-کنند و خیر و سعادت بر آن حکومت مطلق دارد. آرمان¬شهر جایگاه والایی در اثر متفکران و اندیشمندن به خود اختصاص داده است. پژوهش حاضر به بررسی آرمان¬شهر در دیوان لزومیات ابوالعلاء المعرّی که دستاورد نیم قرن عزلت و گوشه¬نشینی شاعر است، می¬پردازد و تلاش می¬کند نظریه¬های آرمانی این شاعر حکیم و فرزانه را مورد بررسی قرار دهد. این تحقیق با به کارگیری روش تحلیل و بررسی به واکاوی اشعار ایده¬آلی در دیوان اللزومیات شاعر می¬پردازد تا بدین وسیله آبشخور معرفتی و تأثیر پذیری او ازتعالیم دینی و عقایدفلاسفه آشکار گردد. بی شک این تحقیق گامی موثر در جهت شناخت افکار و اندیشه¬های مثالی شاعر است و علاوه بر این دستمایه¬ای برای پژوهش¬گران¬آینده¬می¬باشد. در پژوهش حاضر به بررسی آراء و افکار مطلوب ابوالعلاء پرداخته¬ایم. این پژوهش در سه فصل تنظیم شده است؛ در فصل اول مفهوم آرمان¬شهر را نزد مفسران وفلاسفه وا¬می¬کاویم. درفصل دوم به زندگی شخصی و ادبی شاعر نگاهی می¬اندازیم. در فصل سوم سیر آرمان¬شهر در ادب عربی از آغاز تا عصر عباسی پرداخته، پس از آن وارد بحث اصلی یعنی بررسی آرمان¬شهر در لزومیات ابوالعلاء با تکیه بر اوضاع سیاسی، اجتماعی روزگار شاعر می¬شویم. مهم¬ترین دستاورد پژوهش حاضر، آن است که ایده¬های آرمانی ابوالعلاء در لزومیات بر¬گرفته از تأملات فلسفی شاعر و مذاهب دیگر و افکار فلاسفه است و تمامی این اندیشه¬های شاعر مبتنی بر عقل¬می¬باشد. کلید واژه¬ها: آرمان¬شهر، ابوالعلاء معرّی، دیوان لزومیات، عصر عباسی.

چکیده: یکی از فنون برجسته در متون ادبی «وصف» است. در اهمیت این فن مهم همین بس که وصف عمود و پایه شعر و نثر فنّی است و قرآن کریم نیز به گونه¬ای موثر با طرحی حساب شده و در موضوعات گوناگون، آن را به کار بسته و مجموعه¬ای از مفاهیم مرتبط به هم را عرضه می-کند. پژوهش حاضر بر آن است تا به واکاوی وصف به عنوان یکی از ویژگی¬های مهم ادبی در قرآن به ویژه در جزء سی¬ام این کتاب شریف، بپردازد. در این راستا ابتدا به تعریف وصف، اغراض و انواع آن در ادب عربی با ذکر نمونه¬هایی از شعر جاهلی و قرآن پرداخته شده است. همچنین بیان شگردهای ادبی زبان وحی، شیوه جمله¬سازی و خلق تعابیر و روش القای معانی در آن، تبیین ساختار دستوری – نحوی و صرفی- و بلاغی که در قالب تشبیه، استعاره، مجاز و کنایه جلوه¬گر است، مورد ارزیابی قرار گرفته و تناسب کاربست انواع وصف¬ها با اهداف دینی این زبان وحی تبیین شده است. این پژوهش معلوم ساخته که بیشترین حوزه تنوع جویی در زبان ادبی، حوزه نحو است و وصف مفرد در آیات شریفه قرآن نیز نسبت به انواع دیگر آن از بسامد بالایی برخوردار است. این پژوهش شامل سه فصل است. فصل اول به مثابه مقدمه و مبنا برای ورود به فصل¬های دیگر به بحث پیرامون وصف و انواع و اهداف آن در آیات قرآن و ذکر نمونه¬هایی در ادب جاهلی پرداخته است. در فصل دوم با بازنگری مجدد و استفاده از بررسی¬های جدید و نگرشی ساختاری ویژگی¬های تعابیر وصفی بررسی با توجه به ساختار آن، در بخش صرفی و نحوی ذکر شده است که بررسی و تبیین آرایی که نحویان در مورد صفت و مشتقات آن بیان کرده¬اند و واکاوی مصادیق انواع وصف-های قرآنی به ویژه در جزء سی¬ام اختصاص یافته است. تشریح عناصر بیانی وصف و واکاوی مصادیق آن و اهتمام به نشان دادن جنبه¬های متفاوت توصیف در عناصر ذکر شده، فصل سوم این پژوهش را در بر می¬گیرد که به بررسی و ذکر نمونه-هایی از آن در هر بحث تا حد امکان به ویژه در جزء سی¬ام و به صورت آماری و ارائه نمودار آن خواهد پرداخت.

قرآن مجید متنی است با لایه های شگرف که خوانش و ترجمه دلالت های مورد نظر آیات بایسته ی درنگ است. بدین روی ترجمه های آن با نقدهای بسیاری روبرو شده است، ولی در خصوص ترجمه ی تعابیر مجازی، بسامد این تعبیرات، می طلبد که ترجمه ی آن ها به صورتی مستقل بررسی و نقد شود. از این رو، در این پژوهش با نگاهی گذرا بر تعریف ترجمه و مفهوم مجاز و جایگاه آن در زبان قرآن، ترجمه های فارسی مجاز های قرآن بررسی و نقد شده است؛ البته پر واضح است که بررسی انواع مجاز ها و ارزیابی همه ی ترجمه ها در یک پایان نامه نمی گنجد؛ از این رو در این جستار متناسب با مجال یک پایان نامه، کلمات یا تعابیری که مفهوم مجازی دارند، در ترجمه ی مجاز های 10 جزء اول قرآن، با تکیه بر چهار ترجمه ی معاصر و مشهور (آیتی، الهی قمشه ای، خرمشاهی و فولادوند) بررسی شده است. در این باره بر اساس مراجع تفسیری مانند "المیزان"، "جوامع الجامع" و "مفاتیح الغیب" و... مجازهای این بخش از قرآن بازشناسی شده و با واکاوی مفاهیم نهفته در واژگان این مجازها، ترجمه هایش به بوته ی نقد در آورده شده است. حاصل این پژوهش معلوم ساخته که ترجمه های ارائه شده در ذیل مجاز ها یک نواخت نیست، هر مترجم، سبک خاصی را دنبال نکرده، گاه از تعابیر مجازی زبان مقصد استمداد جسته و گاهی از ترجمه ی توضیحی بهره برده است. در مواردی، برخی آرایه بلاغی نهفته در تعبیرات مجازی را فرو نهاده به ترجمه ی حرفی مجازها بسنده کرده اند، ترجمه ای که مفهوم مورد نظر تعبیر مجازی را نمی رساند.

اقناع فرآیندی آگاهانه و راهبردی است که از سوی گوینده کلام در مسیر رویکرد گفتمانی تأثیرگذار با توسل به قوه عقلانی بر ذهنیت افراد انجام می پذیرد. انتقال اندیشه ها به مخاطب و برانگیختن عواطف و احساسات او ازنقطه نظرهایی است که یک گوینده با اعمال سویه های کلامی در حیطه ی زیباشناختی کلام، زبان شناختی و سایر علوم زبان شناسی به دنبال آن است. در میان انواع گفتمان، توانش ارتباطی زبان شعری به عنوان یکی از انواع اعجازی زبان و زیباترین نوع گفتمان ادبی مطرح است که در اقناع، متقاعد ساختن مخاطب در کنار حیطه رستاخیزی واژگان، زیباشناسیک و هارمونی کلامی از بسامد بالایی برخوردار است. این تحقیق بر آن است تا به روش تحلیلی- توصیفی به بررسی مهم ترین مکانیزم های اقناع زبانی چون استراتژی های زبانی، بلاغی، منطقی در سروده های ابو طیب متنبّی، استاد معماری زبان در شعر عرب بپردازد. با واکاوی در سروده ی این شاعر درمی یابیم که حوزه های محاوره ای یا گفتمان شعری او از آبشخورهای فکری و ادبی سرشاری چون زنجیره های منطقی، معانی قوی و استوار، واقع گرایی، خیال شگفت و رعایت تأدّب و تعاون برخوردار است. ازاین رو پیش فرض مکانیزم های اقناعی از ناحیه ارتباط و پیوستگی متن شعری شاعر با گفتارهای کاربردشناختی زبان و جنبه های محاوره ای ارتباطی دیوان اوست.

ترجمه یا نقل کلام از یک زبان به زبان دیگر از مهم¬ترین ابزارهای ارتباط میان فرهنگ¬ها و انتقال اندیشه¬ها است که این مهم در باب قرآن، رسالت بسط و گسترش فرهنگ قرآنی و انتقال آموزه¬های وحیانی را بر دوش دارد. از آنجایی که قرآن کریم به عنوان شاهکار نثر فنّی در اوج فصاحت و بلاغت و آکنده از مسائل بلاغی، لغوی و ادبی است لازم آمد تا به جنبه اعجاز بلاغی آن و خاصّه بحث ترجمه کنایات پرداخته شود، چرا که برخی از تعابیر قرآنی جنبه کنایی دارند و ترجمه آن ها دقّت و درنگ بیشتری می طلبد. نوشتار حاضر با رویکرد ترجمه کنایات در چهار ترجمه فارسی "الهی قمشه¬ای، انصاریان، بهرام پور و فولادوند" به بررسی این مهم می¬پردازد. با مقایسه تطبیقی این ترجمه ها، معلوم گشت که ترجمه انصاریان در باب کنایه نسبت به ترجمه دیگران از دقّت بیشتری برخوردار است و مخاطب را در فهم مطلب کمک بیشتری می نماید، زیرا در بیشتر موارد از ترجمه معنایی توانسته به بهترین شکل استفاده کند؛ پس از آن ترجمه الهی قمشه¬ای را می توان نسبت به دیگران برتری داد. در این میان ترجمه بهرام پور در مرتبه سوم قرار می گیرد، و امّا فولادوند در زمینه ترجمه کنایه ضعیف تر از دیگران عمل کرده و نیازمند بازنگری بیشتری است.

چکیده: وصف یکی از پُربسامدترین اغراض شعری در ادبیات عربی است و «طبیعت» در میان این فن شعری از اهمیت والایی برخوردار است؛ چرا که طبیعت دارای تأثیر شگرف بر روح و جان شاعران عرب به ویژه در دوره هایی بوده که انسان، پیوندی ناگسستنی با طبیعت داشته است. طبیعت بیابانی و وحشی سرزمین شبه جزیره در دوره جاهلی و طبیعت بکر و زیبای اسپانیای دوره اسلامی، نمی توانسته تأثیری در جان و جهان اندیشه شاعران این دو دوره نداشته باشد. پایان نامه ی پیش رو، نگاه شاعران این دو دوره را به طبیعت پیرامون خود تحلیل و مقایسه و از این رهگذر به اثر پذیری احتمالی شاعران اندلس در وصف طبیعت، از شاعران دوره جاهلی اشاره می کند. به دلیل دوگانگی طبیعت سرزمین عربستان پیش از اسلام و سرزمین اسپانیای اسلامی و دوگانگی روحیه و باور و فرهنگی مردم این دو دوره، طبیعی است که نگاه آن ها نیز به طبیعت و انتظارشان از پدیده های طبیعی، متفاوت باشد. نگارنده تمام عناصر طبیعی پیرامون شاعران جاهلی و اندلس شامل پدیده های آسمانی و زمینی را از تصاویر شعری شاعران این دو دوره، استخراج کرده و ابتدا نگاه شاعران هر دوره را به آن پدیده، بیان و سپس به مقایسه آن پرداخته است. به نظر می رسد نگاه شاعر یا انسان جاهلی به طبیعت، نگاهی عابدانه و مقدسانه باشد؛ زیرا او به دلیل نیاز به طبیعت، معمولاً پدیده های طبیعی را می پرستد یا دست کم، به آن ها نگاهی مقدس دارد؛ اما شاعر و انسان سرزمین اندلس، نه طبیعت پرست است و نه از آن وحشت یا بدان، رغبتی دارد؛ طبیعت برای او، احیاگر، یاد آور و نماد و سمبل شادی، شاد خواری و دم غنیمت شماری است.

قرآن کریم معجزه ای جاویدان، وفرجامی برتمامی سخنوری ها تا به قیامت خواهد بود. مسلمانان پارس زبان نیزبه منظور درک وفهم پیام های نورانی آن ، نیازمند ترجمه فارسی آن می باشند. درپی این نیاز، جستار حاضرنیز پیرامون نقد وبررسی ترجمه های فارسی قرآن کریم به نگاره درآمده است. این نوشتار، به نقد ترجمه عبارت های حصری سه جزء نخستین قرآن کریم همت گمارده است. دستاورد این پژوهش در دو فصل تنظیم شده است: فصل نخست به درآمدی برترجمه ومباحث ونظریه های آن، ونیز درآمدی بر بلاغت وابزار حصر سخن رفته است، وفصل دوم نیز محمل گاه جستاراصل واساس پژوهش یعنی نقد وبررسی وتطبیق ترجمه آقایان امامی ، بهرام پور، ومشکینی (علیه الرحمه) از عبارت های حصری سه جز نخستین قرآن کریم می باشد. گفتنی است این تحقیق با تکیه برروش کتابخانه ای واستقرایی ـ استنتاجی انجام شده است وبا استفاده ازتفاسیر معتبروادبی همچون «کشاف» زمخشری و«مجمع البیان» طبرسی، مفهوم آیه حصری، واکاوی وسپس آیات حصری مشابه آیه مورد بحث ارائه گردیده است. پس ازاین مراحل، ترجمه های منتخب ومعاصرآیات حصری مطرح ودرپایان برپایه داده های تفاسیر، ترجمه فارسی این آیات درسه ترجمه مذکور ودرچارچوب سه شیوه حصری: تقدیم وتاخیر، استثناء مسبوق به نفی ، وإنماوأنما بررسی ودر نهایت تطبیق ونقد وارزیابی شده اند. البته برای تمامی عبارت های حصری مورد مداقه، ترجمه ای صحیح وخالی ازاشکال ذکر شده است. ازنتایج این تحقیق آن است که حصر «نفی واستثناء» درقیاس با دو نوع حصری دیگر، درقرآن کریم پربسامدتراست. ونیز اینکه؛ درخلال نقد ترجمه های منتخب، دریافت شد که ترجمه ادات حصری «إنما» درمقایسه با دیگرادات حصر، رساتر وصحیح تر می باشد. ضمن اینکه ناکارآمدی ترجمه تحت لفظی درقالب ترجمه عبارت های حصری روشن وتبیین گردیده است.

آرمانشهر جامعه ای است خیالی که ساکنان آن در شرایط کامل زندگی می کنند و خیر و سعادت برآن حکومت مطلق دارد.آرمانشهر جایگاه والایی در اثر متفکران ، اندیشمندان وشاعران به خود اختصاص داده است.پژوهش حاضر به بررسی هم سنجی آرمانشهر در اشعار متنبی و بوستان سعدی می پردازد و تلاش می کند نظریه های آرمانی این دو شاعر را مورد بررسی قرار دهد.این تحقیق با به کارگیری روش توصیفی وتحلیلی به بررسی اشعار متنبی و سعدی می پردازد.بی شک این تحقیق گامی موثر در جهت شناخت افکار و اندیشه های مثالی این دو شاعراست.این پژوهش در سه فصل تنظیم شده است:درفصل اول درباره مفهوم آرمانشهر ودر فصل دوم به زندگی شخصی و ادبی دو شاعر ودر فصل سوم به بررسی آرمانشهر در اشعار متنبی و بوستان سعدی می پردازیم. در پایان به این نتایج دست یافتیم: 1-اشعار متنبی نمونه از افکاربارزی است که جامعه ارمانی از آن سرچشمه می گیرد. 2-سعدی برای برپای جامعه آرمانی تلاش می کند و اطاعت و کسب نام نیک سنگ بنای جامعه آرمانی سعدی است. 3-عدالت و خانواده از ارکان مهم برای جامعه آرمانی سعدی است.

شخصیت یکی از عناصر کلیدی و بسیار تعیین کننده در داستان نویسی است که با خصلت ها، عادات رفتاری،ترکیب نگاه ها، صحبت ها و اعمال خود داستان را به وجود می-آورد.حضور این عنصر در داستان آن چنان ضروری است که بدون آن داستان تشکیل نمی شود. این پژوهش بر آن است تا با روش تحلیلی - توصیفی به بررسی این عنصر روایی در کل داستان های قرآن بپردازد. بنابراین نخست به کلیاتی درباره ادب و ادبیات داستانی و عناصر گوناگون آن از جمله شخصیت پرداخته، سپس انواع شخصیت پردازی در قرآن بیان شده است، و به لحاظ بسامد فراوان شخصیت ها در داستان های قرآن این عنصر محور پژوهش قرار گرفته است و نتیجه بررسی در پنج مدخل شرح حال ها، خصلت ها، رفتار ها، گفتگو ها و شیوه ی گفتگوی شخصیت ها تنظیم گردیده است. حاصل این پژوهش معلوم ساخته که شخصیت های داستان کلید داستان کار آمد است که واقعی و پذیرفتنی هستند و با اعمال و گفتار خود داستان را به وجود می آوردند و مهم ترین عامل سرنوشت ساز در تربیت انسان، پیروی کردن از رفتار و اعمال شخصیت های برجسته مثبت قرآن است.