پژوهش پیش¬رو با تکیه بر منابع دست اول تاریخی و بهره گیری از تحقیقات نوین بر آن است تا سیره و اندیشه های اجتماعی امام علی(ع) در برقراری عدالت اجتماعی را ارائه دهد. برای دستیابی به این هدف و فهم بهتر اندیشه ها و عملکرد امام ابتدا اوضاع اجتماعی جامعۀ امام علی(ع) تبیین شده است. جامعۀ سال سی و پنج هجری جامعه ای است متفاوت با جامعه ای که رسول اکرم(ص) به یادگار گذاشت . قبیله گرایی وتفاخر به ارزشهای قومی – قبیله ای ، نژادگرایی و برتر دانستن عرب از عجم و مادّی گرایی ویژگیهای عرب جاهلی است که در زمانۀ علی (ع) از نو سر بر آورده است. علاوه بر آن در این زمانه بدعتهای خلفا سنت و الگوی مورد پذیرش و اسرائیلیات و گفته های اهل کتاب جزء دین به شمار می رود. کشورگشائیها و رویارویی با فرهنگ¬های دیگر،رفاه طلبی و زراندوزی را جایگزین تبلیغ اسلام و شهادت طلبی کرده است. فقدان آزادی اجتماعی مردمان را نسبت به سرنوشت جامعه بی تفاوت نموده به انزوا کشانده است. تبعیضات اقتصادی مردمان را در دو گروه فقیر و ثروتمند تثبیت کرده است. امام علی(ع) رهبری چنین جامعه ای را تنها با اندیشۀ اصلاحات برای برقراری عدالت اجتماعی پذیرفت. او مبنای اندیشه خود برای برقراری عدالت اجتماعی را بر آموزۀ قسط و عدالت قرآن و سخنان و تلاشهای رسول خدا (ص) در این مسیر استوار کرد. حضرت ناچار شد سیره خود را نیز بر اصلاحات اجتماعی جهت برقراری عدالت اجتماعی بنا نهد تا جامعۀ الگو را برای بشریت بنیان گذارد، چه در جامعۀ نابسامان برقراری عدالت اجتماعی ممکن نیست. او با برنامۀ حذف بدعتها بر مبنای قرآن و سیرۀ نبوی و ترویج خردگرایی و آزاد اندیشی ، زدودن سنتهای نادرست و خرافات از اذهان، تربیت دینی مردم برای تشخیص سنت از بدعت ، نفی رفاه طلبی و تفاخرات نژادی و قبیله ای اصلاح فرهنگ جامعه را آغاز کرد. در مسیر اصلاحات سیاسی ضمن عزل کارگزاران ناشایست و گماشتن کارگزاران شایسته با ارائه دستورالعملهای حکومتی ، اصلاح نگرش کارگزاران نسبت به مردم و نظارت بر عملکرد ایشان گام برداشت. برابرسازی مردمان در بهره وری از درآمدهای عمومی و بازگرداندن اموال غارت شده بیت المال نیز از عملکردهای امام در اصلاحات اقتصادی است. اجرای سه راهکار کلان- برابر نمودن همۀ انسانها در برابر قانون، دادن آزادی اجتماعی به ایشان و فقرزدایی – برای به سامان آوردن همه عرصه های جامعه و برقراری عدالت اجتماعی موثر افتاد، اما قاعدین، پیمان شکنان جمل، ستمگران شام و خوارج- که چهار جریان مخالفت با علی (ع) را رهبری کردند – و فرار مردمان به شام در اثر غارتهای شامیان و غیره و سستی باقیماندگان در همراهی علی(ع) موانع امام در ادامۀ این مسیر شدند.

استقرار حکومت محمد علی پاشا (1265-1220ه.ق/1805-1848م)، آغاز دوره جدیدی در تاریخ مصر است، در این دوران تحولات و اصلاحات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و نظامی مهمی در این سرزمین روی داد. ضعف و انحطاط دولت عثمانی، اوضاع آشفته و نابسامان مصر، اختلافات مملوکان، رقابت میان دول انگلیس و فرانسه که منجر به حمله ناپلئون بناپارت (1769-1821م) به مصر شد، همراهی و کمک مردم مصر و علمای الازهر به محمد علی پاشا در مبارزه با پاشاهای ترک، مملوکان و انگلیسیها، حکم تایید سلطان سلیم سوم(1222-1203ه.ق/1788-1807م)، سلطان وقت عثمانی برای پاشایی او و از همه مهمتر هوشیاری، موقعیت شناسی، فراست و فرصت طلبی اش، مقدمات و زمینه های به قدرت رسیدن محمد علی پاشا را فراهم نمود. دوران حکومت محمدعلی پاشا حدود 43 سال طول کشید که منشا تحولات گسترده ای در مصر شد و نتایج و تاثیرات فراوان و گسترده ای را در این سرزمین و سایر سرزمینهای اسلامی نهاد، مصر مورد توجه دول جهان قرار گرفت و به عنوان یک دولت قدرتمند معرفی شد، البته حکومت محمد علی پاشا دارای عیوب، ایرادات و اشکالاتی بود، ولی او به الحق شایسته ترین فرمانروایی تاریخ معاصرمصر است. اقدامات و اصلاحات محمد علی پاشا در مصر برای پیشبرد و مستحکم کردن پایه های قدرت خویش، تداوم آن و تقویت بنیه سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، نظامی و فرهنگی این کشور، جدائی مصر از دولت عثمانی، تبعیت و پیروی از دول اروپایی، چگونگی روابط وی با آنان و ناشی از بلندپروازیها و جاه طلبی ها او بود. البته علل و عواملی باعث شد که محمد علی پاشا در این امر خطیر شکست بخورد، از جمله اختلافاتش با دولتهای انگلیس و عثمانی، استبداد و جاه طلبی های او، شورشهای مردم مصر به دلیل گرفتن مالیاتهای سنگین، سیستم سربازگیری اجباری و انحصارطلبی محمد علی پاشا و خاندانش بر تمام امور این سرزمین و از همه مهمتر مقابله دول پنجگانه اروپا با وی که منجر به انعقاد پیمان لندن در سال 1840م شد، به طوریکه پیامدهای آن قیمومت مصر توسط فرانسویان و انگلیسها و تضعیف حکومت محمد علی پاشا در این سرزمین بود. با مرگ محمد علی پاشا جانشینان وی افرادی لایق و سیاستمداری نبودند، چنانچه سیاست و عملکرد آنان باعث شد که مصر از لحاظ سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و نظامی تضعیف شود و این امر تبعات بسیار بدی را برای این سرزمین به بار آورد که منجر به حمله انگلیسیها به مصر و اشغال آنجا در سال 1882م شد. واژه های کلیدی : محمد علی پاشا، مصر، طهطاوی، اصلاحات، فرانسه، عثمانی، ابراهیم پاشا، انگلستان.

شهر خشت که در حال حاضر از توابع شهرستان کازرون در استان فارس است، با قدمت پیش از اسلام خود دارای آثار باستانی و آداب و رسوم کهن و بافت قومی متنوع است. خوانین خشت بعد از مرگ نادر با قیام و بیرون راندن حکام افشاری از منطقه پا به عرصه معادلات سیاسی فارس نهاده، و سپس متحد با کریم خان در جنگ خشت شرکت کرده و بدین ترتیب نقش بارزی در شکل گیری سلسله زندیه ایفا نمودند. با سقوط زندیه و کور شدن زال خان خشتی توسط آقا محمد خان، عصر طلایی نفوذ و قدرت خوانین خشت مبدل به ترس و وحشت از قاجارها شد. خوانین خشت بعد از سپری کردن یک دوره از جنگ و ویرانی عصر قاجاری، با آغاز جنگ جهانی اول مرحله جدیدی از تسلط ونفوذ بیگانگان را در کشور و منطقه تجربه نمودند. خوانین خشت در طول جنگ جهانی اول اگرچه در ابتدا هواخواه انگلیس بودند، اما به هنگام اشغال فارس توسط انگلیسی ها، پشیمان شده و به صفوف مجاهدین پیوستند. اما با این حال احتمالا به علت شیوع بیماری آنفولانزا در منطقه نتوانستند آن جور که شایسته است جلوی انگلیس ها راسد کنند و برعکس خان کمارج، تلفات سنگینی بر قوای بیگانه وارد ساخت. با کودتای 1299هـ.ش و بدنبال آن تاسیس حکومت پهلوی و تشکیل ارتش قوی و منظم در کشور، قدرت و نفوذ خوانین از جمله خشت به خطر افتاد؛ رضاخان در پی سیاست ایجاد حکومتی متمرکز و قدرتمند، در صدد محو حکومت خان خانی در کشور بر آمد، لذا در راستای این هدف، بسیاری از خوانین جنوب و منجمله خان خشت، جان خود را از دست دادند. با فرا رسیدن شهریور 1320 و سقوط رضاخان، خان خشت همگام با خوانین و عشایر فارس بر ضد حکومت مرکزی در نهضت جنوب شرکت کرد. و سرانجام در آستانه انقلاب اسلامی، مردم خشت با فعالیت های ضد رژیم خود موجبات اعلام حکومت نظامی را در خشت فراهم آوردند و با پیروزی انقلاب اسلامی در 22بهمن 57، قدرت و نفوذ خوانین، برای همیشه از منطقه رخت بر بست و مردم با شور و شوق زائد الوصفی برای دفاع از ارزشهای انقلاب در جنگ تحمیلی شرکت کرده و 175 شهید را تقدیم این مرز و بوم کردند.

این رساله به چگونگی سیرهء رسول خدا(ص) و ائمه اطهار در برخورد با جوانان می پردازد .از همان ابتدای دعوت الهی رسول خدا (ص)، جوانان توانستند جایگاه ویژه ای در این دعوت به دست اورند . رسول خدا(ص) در پی اعلام آمادگی نوجوانی چون علی (ع ) وی را به عنوان وصی خویش معرفی می کند . جعفر بن ابیطالب را در عین جوانی سالار مهاجران حبشه قرار می دهد .زید بن حارثه را همراه خود به طائف می برد تا انها را به اسلام دعوت کند .مصعب بن عمیر را به عنوان مبلغ خود به مدینه می فرستد . رسول خدا(ص) از نیروی جوان در جنگها بسیار استفاده نمود . علی بن ابیطالب ، زید بن حارثه ، سعد بن ابی وقاص ،طلحه بن عبیدالله ، زبیربن عوام و بسیاری از جوانان در نبردهای رسول خدا(ص) با مشرکین نقش به سزایی بازی کردند .عنصر جوان کارائی خود را در اموری همچون خبر یابی ، پرچمداری ونبردهای تن به تن به اثبات می رساند . با این وجود رسول خدا(ص) حتی در اموری که به نظر می رسید در حیطه کاری با تجربه ها باشد از جوانان استفاده می نماید .زید بن ثابت نوجوان را کاتب و مترجم خود قرار می دهد . علی (ع ) و معاذبن جبل را جهت قضاوت به یمن می فرستد . عثمان بن ابی العاص ثقفی ، جوانترین فرستادگان ثقیف را به امامت جماعت ایشان می گمارد .اسامه بن زید را با وجود شیوخ انصار و مهاجران امیر لشکر می گرداند . در ادامه نیز نحوه ی رفتار رسول خدا(ص) و ائمه اطهار با جوانان در اموری همچون ازدواج ، اموزش عقاید ، اصلاح رفتاری و غیره مورد بررسی قرار می گیرد . کلید واژه ها: رسول خدا (ص) . ائمه اطهار (ع) . جوان . تربیت. تعلیم. سیره.

تجارت برده در طی قرن های سوم و چهارم هجری در ماوراءالنهر از اهمیت بسیاری برخوردار است. چنانکه این پدیده، به جهت خرید و فروش غلامان ترک و غیر ترک رونق بسیار می یابد و منجر می شود تا زمینه برای ورود اقوام ترک آسیای میانه به سرزمین های اسلامی به ویژه ایران اسلامی فراهم شود. از این رو، این رساله با هدف بررسی نوع تجارت برده در ماوراءالنهر و تبیین آن در تقابل با عنصر ایرانی مسلمان و تأثیرات آن بر تحولات سیاسی سرزمین های اسلامی به ویژه ایران اسلامی، با ابعاد و زوایای گوناگون ارائه می شود. در بررسی این مسأله پژوهشی خواهیم دید که موقعیت سوق الجیشی ماوراءالنهر در تقابل با سرزمین های اقوام ترک نشین و قرار گرفتن آن در مسیر جاده های بین المللی چون جاده ی ابریشم، موجب شکل گیری پدیده ی تجارت غلامان ترک و غیر ترک در ماوراءالنهر شده است. چنانکه فتوحات اعراب مسلمان در این منطقه، تجارت برده را نیز تقویت کرده است. زیرا که اعراب مسلمان در فتوحات خود اُسرای کافر را برده خود می کردند. اما، امرای ایرانی و خلفای عباسی، غلامان ترک را در امور کشوری و لشکری به کار می گرفتند. از این رو، پدیده ی بردگی در منطقه ی ماوراءالنهر نسبت به جوامع دیگر به میزان قابل ملاحظه ای تعدیل یافته تر شد. زیرا که غلامان ترک در سرزمین های اسلامی به واسطه ی تعلیم و تربیت امرای ایرانی از غلامی به امیری و سپهسالاری رسیدند و این امر مدیون عوامل مهمی چون نقش آیین اسلام در تعدیل بردگی و دیدگاه سیاسی امرای ایرانی نسبت به غلامان ترک است که آنها را نَه به عنوان " برده " بلکه به عنوان عنصری کارآمد و با استعداد برای پشتیبانی دولت ایرانی در مقابل تهدیدات داخلی و خارجی می دانستند. بدین ترتیب، این غلامان در تحولات سیاسی سرزمین های اسلامی به ویژه ایران اسلامی نقش به سزایی یافتند، چنانکه به کارگیری آنان در امور سیاسی و نظامی منجر به پیامدهای تلخ سیاسی در سرزمین های اسلامی به ویژه ایران اسلامی شد که از جمله ی آنها انقراض دولت های ایرانی و پیدایش دولت های مقتدر ترک و ترکتازی ایشان در عرصه تاریخ کشور است.

در قرن چهارم هجری دو پایتخت جهان اسلام یعنی بغداد و قرطبه، از لحاظ فرهنگ و تمدن به اوج شکوفایی خود رسیدند. در هر دو پایتخت جهان اسلام، یکسری عوامل، زمینه ساز رشد و ترقی فرهنگ و تمدن گشتند و شباهتها و تفاوتهایی در سیر پیشرفت آنان وجود داشت. از جمله عوامل پیشرفت آنان، وجود حاکمان قدرتمند، ساخت مراکز تمدنی توسط آنان، حمایت از دانشمندان وغیره می باشد، که این عوامل بیانگر شباهت های آن دو است. اما تفاوت این دو پایتخت بیش از هر چیز در بخش علمی و فرهنگی نمود پیدا می کند، به گونه ی که نتیجه ی حاصل از بررسی شمار دانشمندان و آثار تالیف شده، نشان از ترقی بیشتر بغداد، تقریبا در همه ی علوم نسبت به قرطبه بوده، که از جمله عوامل موثر در ایجاد این تفاوت، بهره گیری بغداد از میراث تمدن عظیم ایران، مرکزیت وی در جهان اسلام، دوری قرطبه از مرکز اصلی اسلام و وسعت کمتر قرطبه نسبت به بغداد می باشد. در دیگر مسائل فرهنگی و تمدنی، از جمله آداب و رسوم و مراکز تمدنی نیز تفاوتها و شباهتهاییی وجود داشت، که از دلایل شباهتهای ایجاد شده، به ویژه در بخش آداب و رسوم می توان به مشترکات بسیاری با ایرانیها اشاره نمود و در بخش معماری، از وجود تاثیرات ساسانیان بر بغداد و امویان بر قرطبه می توان سخن گفت. در این پژوهش به منظور بررسی مقایسه ی عوامل تاثیرگذار بر سیر تحولات علم و فرهنگ این دو پایتخت اسلام، جداولی نیز در این رابطه تنظیم شده است، که شامل شمار دانشمندان و آثار تالیف شده در علوم مختلف می باشد. کلیدواژه ها: فرهنگ، تمدن، بغداد، قرطبه، عضدالدوله، حکم مستنصر.

سرزمین ایران از دوران گذشته برای تمام کشورهای اروپایی اهمیت و ارزش زیادی داشته است. وجود آبراهه خلیج فارس و بنادر آن، بخصوص بندر بوشهر بر اهمیت سرزمین ایران افزوده است و کشورهای اروپایی بخصوص دولت انگلستان و فرانسه برای رسیدن به اهداف خود اقدام به فعالیت های فراوان تجاری، نظامی، سیاسی، فرهنگی و مذهبی کرده اند. سرزمین ایران از گذشته های دور دروازه ای رو به آسیا بوده است و این موقعیت موجب گردیده است تا همیشه مورد توجه کشورهای اروپایی قرار گیرد. دولت فرانسه در زمان ناپلئون بناپارت پس از به قدرت رسیدن و تسلط بر قسمت زیادی از اروپا، بعد از اطلاع از ارزش و اهمیت شرق میانی(هندوستان) توسط گزارشاتی که از سیاحان و نمایندگان خود در شرق دور به دست آمده بود متوجه شدند که برای رسیدن به این منطقه پر اهمیت، نیاز به عبور از ایران و ارتباط با دولت ایران در زمان قاجار دارند بنابراین ارتباطات خود را با ایران زیادتر نمودند، تا بتوانند هم به اهداف خود در ایران و هندوستان دست پیدا کنند و هم رقبای تجاری و سیاسی خود، بخصوص دولت انگلستان را از منطقه خارج نمایند. دولت فرانسه در طول حضور در ایران و رقابت تجاری و سیاسی با سایر رقبای اروپایی خود، اقدامات فراوانی انجام داد تا بتواند به اهداف مورد توجه دست پیدا کنند. از جمله اقداماتی که فرانسویان در مورد افزایش ارتباطات با ایران انجام دادند فرستادن مبلغان مذهبی کارم(karm) جهت تبلیغات مذهبی در ایران در راستای اهداف دولت فرانسه بود تا جایی که حتی فعالیت مذهبی این مبلغان به فعالیت سیاسی تبدیل شد و به عنوان نماینده و کنسولان دولت متبوع خود در ایران به فعالیت های سیاسی پرداختند. دولت فرانسه در دوره قاجار بخاطر خوش گذرانی و سفرهای اروپایی که پادشاهان قاجار انجام می دادند توانستند امتیازات فراوانی از دولت ایران کسب نمایند و نفوذ و حضور خود را در ایران به طور قابل توجهی افزایش دهند.. در طول سال های 1210تا 1335ق / 1796تا 1920م روابط میان ایران و فرانسه دستخوش حوادث و فراز و نشیب های فراوانی بود. این پژوهش در پی بررسی چگونگی حضور فرانسویان و رقابت آنان با سایر دولت های اروپایی در بندر بوشهر و فراز و نشیب های روابط آن ها در این شهر است.

فرماندهان سپاه اسلام از میان افرادی ورزیده، کارکشته و قابل اعتماد انتخاب می شدند، که هر کدام فراخور قابلیت ها و نسبت و قوم و قبیله ای که داشتند برای مأموریت های نظامی و غیرنظامی انتخاب می شدند. در این رساله انگیزه های پیامبر(ص)از انتخاب هر یک از فرماندهان، چگونگی انجام مأموریت ونقش هر یک از فرماندهان در پیروزی و شکست مأموریت ها مورد بررسی قرار می گیرد. پیامبر(ص) از میان مهاجرین و انصار و بزرگانی که روز به روز به اسلام می گرویدند، فرماندهانی با کفایت و متناسب با مأموریت هایی که در پیش بود، بر می گزید و از مدینه، یعنی مقرّ فرماندهی کل، به آن مأموریتها می فرستاد. این مأموریت ها متناسب با دوره ای که شکل می گرفتند و مقصد و مقصودی که به خاطر آن اعزام می شدند به چند دسته تقسیم می شدند: اول مأموریت های جنگی که سرایای غارت، یورش، ترور و حتی غزوه را شامل می شد و فرماندهانی با قابلیت های نظامی بالا و عالم به علوم نظامی و ماهر در فنون جنگی، آنها را هدایت می کردند. دوم مأموریت های غیرنظامی یا کمتر نظامی شامل کسب اطلاعات، تبلیغ، ویرانی بتکده ها، جمع آوری زکات، و رساندن نامه ها و پیغام های پیامبر به ملوک و قبایل می شود. فرماندهانی که برای این مأموریتها می رفتند اغلب افرادی با تقوا و آشنا به قرآن و احکام اسلامی، سخنور، باهوش، دانا، با تدبیر و بیشتر با رتبه نظامی پایین تر از فرماندهان گروه نخست اعزام می شدند. این فرماندهان با توجه به عملکرد خود پیروزی ها و شکست هایی را برای اسلام به ارمغان می آوردند که با بررسی عملکرد آنها به دلایل این پیروزی و شکستها خواهیم رسید.

تا زمانی که دین اسلام محدود به شبه جزیره عربستان بود به دلیل ساده بودن تشکیلات حکومتی مسلمانان از نظر اداری با مشکلات مهمی روبرو نشدند،اما با خارج شدن آن دین از زادگاه خود وفتح کشور های همسایه زمام-داران حکومت اسلامی با مشکلات عدیده ای در زمینه حکومت داری مواجه شدند،زیرا دین اسلام از صورت ساده نخستین به در آمده و به تدریج شکل دولتی به خود گرفته که می بایستی بر ملت های مختلف و سرزمین های وسیع فرمانروایی کند. مسلمانان پس از فتح ایران و حاکمیت بر قلمرو وسیع ساسانیان با نظام پیچیده دیوان سالاری ساسانی روبرو شدند و از آن جا که خود اعراب از رموز مملکت داری و سیاست بی اطلاع و از دانش و فرهنگی که متناسب با اداره چنان دولت عظیمی باشد بی بهره بودند،زیرا سابقه مملکت داری چندانی نداشتند پس برای اداره این قلمرو گسترده و ثبت و ضبط اموال و غنایم و همچنین خراجی که از سرزمین های مفتوحه به دست مسلمانان می رسید به تجربیات چند صد ساله دبیران و دیوان سالاران ایرانی نیازمند شدند و دبیران و دیوان سالاران ایرانی در این زمینه به همکاری با اعراب مسلمان پرداختند.پس همکاری مسلمان با دبیران و دیوان سالاران ایرانی به واسطه نیاز هر دو طرف بود،چرا که مسلمانان به خوبی می دانستند که بدون همکاری با دبیران و دهقانان ایرانی قادر به اداره این سرزمین وسیع نخواهند بود و دبیران و دیوان سالاران ایرانی نیز به خوبی فهمیده بودند که در صورت سازش و همکاری با مسلمین نه تنها موقعیت گذشته خود را حفظ خواهند کرد بلکه خواهند توانست پایگاه اجتماعی و سیاسی و اقتصادی خود را توسعه دهند و با پذیرش دین اسلام خواهند توانست فرهنگ وآداب و سنن ایرانی خود را حفظ کنند.بررسی کارکرد طبقه دبیران از سقوط ساسانیان (31ه.ق) تا پایان عصر اول عباسی(232ه.ق) هدف پژوهش حاضر در پنج فصل می باشد،که ما در اینجا به اختصار به معرفی هر فصل خواهیم پرداخت: فصل اول، کلیات و معرفی منابع در راستای پژوهش حاضر است که درادامه به آن پرداخته می شود. فصل دوم، در این فصل به بررسی کارکرد طبقه دبیران پیش از ورود اسلام به ایران پرداخته خواهد شد و جایگاه سیاسی اجتماعی،اقتصادی و نظامی دبیران در عصر ساسانی و متقارن ورود اسلام به ایران مورد بحث قرار خواهد گرفت. فصل سوم،دراین فصل به بررسی ورود اسلام به ایران پرداخته می شود.ابتدا به بررسی اوضاع عمومی ایران در آستانه ی حمله اعراب مسلمان به ایران و سپس چگونگی فتح ایران توسط مسلمانان را توضیح داده خواهد شد، سپس به واکنش هر یک از طبقات اجتماعی ایران در مقابل این هجوم و در ادامه به انگیزه ها و موانع گرایش به دین اسلام از جانب ایرانیان پرداخته می شود. فصل چهارم،در این به بررسی اهمیت و نقش طبقه دبیران در عصر خلفای نخستین و امویان پرداخته می شود، که در ابتدا به نقش ایرانیان در شکل گیری نخستین دیوان و سپس به ترجمه دیوان ها از فارسی به عربی و در ادامه به کارکرد طبقه دبیران در عصر خلفای راشدین و امویان اشاره خواهد شد. فصل پنجم،در این فصل به بررسی کارکرد طبقه دبیران از سقوط امویان تا پایان عصر اول عباسی پرداخته می-شود.که در ابتدا به تشکیلات اداری در عصر عباسی و نقش دبیران در این تشکیلات و رابطه دبیری با وزارت و سپس کارکرد فرهنگی دبیران توضیح داده خواهد شد.

فرمانروایی دودمانی اتابکان لر بزرگ از 550 ق /1155 م آغاز و تا سال 827 ق/1423م به مدت حدود سه سَده تداوم یافت. این حکمرانان محلّی بر بخش وسیعی از مناطق غرب و جنوب غربی ایران حکومت کردند، موقعیت ویژه جغرافیایی سرزمین لر بزرگ از نظر قرار گرفتن در مسیر هجوم مغولان و تیموریان ، وجود دژهای طبیعی و تسخیر ناپذیر ،کوه های صعب العبور و دشت های حاصلخیز ، به همراه پیشینه ی باستانی این منطقه و خصوصاً پایتخت آنان - مال امیر- سبب اهمیت فراوان آن شد. مبانی و محورهای که حکومت اتابکان لر بزرگ بر آن استوار بوده است و کارکردهای سیاسی،اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی آنان مهم ترین مسئله ای است که این پژوهش ها به آن پرداخته است، لذا تبیین مبانی و اصول موثر در جهت گیری اتابکان لر بزرگ و شناخت بخشی از مسائل تاریخ ایران با توجه به نقش و کارکردها گوناگون اتابکان لر بزرگ ، ضرورت پرداختن به این مسئله را مسجل می سازد. اتابکان لر بزرگ با نهادهای مذهبی و سیاسی خلافت عباسی و سلطنت خوارزمشاهیان روابط و مناسبات ویژه ای داشتند. این روابط افزون بر جنبه های عملی به لحاظ نظری در تحکیم پایه های حکومت ایشان بسیار موثر بود. با تهاجم مغولان و پایان کار خوارزمشاهیان ، اتابکان با مهاجمان مغول همراه شدند، بی تردید ملاحظات سیاسی جهت بقای ایشان در چنین رویکردی تعیین کننده بود. حکومت اتابکان در دوران پرتلاطم پس از ایلخانان نیز تا سال 827 هجری تداوم یافت . افزون بر جنبه سیاسی حکومت اتابکان لر بزرگ ، دوره ی ایشان به لحاظ فرهنگی،مذهبی، اقتصادی و اجتماعی نیز حائز اهمیت است ، فرهنگ و ادبیات در دوره ی اتابکان و در قلمرو تحت سیطره ی آنان رونق خوبی داشته است، از نظر اقتصادی نیز منطقه ی اتابکان در دوره ی حکومت لربزرگ بیش از پیش ترقی کرد و از نظر اجتماعی نظم وامنیت سراسر این منطقه را فرا گرفت . این پژوهش با چنین رویکردی علاوه بر تحلیل مبانی حاکمیت آن حکومت، به بررسی نقش و کارکردهای سیاسی ، فرهنگی ، اقتصادی و اجتماعی اتابکان لر بزرگ در تاریخ ایران و رمز دیرپایی ایشان می پردازد. در این میان بررسی جغرافیای تاریخی منطقه اتابکان لر بزرگ و تأثیر شرایط جغرافیایی بر حیات سیاسی، اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی آنان جایگاه ویژه ای دارد. از این روی این پژوهش با رویکرد تحلیلی توصیفی و بر پایه ی منابع اصلی و پژوهش های موجود، این دوره و شرایط تاریخی را مورد بررسی قرار خواهد داد.

چکیده کشور پهناور هند، در جنوب قاره آسیا واقع شده است. کمپانی هند شرقی انگلیس که در سال 1600 میلادی با همکاری چند تن از بازرگانان انگلیسی و با حمایت ملکه الیزابت تأسیس شده بود برای پیدا نمودن عرصه های جدید تجاری توجه خود را به کشور هند معطوف داشت. رقابت های تجاری و استعماری حاکم بر اروپا و ثروت های افسانه ای هند انگیزه حرکت آنها به سوی این کشور شد. فعالیت های تجاری کمپانی هند شرقی انگلیس در هند که زمینه ساز استعمار چند قرن این کشور شد با یک مجوز تجاری آغاز شد، مجوزی که در سال 1612 میلادی از سوی جهانگیر – امپراطور مغول – به توماس روا انگلیسی واگذار شد تا به موجب آن انگلیسی ها بتوانند در هند پایگاه تجاری برپا کنند. ضعف دولت مرکزی پس از اورنگ زیب زمینه را برای تسلط انگلیسی ها بر هند فراهم نمود. آنها با تطمیع سران محلی و تفرقه افکنی میان آنها توانستند برای تسلط هر چه بیشتر بر هند بهره ببرند. مناطق مسلمان نشین هند بارها عرصه مبارزه در مقابل سیاست های تجاوزکارانه کمپانی هند شرقی انگلیس بود. که نیروهای کمپانی با نیرنگ بر آنها پیروز شدند. در ایالت میسور ظهور حیدر علی و فرزندش تیپو سلطان که شیعه مذهب بودند یک مانع جدی بر سر راه کمپانی برای تسلط بر هند بود. این پدر و پسر برای نابود کردن انگلیسی ها هم قسم شده بودند. شاخص ترین جنبه حیات تیپو، مخالفت شدید وی با حضور انگلیسی ها در هندوستان بود. انگلیسی ها هرگز با چنین دشمن سرسختی مواجه نشده بودند. او هرگز از هدف خود منصرف نشد و تمام توان خود را صرف آزادی هندوستان نموده و دراین راه جان خود را از دست داد. هندیان هنگامی که از مبارزات دوران پیش از استقلال سخن می گویند از تیپو سلطان به عنوان قهرمان جنگ و ستیز با استعمار، به بزرگی یاد می کنند.

حمله ویرانگر مغول اگرچه کشتار و ویرانی گسترده ای را در ایران به جای نهاد ولی یکی از پیامدهای مثبت آن پایان عصر نظامیه ها و تفکرات جزمی اندیشانه بود. عصری که هرگونه تفکر عقلگرا و نوآوری را بدعت قلمداد می کردند. و فلاسفه و علمای علوم تجربی در تنگنای اندیشه های متعصبانه گرفتار بودند. عصر سلجوقیان و تفکرات متعصبانه آنها خط بطلان بر تمام روزنه ها و امیدهایی بود که در دوران آل بویه بر روی جامعه ایران گشوده شده بود. عصری که به تغییر آدام متز عصر رنسانس اسلامی بود و اگر ادامه پیدا می کرد باید نتایج درخشانی را در جامعه به ارمغان می نهاد. ولی استیلاء سلجوقیان و اندیشه های آنها که نماد آن افرادی چون خواجه نظام الملک و امام محمدغزالی بودند ،این روند را تضعیف و چهارچوبهای علمی و فرهنگی جامعه را با رکود مواجهه نمود و متعاقب آن جامعه را وارد درگیری های فرقه ای و متعصبانه دینی نمود و یکی از دلایلی که جامعه ای این گونه نتوانست در مقابل حمله مغولان تاب مقاومت بیاورد همین بود. ولی با آمدن مغولان که فاقد تعصب بودند فضای تساهل و تسامع دینی بر جامعه حاکم شد. اگرچه همچنان فضای متعصبانه فرهنگی و مذهبی که میراث گذشته بود تداوم پیدا کرد. ولی با تساهل مذهبی مغولان زمینه رشد علوم و فلسفه تا حدودی مهیا شد. نهادهای آموزشی نظیر رصدخانه مراغه و ربع رشیدی ایجاد شد که در آنها سانسور حاکم بر نظامیه ها وجود نداشت. مغولان برای پزشکان و منجمان ارزش زیادی قائل بودند وپزشکان توانستند با دستیابی به مقامات بالا از جمله وزارت تأثیرات زیادی بر روند سیاسی - اجتماعی جامعه داشته باشند. در این عصر بهترین نهاد آموزش پزشکی ربع رشیدی بود که قسمتی از آن اختصاص به آموزش دانشجویان پزشکی داشت. در این عصر دانشمندان پزشکی چون قطب الدین شیرازی ظهور کردند و هم نویسندگان بزرگی چون ابن اصیبعه، ابن قفطی و ابن خلکان که همه آنها از بهترین مراجع تاریخ پزشکی می باشند در این عصر ظهور کردند . پژوهش ذیل اختصاص به این تحولات و رویدادهای مهم در زمینه تاریخ پزشکی دارد.

یکی از متفکران تأثیر گذار در چند دهه گذشته کشور ما سید احمد فردید است . فردید در دورانی می زیست که از یک سو فلسفه و کلام اسلامی چندی بود که به دنبال بسط و گسترش تاریخی خود به حالت ایستایی رسیده بود و در آن دیگر هیچ پرسشی شکل نمی گرفت و به تکرار مکرر ات می پرداخت و همچنین دیرگاهی بود که تفکر فلسفی غرب خود را تحمیل می کرد . فردید در این میان هم حکمت اسلامی را می شناخت وهم با اندیشه تجدد و فلسفه های غرب آشنا بود ، لذا توانست با عالم جدید مواجهه اصیل پیدا کند و در این طریق با آن به همسخنی بنشیند ، از همین رو نه مانند بسیاری از روشنفکران مقهور اندیشه غربی شد و نه مانند سنت گرایان ، آنچنان به تقدیس مقام تفکر سنتی وشرقی پرداخت که گویی غربی در کار نیست ، او در ساحتی میانه می زیست و می اندیشید . در تفکر فردید اندیشه تاریخی و حکمت تاریخ نقشی ویژه دارد که حاصل تجلی اسماءا...آنگونه که در عرفان ابن عربی آمده است با توجه به حوالت تاریخی آنگونه که در فلسفه هیدگربه آن اشاره رفته است، بعلاوه نوآوری های اتیمولوژیک خود فردید است. او فلسفه تاریخ مدنظر فیلسوفان غرب از جمله هگل و سیر خطی تاریخ را نمی پذیرفت و آنها را تاریخی بر مبنای تفکر خود بنیادانه می دانست و معتقد به سیر ادوار و اکوار تاریخ و ظهور و غیاب اسماء ا... بود . در این تحقیق قصد بر این است که به فردید و طریقت تفکر او بالاخص جان مایه تفکرش که همان حکمت تاریخ است، مورد تحلیل وبازشکافی قرار گیرد.

تاریخ تمدن هر قوم و ملتی عبارت از کوشش ها و خلاقیت هایی است که افراد آن قوم و ملت در طول تاریخ حیات خود جهت بیرون آمدن از بی ثباتی و وارد شدن در صحنه ی حیات جمعی و پیشبرد اهداف جمعی به کاربرده اند. تاریخ ایران پر است از دانشمندانی که در هر عصری ظهور نموده و نام خود را جاودان ساخته اند و در جهت تمدن سازی و گسترش علم تلاشی پیگیر نمودند. یکی از حکمای عالم اسلام که با همه ی جلالت قدر و عظمت شان و وسعت معلومات در موطن خویش ناشناس مانده و جز در نزد خواص دانشمندان معروف و مشهور نیست، علامه قطب الدین محمود شیرازی میباشد که در عصر ایلخانان پا به عرصه نهاد، دانشمندی که در تمام علوم زمان خویش چون، فلسفه، ادبیات و عرفان، ریاضیات و موسیقی، نجوم و پزشکی صاحب سبک و اثر می باشد. این پژوهش به روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه برمنابع دست اول تاریخی و کتابخانه ایی ، با تحلیل و بررسی نقش قطب الدین شیرازی در تمدن اسلامی و تکامل علوم، وی را یکی از عوامل تاثیر گذار در تمدن اسلامی معرفی می نماید، زیرا وی در بیشتر علوم عقلی زمان خویش صاحب اندیشه بوده است؛چنانکه از طرفی در تقریب سه تفکر عرفان و فلسفه اشراق و مشاء کوشید،و از طرفی دیگر در حکمت عملی مباحثی را مطرح نمود که متفاوت از تفکر یونانی بوده است، ضمن آنکه در علوم پایه نیز خوش درخشید، و در تکامل علوم اسلامی سهمی بسزا ایفا نمود. اینکه علامه تا چه میزان در طرح ریزی حکمت متعالیه ملاصدرا نقش داشته است و همچنین اینکه وی چگونه و چه مطالب بدیعی را به حوزه تمدن اسلامی وارد نموده است؟از سوالاتی است که تلاش شده در این پایان نامه به آن پاسخ داده شود . کلید واژه: ایرانی، مغول، قطب الدین شیرازی، شیراز، تصوف، اشراق

چکیده دیوانسالاران ایرانی به عنوان نخبگان وابسته به حکومت در طول تاریخ ایران نقش فراوانی در تحولات جامعه ایفا کرده اند. حضور طولانی آنان در تاریخ ایران از دوره باستان آغاز می شود و با ورود اسلام به حوزه ایران، نخبگان دیوانسالار در خدمت تازه واردان قرار گرفتند تا تجربیات خود را درباره ملکداری ایرانی در اختیار آنان قرار دهند. بحث اساسی درباره این نخبگان تفاوت های فرهنگی میان مناطقی بود،که نخبگان دیوانسالار وابسته به آن بودند زیرا سرزمین ایران به دلیل داشتن موقعیت خاص که یک نوع موزاییک اجتماعی می باشد فرهنگ های مختلفی به خود دیده است. این تفاوت های فرهنگی بر روی نخبگان نیز تاثیر گذار بوده است. تفاوت های موجود بین نخبگان دیوانسالار دو منطقه ی ایران که در این پژوهش تحت عنوان نخبگان خراسان و عراق عجم مطرح شده است. با حمله محمود غزنوی به ری و تصرف این شهر، گروهی از نخبگان عراق عجم وارد دیوانسالاری غزنوی شدند و اولین رقابت ها در این دوره ایجاد شد. به دنبال ورود ترکمانان سلجوقی به ایران و تشکیل حکومت سلجوقیان،آنان به دلیل عدم آشنایی با روش ملکداری ایرانی از نخبگان ایرانی برای اداره کشور استفاده کردند و اولین گروه نخبگان دیوانسالارکه بیشترشان از خراسانی ها و جزو ماموران سابق غزنویان بودند به کار گرفته شدند. به دنبال آن با تصرف تمامی ایران بوسیله سلجوقیان، منطقه عراق عجم نیز به تصرف درآمد. در ابتدا قدرت اصلی در دست خراسانی ها بود اما در حکومت سلطان ملکشاه اول به تدریج عراقی هایی که توانسته بودند وارد دیوان ها شوند شروع به رقابت با خراسانی ها کردند، این روند تا پایان دوران حکومت سلجوقیان ادامه داشت. در طول حکومت سلجوقیان در ایران در دوره های خاصی هرکدام از این دو گروه رقابت ها و تکاپوهایی برای تصاحب قدرت داشتند که باعث می شد بر روند حوادث تاثیر گذار شوند. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای به دنبال یافتن علل این رقابت ها و تاثیر این رقابت ها بر حوادث دوران سلجوقی می باشد. واژگان کلیدی: نخبگان، خراسان، عراق عجم، رقابت، سلجوقیان، دیوانسالاران.

چکیده : سرزمین ایران در تمامی اعصار و قرون اقوام و نژادهای گوناگونی را در خود جای داده است . این گوناگونی و تفاوت همواره موجبات اختلافات و مشاجرات فرهنگی و مذهبی را در این سرزمین مهیّا ساخته است ؛ اما در ادواری از تاریخ ایران بنا به دلایل گوناگون سیاسی ، اقتصادی ، فرهنگی ، . . . زمینه های بیشتری برای این رویارویی ها فراهم گشته است . یکی از این دوره های حساس و ویژه ، عصر صفویه می باشد . اندکی قبل از شکل گیری رسمی این سلسل? شیعی در ایران ، با کشف دماغ? امید نیک کاروان استعمار غرب به سوی خاور زمین روانه شده بود و همچون تمامی فاتحان تاریخ ، به علت موقعیت استراتژیک ایران ، این سرزمین را رزمگاه خویش ساخته بود ، به این معنی که در این دوران ، علاوه بر تمامی اقوام و نژادهای گوناگون ایرانی تبار ، غرب نیز ماد? تازه ای بر این معجون افزود ؛ چرا که سوغات این کاروان برای ایران و دیگر جوامع شرقی ، مبلغان مذهبی متعصبی بود که می آمدند تا با آموزش میراث کلیساهای قرون وسطی ، اندیش? مردم خاورزمین را برای پذیرش استعمار آماده سازند . از سوی دیگر این عصر ، دوران رونق مکتب تشیع در زمین? فقه و فلسفه و دیگر علوم بود بنابراین در عصر صفوی از هر جهت زمینه برای رویارویی اندیشمندان دینی اقوام و مذاهب گوناگون مهیا بود . در میان? عصر صفوی با تساهل مذهبی بی سابقه ای که در خصوص مسیحیان در ایران حکمفرما بود ، لحظه لحظه بر قدرت تبلیغی میسیونرهای مسیحی افزوده شد و با ساخت کلیساها و صومعه های بی شمار در اکثر شهرهای ایران ، سعی در القای عقاید مسیحی خود به بومیان بی آلایش ایران نمودند ، از طرف دیگر در سای? حکومت شیعی ، روز به روز تعداد علما و اندیشمندان شیعه بیشتر و بار علمی آنها سنگین تر گردید و در نتیج? جایگاه اجتهادی آنها در نزد مردم بالاتر رفت . بنابراین از این زمان – میان? عصر صفوی – نبردی مذهبی میان دو گروه آغاز گردید که تا سالهای پایانی عصر صفوی همچنان ادامه داشت . نتیج? این نبرد فرهنگی مذهبی ، به صورت تألیفات و تراجم و در برخی موارد گزارشهای تاریخی ، برجای مانده است ؛ بنابراین دراین پایان نامه در نظر داریم با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی ، ضمن شناخت نقش و جایگاه اندیشمندان شیعه و مبلغان مذهبی این عصر که تمامی از میان مسیحیان هستند ، زمینه های برخورد میان دو گروه را مورد بررسی قرار داده و به بازشناسی آثار تقابلی و روابط تعاملی میان دو گروه بپردازیم ؛ البته در این میان نمی توان نقش ساختاری دولت صفوی را در ایجاد این روابط دوسویه در نظر نگرفت .

چکیده جیرفت به عنوان یکی از بزرگترین ولایات کرمان، به جهت موقعیت خاص جغرافیایی و اقلیمی و شرایط طبیعی و ارتباطی، در زمینه ها و تحولات مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و مذهبی این ایالت نقش مهمی را ایفا نموده است. اسلام به این شهر در سال 23 ه.ق وارد شد. در دوران حکومت های صفاریان، آل بویه، سلاجقه و غیره، این شهر در تحولات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، ... منطقه تأثیرگذار بود. ساکنین این شهرستان بارها مورد هجوم، قتل و غارت توسط اقوام مهاجم عرب، ترک، دیلم، غز و مغول قرار گرفتند. وضعیت جغرافیایی، بعد مسافت از مراکز خلافت اسلامی، سبب گردید تا فرق مذهبی این ناحیه را برای ادامه ی حیات و فعالیت خویش برگزینند. از این رو جیرفت مدت ها کانون خوارج ازارقه بود. همچنین، عبور جاده ی ابریشم از جیرفت و همجواری با بندر هرمز، جایگاه تجاری خاصی را برای این شهرستان پدید آورد تا جایی که در عصر سلجوقیان قمادین به مرکز تجاری کرمان، سیستان و خراسان تبدیل شد. سرانجام هجوم اقوام غز و مغول به مرکزیت تجاری آن خاتمه داد. این شهرستان با سابقه تاریخی و تمدن کهن خویش و نیز اقوام و طوایف مختلف همچون قفص و بلوچ، زط، بارز، جرمان و اوغان و نیز طبقات اجتماعی گوناگون نقش مهمی در تحولات و دگرگونی های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و مذهبی تاریخ کرمان بطور خاص و سرزمین ایران به طور عام ایفا نموده است. کلید واژه ها: کرمان، جیرفت، قمادین، غز، سلجوقیان، خوارج، کوفج

کردها یکی از اقوام ایرانی هستند که به واسطه موقعیت سرزمینشان، در طول تاریخ به ویژه بعد از اسلام، بارها مورد تهاجم اقوام مختلف از جمله: اعراب، ترکان و مغولان قرار گرفته اند و سخت ترین مصیبت ها را در این حملات متحمل شده اند. بدون شک از دلایل اصلی این وضعیت ناگوار، واقع شدن سرزمین آنها بر چهار راه ارتباطی ایرن، عراق، شام و روم بوده است. و این جایگاه خاص، سرزمین کردها را به یکی از کانونهای حادثه خیز جهان اسلام مبدل کرده است که بر پایه این شرایط، بررسی اوضاع سیاسی آن ها از اهداف این پژوهش است. ضعف حکومت آل بویه در مقطعی به کردها این فرصت را داد تا به تشکیل حکومت های منطقه ای اقدام کنند و چندین دهه درمناطق مختلف به حکومت بپردازند. اما این دوره استقلال در قرن پنجم با هجوم ترکان به پایان رسید. هرچند آن گونه که منابع اشاره میکنند، امیرنشین های کردی دربرابر هجوم ترکان غز مقاومت های سختی کردند، اما دربرابر فشار فزاینده طایفه ای دیگر از غزان که همان سلجوقیان بودند، ناچار سرتسلیم فرود آوردند و به دوره ای پا نهادند که نگارنده در این پژوهش کوشیده است تا با بهره گیری از منابع اصیل و پژوهش های جدید پرتویی بدان بیفکند و با تعقیب خط سیرآن، درحل مجهولاتش بکوشد. بدون تردید ورود ترکان سلجوقی، هم از لحاظ سیاسی و هم اجتماعی - فرهنگی اثرات ناگواری برای کردان داشت. از یک سو حکومت های کرد استقلال خود را ازدست دادند و بعضاً از بین رفتند و از سوی دیگر، تسلط سلجوقیان، باعث مهاجرت سیل آسای قبایل ترک به مناطق مختلف ایران، از جمله مناطق کردنشین شد و در نهایت باعث تغییر بافت قومی و زبانی دربخش هائی از کردستان شد. که بررسی این موضوع از بخشهای اصلی این رساله است. به هرشکل، بازسازی تاریخ کردها، دشواریهای خاص خود را دارد، چه این امر مستلزم کاوش در منابعی است که نه برای این قوم و نه درباره اش نوشته شده اند. در واقع این مشکلات، بخش عظیمی ازگذشته آنان را مغفول گذاشته است و تنها در آوردگاه های نبرد، بدانان گوشه های چشمی افکنده است و این خلاء عظیم، محقق را با سیل انبوهی از گزارشهای منقطع روبرو می سازد.

درباره نقش ایرانیان در جنگ های صلیبی تاکنون به صورت تخصصی تحقیقاتی صورت نگرفته است و مورخین آن را به صورت یک موضوع جداگانه بررسی ننموده اند بلکه به تحقیق و بررسی پیرامون جنگ های صلیبی مسلمانان با فرنگیان پرداخته اند در پروژه مورد نظر ایرانیت را بر اساس دو عنصر زبانهای ایرانی و جفرافیای سیاسی تعریف و تعیین نموده ایم. سپس به نقش اقوام ایرانی فارس، کرد، ارمنی در جنگ های صلیبی پرداخته ایم نقش علماء، فقها، دبیران، کاتبان، فرمانروایان، امراء، فرماندهان نظامی ایرانی از نظر فرهنگی، سیاسی، نظامی، اقتصادی در جنگ های صلیبی با فرنگیان را بطور مفصل بررسی نموده ایم. اقوام ایرانی در جنگ های صلیبی تاثیرات مهم مستقیم و غیر مستقیمی داشته اند که نقش و تاثیرات آنان را آورده ایم همچنین در بعضی موارد ارتباط آنان با یکدیگر در جنگ های صلیبی را ذکر نموده ایم و حجم جمعیتی هر کدام از اقوام ایرانی در جنگ های صلیبی و تاثیرات آنان را بیان نموده ایم و پروژه مورد نظر از پنج فصل : 1-کلیات 2-پیشینه تاریخی و بررسی زبانی و جغرافیایی 3-نقش فارس ها در جنگ های صلیبی 4-نقش کردها در جنگ های صلیبی 5-نقش ارمنیان در جنگ های صلیبی تشکیل گردیده است و در ضمن تلاش نموده ایم پروژه مستند، علمی و ازمنابع معتبر استفاده شده باشد.

فرهنگ در پیدایش، جهت دهی و گسترش اندوخته های مادی و معنوی بشر تاثیر قابل توجه دارد. فرهنگ و تمدن اسلامی حاصل دستمایه‎های دینی و تأکید موثر دین اسلام بر مولفه های آن است. شکل گیری و تکوین فرهنگ و تمدن اسلامی از عصر رسول خدا (ص) صورت پذیرفته و سپس امامان شیعه علیهم السلام و پیروان آنان در گسترش آن تاثیر به سزایی داشتند. پس از غیبت صغری(260ق) شیعیان امامیه در دگرگونی فرهنگی جهان اسلام نقش مهمی ایفا کردند. در این پژوهش تبیین نقش فرهنگی شیعیان امامیه در مقطعی از تاریخ اسلام مورد نظر است که فرهنگ و تمدن اسلامی دوران طلایی و پیشرفت(قرن سوم و چهارم) را پشت سر گذاشته و دوران توقف و انحطاط را آغاز کرده و با هجوم مغولها به رکود رفت. در واقع تحولات فرهنگی جهان اسلام در این دوره به سکون و نزولِ فرهنگ و تمدن اسلامی معطوف است. بررسی و تبیین وضعیت و نقش فرهنگی شیعیان امامیه در مقطع قرن پنجم تا نیمه قرن هفتم، بی تردید از اهمیت خاصی برخوردار است. ضرورت این تحقیق به اهمیت تبیین تاریخ فرهنگی شیعیان با توجه به وضعیت فرهنگی جهان اسلام باز می گردد. بدین معنا که تفکیک جایگاه فرهنگی شیعیان در جهان اسلام و بررسی سیر و روند تحولات فرهنگی در این مکتب مورد توجه بوده و لازم است تبیین شود که آیا شیعیان هم با سیر تحولات فرهنگی جهان اسلام همراه بودند و یا اینکه مسیر پیشرفت در قرن چهارم را ادامه داده و از منحنی نزول فرهنگ و تمدن اسلامی پیروی نکردند. در این راستا، وضعیت شیعیان و نقش آفرینی آن ها در حوزه فرهنگی مورد بررسی و تحلیل قرار خواهد گرفت. راهبردهای فکری- فرهنگی، رویکردها، متدولوژی و مهندسی علوم نزد شیعیان مورد بررسی و تحلیل خواهد بود. تبیین نقش شیعیان در حوزه علم و دانش و مراکز علمی و فرهنگی مورد توجه بوده و این نقش فرهنگی، با توجه به پراکندگی جغرافیایی شیعیان، در مناطق جغرافیایی ایران، عراق و شام تمرکز دارد. این پژوهش، مبتنی بر روش توصیفی و تحلیلی با استفاده از منابع اصلی بوده و برای تحلیل بیشتر از تحقیقات نوین نیز سود برده خواهد شد. بررسی جایگاه شیعیان در تأسیس مراکز علمی و فرهنگی همانند مدارس، کتابخانه ها و دارالعلم ها و کارکرد و تأثیر این مراکز در حوزه فرهنگ اسلامی، بررسی و تحلیل عملکرد شیعیان در توسعه و نوآوری علوم اسلامی با محوریت فقه، تفسیر، تاریخ نگاری و ادبیات؛ نقش شیعیان در مهندسی و تحول علوم عقلی همانند فلسفه، کلام، و علوم ریاضی؛ راهبردهای فکری- فرهنگی با تاکید بر رویکرد عقل گرایانه و اعتدالی و اندیشه سیاسی، محورهای اصلی پژوهش را تشکیل می دهد.

ایرانیان باستان علاقه ی فراوانی به سخنان حکمت آمیز، ادب و مضامین اخلاقی داشتند. حجم قابل توجهی از اسطوره ها، آموزه ها و آیین های کهن ایرانی، در همین زمینه های اخلاقی و تربیتی بوده و هدف از آن ها هم تصفیه روح و تزکیه نفس، حسن رفتار و کردار و آگاهی از آیین سخن گویی و مردم داری و راه و رسم معاشرت و به خصوص معاشرت با بزرگان و پادشاهان بوده است. این مسئله با نگاهی به خداینامه ها، آیین نامه ها و اندرزنامه ها، که عمدتا حاوی مسائلی مثل خردورزی، دانش اندوزی، پرهیزگاری، ادب پهلوانی، نحوه ی رفتار زبردستان با زیردستان، وپرهیز از صفات ناپسندی همچون ناسپاسی خداوند، پیمان شکنی، غرور و... که به عنوان حکمت عملی و ادب می توان از آن ها یاد کرد مشهودتر است. این پژوهش بر آن است که ضمن بررسی روند تکاملی حکمت و ادب از زمان مادها تا پایان حکومت اشکانیان، به عناصر تشکیل دهنده ی آن در عصر ساسانی و سرانجام به چرایی و چگونگی انتقال حکمت و ادب از ایران باستان به دوران اسلامی بپردازد. تحقیقات تاریخی بر اساس روش تحلیلی-تبیینی در این پایان نامه نشان می دهد که حکمت و ادب ایران باستان از زمان مادها تا پایان اشکانیان پایه و اساس حکمت و ادب در عصر ساسانی شد و در عصر ساسانی در مصداق های بهتری، به صورت دستورالعمل های اخلاقی و رفتاری در امور اجتماعی، سیاسی و فرهنگی و از طریق سخنان حکمت گونه و پندآمیز در نوشته های عصر ساسانی انعکاس یافت و آثار زیادی در این زمینه تألیف شد و در این عصر به اوج خود رسید. با سقوط حکومت ساسانی از یک سو ایرانیان خصوصاً دهقانان، دبیران و موبدان زردشتی سعی در حفظ و نگهداری این آثار داشتند، و از سوی دیگر خلفای اسلامی - خصوصاً خلفای عباسی- با تشویق وزیران ایرانی- علاقه زیادی به این گونه آثار نشان دادند، تا آنجا که یکی از مسائل و مباحثی که به اشراف زادگان و امیران عرب آموخته می شد همین آداب و آیین و سخنان حکمت آمیز ایرانی بود.

خانواده یکی از نظام های اولیه جوامع بشری است که با وجود تحولات فراوان در اهداف وکارکردهای خود ثابت مانده است و مناسب ترین نظام برای تأمین نیازهای مادی وروانی بشر بوده و بستری مناسب برای تأمین امنیت وآرامش روانی اعضا، برآورده کردن نیازهای عاطفی افراد، پرورش نسل جدید، اجتماعی کردن فرزندان فراهم نموده است. خانواده جایگاه آسایش و اطمینان ، اولین نهاد اجتماعی و اساس و بنیان هر جامعه است. محیط سالم خانواده ، فضای بسیار مناسبی است برای شکوفا شدن استعدادهای فکری و روحی و جسمی فرزندان ، تا بتوانند، به سعادت خود و اجتماع کمک کنند. نگاه ائمه? به نظام خانواده بسیار عمیق و همه جانبه است.آنان نهاد مقدس خانواده را از بنیادی ترین، مهمترین، طبیعی ترین و تاثیر گذارترین نهاد های اجتماعی می دانند. امروزه بشر نیازمند استفاده از آموزه هایی است تا بتواند به رشد و تعالی و آرامشی که بدان محتاج است، برسد. مهمترین سوالی که در این تحقیق به دنبال پاسخ آن هستیم: سبک و سیره خانوادگی ائمه? به چه گونه ای بوده است؟ روش تحقیق در این پایان نامه به صورت توصیفی-تحلیلی می باشد. این پایان نامه شامل مباحثی در خصوص کلیات پژوهش؛ اهمیت خانواده در اسلام؛ ازدواج و شکل گیری خانواده در سیره ائمه?؛ مراحل تعلیم و تربیت فرزند در سیره معصومان? و در نهایت وظیفه مداری وحس مسئولیت پذیری زن و مرد در سیره ائمه? تهیه و تنظیم شده است.

کویت کشوری کوچک در خاورمیانه است که با کشورهای عراق و عربستان سعودی دارای مرزهای خاکی و با ایران از طریق خلیج فارس دارای مرزهای آبی و پایتخت آن، شهر کویت است.تاریخ تاسیس کشور کویت به شیخ «براک بن غریر آل حمید»، شیخ قبیله بنی خالد و حاکم امارت «احسا» بازمی گردد که در اواخر سال 1110 هجری قلعه ای به نام «کوت» برای ذخیره آذوقه و همچنین انبار اسلحه بنا کرد که بعدها نام «کویت» از آن گرفته شد و سپس این شهر در عهد شیخ «سعدون بن محمد آل حمید» به خاندان آل صباح بخشیده شد . این کشور یکی از کوچکترین کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس با بیش از دو ونیم میلیون نفر جمعیت است که در سال 1962 به استقلال رسید و خاندان آل صباح از 1962م تا کنون بر آن حکومت می کنند .این کشور متشکل از 5 منطقه استکه در تقسیمات کشوری از آنها تحت عنوان العاصمه (پایتخت)، حولی، الاحمدی، الجهراء و الفروانیه یاد شده است.شیعیان بیش از 30 درصد جمعیت کویت را تشکیل می دهند . تراکم شیعیان در مناطق منصوریه، دعیه، سالمیه، دسمه، بنید القار و شرمه بیشتر است . باید توجه داشتوضعیت مناسب اقتصادی موجب شده تا شیعیان در فعالیت های گوناگون اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و دینی حضور داشته باشند لذا سیر بسیاری از تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی کویت، از عملکرد شیعیان نشات گرفته است. به طور کلی روند تحولات کویت به گونه ای بوده که حضور و نفوذ شیعیان در این تحولات غیر قابل انکار است. از جمله مهمترین تحولات سیاسی کویت که شیعیان در آن نقش داشتند کسب کرسی هایی در مجلس کویت بود . مشارکت شیعیان در امور اجتماعی کویت به واسطه برگزاری انتخابات ، نوع مناسبات این کشور را از کشورهای عربی حوزه خلیج فارس متمایز می سازد . برخلاف بسیاری از کشورهای عربی ، در کویت مجلس نمایندگان با انتخاب و رای مردم شکل می گیرد و زنان نیز می توانند در آن شرکت کنند. از لحاظ فرهنگی نیز شیعیان با شرکت خود در تشکل های فرهنگی و سازماندهی برنامه های فرهنگی در راستای اهداف فرهنگی و اجتماعی سعی در هدایت جامعه کویت به سوی ارزش های انسانی را دارند.در این میان شیعیان با حضور مستقیم و غیر مستقیم خود در برنامه های فرهنگی ، سعی در اعتلای فرهنگ شیعی دارند. فضای آزادی نسبی فرهنگی کویت این کشور را در میان کشورهای عربی خلیج فارس از نظر فرهنگی متمایز کرده است. به همین سبب وضعیت فرهنگی کویت نسبت به سایر کشورهای حوزه خلیج فارس، متمایز بوده و سطح و عرصه های فرهنگی در این کشور بالاتر و قوی تر از کشورهای عربی اطراف خود است.مطبوعات در این کشور رونق دارد و نویسندگان با آزادی نسبی به طرح افکار خود می پردازند. وجود مساجد و حسینیه های رسمی و غیر رسمی بستر مناسبی برای فعالیت های فرهنگی شیعیان فراهم نموده است و از این رو بسیاری از برنامه های فرهنگی در مساجد و حسینیه ها سامان مییابد.شیعیان سازمان ها و نهاد های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی گوناگونی دارند و به نسبت جمعیت شان در تحولات کشور کویت نیروی قابل توجهی می باشند. این پژوهش تلاش دارد ضمن بررسی سابقه تاریخی شیعه در کویت در خلال سال های 2012-1961، به چگونگی نقش شیعیان کویت نسبت به دیگر کشورها پرداخته و همچنین نقش نهادهای فرهنگی و اجتماعی شیعیان و نخبگان آنان در دگرگونی های اجتماعی کویت را مورد تبیین و بررسی قرار دهد.

موضوع ارتعاش تیر با جسم عبوری متحرک تقریباً بیش از یک قرن موضوع مورد تحقیق پژو هشگران بوده و از جهات مختلف مورد بررسی قرارگرفته است. اغلب تحلیل های ارائه شده عمدتاً بدون در نظر گرفتن جرم جسم متحرک و/یا کنار گذاشتن سایر اثرات اینرسی آن، فقط با لحاظ جملات خطی و صرف¬نظر نمودن از عوامل غیرخطی و به ویژه، با عدم توجه به ماهیت متغیر با زمان معادله¬ی دیفرانسیل حاکم بر مسأله انجام گرفته است. با لحاظ کردن ضرایب متغیر با زمان معادله¬ی حاکم بر مسأله، ویژگی¬های جدیدی از سیستم آشکار می¬شود که عدم توجه به آنها در طراحی بسیاری از مسایل مهندسی مرتبط می¬تواند منجر به شکست طرح شود. از مهمترین مشخصه¬های تازه آشکار شده در این تحقیق برای مسأله¬ی مورد نظر، می¬توان به ظهور نواحی ناپایداری متعدد در صفحه¬ی پارامترهای مسأله اشاره کرد که قبلا گزارش نشده است. هم چنین یافته-ی دیگر این مسأله، وقوع پدیده¬ی پاسخ همزمان برای سیستم تیر-جرم متحرک است. با وقوع این پدیده، برخی از زبانه¬های ناپایداری در صفحه¬ی پارامترها ناپدید می¬شوند. این پدیده هنگامی اتفاق می¬افتد که یک جفت از منحنی¬های مرز ناپایداری دقیقا روی یکدیگر واقع شده و در نتیجه باعث از بین رفتن زبانه¬ی ناپایداری می¬شوند. وقوع این پدیده برای سیستم تیر-جرم متحرک، با استخراج دترمینان هیل مسأله و حل آن نشان داده می¬شود. اهمیت توجه به منحنی پاسخ همزمان در صورت تغییر جزئی شرایط مسأله به خوبی هویدا می¬شود. از این قبیل می¬توان به اثر اضافه کردن نیروی جزئی محوری فشاری و یا کششی اشاره نمود که باعث می¬شود سیستم دیگر واجد شرائط وقوع پدیده¬ی انطباق پاسخ¬های همزمان نبوده و دهانه¬ای بین منحنی-های متناظر باز شده و تبدیل به یک زبانه¬ی ناپایدار می¬گردد. با اضافه کردن جملات غیرخطی ناشی از روابط کرنش-جابجایی غیرخطی به معادله دیفرانسیل حاکم بر مسأله، نشان داده می¬شود که مرزهای جداکننده¬ی نواحی پایدار و ناپایدار در صفحه¬ی پارامترهای مسأله منطبق بر مرزهای سیستم خطی می¬باشند، با این تفاوت که صرفا تمیز دهنده رفتار پایدار از ناپایدار نیست و به نحو پیچیده¬تری وابستگی پاسخ سیستم به عوامل دیگری را نیز نشان می¬دهد. در واقع، با استفاده از روش¬های مقیاس های چند گانه و توازن هارمونیک¬ها نشان داده می-شود که با تغییر پارامترهای مسأله¬ی غیرخطی و عبور از مرزهای پایداری، پاسخ سیستم به واسطه¬ی وجود جملات غیرخطی با روندی شبه نامحدود رشد می¬کند که به صورت پدیده¬هایی مانند پرش و سیکل حدی بروز می¬نماید. همچنین با استفاده از روش بسط دو متغیره نشان داده می¬شود که شرایط اولیه¬ی حرکت نیز می¬تواند در کنار پارامترهای انتخابی مسأله منجر به پیدایش الگوهای پاسخ متنوع شود.

چکیده: وظیفه کلی این رساله بررسی سیر تحول تشیع در آذربایجان در دوران قبل از تأسیس دولت صفویه است.در این رساله به مطالعه سیر تحول تشیع در این ناحیه در ابعاد گوناگون سیاسی، فرهنگی و اجتماعی پرداخته شده است. به دلیل ماهیت این پژوهش ، منابع تحقیق ، کتابخانه ای است. شیوه به کار رفته در آن ، جستجو ، مطالعه و تحلیل داده ها است. شیوه بیان مطالب نیز مبتنی بر توصیف و تحلیل تاریخی است. در این پژوهش پس از بیان اهداف، سئوالات و فرضیات تحقیق و تعریف برخی از اصطلاحات و نقد و بررسی منابع بکار رفته ، به موضوعات اساسی ذیل پرداخته شده است: چگونگی ورود اسلام به آذربایجان و نقش صحابه شیعه و طرفداران اهل البیت(ع) در فتوحات این ناحیه ، آذربایجان در دوران خلافت حضرت علی(ع) ، نقش مهاجرت قبایل عرب در تشیع آذربایجان ، اصحاب آذربایجانی ائمه(ع) و نوادگان ائمه(ع) در این ناحیه ، بررسی سیر تشیع سیاسی در آذربایجان در دوران قبل و بعد از حمله مغولان ،بررسی سیر تشیع اعتقادی در آذربایجان و حضور فرق گوناگون تشیع در این ناحیه ، عناصر شیعی در هنر و باستان شناسی منطقه آذربایجان ، چگونگی تعاملات فرا منطقه ای شیعیان آذربایجان و نقش شیعیان در دگرگونی های فرهنگی آذربایجان که ضمن بررسی تاریخ فرهنگی و اجتماعی تشیع این ناحیه و بیان مولفه های گوناگون آنها نظیر نقش نخبگان فرهنگی شیعه ، باورها ، اعتقادات، مراسم و آداب و رسوم شیعیان آذربایجان ، نظام آموزش و پرورش ، ادبیات شیعی ، نمادها ، ارتباطات اجتماعی، ساختارها و نهادهای اجتماعی شیعیان ، سبک زندگی ، حرفه ها و مشاغل شیعیان و فضای کالبدی و ساختار شهری شهر های شیعه نشین صورت پذیرفته است. این پژوهش درصدد دستیابی به شرایط و زمینه هایی است که موجب رسمیت تشیع در اوایل قرن ده هجری در آذربایجان گردیده است. با بررسی موارد فوق می توان بیان نمود با گسترش تدریجی هواداران اهل بیت(ع) و تشیع در آذربایجان - علی الخصوص بعد از حمله مغولان در قرن هفت هجری- و پیدایش جریاناتی مانند تسنن 12 امامی، تسنن شیعیانه و همچنین تشیع صوفیانه زمینه ای مساعد جهت رسمیت تشیع در اوایل قرن دهم هجری دراین منطقه آماده گردیده بود به گونه ای که رسمیت تشیع در آذربایجان حاصل روند رو به رشد گسترش تشیع در این منطقه- علی الخصوص طی قرون 7تا10 هجری- و از طریق مجراهایی مانند تصوف و بارشدن مفاهیم تشیع بر مذهب اهل سنت بوده است و نه صرفا قوه قهریه صفویان . واژه های کلیدی : تحول تشیع در آذربایجان– تاریخ سیاسی تشیع در آذربایجان - تاریخ فرهنگی تشیع در آذربایجان- تاریخ اجتماعی تشیع در آذربایجان

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.