در میان آثار متعدد زبان و ادبیات فارسی که شمارش آن ها خود نیز کار مشکلی می باشد همواره آثاری وجود داشته که حکم قله های ادبیات را دارند و آن قدر شهره و زبانزد هستند که گویی نام تمام ادبیات ایران را یدک می کشند. به راستی اگر در نزد هر فرد ایرانی یا غیر ایرانی سخنی از ادبیات فارسی بشود، خیلی سریع ذهن آن فرد به سراغ همین قله های ادبیات می رود ؛ آثاری که هم در حوزه ی نثر و هم در حوزه ی نظم نمونه های بارز دارند. امروزه آثاری چون شاهنامه فردوسی، دیوان حافظ، مثنوی معنوی، بوستان و گلستان سعدی، خمسه نظامی و ... به عنوان ادبیات فارسی شناخته می شود و در هر جای دنیا پیش هر ادب دوستی نام ادبیات فارسی برده شود بی گمان او به سراغ آثاری از این دست می رود. قامت بلند این آثار ادبی به حدی است که دیگر آثار را تحت الشعاع محض خود قرار داده به طوری که دیگر آثار گاه فقط در دانشکده های ادبیات بازخوانی می شود و گاه حتی این توفیق را نیز نیافته و گرد فراموشی کلی روی آن ها می نشیند. حال آنکه شاید بزرگترین ضعف این آثار فراموش شده یا تحت الشعاع قرار گرفته این باشد که همجوار آثار بزرگی قرار گرفته اند که سایه ی بزرگی آن ها بسیار سنگین است و اگر اینگونه نمی بود که در ادبیات ایران بزرگ مردانی چون فردوسی و حافظ و سعدی و مولوی و نظامی و ... وجود داشتند، بی شک نام آن ها به فراموش خانه ها سپرده نمی شد. در این میان یکی از آثاری که تنها به علت قرار گرفتن در کنار یکی از این قله های ادب فارسی نامش برده نمی شود کتاب روضه خلد است. کتابی که مجد خوافی در قرن هشتم و به تقلید از گلستان سعدی آفریده و با وجود ارزش هایی که دارد تنها به علت اینکه در جوار نام بزرگ کتاب گلستان قرار گرفته است، آنچنان مهجور و دور افتاده که حتی در دانشکده های ادبیات نیز نامی از آن برده نمی شود و در کتب تاریخ ادبیات یا تذکره ها نیز اگر اشاره ای به نام کتاب یا مولف آن شده باشد خیلی مختصر بوده به گونه ای که نیاز هیچ جوینده ای را برطرف نمی کند. در این میان اگر نمی بود اهتمام آقای محمود فرخ که به چاپ و تصحیح این کتاب اقدام کرده است، دسترسی به این کتاب از این هم دشوار تر و سخت تر می شد. در این تحقیق با ارشاد های آقای دکتر وفایی سعی شده ضمن مقایسه این کتاب با کتاب گلستان سعدی و ذکر برخی نقص ها و کاستی های آن – البته در مقایسه با کتاب گلستان – به طور تلویحی کتاب را معرفی کرده و در این راه قدمی کوچک برداریم. روش کار بدین صورت می باشد که هر دو کتاب را در سه بخش سبکی، محتوایی و زبانی با یکدیگر مقایسه کرده ایم. در بخش سبکی موضوعاتی همچون سجع، آمیختگی، نظم و نثر، بکارگیری آیات و احادیث و کلمات عربی، اختصار و ایجاز و ... را در دو کتاب مقایسه کرده ایم. در بخش محتوایی هدف و روش کار هر دو نویسنده را مقایسه کرده و حکایات تاریخی ، اخلاقی و تعلیمی را بررسی کرده ایم . سپس باب هایی از دو کتاب که از لحاظ محتوا و عنوان مشابه هم بوده اند را مقایسه کرده و نمونه هایی از حکایات مشابه را آورده ایم و بعد از آن حکایاتی را از کتاب روضه ی خلد ذکر کرده ایم که به نظر ما تقلید گونه هایی از کتاب گلستان بوده است. در بخش زبانی نیز معیار کار را کتاب سبک شناسی نثر مرحوم بهار قرار داده ایم به این صورت که مواردی را که مرحوم بهار به عنوان مختصات زبانی کتاب گلستان ذکر کرده اند را آورده و نمونه هایی از این گونه مختصات را از کتاب روضه ی خلد بیان کرده ایم. اما آنچه بیانش ضروری به نظر می رسد این است که چون میزان و معیار این مقایسه کتاب گلستان سعدی بوده است به ناچار در طول تحقیق هر جا در کتاب روضه ی خلد با ضعف و کاستی نسبت به کتاب گلستان برخورد کرده ایم با ذکر مثال آن نقطه ی ضعف را بیان کرده و نشان داده ایم که این کتاب نیز مانند دیگر کتب نگارش یافته به تقلید از گلستان، با خود گلستان فاصله ی زیادی دارد. مسلماً بیان این نکته دلیلی بر رد کردن کتاب روضه ی خلد نبوده و ارزش های این کتاب را نمی کاهد اما به ناچار وقتی پای مقایسه با کتاب گلستان به میان می آید باید به این کاستی ها در مقابل قامت بلند گلستان اشاره کرد.

این پژوهش عوامل هنجارگریز زبانی ای که سبب ادبی شدن زبان بیدل می گردد را همچون یک نظام و نه به صورت عوامل پراکنده بی ارتباط با هم در نظر می گیرد و میزان تأثیری را که هر پدیده در ساخت زابن بیدل می گذارد، بررسی می کند.نتیجه حاصل از این بررسی ها نشان داده است که تقدم در سبک زانی بیدل بر گزینش و انتخاب در محور جانشینی می باشد تا محور همنششینی.در این راستا، رساله حاضر در چهار فصل تنظیم گردیده است.فصل اول به بیان پژوهش و نگرش پیشینیان بر زبان و سبک بیدل می پردازد.فصل دوم با عنوان مبانی نظری، تعریف و شرح اصول و مبانی ای است که تمامی مباحث و خصائص سبکی مطرح شده براساس آن بنا ننهاده شده و تحلیل گردیده است.فصل های سه و چهار که به ترتیب صرف ونحو می باشد براساس دو شاخه اصلی دستور زبان تنظیم گردیده است و به بیان و بررسی شگردهای زبانی هنجارگریز در حوزه صرفی ونحوی زبان شاعر می پردازد.در این فصل صرف وابسته های عددی خاص و تتابع اضافات و واژگان بیدلی شامل ترکییب و اشتقات بررسی شده و الگوهای ساختاری برای آنها ارائه شده است. در بخش نحو موارد هنجارگریز بکاررفته در ضمیر، حروف اضافه، قید، صفت و فعل بررسی شده است.

این پایان نامه در دو فصل تنظیم شده است ، در فصل اول به بررسی نظریات مطرح در حوزه جامعه شناسی ادبیات پرداخته شده است فصل دوم رساله که در 4 بخش تنظیم شده است ، به ارزیابی 1 .شخصیت شاغران از نگاه تذکره نویسان 2- به بررسی نقد ادبی در تذکره های فارسی 3.بررسی شهرت و مقبولیت شاعران در سده های 6 تا 10 هجری و 4. میزان و چگونگی انتخاب شعر در تذکره های انتخابی پرداخته شده است .

زهد، مفهومی است که توانسته در حوزه ها و شرایط فرهنگی و اجتماعی مختلف، با پدید آوردن رویکردهای گوناگون، بخش ویژه ای از اندیشه بشر را به نمایش بگذارد. بررسی بسیاری از ادیان و مکاتب نشان می دهد که شناخت دنیا و آسیب های دنیاگرایی و تبیین ضرورت پرهیز از آن از کهن ترین روزگاران، از نیازهای عصری انسان بوده است. اسلام، در ادام? گرایشهای ادیان ابراهیمی، توانسته است منظومه ای درخشان از دنیاگریزی حقیقی را در پیش روی جامعه انسانی قرار دهد. سیر تاریخی حیات اجتماعی دوره اسلامی نیز نشان می دهد که از آغازین گامهای شکل گیری جامعه اسلامی، جلوه هایی از زهد در میان گروهی از مسلمانان نمایان شد و بعدها به صورت یک جریان اجتماعی و مکتب فکری هویت یافت. این جریان تلاش کرد با یافتن کارکردهای متنوع، پاسخهای مناسبی به نیازهای عصری روزگار خود بدهد. تلاش برای ترویج ساده زیستی در روزگاری که دنیاطلبی بنی امیه در حال محو ارزشهای متعالی اسلام بوده، اعتراض به انحراف از مبانی اسلام در اداره جامعه، تقویت رویکرد پیرایش اهل حدیث از دنیاگرایان و مبارزه منفی همراه با تقیّه جلوه هایی از کارکردهای عصری جنبش زهّاد بوده است. تصوّف اسلامی که بالندگی اولیه خود را وامدار پیوستگی به جنبش زهدی است، توانسته نگرشهای ساده دنیاگریزی نخستین را در چارچوب گرایشهای نظری و عملی و دستگاهی نسبتاً کامل برای بهره گیری در نظام اجتماعی و هدایت معنوی بشر پدید آورد. گریز از مال دنیا و ثروت، رهایی از جاه طلبی، پذیرفتن ناگزیری مرگ، تلاش برای ضعیف کردن نیروهایی که ثمره سستی آنها فربهیِ جان و روان آدمی خواهد بود، شناخت فریبکاری نفس پلید، جامعه گریزی پویا و دوری از امیدهای واهی و آرزوهای موهوم از جمله نشانه های برجسته زهد است که توانسته در آثار این طایفه فرصت تبیین یابد. نگرش زهدی، در آسیب شناسی جامعه اسلامی نیز دارای ابتکار عمل بوده و جنبش های اجتماعی بزرگی را سامان داده است. مکتب های فتوت و ملامتیه نمایندگان رویکردهای ایجابی و سلبی نگرش زهدی اند. آنجا که زهد دچار آسیب استحاله شد، این توفیق را داشت که با تقویت نگرش اعتراضی ملامتیان به پیرایش خود دست بزند. ریا ستیزی اهل ملامت و کوشش آنان برای گسترش مفهوم «اخلاص»، به حقیقت، نماینده درون زایی جریان زهد راستین است. روی دیگر آرای انتقادی صاحبنظران عرفان و تصوف به زهد و تلاش آنان برای زدودن غبار آسیب هایی مانند «ریاکاری»، «عُجب»، «طمعکاری» و «جاه طلبی و نفس پرستی»، کوششی است برای درخشش گوهر «زهد حقیقی». آنچه در سروده های عرفایی همچون عطار، مولانا و سعدی در نقد زهد ریایی و زاهدان کاسبکار و جاه طلب آمده است، به راستی گامی برای نشان دادن قابلیت ها و ظرفیت های زهد حقیقی برای بهبود شرایط فرهنگی و اجتماعی جامعه است. آرای حکیم سنایی غزنوی که آثار او دایره المعارفی برای شناخت زهد است در پذیرش این دیدگاه، تأثیر ویژه ای دارد. سنایی از یک سو با به کارگیری گسترده نشانه های برجسته زهد برای تبیین دیدگاه خود بر اصالت «زهد» به عنوان مفهومی کارساز و اثربخش در جامعه تأکید ورزید و از دیگر سو، مانند دیگر صاحبنظران نامی و متفکران برجسته، با پرداختن به آسیب هایی مانند ریاکاری، برای تناوری درخت ریشه دار «زهد حقیقی» گام زد. آنچه که در آثار حکیم سنایی در خور توجه ویژه است نگاه پویا و جامع او به «زهد حقیقی» است. او فرا شدن از زهد متداول، گذشتن رندانه از دنیا و دین و کفر و ایمان، و سرمستی از شراب بی خودی را رمز رسیدن به حقیقت می داند. در باور حکیم غزنه، «عشق» حلقه وصل سالک به «زهد حقیقی» است.

در این پژوهش، ویژگی های سبکی پنجاه غزل منتخب از دیوان جهان ملک خاتون، بر اساس دیدگاه دکتر شمیسا بررسی شده است. بنا بر این دیدگاه، غزل ها در سه سطح زبانی، ادبی و فکری مورد بررسی قرار گرفته و نتایج آن بیان شده است. از ویژگی های زبانی جهان ملک خاتون، می توان به سادگی و روانی کلام، اشاره کرد. این سادگی در اسم ها، فعل ها، ترکیبات اضافی و ساختار دستوری جمله، نمود دارد. پرهیز از کاربرد واژه های مهجور، از ویژگی های زبانی جهان ملک خاتون است. هنر تصویرگری شاعر، در استفاد? زیاد از آرایه های تشبیه و استعاره قابل مشاهده است. تصویرهای موجود در شعرها، به صورت ساده و یک بُعدی هستند و تراکم تصویری در شعر وجود ندارد؛ همین امر فهم شعر را آسان می کند. موضوع غزل های جهان ملک خاتون بیشتر، عشق و غم و اندوه ناشی از آن است. وی، در انتخاب وزن های ملایم و نزدیک به موسیقی طبیعی کلام، توانا بوده است. این وزن ها با موضوع غزل ها تناسب کامل دارند. او در شعر خود، از ردیف های کوتاه استفاده کرده تا این امکان را داشته باشد، مطالب بیشتری در بیت بیان کند. قافیه ها نیز سالم بوده و از عیوب قافیه برکنار هستند. عشق گرایی، انفسی بودن و توجه به مسائل ذهنی، از ویژگی های فکری جهان ملک خاتون است. حضور وی در دربار به عنوان یکی از بستگان پادشاه و همچنین زن بودن او، ویژگی های منحصر به فردی در شعر او به وجود آورده است؛ از مختصّه های شعر او می توان به، نبود مدح در غزل ها، عدم تفاخر به شاعری و بازتاب نداشتن مسائل سیاسی و اجتماعی در غزل ها، اشاره کرد.

شاه نعمت الله ولی از شاعران قرن هشتم و اوایل قرن نهم است.او به شدت تحت تأثیر افکار ابن عربی بود به طوری که دیوان او در واقع شرح اصطلاحات عرفانی ابن عربی است.نعمت الله مدت هفت سال در مکه نزد شیخ عبدالله یافعی به تحصیل و تهذیب نفس پرداخت و از او اجازه ارشاد یافت.در دوره او زبان فارسی رو به انحطاط بود،خانقاهها رونق داشت.زبان شعر او زبان ساده و صمیمی عراقی است.

جرم مشهود از جمله جرایمی است که قانون آیین دادرسی کیفری ایران (ماده 21 ) به جای آوردن تعریف، تنها به ذکر مصادیقی از آن در شش مورد اکتفا کرده است. یکی از ویژگی های محرز این جرم، همزمان بودن « تحقق و اثبات» می باشد و به دلیل وجود همین ویژگی شاخص، نیاز به ادله اثبات ندارد. ظاهراً این عنوان از حقوق فرانسه به حقوق ایران راه پیدا کرده و شاهد آن هماهنگی حقوق کیفری ایران در این مورد با حقوق فرانسه است. بحث و کاوش پیرامون جرم مشهود به لحاظ اینکه از طرفی با حیثیت، اموال، حریم و به طورکلی حقوق خصوصی انسان ها در ارتباط است و از سوی دیگر، با حقوق آسیب دیدگان رابطه ای تنگاتنگ دارد، از اهمیت بسزایی برخوردار است. از همین رو در حقوق ایران، قوانین زیادی در جهت حفظ این حقوق وضع شده و ضابطانی با اختیارات فراوان برای ثبت و ضبط تحقق آن در نظر گرفته شده است. این موارد حقوقی که از طرفی با اصل برائت و از طرف دیگر با حقوق مجنی علیه مرتبط است، اجمالاً از نظر فقهی قابل دفاع و توجیه است. هرچند این جرم با این عنوان مشخص در آثار فقها یافت نمی شود اما برآیند این پژوهش اینست که، جرم مشهود در ضمن منابع مربوط به امربه معروف و نهی از منکر، حسبه، قواعد فقهی نظیر لاضرر، تسلیط و اهم و مهم و... ذکر شده است.

ذات هر شخص متخلق به خلق و خوی مخصوصی است که در مجموع ، شخصیت او را تشکیل می دهد. وقتی در ادبیات سخن از شخصیت می شود ؛ منظور فرد تحقق یافته ای است که مانند اشخاص حقیقی ویژگی هایی را داراست و با این ویژگی ها در داستان ظاهر می شود . شیوه ی شخصیت پردازی در « کلیله و دمنه » و « مرزبان نامه » به گونه ای است که خواننده از طریق اعمال و گفتار شخصیت ها به ماهیت آن ها پی می برد . در کلیله و دمنه هدف از طرح داستان های تمثیلی ، فراهم آوردن بستری جهت نشان دادن منش های گوناگون انسانی می باشد . در این کتاب ها چندین الگوی شخصیتی با اقتباس از نمونه ی واقعی ، هنرمندانه به صورت نوعی ( تیپیک ) در آمده اند . گفت و گو ، عنصر داستانی دیگری است که در میان حکایت ها از خود استقلالی ندارد و در بافت روایت قصه ها تنیده شده است و نمی توان برای آن حد و مرزی تعیین نمود . شخصیت ها در حکایات این کتاب ها همه به یک طریق حرف می زنند.

این رساله درموضوع « بررسی صورخیال دراشعارنظام وفا » نگارش یافته است. هدف ازتدوین این رساله مشخص شدن میزان بهره مندی نظام وفا ازصورخیال است وبه 4بخش اصلی تقسیم می شود:دربخش نخست به زندگینامه وآثارنظام وفا پرداخته شده است. دربخش دوم تعریف روشنی ازصورخیال ارائه شده است. دربخش سوم به موازین صورخیال ازقبیل: مجاز،تشبیه،استعاره،کنایه،سمبل،مبالغه،حسّامیزی واسطوره پرداخته شده است. درابتداتعریف صحیحی ازآن ها صورت گرفته وسپس باتوجّه به آن تعریف، اشعارنظام وفا موردبررسی قرارگرفته است وبرای هریک 10مثال کامل ذکرگردیده است.دربخش چهارم به مضمون هایی که مورداستفاد? نظام وفا بوده، اشاره شده است. با بررسی های صورت گرفته مشخص گردید که نظام وفادراشعارش ازتعداد324مورداضافه تشبیهی و339موردجاندارانگاری استفاده کرده است. میزان 86% تشبیهات و98% استعارات این شاعرازنوع قریب ومبتذل است. وتعداد234موردکنایه ازنوع ایما به کاربرده است وازدیگرموازین صورخیال کمتربهره جسته است. مضمون هایی که نظام وفا بدان پرداخته بیشتربه دل وعشق اختصاص دارد.

تخلص در شعر فارسی آن گونه که شایسته است موردتوجه قرارنگرفته است.به جرأت می توان گفت در میان شاعران فارسی زبان البته بجز هم عصران ما ، نمی توان شاعری یافت که نامی مستعار رابرای امضای شعرخود برنگزیده باشد ، بعضی از شاعران هنرمند از تخلص برای زیباتر کردن شعر خود بهره برده و واژه ای را برگزیده اندکه هم از نظر آوایی و هم از جنبه ی معنایی زیبا و دل نشین بوده و باعث زیباترشدن سروده آن ها شود.تخلص های را که در شعر شاعران باعث به وجود آمدن آرایه های لفظی و معنوی شده اند ، می توان تخلص های هنری نامید.در این پژوهش تخلص سه شاعر برجسته ی شعر فارسی ؛حافظ،مولانا و ابتهاج مورد بررسی قرار گرفته اند.تخلص خواجه شمس الدین محمد ،حافظ ،با ایجاد آرایه های ایهام وتناسب ، تخلص مولانا جلال الدین بلخی با استفاده از مفهوم خاموش و آوردن نام معشوق عرفانی خویش،شمس، و تخلص امیر هوشنگ ابتهاج با تصویر آفرینی توسط واژه سایه و ایجاد آرایه های لفظی و معنوی در بیت های تخلص ،کارکردی هنری یافته اند.

افغانستان در فاصل? سال های 1294ش تا 1357ش ( بیشتر از نیم قرن) دستخوش تحولات سریع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بوده است. روی کار آمدن حکومت های دست نشانده و غالباً در پیِ توطئه و کودتا، ظلم و ستم به مردم، فساد اداری، وضع قوانین جدید، تغییر قانون اساسی، قلع و قمع دانشمندان و روشنفکران، تبعیض های زبانی، نژادی و دینی، اصلاحات شتابزده، افکار کمونیستی سردمداران حکومتی و سرانجام زیاده خواهی های مجاهدان، همگی، دست به دست هم دادند تا بسیاری از شاعران و ادیبان افغانستان، بار هجرت بربندند. بدین ترتیب، ادبیاتی خارج از مرزهای افغانستان به نام «ادبیات مقاومت» و پس از آن « ادبیات مهاجرت افغانستان» شکل گرفت. ادبیاتی که روند رو به رشدی داشت و از همان بدو تولد، به سرعت بالید و تبدیل به شاخه ای نیرومند و پربار از درخت شعر فارسی گردید. شاعران در جای جای دنیا مسکن گزیدند و هر یک در حدّ توان و وسع خود شروع به آفرینش هنری کردند. آفرینشی برخاسته از تجربیات راستین و عمیق در پس سال ها جنگ و بی خانمانی. این تحقیق، عمدتاً به بررسی اشعار سی شاعر مهاجر افغانستان می پردازد. رویکرد این رساله، رویکردی سبک شناختی است و شعر شاعران مهاجر از سه دیدگاه محتوایی، ادبی و زبانی مورد بررسی قرار گرفته و در پی آن، نگارنده به نتایجی دست یافته است.

در میان آثار تعلیمی که در ادب پارسی به نظم و نثر نوشته شده است می توان از مثنوی جام جم نیز نام برد که هرچند در ارتباط با آثاری چون حدیقه و بوستان چندان معروف نیست ولی از لحاظ مفهوم و محتوا دست کمی از این آثار ندارد. رساله ی حاضر در دو فصل به بررسی اندیشه های اخلاقی و تربیتی اوحدی مراغه ای در جام جم پرداخته است. فصل اول شامل توصیه های اخلاقی و تربیتی شاعر است که مخاطب آن انسان به طور کلی است و فصل دوم به توصیه های اخلاقی و تربیتی شاعر ، خطاب به طبقات و افراد مختلف جامعه اختصاص دارد.

هدف از نگارش پایان نامه ی حاضر این بوده است که اسطوره های موجود در متنِ مصیبت نامه مورد بررسی و تحلیل قرار بگیرند تا وجهی از وجوهِ اهمّیت و ارزش کتاب روشن شده باشد. همچنین هدفِ اصلی، بررسیِ حضورِ اسطوره در متنی عرفانی بوده است و تأمّل در این امر که چگونه اسطوره می تواند سبب شکل گیریِ ساختار، و زیباییِ متنی عرفانی باشد. پیش فرضِ اصلیِ پژوهش، این بوده است که اسطوره در متنِ مصیبت نامه حضوری اساسی دارد و شکل گیریِ ساختارِ کتاب و محتوای آن تا حدود زیادی وابسته به اسطوره های موجود در متن است. به همین دلیل فرض بر این بوده، که می توان با تحلیلِ تک تکِ اسطوره های موجود در متنِ مصیبت نامه، هم به فهمِ بهتری از متن رسید و هم یکی از مهم ترین دلایلِ زیبایی و ارزش متن را کشف کرد. برای رسیدن به این منظور ابتدا در گامِ اوّل به خود مفهوم اسطوره پرداخته شده و تلاش شده است با مراجعه به منابعِ گوناگون تعریفی از اسطوره ارائه شود. همچنین مبحثی نیز به تاریخچه و مفهومِ نقد اسطوره ای اختصاص یافته است.در گامِ بعد به عطّار و مصیبت نامه پرداخته شده و پس از ارائه ی مختصری از زندگی و شرحِ احوالِ عطّار، بخشی نیز به آثارِ عطّار و آثارِ مجعولِ منسوب به او، و آثارِ قطعیِ او اختصاص یافته است. سپس در باره ی ارزش و اهمّیتِ مصیبت نامه و ساختار و محتوای آن نیز مطالبی ارائه شده است. امّا قسمتِ اصلیِ پایان نامه اسطوره در مصیبت نامه ی عطّار نام دارد. این فصل از شش بخش تشکیل شده است. در بخش اوّل دو مفهومِ اسطوره ایِ چهل و سفر، بررسی و تحلیل شده اند. بخش دوم که مفصّل ترین بخش این فصل است به اسطوره های آفرینش اختصاص دارد و پدیده هایی همچون آب، آتش، آسمان، خورشید و ... در این فصل تحلیل شده اند. بخش سوم به اساطیر و روایاتِ ایزدان و فرشتگان اختصاص دارد. در بخش چهارم اساطیر و روایاتِ پیامبران، و در بخش پنجم اساطیرِ جانوران و گیاهان تحلیل و بررسی شده اند. بخش ششم نیز به چند اسطوره ی دیگر اختصاص دارد که عبارتند از آدمی، ابلیس و جن. مجموعه ی تحلیل های انجام شده، پیوند میانِ اسطوره و متنِ عرفانیِ عطّار را مشخص کرده و اهمّیتِ اسطوره در شکل گیریِ ساختار و پیشبرد محتوای کتاب مصیبت نامه را آشکار می کند.

قانون گذاران هیچ گاه نمی توانند به تدوین قوانینی کامل اقدام نمایند که از یک سو عام و فراگیر بوده و از سوی دیگر کاملاً مبین باشد و صدق آن بر تمامی مصادیق بی شبهه باشد. از این رو از ابتدای قانون گذاری ضرورت نیاز به تفسیر به عنوان ابزاری در دست یابی به مقصود مقنن احساس شد. برای رسیدن به این منظور رویکردهای تفسیری مختلفی ارائه شده است که مهم ترین آن ها در حوزه ی قوانین کیفری دو نوع تفسیر مضیّق و موسع است. تفسیر مضیّق که از نتایج اصل قانونی بودن جرایم و مجازات ها است، در غالب موارد به صورت تفسیر به نفع متهم ظهور می یابد. اصولی چون «لزوم تفکیک قوا» «حفظ حقوق فردی» از اهم مبانی تفسیر مذکور هستند. کاربرد تفسیر موسع در حقوق جزا بسیار ضعیف تر از تفسیر مضیّق است و فقط در صورتی که منجر به تفسیر به نفع متهم شود قابل استفاده می باشد. جایگاه گسترده ی تفسیر مضیّق در حوزه ی فقه همانند حقوق مورد توجه است. ذکر این نکته ضروری می نماید که خاستگاه تفسیر مضیق و موسع ریشه در علم حقوق دارد و به جرأت می توان گفت که چنین عنوانی در فقه فاقد جایگاه مستقل می باشند. این تفسیر با مباحثی چون اصل برائت، صحت و اصل اباحه به شدت سازگار می باشد و در ذیل این عناوین قابل بررسی است. ضرورت رعایت عدالت، تساهل و تسامح در اسلام، منع توسعه در حدود و ... نیز ایجاب می کند که به هنگام ایجاد تردید و شک در شمول حکم مسئولیت زا، اصل بر رفع مسئولیت قرار گیرد.

علیمحمد حکیم یکی از نویسندگان عصر ناصرالدین شاه است که قطعاً تا سال 1293 ه.ق در قید حیات بوده است. اثر وی شکرستان نام دارد که در اقدم نسخ شامل 20 حکایت و در نسخ دیگر دارای حکایات بیشتری (تا 31 حکایت) است. وی این اثر را به تقلید از گلستان سعدی نگاشته و به اعتضادالدوله میرزا محمدمهدی خان داماد ناصرالدین شاه و حاکم قم و ساوه تقدیم کرده است. در این پژوهش تلاش شده است با استفاده از 4 نسخه قدیمی تر این اثر که قدیمی ترین آن تاریخ 1290ه.ق دارد، متن منقحی از این اثر ارائه شود. سپس در تعلیقات به مآخذ برخی ابیات عربی و معنی آنها، شرح واژگان دشوار و شرح اعلام پرداخته شده است.

هنگامی که آیین مقدس اسلام، با معارف عمیق الهی بر جهان ظلمانی و دلهای تاریک انسانها پرتو افشانی کرد و طالبان حقیقت و جویندگان کمال انسانی را از سرچشمه ی زلال دانش و معرفت برخوردار نمود، سبب شد تا دلهای بیدار با تعمق بیشتری در شناخت حق و راههای رسیدن به حقیقت مطلق بیندیشند و با استمداد از حق تعالی و قرآن کریم و احادیث و اقوال و سیره نبوی و اولیا، به سیر و سلوک در طریق معرفت بپردازند. این سیر و سلوک و طریقت و راه و رسم آن تصوف نامیده شد.یکی از مباحث مهم درمیان اهل تصوف و علاقمندان و رهروان سیر و سلوک صوفیانه "مقامات" است. سالک راه طریقت در رسیدن به کمالات انسانی در سیر الی الله ناگزیر از کسب، اقامت و گذر از این مقامات است. عارفان از گذشته های دور تا کنون تعاریف و توصیفات مختلفی از مقامات داشته اند و بر طبق دیدگاهی که نسبت به مقامات داشته اند، مراحل گوناگونی را برای آن برشمرده و تعریف کرده اند. در این رساله سعی بر این است که ضمن آوردن این تعاریف از سوی عارفان و ارائ? آنها، به مشترکاتی از این دیدگاهها در مقامات رسیده و به بررسی این مقامات در اثر عرفانی "حدیقه الحقیقه و شریعه الطریقه"، اثر ابوالمجد مجدود بن آدم سنایی غزنوی پرداخته شود. "حدیقه الحقیقه" از آثار معتبر عرفانی زبان و ادب فارسی و مورد توجه عارفان و مشایخ صوفیه از عصر سنایی تا به امروز بوده است.

حق تسلّطی است که قانوناً فردی بر فردی دیگر و یا بر موضوعی خاص دارد و دایر? وسیعی است که از حق بر ملک دیگری تا حق بر بدن و جان او را در بر می گیرد. در دنیای مردمان، در همه جای این محدوده، معمولاً من علیه الحق خواهان از میان بردن حق است و صاحب حق بدون دریافت عوض، حاضر به دست کشیدن از حق خود نیست. توافق این دو، موضوع این تحقیق است که با روش تبیینی - استقرائی و با استفاده از منابع فقهی - حقوقی و جستجو در ابواب مختلف فقه، بیش از چهل حق بررسی شده اند و این نوع معاملات در مورد آنها صحیح دانسته شد. با طبقه بندی این حقوق به چند دست? معاملات، خانواده، کیفری، اساسی و دادرسی خصوصیات هر یک گفته شد و در نهایت از مجموع? حقوق مختلف، قواعد، موانع و نیز آثار و نتایج و قالبهای اسقاط معوّض حقوق استخراج شده است.

پژوهش حاضر، مطالعه ای تطبیقی در خصوص دیه ی منافع، در بین فقهای امامیه و حقوق ایران است. منافع اعضا به مجموع نیروهای غیرمادی اطلاق می گردد که خداوند در اعضای انسان به طور معین یا غیرمعین قرار داده است. تبیین منافع مذکور در منابع فقهی و سپس ذکر احکام و دلایل آن ها در حد امکان و در نهایت تطبیق آن با حقوق ایران مورد اهتمام نویسنده بوده است. با مرور زمان و پیشرفت دانش بشر، منافع نویافته ای همچون منافع اعضای داخلی بدن شناخته شده که بعضاً اهمیت حیاتی برای سلامتی انسان دارند؛ لذا با تتبع در منابع فقهی و استخراج قواعد لازم و تطبیق آن قواعد با موضوعات جدید می توان حکم مربوط را بیان نمود. اعضای داخلی بدن مشمول قاعده ی کلی « هرآنچه در جسد انسان یکی از آن وجود دارد، در آن دیه ی کامل است »، دانسته شده اما این قاعده شامل منافع اعضای خارجی بدن نمی باشد.

نکاح یکی از عقود است که احکام راجع به شرایط ضمن عقد درباره آن جاری است. لذا شرایط ضمن عقد نکاح واجد همان خصوصیاتی است که در احکام کلی مقرر می باشد. برخی از این شروط از دیدگاه مشهور فقها صحیح و برخی باطل می باشند. برخی از این شروط نیز مورد اختلاف است. این پژوهش ضمن بررسی مختصر شروط ضمن عقد نکاح، به بررسی و تجزیه و تحلیل موارد اختلافی شروط ضمن عقد نکاح، از دیدگاه فقهای امامیه و عامه می پردازد. برخی از این شروط مورد اختلاف، عبارتند از: شرط عدم ازدواج مجدد زوج، شرط انتخاب مسکن و محل زندگی، شرط وجود صفت خاص در یکی از زوجین.

فرزندخواندگی معادل فارسی کلمه ی تبنّی و اقدامی است که به واسطه ی آن فردی، سرپرستی کودکی را به عهده می گیرد و او را در حکم فرزند واقعی می داند. این مساله در میان اقوام و ملل مختلف سابقه ای دیرینه دارد و در صدر اسلام هم رایج بوده است. حتی پیامبر(ص) نیز زید بن حارثه را به فرزندخواندگی گرفتند و این سنت فعلی نشانه ی پذیرش این نهاد توسط اسلام است.برخی معتقدند قرآن پس از مدتی، فرزندخواندگی را به طور کلی نسخ کرد اما حق آن است که بگوئیم قرآن ضمن به رسمیت شناختن این اقدام، فقط برخی از آثار و احکام آن ازجمله نسب و توارث را نسخ کرد. در این پژوهش که با رویکرد توصیف، مقایسه و نقد و با ابزار اطلاعات اسنادی و کتابخانه ای است، ضمن شناخت ماهیت فرزندخواندگی، به ارزیابی ادله ی حجیت آن پرداخته و ضمن بحث در مورد آثار و چالش های موجود، به بیان برخی راهکارها پرداخته شده است.

چکیده رساله: خیار شرط به عنوان یکی از مهم ترین خیار ها و جلوه‎ای بارز از اصل حاکمیت اراده در معاملات است.میان فقها و نیز حقوق دانان، در مورد قلمرو جریان خیار، اختلاف است. این رساله با تکیه بر عمومات وفای به شروط، در پی اثبات نظریه تعمیم جریان خیار در معاملات اعمّ از عقود لازم، جایز و ایقاعات است. در این رهگذر ادله بطلان خیار شرط در برخی عقود لازم چون نکاح، وقف، ضمان، رهن،صلح و ...مورد نقد و واکاوی عمیق قرار گرفته،سرانجام، از آنجا که این ادلًه، فاقد پشتوانه فقهی و حقوقی نیرومند و قطعی‎اند، مردود دانسته شده و عمومات وفای به شروط، ایمن از معارض مورد استناد قرار گرفته‎اند. در عقود جایز با اشکال‎های مهمی چون لغویّت خیار، مواجهیم. ولی این اشکالات نیز قابل نقدند. گام بلند این پژوهش پیرایش وجوه عقلی و استحسانی منع خیار در ایقاعات است؛ و این در صورتی است که در ایقاعات اشکال‏های منع، قوی تر و چشم گیرتر از عقود، مطرح است. این رساله با توجه به اعتباری بودن عالم معاملات، نگاهی نو به سوی ربط دهی شروط و ایقاعات دوخته است. مسأله خیار شرط از زاویه مدت زمان خیار نیز قابل بررسی و نقد است؛ در این زمینه دیدگاه امامیه بیانگر آزادی اراده برای تعیین میزان مدت - هرچند بسیار طولانی- است. با وجود این، مدت خیار، بایستی متناسب با موضوع معامله باشد و مدت طولانی مخالف عنصر لزوم در معاملات است. در بحث پایانی این رساله، بیع شرط به عنوان یکی از مصادیق خیار شرط مورد بررسی قرار گرفته است. بیع شرطی که از قابلیت های بسیاری در عرصه‏هایی چند، از جمله در نظام بانکداری بدون ربا و نیز در رفع مشکلات رهن منفعت و رواج و احیای قرض دادن بدون سود، برخوردار است

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.