در چند دهه اخیر بایروز تحولات جدید شهر ها به سرعت تغییرات و دگر گونی هایی را پذیرفته اند . جمعیت به سرعت افزایش یافته و گسترش فیزیکی شهر ها به صورتی نا متعادل و نا هماهنگ عمل کرده است . در راستای این گسترش فیزیکی ، کاربری های شهری با مشکلاتی وسیعی روبرو بوده اند . در حقیقت بین کاربری های شهری و اختصاص زمین و سرانه های شهری مناسب به هر یک تناسب معقولی برقرار نبوده است ، علاوه بر این از نظر همجواری و سازگاری بین کاربری ها مشکلات بسیاری بروز کرده است . این پژوهش در پی آن است . تا با بررسی کاربری ها در سطح محلات شهر سقز به ارزیابی سازگاری کاربری ها و تعیین مکان های مطلوب آن، همچنین به ارزیابی معابر و بررسی قوانین و مقررات مندرج در طرح ها و تطبیق آن با شرایط اقتصادی ، اجتماعی و کالبدی شهر سقز بپردازد . برای این منظور از مدلهای ahp ، همپوشانی وزن ها و swot جهت ارزیابی کاربری ها استفاده شده است . نتایج این پژوهش حاکی از آن است که میان کاربری ها خصوصاً صنوف مزاحم و بهداشتی - درمانی با سایر کاربری ها نا سازگاری در سطح بسیار بالایی است. همچنین معابر ، با توجه به میزان جمعیت و ترافیک موجود ظرفیت حال و آینده را ندارد .

رشد شتابان شهرها ، به ویژه شهرهای بزرگ کشورهای در حال توسعه ، مشکلات متعدد و متنوعی را برای شهروندان در جوامع جهان سوم بوجود آورده است . از جمله مهمترین مشکلات قابل توجه در این کشورها ، می توان به رشد و گسترش بی قواره و بی ضابطه آنها اشاره نمود . به گونه ای که تحت تأثیر این فرایند مستمر ، محدوده های فیزیکی شهر و فضاهای کالبدی آن از جهات مختلف رشد و گسترش می یابد . اگر این روند سریع و بی برنامه باشد ، موجب گسترش ناموزون و ناهمگون شهرها می شود .پژوهش حاضر به بررسی نقش و تأثیر دولت ، تأثیر طرح های جامع در گسترش فیزیکی ، تغییر کاربری اراضی پیرامون شهرکرمانشاه طی سال های 1385-1367 پرداخته و ضمن سیر پیدایش ، تکوین و رشد شهر مهمترین عوامل و ساز و کار ناشی از اقدامات دولت که در گسترش فیزیکی موثر بوده و همچنین نوع تغییرات ، جهت گسترش شهر و تأثیر آن در گسترش فیزیکی و تغییر کاربری پیرامون شهر را شناسایی نموده است . بررسی های انجام شده در این تحقیق نشان می دهد که شهر کرمانشاه طی سال های 1385-1367 تغییرات کاربری گسترده ای داشته که بیشتر این تغییرات ، تغییر از اراضی بایر به زمین های ساخته شده در طی این دوره می باشد . نتایج تحقیق نشان می دهد که دولت به صورت مستقیم و غیر مستقیم در گسترش فیزیکی و تغییر کاربری اراضی پیرامون شهر کرمانشاه نقش موثر داشته که دولت این نقش را در قالب واگذاری زمین ، تهیه و تدوین طرح های توسعه شهری هم زمان با تحولات سیاسی سال های اول انقلاب، در شهر کرمانشاه ایفا نموده است .

چکیده: طرح جامع شهر در سلسله مراتب برنامه ریزی شهری از اسناد مهم و فرادست طرحهای تفصیلی و هادی ، نقش زیادی در چگونگی شکل گیری توسعه کمی و کیفی شهرها براساس نیازهای آتی شهروندان بعنوان راهنمای توسعه داشته و مسیر هدایت توسعه شهری را روشن میسازد. در این راستا اساسی ترین مشکل طرحهای جامع شهری عدم تحقق کامل کاربریهای عمومی و خدماتی در گستره شهر بوده که موجب بروز پدیده هایی از قبیل از هم گسیختگی ، ناهنجاریهای ساختاری در توسعه فضایی شهر و عدم توازن در توزیع کاربریهای عمومی میگردد. در راستای تحقق پیش بینی های طرح جامع بمنظور توسعه پایدار و متوازن ، تلاش و همکاری همه سازمانها ، دستگاههای دولتی و غیر دولتی و موثر در فرآیند شهرسازی ، ضروری میباشد. در این تحقیق بررسی کمی و کیفی تحقق کاربریهای شهری به تفکیک هر یک از آنها در مناطق شهر تبریز مد نظر بوده و بر اساس ارزیابی صورت گرفته ، میزان تحقق پذیری کاربریها در مجموع بسیار کمتر از پیش بینی طرح جامع بوده است . در جهت شناخت علل و عوامل مختلف در تحقق پذیری کاربریها و برای شناخت نقاط قوت ، ضعف ، فرصتها و تهدیدات و ارائه راه حلهای لازم از مدل تجزیه و تحلیل swot نیز استفاده شده است. نتایج کمی بدست آمده از تحقیق ، حکایت از میزان پائین تحقق پذیری کاربریهای عمومی و خدماتی شهر تبریز داشته لذا در جهت افزایش میزان تحقق پدیری کاربریها براساس اهداف طرح جامع ، اصلاح ساختارهای موجود شهری ، التزام عملی مدیران شهری به اجرای مصوبات طرح جامع ، تغییر و اصلاح در فرآیند مطلعات و شرح خدمات طرحهای جامع ، استفاده حداکثر از ظرفیتهای بالفعل در محیط طبیعی و حفظ توانائیهای بالقوه توسعه در آینده ، شناخت ظرفیتهای توسعه پایدار در حوزه نیروی انسانی بعنوان محور اصلی توسعه و تعالی زندگی شهری ، تغییر در مطالعات کاربری زمین از خطی به چرخه ای و فرآیندی ، پرهیز از اهداف صرفاً کالبدی و تاکید بر اهداف اجتماعی در بستر فرهنگ و ارزشهای متعالی و تغییر در نگرش اقتصادی به زمین ضروری میباشد.

شهرها کانون هایی هستند که در آن ها آدمی به تصرف و استفاده از کره خاک دست یافته است، هم بر نواحی اطراف خود تاثیر می کنند و هم از آن متاثر می شوند و نمودار احتیاجات اقتصادی و اجتماعی آدمی هستند و براساس این احتیاجات بسط و توسعه می یابند. (مزینی ،1387 :28) در متن این کانون های شهری، نحوه استقرار واحدها و عناصر معماری و شهری و شبکه ارتباطات در کنار یکدیگر موجب تکوین ترکیبی متشکل از فضاهای پر و خالی موسوم به بافت می شود که با گذشت زمان، دچار تغییرات می گردند. از آنجا که تغییر لازمه حیات زندگی بشر و حیات واقعی شهری است، گاهی تحولی ژرف در حیات و مجموعه شهری ایجاد می نماید و باعث فرسودگی فضاها و فعالیت های شهری می گردد و چهره و معنایی متفاوت را القاء می کند . این چهره از شهرهای کشور که همانا بافت های فرسوده شهری در این مناطق می باشند، هم اکنون به عنوان بافت های مسئله دار شهری و گاها به معضلات شهری یاد می شوند . به منظور مداخلات لازم جهت حل مشکلات ناشی از این بخش در شهرها، شیوه های مناسبی را برای مداخله طلب می کند. این مداخلات می تواند از طریق روش های مختلفی همچون: بهسازی، نوسازی، بازسازی و... انجام شود که در کشور ما به رغم ضرورت های گوناگون و تاکیدات قانونی و تلاش های بسیار به عمل آمده هنوز در ابتدای راه است. از آنجایی که برای رسیدن به یک برنامه ریزی اصولی در زمینه بافت های فرسوده و بحران زا نیازمند اطلاعات پایه ای و گسترده در مورد آنها هستیم که ما را با بافت شهری آشنا سازد و نقش و جایگاه بافت فرسوده را در حیطه شهر بیان کند لذا در این تحقیق سعی شده است: ابتدا در فصل اول تحقیق، به تبیین مساله، اهداف، ضرورت و فرضیات پرداخته شود و سپس در فصل دوم تعاریف و مفاهیم و مبانی تئوریک مورد بررسی قرارگیرد و در فصل سوم تلاش نمودیم خصوصیات و ویژگی های جغرافیایی منطقه مورد مطالعه را از دیگاه طبیعی و انسانی مورد پژوهش قراردهیم. در فصل چهارم با استفاده از اطلات بلوک های آماری سال 1385، با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی و مدل swot نیز به تجزیه و تحلیل بافت موردنظر در شهر مورد مطالعه پرداخته و در فصل پنجم به نتیجه گیری و آزمون فرضیات و ارائه راهکار مناسب برای این گونه بافت های فرسوده شهری، همچون شهر عشق آباد اقدام نمودیم تا با بررسی چالش ها و فرصت های فراروی آن، بتوانیم گامی مثبت در جهت بهسازی و ساماندهی بافت فرسوده شهر مذکور و دیگر بافت های فرسوده شهری همچون شهر عشق آباد برداریم.

با گسترش سریع و خارج از کنترل شهرها، دیگرفضاهای عمومی کیفیت لازم جهت جلب رضایت شهروندان و استفاده کنندگان از این فضاها را دارا نمی باشند. در این میان ابزار و عناصری با عنوان ((مبلمان شهری))، می توانند به عنوان ابزاری موثر در دست مدیران شهری در ارتقاء کیفیت این فضاها به کار آیند و مورد استفاده قرار گیرند. کاربرد این ابزار به عنوان وسایلی مهم و موثر در بحث ارتقاء کیفیت محیط های شهری و مدیریت فضاهای عمومی، هنوز نتوانستهاست جایگاه خود را بدست آورد و مدیریت شهرهای ما هنوز پی به اهمیت این عناصر در سطح شهرها نبرده است. در پژوهش حاضر با استفاده از روش های توصیفی و تحلیلی و گردآوری اطلاعات از طریق مطالعات کتابخانه ای و پیمایش میدانی، تکمیل پرسشنامه (300مورد)، مصاحبه با کارشناسان (در سازمان های ذیربط)، نسبت به اثبات فرضیات و پاسخگویی به سوالات مطرح شده اقدام و مشخص گردید که نه تنها ضوابط و استانداردهای کافی در این زمینه وجود ندارد، بلکه در محدوده ی مورد مطالعه، ضوابط و استانداردهای موجود نیز چندان مورد توجه و اجرا قرار نگرفته اند.

چکیده: امروزه شیوه مطلوب اداره شهرها با اعمال نظام مدیریت شهری مرتبط بوده و بدین سبب شهرها تحت تاثیر نیروها و فرایندهای مدیریتی دچار گسترش و تغییرات کالبدی می شوند. در کشورما مدیریت شهری را می توان الگویی از مشارکت شهری سازمان یافته دانست که نقش شوراهای اسلامی شهر در آن بسیار بارز و چشم گیر است.شوراها از ابزار جامعه مدنی می باشند که از سال 1377 و با برگزاری انتخابات وارد عرصه مدیریت شهری شده اند تا با توجه به نوع ارتباطی که با شهروندان دارند.مشکلات و نیازهای شهروندان را بشناسند.و از طریق مشارکت مردم در مدیریت امور شهری در جهت حل مشکلات مردم و پاسخگویی به نیازهای آنان تلاش کنند.موفقیت و یا عدم موفقیت شورای شهر در عملکرد شهردار تبلور و عنیت می یابد.بدین جهت که شورای شهر عنصر اصلی در مدیریت شهری بوده که از طریق مشورت،همکاری،تصمیم گیری و نظارت بر فعالیتهای شهرداری اعمال قدرت می کند.تحقیق حاضر به بررسی فعالیتهای مدیریت شورایی شهر در شهرداری زنجان طی دوره سوم شورای اسلامی شهر(1386 تاکنون) پرداخته است. واژه گان کلیدی:مدیریت شهری،شورای شهر،کالبد شهر

از ویژگی های شهرهای جهان سوم عدم تعادل و تمرکز شدید در شهرنشینی است. از این رو در این شهرها همواره تعداد محدودی از محلات در رفاه و آسایش بوده و در نقطه مقابل بعضی از ساکنین در مناطق شهری از رفاه و آسایش قابل قبولی برخوردار نیستند. بنابراین برای ایجاد تعادل و به منظور دستیابی به الگوی مناسب بحث برنامه ریزی منطقی مطرح می گردد که هدف آن شناخت نابرابری های اقتصادی – اجتماعی و فرهنگی و ایجاد توازن در سطح نواحی شهری مکان های مختلف می باشد، که در این خصوص لازم است به منظور شناخت نارسایی ها و کمبودها در سطح شهرها اقدامات مصرانه ای جهت رفع نابرابری ها انجام شود. با توجه به اهمیت تحلیل توزیع فضایی فقر در مناطق مختلف شهری، هدف این پژوهش تحلیل توزیع فضایی فقر شهری و نشان دادن نابرابری در سطح شهر کرمانشاه می باشد. روش پژوهش کاربردی از نوع توصیفی-تحلیلی- تطبیقی است، که از مدل ها و نرم افزارهای کامپیوتری spss, arc/gis, arc/view استفاده شده است. برای شناخت شهر کرمانشاه از منظر تحلیل سازمان فضایی فقر شهری از اطلاعات بلوک-های آماری سال 85-1375 و از 33 شاخص که به 4 عامل ترکیبی تبدیل شده و نتایج با بهره گیری از مدل تحلیل عاملی ارزیابی شده، استفاده گردیده است. جامعه آماری این پژوهش شهر کرمانشاه در سال 85-1375 است. نتایج به دست آمده از تحلیل تطبیقی گویای این مهم است که شهر کرمانشاه در سال 1375 دارای 461 بلوک معادل 10% درصد خیلی فقیر، 64 بلوک معادل 1% درصد فقیر، 3854 بلوک معادل 80% درصد متوسط، 266 بلوک معادل 6% درصد مرفه، 121 بلوک معادل 3% درصد خیلی مرفه بوده اند. نتایج برای سال 1385 از این قرار بوده که 1687 بلوک معادل 21% درصدخیلی فقیر، 1744بلوک معادل 22% درصد فقیر، 2392 بلوک معادل 29% درصد متوسط، 1653 بلوک معادل 20% درصد مرفه، 612 بلوک معادل 8% درصد خیلی مرفه می باشند. آمارها حاکی از آن است که شهر به سوی دو قطبی شدن پیش می رود. ذکر این نکته لازم است که نتایج حاصله صرفاً با تکیه بر شاخص های مورد استفاده در پژوهش می باشد و در صورت عدم مشکلات آماری و به کار گیری شاخص های بیشتر از قبیل شاخص های درآمدی این احتمال وجود دارد که نتایج تحت تأثیر قرار گیرد.

شهر و شهرنشینی همواره تحت تاثیر سیاست های کلان بوده است؛ چنانچه تصمیمات کوچک در سطح ملی و فراملی، تاثیرات عمیقی بر آن گذارده و همواره بصورت پدیده ای متغیر، تحت تاثیر عوامل متفاوتی توسعه یا رکود می یابد. شهر اردبیل بعد از 1372 به دنبال انتخاب شدن به عنوان مرکز استان اردبیل، بسیار تحت تاثیر سیاست ها و اقدامات دولت قرار گرفته است و جمعیت و مساحت آن بسیار افزایش یافته است. از طرفی از آنجا که این شهر بر بستر زمین های کشاورزی قرار گرفته است، تاثیر اقدامات دولت در زمینه گسترش کالبدی و فیزیکی شهر باعث شده است تا بخش وسیعی از اراضی کشاورزی پیرامون این شهر به زیر ساخت و ساز و کاربری های شهری برود. در این تحقیق به بررسی تاثیر نقش سیاسی- اجرایی دولت در گسترش کالبدی شهر و تغییر کاربری اراضی کشاورزی پیرامون شهر پرداخته شد و روش مورد استفاده برای تحلیل در این پژوهش روش توصیفی و تطبیقی بوده که در آن برای ترسیم نقشه گسترش شهر از تصاویر ماهواره ای و با استفاده از نرم افزار idrisi بهره گرفته شد. نتایج تحقیق نشان می دهد، عوامل محیطی و طبیعی، اقتصادی و جمعیتی تاثیرگذار بر گسترش شهری اردبیل به تاسی از نیروی قدرتمند دولت بوده است و دولت به صورت غیر مستقیم این عوامل را متاثر ساخته است. چنانچه مساحت اراضی ساخته شده این شهر در سال1363(قبل از مرکزیت استان) حدود 1829 هکتار بوده که با سیر صعودی خود در سال1388 به 3975 هکتار می رسد؛ یعنی در یک دوره25 ساله، مساحت ارضی ساخته شده آن حدود دو برابر می شود؛ از سوی دیگر سیاست های دولت در زمینه زمین و مسکن و تدوین و اجرای طرح های توسعه شهری در تغییر کاربری اراضی کشاورزی حاشیه و داخل این شهر تاثیر بسزایی داشته است؛ بعبارتی اراضی حاصلخیز و باغات به نفع اراضی ساخته شده، تغییر کاربری می دهند. چنانچه اراضی باغات در سال 1363 مساحتی حدود 548 هکتار داشته که در پایان دوره مطالعه(1388) مساحت آن به 190 هکتار تنزل می یابد.

در میان عوامل محیطی، آب و هوا و شرایط اقلیمی مهمترین عامل در میزان رونق صنعت گردشگری در مقاصد گردشگری محسوب می شود و به همین دلیل، برخی از مقاصد و فعالیت های مربوط به گردشگری به صورت فصلی است. در این باره شاخص های رقومی متعددی برای مطالعه زیست هواشناسی و زیست اقلیم شناسی از طرف دانشمندان پیشنهاد شده است که امروزه در مطالعات آب و هواشناسی گردشگری نیز مورد استفاده قرار می گیرد. از آن میان، شاخص های ترکیبی دما- فیزیولوژی که مبتنی بر بیلان انرژی بدن انسان می باشند از اعتبار بیشتری برخوردار هستند. در استان اردبیل که دارای پتانسیل های گردشگری فراوانی می باشد و حتی اقلیم این استان یک پتانسیل گردشگری مهم بحساب می آید، عدم اطلاع از زمان دقیق آسایش جسمانی در بعضی مواقع به طور جدی امکان جذب گردشگر را محدود می کند. در این مطالعه که از طریق مدل ray man انجام گرفته، با استفاده از شاخصهای pmv و pet زمان مناسب برای گردشگری در استان اردبیل را مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج بدست آمده نشان داد که زمان آسایش اقلیمی استان اردبیل در مجموع، از بازه زمانی 10 اردیبهشت تا 20 مهر به مدت 170 روز می باشد. بنابراین در صورت توجه به این نتایج، بدیهی است که برنامه ریزیها و فعالیتها در زمینه توسعه صنعت گردشگری در استان اردبیل همراه با موفقیت خواهد بود

امروزه صنعت توریسم فراتر از یک صنعت به مثابه یک پدید? جهانی و اجتماعی دارای پیچیدگی های خاص خویش است. پدیده ای که با مکانیسمی درهم تنیده و پنهان در زمانها و مکانهای مختلف اشکال گوناگونی به خودمی گیرد و به همین خاطر تأثیرات کاملاً متفاوتی را برجوامع انسانی بر جای می نهد. از اینروست که شناخت بهترین شاخص آسایش و تحلیل علمی این پدیده می تواند چارچوبهای مطمئنی برای برنامه ریزی صنعت توریسم فراهم آورد. اهمیت این شناخت وتحلیل، زمانی افزونتر می شود که این مقوله در ارتباط با عناصر اقلیمی بررسی شود. اقلیم منبعی است که بوسیله توریسم مورد استفاده قرار می گیرد، به این طریق اقلیم میتواند بعنوان یک ثروت اقتصادی برای توریسم مطرح باشد. برای تعیین محدود? آسایش اقلیمی شهر یاسوج، از شاخص های زیست– اقلیمی شامل شاخص دمای موثر، شاخص دما – رطوبت، فشار فیزیولوژیکی، فشار گرمایی، تنش نسبی، شاخص گرمایی یا دمای ظاهری، روش بیکر (قدرت سرد کنندگی محیط) استفاده شد. و برای بررسی این شاخص ها، از داده های ساعتی دما، رطوبت نسبی، دمای تر و خشک و فشار بخار آب ایستگاه سینوپتیک یاسوج از بدو تأسیس تا کنون بهره گرفته شده است. نتایج حاصله که در قالب تقویم زمانی ارائه شده است حاکی از آن است که دور? مطلوب اقلیم آسایشی در طی فصول بهار، پاییز و تا حدودی تابستان می باشد. با توجه به اینکه در فصل گرم سال اغلب نواحی کشور در شرایط نامطلوب اقلیم آسایشی می باشند، این مساله می تواند به عنوان یک پتانسیل در جهت توسع? گردشگری منطقه مد نظر قرار گیرد.

با توجه به تبدیل بخشی از شهرستان جلفا به منطقه آزاد و سرمایه گذاری های صورت گرفته در بخش های شهر نشینی، صنعتی و توریستی، جمعیتی و شهر نشینی تحولات زیادی در منطقه رخ داده است. بنابراین توجه به نحوه گسترش منطقه شهری در بخش مرکزی منطقه آزاد ارس، و بهینه سازی توسعه شهری به طوری که در باعث توسعه پایدار شهری در منطقه شود ضروری می باشد. در راستای برنامه ریزی بهینه و مناسب برای توسعه آتی شهری منطقه مورد مطالعه معیارهای مثل ( کاربری اراضی، زمین شناسی، حریم گسل، حریم مسیل ها، خطوط انتقال نیرو، سد ، فرودگاه و...) برای مکان یابی توسعه آتی شهری انتخاب شد. در مورد انتخاب معیارها قابل ذکر است که معیارهای انتخاب شد که بتواند منطبق بر اصول توسعه پایدار بوده و توسعه آتی شهر را به سوی توسعه شهری پایدار سوق دهد. استفاده از معیارهای فوق الذکر در امر مکان یابی می تواند توسعه شهر را به مسیری هدایت کند که محیط طبیعی و انسانی منطقه مورد مطالعه از توسعه شهر، حمایت اکولوژیکی و محیطی نماید و پایداری توسعه شهری را تضمین نماید که در صورت تحقق چنین شرایطی توسعه آتی شهری می تواند بدون آسیب رسانی به محیط طبیعی و مردم به رشد خود ادامه دهد. بعد از انتخاب معیارها با توجه به شرایط طبیعی و انسانی بخش مرکزی منطقه آزاد ارس، و تحلیل و ارزیابی هر یک از معیارها با توجه به استانداردهای قابل قبول برای توسعه شهری در راستای تحقق توسعه پایدار شهری، با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی (ahp) که یکی از مدل های معتبر و قابل اطمینان در امر مکان یابی می باشد دست به ترکیب معیارها زده شد و بهترین اراضی برای توسعه آتی شهری با توجه به معیارهای استفاده شده در امر مکان یابی مشخص گردید. نتایج تحقیق نشانگر آن است که 2723 هکتار از اراضی بخش مرکزی منطقه آزاد ارس بیشترین قابلیت را برای توسعه شهری دارا می باشند. با توجه به پراکنده بودن اراضی مطلوب برای توسعه شهری، در کل منطقه، دست به انتخاب یک قطعه زمین برای توسعه شهری زده شد. برای این منظور با استفاده از روش های پیش بینی جمعیت دست به پیش بینی جمعیت این منطقه برای 20 سال آینده زده شد. با توجه به پیش بینی انجام شده طی بیست سال 4301 نفر به جمعیت شهری منطقه مورد مطالعه اضافه خواهد شد. در ادامه با توجه به استانداردهای سرانه زمین شهری و وضع موجود بخش مرکزی منطقه آزاد ارس سرانه زمین شهری 120 متر برای هر نفر در نظر گرفته شد. با توجه به سرانه زمین شهری در نظر گرفته شده و جمعیت پیش بینی شده برای بخش مرکزی منطقه آزاد ارس، باید زمینی از بین اراضی مطلوب برای توسعه شهری انتخاب شود که حداقل 51 هکتار مساحت داشته باشد تا نیازهای شهری جمعیت آتی شهری منطقه مورد مطالعه را تأمین کند. در این راستا با استفاده از قابلیت های نرم افزار arc map از بین اراضی متناسب برای توسعه شهری، اراضی که مساحتی بالاتر از 51 هکتار داشتند انتخاب شد. با توجه به اینکه 8 قطعه زمین مساحتی بالای 51 هکتار را داشتند، دست به اولویت بندی این اراضی با توجه به معیارهای دخیل در امر مکان یابی زده شد و سه قطعه زمین با درجه اولویت اول، دوم، سوم برای بخش مرکزی منطقه آزاد انتخاب گردید.

به طور کلی اطلاعات مورد نظر در این پایان نامه را می توان در دو گروه عمده دسته بندی نموده و سپس با توجه به ماهیت این داده ها و با استفاده از روش های زیر، نسبت به تجزیه و تحلیل آنها پرداخت: 1- داده های گرافیکی: داده های گرافیکی مورد استفاده در این رساله شامل نقشه های کاربری 1:2000 شهر مراغه، نقشه ی ناحیه بندی و محله بندی شهر مراغه، نقشه ی خطوط ارتباطی شهر مراغه، تصاویر ماهواره ای etm+ شهر مراغه در دوره های مختلف و تصویر ماهواره ای aster محدوده شهر مراغه؛ 2- داده های توصیفی: نوع کاربری اراضی، سایر داده های توصیفی گرد آوری شده برای تهیه نقشه های موضوعی. در این پایان نامه بعد از جمع آوری داده های مورد نظر از مراجع و منابع ذیربط، ابتدا داده های گرافیکی وارد نرم افزارهای سیستم اطلاعات جغرافیایی شده و بعد از انجام تصحیح های اولیه شامل رفع خطاهای گرافیکی از داده ها، در نهایت به ساخت توپولوژی بر داده ای گرافیکی پرداخته خواهد شد. بعد از ساخت توپولوژی داده های توصیفی گرد آوری شده از منطقه مورد نظر، با داده های گرافیکی مورد تلفیق قرار گرفته و بدین ترتیب بانک اطلاعاتی مورد نظر در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی ایجاد خواهد شد. با بهره گیری از امکانات تحلیلی سیستم اطلاعات جغرافیایی و توابع تحلیلی موجود در این سیستم از قبیل cross tab، نسبت به پردازش داده های سنجش از دور در گذشته تا زمان حاضر پرداخت می شود و بعد از پردازش داده های مورد نظر، تحلیل روند گسترش با توجه به اهداف اکولوژیک و توسعه ی پایدار شهری مدنظر می باشد. در مرحله ی بعد، شبیه سازی گسترش فیزیکی شهر مراغه در آینده با استفاده از سلول های خودکار در محیط نرم افزارهای مربوط به سیستم اطلاعات جغرافیایی انجام خواهد گرفت.

از آنجا که جنگل ابر در شهرستان شاهرود موقعیت و شرایط ویژه ای دارد، در سالهای اخیر مورد توجه قرار گرفته است. وجود اکوتن کمیاب به جهت قرارگیری در مرز میانبند دو اکوسیستم متفاوت، پدیده کم نظیر ایجاد اقیانوس ابر توسط ابرهای اوج نگرفته ای که از سوی دریای خزر به منطقه وارد می شوند، ترکیب سه موقعیت جغرافیایی متفاوت و متضاد در یک منطقه کوچک جغرافیایی به جهت تلاقی سه جریان اقلیمی اصلی غرب و جنوب آسیا، بر تنوع فون و فلور منطقه تأثیر شگرفی داشته است از ویژگیهای جنگل ابر است. همچنین گیاهان دارویی بسیار و وجود توریسم روستایی و توریسم تاریخی علاوه بر اکوتوریسم، بر سایر ویژگیهای گردشگری آن افزوده است. فاصله کوتاه آن با بسیاری از منابع گردشگری شهرستان شاهرود، بستر مناسبی برای هم افزایی منابع گردشگری شهرستان و استان نیز ایجاد کرده است. اما با وجود استقبال بسیار، آنچنان که باید از پتانسیل های سرشار آن استفاده نمی شود و همین امر باعث انتخاب آن و به چالش کشیدن موقعیت ویژه آن بود. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف معرفی جنگل ابر به عنوان بخشی از جنگلهای مهم هیرکانی در شمال شرق کشور، ارزیابی توان بالقوه اکوتوریسم آن و بررسی راهکارهای توسعه منطقه و همچنین بررسی مراحل تبدیل شدن آن به بازار هدف چندبعدی انجام گرفته است. نوع این پژوهش کیفی و روش آن ترکیبی از روش های تاریخی، توصیفی، اسنادی و میدانی است. اساس کار روش تحقیق را، مدل سوآت تشکیل داده است. برای تکمیل داده ها و اطلاعات، از مطالعات میدانی و پرسشنامه در قالب سه گروه مردم بومی، مسولین و گردشگران استفاده شده است. یافته های پژوهش، نشانگر وجود 5 نقطه قوت و 4 نقطه ضعف اصلی به عنوان مسائل درونی و 5 مورد فرصت و 5 تهدید اساسی به عنوان عوامل بیرونی می باشد. پس از وزن دهی به این عوامل و الویت بندی آن، ماتریس سوآت بر اساس تبیین راهکارهای تهاجمی، بازنگری، تنوع و تدافعی تنظیم، سپس مجموع میانگین های عوامل داخلی و همچنین مجموع میانگین های عوامل خارجی محاسبه شده و در نهایت مشخص شد که اکوتوریسم جنگل ابر، در مرز شرایط رشد و توسعه قرار گرفته است.

رشد سریع شهرها و توسعه کالبدی آن ها موجب بروز بحران های مختلف در زندگی شهری نظیر مشکلات محیطی و نزول کیفیت محیط شهرها شده است. در کشور ما هم به دنبال افزایش شهرنشینی و سرعت بالای تغییرات در بافت های شهری به دلایل مختلف، کیفیت محیط در نواحی شهری به شدت تنزل یافته است. بحران کیفیت در محیط های شهری، توجه به رویکردهای موثرتری را که قابلیت های اجرایی بیش تری داشته باشند، به یک موضوع جدی تبدیل کرده است. شهر زنجان به عنوان یکی از شهرهای میانه اندام کشور از بحران کیفیت محیط شهری بی نصیب نمانده و با مشکلات فراوانی در ابعاد مختلف کیفیت محیط شهری روبروست. تحقیق حاضر ابعاد کالبدی – فضایی کیفیت محیط شهری بافت میانی شهر زنجان را با استفاده از مدل ahp در محیط arc gis مورد ارزیابی و تحلیل قرار داده است. یافته های تحقیق بیانگر وضعیت نامطلوب شاخص های کالبدی – فضایی کیفیت محیط شهری در این محدوده بوده و نشان می دهد که از کل مساحت بافت میانی، 6/39 درصد به عنوان مناطق نامطلوب می باشند. یافته های حاصل از پهنه بندی محدوده بافت میانی شهر زنجان از لحاظ میزان مطلوبیت ابعاد کالبدی – فضایی کیفیت محیط شهری نشان می دهد که محلات ترانس، بی سیم، قیر باشی، دروازه ارک، گونیه، درمانگاه و تا حدودی محلات امجدیه، صفا و مقدم در بین محلات بافت میانی زنجان در وضعیت نامطلوب و نامناسب قرار دارند. در نهایت پیشنهادات و راهکارهایی برای برون رفت محلات نامطلوب از بحران کیفیت محیط شهری در ابعاد کالبدی – فضایی ارائه شده است. واژگان کلیدی: ارزیابی، ابعاد کالبدی – فضایی، کیفیت محیط شهری، بافت میانی زنجان، مدلahp، نامطلوب

چکیده امروزه به دلیل پذیرش حجم وسیعی از گردشگران توسط شهرهای بزرگ، گردشگری شهری جایگاه قابل توجهی در میان حوزه های مختلف گردشگری یافته است. رشد و توسعه روز افزون شهرها باعث شده که امروزه مناطق شهری با جذب جمعیت و فعالیت تبدیل به مراکز اصلی ارائه خدمات، تجارت، تولید، مصرف و سکونت شوند. با وجود ارائه امکانات و تسهیلات از سوی شهرها استفاده از خدمات برای گردشگران دارای محدودیت هایی می باشد که دسترسی گردشگران را با مشکل مواجه می کند. دسترسی یکی از مهم ترین خصوصیات یک شهر خوب است. دسترسی را می توان به صور مختلف تقسیم بندی کرد دسترسی به فعالیت ها، دسترسی به کالاها و منابع، دسترسی به اماکن و دسترسی به اطلاعات. تحقیق حاضر به ارزیابی میزان و مطلوبیت دسترسی گردشگران به خدمات و عناصر گردشگری در شهر تبریز پرداخته است. بدین منظور به تحلیل پراکندگی و توزیع فضایی 23 نوع عنصر گردشگری شهری و همچنین به ارزیابی مطلوبیت نهایی دسترسی به عناصر گردشگری شهری در سطح مناطق ده گانه شهر تبریز پرداخته شد. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی– تحلیلی-پیمایشی می باشد. برای جامعه آماری مناطق ده گانه شهر تبریز و همچنین تعداد گردشگران داخلی و خارجی در سال 1390 انتخاب شد که به منظور بدست آوردن مطلوبیت نهایی هر منطقه برای دسترسی به خدمات گردشگری از مدل های ahp و topsis ؛ و جهت مشخص شدن نحوه پراکنش کاربری ها در سطح شهر از مدل های پنج گانه میانگین نزدیک ترین همسایه؛ ضریب k، خود همبستگی فضایی، تراکم هسته ای و ضریب آماره جی و همچنین برای مشخص کردن خوشه های بحرانی و مناسب از لحاظ دسترسی از مدل gi و جهت تعیین حوزه دسترسی عناصر اقامتی گردشگران از توابع eucliden distance مدل تحلیل فضایی و service areaمدل تحلیل شبکه و همچنین برای تصدیق ارزیابی نتایج تحلیل از پرسش نامه آماری حاصل از نظرات گردشگران داخلی و خارجی و جهت بدست آوردن بهترین مسیر برای بازدید گردشگران از عناصر شهری، از تابع new route مدل تحلیل شبکه و برای بررسی الگوی مکان یابی عناصر اقامتی مختص گردشگران (هتل) از مدل های مکان یابی آشورث، تنبریگ و گتز استفاده شد. نتایج حاصل از تحلیل نشان داد که مناطق 9 و 7 دارای دسترسی نا مطلوب، مناطق 6 و 5 نسبتاً نامطلوب، مناطق10 و 3 دسترسی متوسط، مناطق 1 و 4 در وضعیت نسبتاً مطلوب و مناطق 2 و 8 در وضعیت مطلوب قرار دارند. و بر اساس تجزیه و تحلیل انجام شده برای نحوه پراکندگی عناصر 23 گانه با روش تحلیل پنج گانه مشخص شد که الگوی پراکنش اغلب خدمات به ویژه خدمات مختص گردشگری، در محدوده مورد مطالعه دارای الگویی کاملاً خوشه ای می باشد و فقط در خدمات اماکن ورزشی، آتش نشانی، بیمارستان و داروخانه می باشد که از یک توزیع نسبتاً یکنواخت و منظمی برخوردار می باشد و بر اساس مدل gi مشخص شد که نواحی دارای ارزش های بالاتر از میانگین در مرکز تاریخی، محدوده آبرسان و ولیعصر و بقیه نواحی دارای ارزش پایین تر از میانگین می باشند. همچنین در مورد دسترسی از مکان اقامت گردشگران مشخص شد که گردشگران فقط در محدوده حریم تعریف شده(4000متر) برای اماکن اقامتی دارای دسترسی می باشند ولی در صورتی که گردشگران از محدوده دسترسی اماکن اقامتی خارج شوند، در اغلب موارد هیچ نوع دسترسی به هیچ کدام از عناصر را ندارد و این نشان دهنده مطلوبیت پایین دسترسی به عناصر است. دسترسی به عناصر(جدای از کمیت و کیفیت) فقط در محدوده مرکزی شهر(حوالی بازار قدیمی) و محدوده ولیعصر وجود دارد. هم چنین الگوی مکان یابی عناصر اقامتی مختص گردشگران با مدل آشورث و تنبریگ مغایرت و تا حدودی با مدل گتز مطابقت دارد. مکان یابی اماکن اقامتی گردشگران منطبق بر کاربری بازار و اماکن تجاری می باشد که با مکان یابی بر اساس الگوی گردشگری مغایرت دارد. نتایج حاصل از تحلیل آماری پرسش نامه ها با استفاده از تابع رگرسیون خطی در نرم افزار spss نشان دهنده همبستگی مستقیم کامل مابین نحوه پراکندگی با میزان دسترسی به عناصر خدماتی و رفاهی در شهر تبریز می باشد. کلمات کلیدی: دسترسی، تحلیل پراکندگی، تحلیل شبکه، topsis ،تبریز، گردشگری شهری، ahp، spss

در دهه های اخیر شاهد افزایش گردشگری به ویژه اکو توریسم در جهان بوده ایم. که موجب ازدحام گردشگران در نواحی طبیعی و بکر شده است. چنین ازدحام در مناطق طبیعی نیاز به خدمات و زیر ساخت های لازم خود را دارد. چنین خدمات و زیر ساخت ها نیاز به برنامه ریزی کلان در سطح ملی، منطقه ای، محلی را می خواهد. یکی از این زیر ساخت ها و خدمات که تعیین کننده سطح رفاه گردشگران می باشد. ایجاد سایت ها و کمپ های گردشگری در مناطق جنگلی و طبیعی است. تا گردشگران به صورت برنامه ریزی شده از ظرفیت تحمل مناطق استفاده نمایند. تا آسیبی به مناطق طبیعی و بکر وارد نشود دسترسی سریع، به موقع دوری از خطرات طبیعی و انسانی به این مراکز خیلی مهم می باشد. بنابراین بحث مکان یابی سایت های گردشگری و توزیع بهینه آن ها به گونه ای که بتواند در بالا بردن سطح رفاه گردشگران و تأمین سلامت آن ها تأثیر داشته باشند خیلی مهم است. امروزه با عنایت به متغیر های مختلف در برنامه ریزی ها، استفاده از مدل ها و نرم افزارها برای برنامه ریزی استفاده می نمایند، که سیستم اطلاعات جغرافیایی gis که قابلیت های خوبی در دریافت، ذخیره سازی، ساخت و پردازش و به روز کردن اطلاعات و ارائه نتایج به صور مختلف دارد. به عنوان ابزار توانمند، در برنامه ریزی ها مورد توجه قرار گرفته است. و به نظر می رسد که استفاده از این سیستم با در نظر گرفتن شرایط و خصوصیات مختلف پدیده های کالبدی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در مکان گزینی صحیح سایت های گردشگری نسبت به روش ها و مدل های دیگر مناسب بوده و جامعیت داشته باشد. در این پژوهش به منظور ارزیابی وضیعت موجود سایت های گردشگری، منطقه ارسباران که در زمره مناطق توریستی قرار دارد. به عنوان منطقه مورد مطالعه انتخاب شده است. کلمات کلیدی: مکان یابی، سیستم اطلاعات جغرافیایی(gis) ، تحلیل مکانی، مدل شاخص همپوشانی وزن ها، بانک اطلاعات داده ها ، سایت های گردشگری

مبادله تجاری مرزی یکی از شاخص های اصلی در برقراری ارتباط بین کشورهای همسایه و نیز امرار معاش مردم مرزنشین می باشد. مبادله تجاری و اقتصاد پویای مناطق مرزی می تواند نقشی اساسی در ترقی و پیشرفت توسعه پایدار به ویژه اقتصاد نواحی مرزی، بهبود استانداردهای زندگی مردم، کاهش فقر، توزیع مناسب درآمد، ایجاد روابط دوستی و آشنایی بیشتر، تسریع همکاری های بیشتر بین نواحی مرزی داشته باشد. امروزه اینگونه مسائل در دو سوی مرز باعث شده تا کشورهای همسایه در قالب بازارچه های مشترک مرزی، که از شناخته شده ترین روش های توسعه اقتصادی مرزنشینان به شمار می رود و می تواند تحولی مناسب در تولید، ایجاد اشتغال، تثبیت جمعیت مرزنشین، افزایش درآمد و نهایتاً توسعه پایدار ایجاد نماید و به سمت همکاری های متقابل منطقه ای هدایت شوند اقدام نمایند. در این تحقیق به تحلیل اثرات مبادلات مرزی رسمی و غیررسمی بر رشد فیزیکی، اقتصادی-اجتماعی شهرهای مجاور و همچنین بر تغییرات کاربری های درون محدوده شهری پرداخته شده و شهر بانه به عنوان نمونه، مورد مطالعه قرار گرفته است. روش مورد استفاده برای تحلیل در این پژوهش روش توصیفی و تحلیلی-تطبیقی می باشد که در آن برای ترسیم نقشه گسترش شهر از تصاویر ماهواره ای و با استفاده از نرم افزار (idrisi) بهره گرفته شد. همچنین از نرم افزارهای auto cad و arc gis جهت ترسیم نقشه ها و از spss برای تحلیل داده های پرسش نامه استفاده شده است. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که مبادلات مرزی رسمی و غیررسمی از لحاظ فیزیکی، اقتصادی-اجتماعی تأثیر شگرفی بر شهر بانه گذاشته و رونق و رکود مبادلات مرزی منجر به واکنش شهر نسبت به این تغییرات به صورت رشد فیزیکی، جذب جمعیت، اشتغال و بیکاری، رفاه یا عدم رفاه و ... برای ساکنان شده است. مبادلات مرزی همچنین منجر به تغییر کاربری های اراضی درون شهری بخصوص در محدوده بازار شهر و تثبیت نقش شهر به بازرگانی -خدماتی شده است.

رشدسریع و نامتناسب فیزیکی شهرها، فضاهای شهر و پیرامون آن را دچار مشکل نموده و ادامه حیات آن را با تهدید روبه رو کرده است. افزایش جمعیت، کمبود زمین و گرایش به ماشینی شدن در زندگی شهری موجب بروز مشکلاتی از قبیل نابودی فضاهای زراعی و باغی درشهرها و پیرامون آنها و کاهش سطوح فضاهای باز گردیده است. چنانکه همین مسئله در بسیاری از شهرهای کشور به دلیل عدم وجود برنامه ریزی دقیق، مطالعه و بررسی اراضی جهت توسعه شهر، باعث شده است تا شهرها بستر فیزیکی خود را بر روی اراضی مرغوب کشاورزی و فضاهای سبز پیرامون شهرها گسترش دهند که به نظر می رسد شهر خرمدره نیز از این امر مستثنی نبوده است.در پژوهش حاضر، با استفاده از داده های سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی از تصاویر tm سالهای 1984، 2000، 2011، شهر خرمدره برای ارزیابی توسعه فیزیکی شهر و تاثیر آن بر تغییر کاربری اراضی پیرامون استفاده شده است. در پژوهش حاضر پس از پردازش مقدماتی تصاویر ماهواره ای در نرم افزارهای idrisi و gis، و پس از تهیه نقشه های کاربری اراضی، به مقایسه نقشه های طبقه بندی شده با استفاده از جداول متعامد (cross tab) جهت ارزیابی و آشکارسازی تغییرات حادث شده در منطقه طی دوره مورد مطالعه پرداخته شد و در نهایت با استفاده از ضریب همبستگی، پیش بینی طرح جامع شهر خرمدره با شرایط واقعی رشد فیزیکی شهر مقایسه شد. بررسی های انجام شده در این پژوهش نشان می دهد که در شهر خرمدره در بین سالهای مورد مطالعه (1984-2011) در حدود 35درصد تغییرات در کل کاربری ها رخ داده است، که از این بین بیشترین تغییرات مربوط به اراضی دیم می باشد. هم چنین مشخص شد که همبستگی بسیار ضعیفی بین پیش بینی طرح جامع خرمدره و شرایط واقعی اراضی ساخته شده شهر وجود دارد.

چکیده با توجه به اینکه از بین 43 حادثه غیرمترقبه جهان، تاکنون 2? حادثه در شهر تبریز رخ داده و این شهر بر روی منطقه ای قرار گرفته که بستری مستعد برای حوادث طبیعی نظیر زلزله دارد، در نتیجه لزوم توجه به این مخاطره بیش از بیش احساس می شود. با توجه به ماهیت غیرمترقبه بودن زلزله و لزوم اتخاذ سریع و صحیح تصمیم ها و اجرای عملیات، به دانشی تحت عنوان ارزیابی خطر نیازمند است که بتواند قبل، بعد و هنگام وقوع زلزله، جهت کاهش اثرات این حادثه و کاهش آسیب پذیری آن انجام گیرد. بعد از ارزیابی خطر، یکی از راهکارهای ارائه شده برای کاهش صدمات به هنگام وقوع بحران، استفاده از فضاهای باز می باشد، فضاهای باز علاوه بر هزینه کم نسبت به سایر راهبردها و تکنیک های کاهش صدمات، در مراحل مختلف قبل، حین و بعد از زلزله می توانند نقش تعیین کننده ای را ایفاء و بدین ترتیب به تثبیت پایداری مجتمع های زیستی در برابر انواع بلایای طبیعی و غیر طبیعی کمک نمایند. نحوه دسترسی به این فضاها نیز در کاهش ضریب آسیب پذیری موثر خواهد بود. بنابراین این پژوهش به بررسی ارزیابی کیفیت دسترسی به فضاهای باز شهری به هنگام وقوع حوادث غیرمترقبه با تأکید بر زلزله می پردازد. ضرورت طرح موضوع این رساله عبارت است از: قرارگیری شهر بر روی خط گسل، گسترش محلات به سمت نواحی پرخطر، روند ساخت و سازهای بی رویه با تراکم های بالا، کمبود فضاهای باز در سطح شهر و توزیع نامناسب این فضاها در سطح شهر، نارسایی شبکه ارتباطی و نهایتاً ناکارآمدی مدیریت شهری. با توجه به ماهیت پژوهش، روش تحقیق، ترکیبی از روش های اسنادی، میدانی و تحلیلی است و در نهایت بر اساس تحقیقات نظری و تجربی بررسی شده، در تحلیل اطلاعات از تکنیک ها و مدل های خاص در gis همچون oi و ahp استفاده می گردد. نوع تحقیق در این پژوهش بنیادی – کاربردی است و جامعه آماری شهر تبریز می باشد.

چکیده: امروزه توسعه شهری از مهم ترین مسائل در سطح جهان است که به صورت روز افزون توجه مدیران و برنامه ریزان شهری را به خود معطوف کرده است از این رو برای مدیریت بهینه مناطق شهری، آگاهی از نسبت و ماهیت گسترش فیزیکی از ضروریات توسعه شهری محسوب می شود. امروزه استفاده از تکنولوژی سنجش از دور به عنوان بهترین وسیله برای آشکارسازی و ارزیابی تغییرات شناخته شده است چرا که با پیشرفت های انجام گرفته در این تکنولوژی و تولید تصاویر ماهواره ای با قدرت تفکیک طیفی و مکانی بالا و همچنین انواع تکنیک های پردازش تصویر می توان به پایش گسترش فیزیکی شهر اقدام نمود. پژوهش حاضر با بررسی گسترش فیزیکی اراضی شهر ابهر به عنوان یک شهر متوسط کوچک اندام سعی در کشف همخوانی بین این تغییرات و ماهیت طرح جامع را دارد. همچنین جهات و ماهیت این تغییرات را بین سال های 1378 تا 1390 بررسی می نماید و تغییرات کاربری اراضی را برای سال 1400 مدل سازی می نماید. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که بیشترین تغییرات کاربری اراضی از اراضی دیم و بایر به زمین های ساخته شده بوده است که مساحت اراضی ساخته شده بین سال های 1378 تا 1390 از 721 هکتار به 1385 هکتار تغییر یافته است و از 12 درصد به بیش از 23 درصد تغییر یافته که نشان از رشد بالای شهری دارد همچنین جهت و ماهیت گسترش شهری همخوانی نسبتاً مقبولی را با ماهیت طرح های جامع نشان می دهد.

چکیده امروزه رشد شتابان و بی رویه شهرها و افزایش جمعیت کلانشهر و به تبع آن نیاز به مسکن در سطح وسیع، موضوع برخورد با تغییرات گسترده کلانشهرها را به یک چالش اساسی در مباحث برنامه ریزی شهری و جغرافیای انسانی همه کشورها تبدیل کرده است. و به دلیل وقوع تغییرات اساسی طی دهه های اخیر اهمیت بیشتری یافته است پدیده حرکت سلولی که بیشتر در مناطقی که دارای ارزش منطقه ای بالا هستند، رخ می دهد بیشتر به دلیل تغییر و تحولات همین عوامل اقتصادی می باشد. در واقع تراکم ساختمانی معلول علل و عوامل گوناگونی می باشد که قیمت زمین و تاثیر آن بر تراکم می توان به عنوان یکی از همین علل و عوامل می باشد. در واقع افزایش ارزش منطقه باعث می شود تا مالکان به فکر بیشترین استفاده از سطح بیافتند و از ساخت و ساز بیشتر استقبال کنند؛ در این صورت بناهای که هنوز عمر مفید آن ها به پایان نرسیده تخریب می شوند و برج ها و بلند مرتبه ها جایگزین آن ها می شوند و سرمایه ملی به راحتی برای کسب سود به هدر می رود. در حقیقت تراکم شهری نامطلوب، یکی از معضلات اساسی شهرهای امروز است و می تواند منشاء بسیاری از نابسامانی های دیگر از قبیل آلودگی بصری و بهم خوردن خط آسمان شهر شود. از سوی دیگر خودکفایی شهرداری ها و فروش تراکم به عنوان ابزاری برای کسب درآمد به این موضوع دامن زده است. داده ها و روش : با جمع آوری اسنادی و میدانی داده های مورد نیاز و با استفاده از روش های و مدل هایی (آی دی دبیلو، کرنل دنسیتی، کراس تب، فازی سازی، رشد نمایی، آنتروپی شانون و پیرسون و همچنین برخی تحلیل ها به بررسی اثرات ارزش منطقه ای در افزایش تراکم وکاهش عمر مفید ساختمان ها و ارتباط خود کفایی شهرداری ها با افزایش تراکم پرداخته شد. نتایج: نتایج حاکی از وجود همبستگی بین افزایش ارزش منطقه ای و افزایش تراکم ساختمانی است؛ که رقم این همبستگی برابر با 863/0 می باشد. از آنجای که شهرک زعفرانیه با متوسط ارزش زمین (25000000ریال) جزوه مناطق گران شهر تبریز محسوب می شود و عمر قطعات و سلولهای تغییر یافته همگی کمتر از سی سال بوده ؛ این موضوع نشان دهنده همبستگی بین افزایش ارزش منطقه ای و کاهش عمر مفید ساختمان ها می باشد و همچنین فروش تراکم به عنوان یک چهارم منابع درآمدی شهرداری ها، نشانگر این است که این حرکت مبتنی بر اصل درآمد بوده نه ابزار شهرسازی.

برنامه ریزی شهری بعنوان یک ابزار مدیریتی، با ساخت شهرهای پایدار در ابعاد اجتماعی، اقتصادی و محیطی که نیازهای تمامی شهروندان را در دسترسی به مسکن، زیرساخت ها و خدمات شهری برآورد می-کند، در ارتباط می باشد. امروزه به اثبات رسیده است که حرفه برنامه ریزی شهری به لحاظ تاریخی زیر سلطه اقلیتی نخبه قرار داشته است که عموما نیازها و خواسته های آنان را منعکس می کند. سیاست های برنامه ریزی شهری واقعیات موجود درباره اینکه زنان و مردان در استفاده از خدمات شهری، دسترسی به فضاهای شهری، و تاثیر پذیری از شهرها بصورتی متفاوت عمل می کنند، را نادیده می گیرد. از اینرو در طراحی و ساخت فضاهای شهری به نیازها و خواسته های زنان توجه نشده است. سیاست های برنامه ریزی شهری در ایران با توجه به ساختار برنامه ریزی تمرکزگرا و بخشی نگر، هنوز تحت تاثیر رویکردهای کمی و ابزار محور دهه 1950 قرار دارد که عموما در ارتباط با نیازهای زنان دچار نوعی کوری جنسیتی می باشد. در پژوهش حاضر با استفاده از رویکردی توصیفی_تحلیلی به بررسی میزان نابرابری جنسیتی در فرایند برنامه ریزی شهری و تاثیر آن بر کیفیت فضاهای شهری، در شهر سقز پرداخته شده است. ابتدا با استفاده از بررسی های میدانی (پرسشنامه، مصاحبه و مشاهدات میدانی) و مطالعات اسنادی وضعیت زنان در ابعاد اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و کالبدی بررسی گردیده است. سپس داده های بدست آمده از بررسی های میدانی در ارتباط با وضعیت موجود زنان در شهر، با استفاده از نرم افزارهای spssو gis در قالب نقشه ها و نمودارها تجزیه و تحلیل شده است. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که زنان در فرایند برنامه ریزی شهری( تهیه، تصویب و اجرای طرح های توسعه شهری) بصورتی گسترده به حاشیه رانده شده اند. نیازها و خواسته های زنان در طراحی و ساخت فضاهای شهری نادیده گرفته می شود و حضور زنان در فضاهای شهری با محدودیت های اجتماعی_فرهنگی، پولی، زمانی و محدودیت های ناشی از وظایف خانگی بشدت کمرنگ شده است.

امروزه با توجه به افزایش جذابیت شهرها برای گردشگران، گردشگری راهبردی جهت توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی شهرها محسوب می شود که می تواند بسیاری از مشکلات شهری را حل کند و باعث توسعه ی همه جانبه و پایدار شهرها شود. این موضوع اهمیّت توجه ویژه به گردشگری شهری را بیشتر می کند. بر این اساس، در این پژوهش جهت بهره گیری از منافع گردشگری شهری در شهر تبریز و از بین بردن موانع موجود در این زمینه از روش های توصیفی، تحلیلی استفاده شده است. جهت بررسی و تدوین راهبردها از مدل تحلیلی برنامه ریزی راهبردی swot استفاده شده و نقاط قوت و ضعف (عوامل داخلی) و فرصت ها و تهدیدات (عوامل خارجی) شناسایی و ارزیابی شده و بر اساس فرم نظرسنجی موقعیت راهبردی گردشگری شهر تبریز شناسایی شده است و راهبردهای تدافعی با توجه به موقعیت راهبردی گردشگری شهر تبریز انتخاب شده و پس از محاسبه ی جذابیت نسبی هر کدام از راهبردها توسط ماتریس برنامه ریزی راهبردی کمّی، راهبردها اولویت بندی شده اند. تحلیل های حاصل از مدل swot نشان می دهد که در توسعه ی گردشگری شهری تبریز با توجه به ماتریس داخلی و خارجی باید از راهبردهای تدافعی استفاده شود. در بین راهبردهای تدافعی راهبرد همکاری سازمان های مختلف شهری و گردشگری در حفظ، نگهداری و تقویت جاذبه های گردشگری شهر تبریز (5wt) با امتیاز جذابیت 955/0 مهمترین راهبردی است که باید مورد توجه قرار گیرد. و همچنین راهبردهای (wt9) با امتیاز 666/0 و (wt2) با امتیاز 549/0 بیشترین اهمیّت را در بین راهبردهای تدافعی که برای توسعه ی گردشگری شهر تبریز تدوین شد، دارند.

چکیده به دنبال سیر شتابان شهرنشینی در دهه های گذشته و نتایج آن، بد مسکنی و تصرف غیرقانونی زمین به یکی از مسائل اساسی پیش روی مدیران شهری تبدیل شده است فقر نابرابری و ناتوانی گروه هایی از افراد در تأمین مسکن، کاستی های نظام برنامه ریزی و مدیرت در زمینه برخورداری این گروه ها از مسکن بهنجار و تأثیر مناسبات فراملی در اشکال مختلف، شکل گیری سکونتگاه های غیررسمی و اسکان غیررسمی را در پی داشته است. ایران نیز از جمله کشورهایی است که با این مسئله ی شهری درگیر است. بر اساس تأکیدات موجود در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تأمین سرپناه مناسب و در خورشان انسان، یکی از وظایف بسیار مهمِ دولت در قبال شهروندان ایرانی به شمار می آید. هدف از تحقیق مورد نظر ارزیابی روند سیاست تخریب و پاک سازی در مواجهه با اسکان غیررسمی محله اسلام آباد کرج می باشد که این ارزیابی سعی در شناخت ابعاد گوناگون این نوع سیاست مواجهه با اسکان های غیررسمی و همچنین نتایج مثبت و منفی طرح مورد نظر دارد. نوع تحقیق کاربردی و از لحاظ روش نیز تحلیلی – تبیینی می باشد که با رویکرد کمی و کیفی و جمع آوری اسنادی و اکتشافی داده ها در دو گروه داده های آماری مربوط به روند تخریب واحدهای مسکونی و تصاویر ماهواره ای دوره ای از سطح منطقه و داده های پرسشنامه ای حاصل از سه سطح متفاوت، سعی در بازنمایی ابعاد و روند سیاست تخریب و پاک سازی محله اسلام آباد داشته و به بررسی میزان موفقیت طرح و رضایت یا عدم رضایت بخش بودن سیاست از دیدگاه ساکنین فعلی محله، ساکنین منتقل شده از محله و کارشناسان حوزه حاشیه نشینی و اسکان غیررسمی دارد. یافته های تحقیق نشان می دهد که طرح تخریب و پاک سازی محله اسلام آباد از سال 1370 در پی سفر ریس جمهور وقت به شهر کرج و بازدید از محله اسلام آباد و تصمیم جهت بهبود سکونت اهالی محله گرفته شده است. طرح مورد نظر برای محدوده 72 هکتاری از تپه مرادآب مشخص شده که اکنون با گذشت دو دهه از آغاز آن تعداد 3905 واحد مسکونی در تمام محله های محدوده طرح تخریب شده اند که مساحتی بالغ بر 26 هکتار را شامل می شود که در مقایسه با محدوده 72 هکتاری پیشنهادی طرح تنها 3/1 از میزان مورد نظر در محله تخریب و پاک سازی شده است. در طی دو دهه از آغاز طرح تا کنون سال 1392 تعداد 29568 نفر نیز از محله مورد مطالعه منتقل شده است که به صورت پراکنده در سطح شهر کرج به خصوص نقاط حاشیه نشین و اسکان غیررسمی ساکن شده اند. همچنین یافته ها حاکی از نارضایتی مردم و کارشناسان از طرح مورد نظر می باشد که این امر بیشتر به علت کاستی ها و نواقص موجود در نحوه اجرای طرح و طولانی شدن زمان اجرایی طرح و نرسیدن به اهداف بلند مدت و پیش بینی شده می باشد

حاشیه نشینی در ایران همانند بسیاری از کشورهای در حال توسعه، نمودی از روند رو به رشد نابرابری های فضایی در شهرهاست. این شیوه سکونت، در شهر تبریز - به عنوان یکی از کلان شهرهای کشور- با سرعت فزاینده ای افزایش می یابد. بنابراین شناخت نارسایی ها و کمبودها در سطح مناطق حاشیه نشین ضرورتی اجتناب ناپذیر می باشد. با توجه به اهمیت تحلیل فضایی نابرابری ها در مناطق شهری، هدف این پژوهش تحلیل توزیع نابرابری های اجتماعی – کالبدی و نشان دادن حرکات این نابرابری ها از حاشیه جغرافیایی به متن یا برعکس در مناطق حاشیه نشین شمال شهر تبریز می باشد. روش پژوهش کاربردی از نوع توصیفی، تحلیلی و تطبیقی است که از مدل های crosstab و تحلیل عاملی و نرم افزارهای کامپیوتری arc gis، idrisi selva، spss استفاده شده است. برای شناخت محدوده ی مورد مطالعه از منظر حرکات فضایی شاخص های کالبدی – اجتماعی و نابرابری های اجتماعی طی دوره زمانی مورد مطالعه از اطلاعات بلوک های آماری سال 85-1375 و از 26 شاخص استفاده گردیده است. از نظر شاخص های کالبدی - اجتماعی بر اساس یافته های اولیه از 2090 بلوک در سال 1375 تعداد 63 بلوک معادل 3 درصد خیلی مطلوب، 146 بلوک معادل 7 درصد مطلوب، 314 بلوک معادل 15 درصد وضعیت متوسط، تعداد 418 بلوک معادل 20 درصد نامطلوب و تعداد 1149 بلوک معادل 55 درصد بسیار نامطلوب شناخته شده اند. بر اساس یافته های اولیه از 2116 بلوک در محدوده مورد مطالعه در سال 1385 تعداد 226 بلوک معادل 68/10 درصد خیلی مطلوب، 279 بلوک معادل 18/13 درصد مطلوب، 373 بلوک معادل 63/17 درصد وضعیت متوسط، تعداد 1100 بلوک معادل 52 درصد نامطلوب و تعداد 138 بلوک معادل 6.51 درصد بسیار نامطلوب شناخته شده اند. همچنین نتایج حاکی از آن است که شاخص های کالبدی – اجتماعی طی این دوره زمانی ارتقای کیفی و کمی پیدا کرده است و این ارتقای شاخص ها از حاشیه به سمت متن شهر بیشتر شده است.

مبادلات مرزی یکی از شاخص های اصلی در برقراری ارتباط بین کشورهای همسایه و نیز امرار معاش مردم مرزنشین می باشد که از این رو مردمان ساکن در نواحی مرزی کشورهای همسایه می توانند در قالب بازارچه های مشترک مرزی که از شناخته شده ترین روش های توسعه اقتصادی مرزنشینان به شمار می رود با هم از فرصت ها و منابع مشترک استفاده نمایند با برنامه ریزی مناسب برای می توان تثبیت جمعیت مناطق مرزنشین، اشتغال و ایجاد فرصت های شغلی، امید به زندگی، افزایش درآمد، رشد و توسعه اقتصادی و در نهایتاً توسعه پایدار در مناطق مرزی را تضمین نمود. در این تحقیق به تحلیل ارزیابی اثرات ایجاد بازارچه های مرزی بر توسعه پایدار اقتصادی روستاهای پیرامون آنها پرداخته شده و با روش توصیفی و تحلیلی به شیوه کتابخانه ای و میدانی (تجربی)- پرسشنامه و مشاهده- اثرات توسعه ای در دو مقطع قبل و بعد از تأسیس بازارچه بر نواحی روستاهای اطراف بازارچه مورد ارزیابی قرار گرفت. جامعه آماری در این تحقیق تعداد 12 روستای واقع شده در دهستان ننور می باشد، که با توجه به تعداد اندک روستاها مطالعه به صورت تمام شماری خواهد بود. که از بین 535 خانوار ساکن در دهستان 150 خانوار از طریق فرمول کوچران به عنوان نمونه انتخاب گردید. به منظور انتخاب اعضای نمونه از جامعه آماری، از دو روش شماتیک و تصادفی ساده استفاده شده است. در تحلیل وآزمون داده ها از آمارهای توصیفی و استنباطی (آزمون t test، ویلکاکسون و تحلیل عاملی بهره گرفته شده است). نتایج تحقیق نشان می دهد که ایجاد بازارچه مرزی سیرانبند توانسته است اثرات کالبدی، اقتصادی و اجتماعی مثبتی روی روستاهای پیرامون داشته باشد ولی در رابطه با قاچاق کالا و فعالیت های غیر رسمی نتوانسته اثر گذار باشد.

رشد فیزیکی در بسیاری از شهرهای کشورها به دلیل عدم وجود برنامه¬ریزی دقیق و مطالعه و بررسی اراضی جهت توسعه شهر، باعث شده است تا شهرها بستر فیزیکی خود را بر روی اراضی نامناسب از نقطه نظر عوامل طبیعی و غیرطبیعی و یا بر روی اراضی مناسب کشاورزی و فضاهای سبز پیرامون شهر گسترش دهند.در تحقیق حاضرکه حوزه استحفاظی شهر کرج در طی دوره زمانی (1365-1390) می باشدابتدا نقشه کاربری اراضی از تصاویر ماهواره¬ای تهیه شد و میزان توسعه شهر و مساحت اضافه شده در طی سال های مختلف محاسبه گردید. در مراحل بعدی برای سنجش گستردگی در منطقه مورد مطالعه از روش آنتروپی شانون و هلدرن استفاده شد.بخش تحلیلی این تحقیق ترکیبی از مدل های کیفی dpsir و نرم افزارهای, er mapper ،arc gis و excel ، آنتروپی شانون، جداول متناوب (cross tab)؛

امروزه جهت جذب گردشگر به شهرها از روش های تبلیغاتی متفاوتی بهره گرفته می شود که از جمله ی مهم ترین آن ها تبلیغات به شیوه های استفاده از رادیو و تلویزیون، مطبوعات، بیلبوردهای تبلیغاتی، اینترنت و ماهواره و ارتباطات چهره به چهره و روش های دیگر می باشد. بدین وسیله سطح تقاضا در بازارهای گردشگری توسط بازاریابی و تبلیغات تعیین و کنترل می گردد. هدف این پژوهش این است که الگوها و شیوه های مختلف تبلیغات و سطح اثرگذاری برخی از مهم ترین این شیوه ها را در جذب گردشگران به شهر تبریز که محدوده مورد مطالعه ی پژوهش حاضر می باشد را سنجیده و معرفی نماید. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و پیمایشی بوده و جامعه آماری پژوهش نیز گردشگران ورودی به شهر تبریز در شهریور ماه سال 92 و دست اندرکاران و کارشناسان بخش گردشگری تبریز می باشند. در این راستا از روش های آماری و تعدادی از آزمون های نرم افزار آماریspss مانند آزمون t تک نمونه ای، فریدمن، ضرایب همبستگی فی و لاندا و آزمون هایی از این قبیل استفاده شده است. بر طبق نتایج به دست آمده به ترتیب بهره گیری از رسانه های مهمی همچون رادیو و تلویزیون، اینترنت و ماهواره، ارتباط چهره به چهره، بیلبوردهای تبلیغاتی و در آخر تبلیغات توسط مطبوعات جزء پر اهمیت ترین شیوه ها از نظر تاثیرگذاری بر جذب گردشگران به شهر تبریز می باشند.

رافزایش بی رویه جمعیت، توزیع نامناسب کاربری ها، نابرابری سرانه ها و مکان یابی نامناسب از مشکلات شهرهای امروزی می باشد. در راستای افزایش جمعیت و گسترش فزاینده و رو به رشد صنایع، به ویژه در سال های اخیر موجب افزایش بیش از پیش تولید پسماند در مناطق شهری و غیر شهری شده است. مشکل دفن پسماند همواره از سال های دور گریبان گیر بشر بوده است و شاید ساده ترین و ممکن ترین راهی که در ابتدا به نظر رسید تلنبار نمودن زباله در زمین های خارج از محدوده شهری و سپس سوزاندن آن به منظور جلوگیری از آلودگی بوده است و مسائل و مشکلات ناشی از دفن زباله ها در مکان های مذکور سبب شد تا در برخی از کشورهای جهان زباله دان های روباز جای خود را به محل دفن بهداشتی بدهند به همین دلیل موضوع دفن مواد زائد یکی از بحث های مهم در زمینه مهندسی محیط زیست است. شهر قائم شهر نیز با توجه به بالا بودن نرخ رشد جمعیت و توسعه فیزیکی شهر، روزانه 180 تن پسماند، وارد چرخه زیستی این شهر می شود . مکان فعلی پسماندها نیز در محلی نامناسب و در فاصله یک کیلومتری محدوده ی شهری قرار دارد. علاوه بر آن روش دفع و دفن زباله ها نیز در آن مرکز غیر اصولی بوده و موجبات آلودگی منابع حیاتی از قبیل هوا، آب، خاک و چشم انداز شده است. از سوی دیگر اختلال در زندگی روزانه ساکنانی که در مجاورت مکان های دفع زباله قرار دارند لزوم مکان یابی محل جدید برای دفن پسماند را ضروری می سازد. از این رو، در این پژوهش سعی شده است علاوه بر انتخاب شیوه های مناسب دفع پسماند، مکان های بهینه نیز برای دفع این مواد در شهر قائم شهر معرفی گردد؛ لذا برای نیل به این اهداف از آنالیز پسمانده برای انتخاب شیوه های مناسب دفع و اعمال نمودن معیارهای موثر در مکان یابی دفع پسماند با استفاده مدل ahp در محیط نرم افزارهای gis صورت پذیرفته است. نتایج پژوهش نشان می دهد که روش های مناسب دفع با توجه به آنالیز پسماندهای تولیدی، به ترتیب بازیافت و بازیابی، کود آلی، زباله سوزی و دفن می باشد. از آن جایی که برای مکان یابی از روش های مذکور استفاده گردید، اما با توجه به محدودیت و حساسیت های منطقه، مکان های مناسبی برای دفع مواد زاید یافت نشده است و تنها با اعمال تمهیدات لازم می توان از آن بهره جست.

رشد و گسترش فیزیکی شهر فرایندی پویا و مداوم است و امروزه به یکی از معضلات فضاهای شهری تبدیل شده است، که طی آن محدوده های شهری و فضای های کالبدی آن ها در جهات عمودی و افقی باعث گسترده شدن شهرها به خارج از محدوده شهر می شود. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی است.. توسعه اراضی بایر منطقه یک شهر زنجان بیشتر به صورت الگوی توسعه گسسته و لکه ای بوده است که این نوع نوسعه بعد از دهه ی 1385 بیشتر شده است که نتیجه آن تخریب اراضی بایر شرقی و شمال و شمال غرب منطقه می باشد که به زیر ساخت و ساز رفته است. در بررسی قیمت اراضی بایرمنطقه یک شهر زنجان به منظور دستیابی به روند تغییرات آن در سطح شهر و تجزیه و تحلیل علل این نواسانات قیمتی، قیمت اراضی بایر تحت تأثیر موقعیت منطقه ای و قرار گیری نسبت به شبکه معابر اصلی متفاوت می باشد که زمین های واقع در پشت جبهه با 11000 هزار ریال کمترین ارزش منطقه ای و زمین های برخیابان آیت الله مدنی با 300000 هزار ریال و خیابان اول شهرک کارمندان با 180000 هزار ریال بیشترین قیمت منطقه ای را دارا می باشند که با توجه به این در مناطقی که قیمت اراضی بالا است از تعداد زمین های خالی کاسته می گردد. از لحاظ مالکیت زمین (خصوصی، دولتی، تعاونی، شهرداری و وقفی( نیز، بیشترین مالکیت زمین های بایر منطقه یک زنجان را اراضی تعاونی با 2687 قطعه و کمترینان را مالکیت وقفی بدون قطعه در بر گرفته است. مساحت اراضی بایر منطقه یک شهر زنجان از سال 1365 از 32696 هکتار به 14732 هکتار در سال 1392 کاهش یافته است که 17964 هکتار از مساحت زمین های بایران کاسته شده است. بر اساس مدل زنجیره مارکوف- سلول های خودکار پیش بینی شده کابری زمین بایر برای سال 1407 در حدود 9144.01 کاهش خواهد داشت، که نسبت به سال 1392 حدود 5587.99 هکتارکاهش خواهد داشت، که با افت 13.63 درصدی مواجه خواهد شد و زمین های ساخته شده تا حدود 50342.3 هکتار افزایش خواهد داشت. مقدار آنتروپی منطقه یک شهر زنجان برای دوره های 1369، 85 و 92 به ترتیب برابر با 0.9784، 1.011، 2.1034 بوده است، درحالی که ارزش ln(3)=1.098 است. بالا بودن مقدار آنتروپی به مقدار حداکثر نشانگر رشد پراکنده توسعه فیزیکی شهری است بر اساس مدل هلدرن در مجموع طی سال 1369 تا 1392 حدود 53 درصدرشد شهر زنجان ناشی از رشد جمعیت و حدود 47 درصد ناشی از رشد افقی و بی قواره شهری بوده است.

یکی از رفتارهایی که سیستم پیچیده شهر می تواند از خود بروز دهد، گسترش فیزیکی شهر می باشد. پیشگیری از رفتارهای منفی آن، ملزم به پیش بینی این رفتارهاست. نسل جدید مدل ها به عنوان ابزارهای پشتیبان، قدرت پیش بینی این رفتارها را دارند، اما آنچه که مهم است، انتخاب مدلی است که بتواند برای مدل سازی مورد نظر استفاده گردد چرا که مدل مورد نظر باید توانایی دخیل کردن عوامل متعدد موثر در گسترش فیزیکی را داشته باشد. زنجان به عنوان شهری که گسترش فیزیکی خود را در طی دهه¬های اخیر در سمت شمال و شرق داشته و تفکیک و واگذاری اراضی کشاورزی به عنوان باغشهر را نیز می توان از عوامل تشدیدکننده روند توسعه فیزیکی شهر و بورس بازی زمین دانست.سوالی که در اینجا مطرح می شود این است با مقایسه¬ی روند تغییرات کالبدی شهر در طی دهه¬های گوناگون چه تغییرات ساختاری – کالبدی را بر اراضی بلافصل آن به وجود آمده است و آیا با برنامه¬ریزی شهر و منطقه و توجه به روابط متقابل آن ها می¬توان روند توسعه¬ی منطقه¬ی پیرامون را برنامه¬ریزی کرد. این پژوهش بر آن است تا به بررسی مفاهیم مرتبط با شهر و پیرامون و نظریات جدید مطرح در کشورهای اروپایی و آمریکایی پرداخته و با شیوه کاربردی با بررسی تغییرات ساختاری – کارکردی منطقه پیرامون زنجان در دوره¬های زمانی 1986-2013 به نتایجی در مورد ارتباطات بین رشد شهر و این تغییرات و چگونگی بهبود مدیریتی آن دست یابد. با توجه به داده¬های ماهواره¬ای و تجزیه و تحلیل¬های آن این تأثیرات را به شکل دقیق¬تری عنوان می کنیم.

چکیده طرح¬های توسعه شهری محور و مبنای فعالیت¬های عمران شهری را تشکیل می-دهند. با وجود این، توسعه شهرها در موارد بسیاری برخلاف پیش¬بینی¬های طرح¬های مصوب شهری رخ داده است. سابقه 4 دهه در تهیه و اجرای طرح¬های توسعه شهری در ایران، برآیند نقدی منصفانه و ارائه راه¬حلی اساسی برای روند برنامه¬ریزی شهری کشور را ایجاب می¬نماید. لذا در پژوهش حاضر سعی شده تا با مقایسه تحلیلی و مطالعه تطبیقی بین طرح¬ تفصیلی پیشنهادی منطقه 2 شهرداری زنجان با طرح¬ تفصیلی مصوب، میزان تحقق¬پذیری آن در کاربری¬های خدماتی مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار بگیرد و در ادامه نیز تغییرات این کاربری¬ها به کاربری¬های دیگر مورد ارزیابی قرار بگیرد. همچنین در این تحقیق از ماتریس های چهارگانه برای نشان دادن سازگاری، وابستگی، ظرفیت و مطلوبیت کاربری¬های خدماتی استفاده شده است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی-تحلیلی است که با استفاده از منابع کتابخانه¬ای و بررسی طرح¬ها، نقشه¬ها، مصاحبه و مشاهده و مطالعات میدانی، اطلاعات گردآوری شده است. برای نیل به این اهداف در پژوهش حاضر ابتدا پیشینه¬ای از فرآیند گسترش تاریخی شهر زنجان در قالب داده¬های آماری-گرافیکی و منابع تاریخی ارائه شده و آنگاه برای ارزیابی مطالب فوق از سیستم اطلاعات جغرافیایی و از مدل¬های کراس تب و مدل ای اچ پی استفاده شده است. که در نهایت نتایج نشان داد که کابری¬های خدماتی به میزان 53.2درصد تحقق یافته¬اند و به میزان 46.8درصد تحقق نیافته¬اند و در ارزیابی تغییرات کاربری¬های خدماتی بیشترین تغییرات مربوط به کاربری¬های غیرانتفاعی به یکدیگر با 55.06درصد و کمترین تغییرات مربوط به تغییرات کاربری¬های مسکونی به غیر انتفاعی دولتی با 0.04درصد می¬باشد هم-چنین در ارزیابی میزان سازگاری کاربری¬ها در مجموع طبقات سازگاری¬ها 66.9درصد و طبقات ناسازگاری¬ها 29.57درصد می¬باشد. همچنین نتایج تحقیق مشخص کرد؛ طولانی بودن زمان تهیه و تصویب طرح، عدم توجه به مشارکت مردمی در تهیه طرح¬ها، مالکیت خصوصی، عدم توجه به منابع مالی و انسانی و توجه نکردن به مدیریت واحد شهری از نتایج عدم تحقق کامل طرح تفصیلی منطقه دو شهرداری زنجان بوده است.

طی تاریخ بشر ، همواره بین قدرت و ثروت حکومت ها و تأمین امنیت ، بهداشت و نیاز های عمومی شهروندان ارتباطی مستقیم وجود داشته است که در دوره معاصر نیز به قوت پابرجاست و مقایسه ای کوچک بین میزان برخورداری ساکنین شهرهای جهان اول وجهان سوم از خدمات عمومی، این موضوع را تأیید می کند.در اروپا متأثر از جریان انقلاب صنعتی شاهد یک انقلاب شهری نیز هستیم که نتایجی مثل رفاه بیشتر صاحبان صنایع، تقسیم کار جدید، پیدایش کارگران صنعتی و ایجاد شهرک های خوابگاهی و نظریاتی اصلاحی مثل باغشهر ها ، شهر سالم، توسعه پایدار و تغییر نگرش به محیط زیست را درپی داشت. پروژه شهر سالم نیز در این زمینه از طرف سازمان جهانی بهداشت با هدف ارتقای بهداشت جهانی ارائه و در دهه 1370 به ایران نیز آمد .هدف اصلی این تحقیق بهبود و ارتقاء شاخص های شهر سالم درقالب معیارهای توسعه پایداردر شهر زنجان به منظور رسیدن به استانداردهای یک شهر سالم است که این مهم در قالب تحلیل وضع موجود شهر از جهت میزان برخورداری از شاخص های مورد بررسی ، تبیین قواعد و مبانی نظری در رابطه با موضوع و ارائه راهکارهای مناسب می باشد روش تحقیق با توجه به کاربردی بودن این بررسی ، از نوع توصیفی – تحلیلی است که مبتنی برشناخت شاخص ها و استفاده از داده های رسمی سرشماری در کنار روش پرسشنامه ای برای گردآوری اطلاعات می باشد و تحلیل نهایی براساس روشهای آماری spss و excel و استفاده از gis در تهیه نقشه ها استوار است. نتایج بیانگرپائین بودن سطح استانداردها و عدم وجود رابطه معنادار بین میزان رضایت مندی شهروندان از خدمات شهری خصوصا مسائل مربوط به کیفیت زندگی می باشد برای بررسی این موضوع از آزمون t تک نمونه ای استفاده شده است که مبین پایین بودن مقادیر میانگین بدست آمده در مولفه های مورد نظر تحقیق از حد میانگین 3 می باشد. مهم ترین دلایل آن عدم آگاهی مردم و حتی مدیران شهری از پروژه های مثل hcp و نحوه اجرای آن، نبود مشارکت میان بخشی در میان سازمان های مسول و عدم تعریف ردیف بوجه مناسب در راستای بهداشت عمومی شهروندان می باشد

مبادلات مرزی یکی از شاخص های اصلی در برقراری ارتباط بین کشورهای همسایه و نیز امرار معاش مردم مرزنشین می باشد که از این رو مردمان ساکن در نواحی مرزی کشورهای همسایه می توانند در قالب بازارچه های مشترک مرزی که از شناخته شده ترین روش های توسعه اقتصادی مرزنشینان به شمار می رود با هم از فرصت ها و منابع مشترک استفاده نمایند با برنامه ریزی مناسب برای می توان تثبیت جمعیت مناطق مرزنشین، اشتغال و ایجاد فرصت های شغلی، امید به زندگی، افزایش درآمد، رشد و توسعه اقتصادی و در نهایتاً توسعه پایدار در مناطق مرزی را تضمین نمود. در این تحقیق به تحلیل ارزیابی اثرات ایجاد بازارچه های مرزی بر توسعه پایدار اقتصادی روستاهای پیرامون آنها پرداخته شده و با روش توصیفی و تحلیلی به شیوه کتابخانه ای و میدانی (تجربی)- پرسشنامه و مشاهده- اثرات توسعه ای در دو مقطع قبل و بعد از تأسیس بازارچه بر نواحی روستاهای اطراف بازارچه مورد ارزیابی قرار گرفت. جامعه آماری در این تحقیق تعداد 12 روستای واقع شده در دهستان ننور می باشد، که با توجه به تعداد اندک روستاها مطالعه به صورت تمام شماری خواهد بود. که از بین 535 خانوار ساکن در دهستان 150 خانوار از طریق فرمول کوچران به عنوان نمونه انتخاب گردید. به منظور انتخاب اعضای نمونه از جامعه آماری، از دو روش شماتیک و تصادفی ساده استفاده شده است. در تحلیل وآزمون داده ها از آمارهای توصیفی و استنباطی (آزمون t test، ویلکاکسون و تحلیل عاملی بهره گرفته شده است). نتایج تحقیق نشان می دهد که ایجاد بازارچه مرزی سیرانبند توانسته است اثرات کالبدی، اقتصادی و اجتماعی مثبتی روی روستاهای پیرامون داشته باشد ولی در رابطه با قاچاق کالا و فعالیت های غیر رسمی نتوانسته اثر گذار باشد.

گردشگری شهری و کیفیت و کمیت آن یکی از شاخص های مهم توسعه و عمران شهری به شمار می¬آید، اما در کل برای تحقق گردشگری شهری در شهرها باید گردشگاه و مجموعه¬های گردشگاهی درون¬شهری و برون¬شهری و حومه¬ای به تناسب به وجود آیند و تسهیلات و تجهیزات گردشگری نیز در یک شهر به تناسب طیف گردشگران فراهم شوند که کمیت و کیفیت این پراکندگی عدالت فضایی مکانی حاکم بر شهر را توصیف می¬کند. خدمات عمومی به مثابه مهمترین ابزار شهر در برقراری عدالت فضایی-مکانی دارای نقش کلیدی هستند. کلان¬شهر تبریز همچون اغلب شهرهای بزرگ کشور بستر نابرابری¬های فضایی مناطق در بهره¬مندی از خدمات عمومی شهری است. از این¬رو در این تحقیق مناطق شهرداری تبریز از منظر پراکندگی خدمات عمومی مورد بررسی قرار گرفت. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است. در این راستا پس از تعیین عناصر (20 گانه) و مقایسه¬ سرانه¬ آنها با سرانه معیار و تعیین کمبودها برای هر عنصر، مناطق شهرداری تبریز بر اساس مدل تراکم هسته¬ای و تحلیل سلسله مراتبی سطح بندی و الویت¬های برنامه¬ریزی برای هر منطقه با توجه به هر عنصر در مدل تاپسیس ارائه شد. در نهایت به منظور راستی آزمایی نتایج حاصله از دو مورد نظر¬سنجی به تفکیک مناطق ده گانه استفاده شد که با استفاده از آزمون تی تک نمونه¬ای و آزمون اسپیرمن مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تحقیق حاکی از آن است که مناطق 8 و 2 کاملا برخوردار، مناطق 1 و 3 برخوردار ، مناطق 4 و 6 متوسط و مناطق 5 و 10 نیمه برخوردار و مناطق 7 و 9 دارای عدم برخورداری هستند.

در آغاز هزاره سوم، تحقق رشد اقتصادی به ویژه در صنعت گردشگری، نیاز به برنامه ریزی فضایی را بیش ازپیش محرز ساخته است، لذا، برنامه ریزی توسعه صنعت گردشگری در صورت اعمال رویکردی مکانی- فضایی، می تواند عاملی موثر و سرعت بخش در نیل به اهداف توسعه پایدار و متوازن باشد. در این پژوهش، به بررسی اثرات منطقه ای توسعه توریسم شهری در ایجاد عدالت فضایی- مکانی در مناطق ده گانه شهر تبریز پرداخته شده و برای دستیابی به این هدف، 22 عنصر گردشگری شهری از نظر کیفیت و پراکندگی مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته است. روش تحقیق از نوح توصیفی- تحلیلی و پیمایشی بوده و از ابزار پرسشنامه جهت جمع آوری داده ها استفاده شده است. جامعه آماری از میان گردشگران سال 1393 و کارشناسان امور گردشگری انتخاب شدند و حجم نمونه با استفاده از روش نمونه گیری کوکران با سطح خطای 0/05 برای جامعه نامعلوم 384 محاسبه شد. تحلیل داده های مربوط به پرسشنامه از طریق روش تحلیل عاملی در محیط spss صورت گرفت. سپس به منظور مشخص نمودن نحوه پراکندگی عناصر گردشگری، مدل kernel density و expert choice در محیط ahp به کار برده شد. نتایج تحلیل عاملی نشان داد که عامل تأسیسات گردشگری با 8 متغیر مهم ترین عامل تأثیرگذار در توسعه گردشگری شهری بوده است؛ مقدار ویژه عامل اول برابر با 6.725است، که به تنهایی می تواند 30.567درصد واریانس را محاسبه کند و آن را توضیح دهد.همچنین نتایج حاصل از تحلیل فضایی نشان می دهد که تمرکز عناصر گردشگری در منطقه 8 تبریز بیشتر، در منطقه 1 به صورت متوسط و در بقیه مناطق به شکل پراکنده بوده است.

تمرکز اقتصادی، سیاسی، جمعیتی، فرهنگی، اداری و خدماتی در شهر تبریز زمینه اشتغال جمعیت نسبتا وسیعی را فراهم کرده است. چنین تمرکزی باعث گسترش روابط این شهر به عنوان مرکز استان با دیگر شهرها و روستاهای استان آذربایجان شرقی شده، کارکردهای شهری آنرا افزایش داده و در نتیجه نیازهای فضایی درون شهر را بالا برده است. محدودیت فضایی موجود درون شهر بویژه بالا بودن قیمت زمین، فشارهای ناشی از آن را در نخستین مرحله به روستاهای حریم که نزدیکترین روستاها به شهر هستند، انتقال داده است. طی این فرایند خزش شهری، در واقع بخشی از ساختار و کارکردهای شهر تبریز در ابعاد مختلف جمعیتی، اقتصادی، کالبدی و خدماتی و... به روستاهای پیرامون انتقال یافته و ساختار و کارکرد این روستاها را دچار تحولات اساسی نموده است. این تغیر و تحولات در سه گروه عمده از شاخصهای اجتماعی، اقتصادی و کالبدی در دوره زمانی 1390- 1345 مورد مطالعه قرار گرفته است. جامعه آماری این تحقیق چهار سکونتگاه روستایی واقع در حوزه نفوذ شهر تبریز می¬باشد. با استفاده از روش نمونه¬گیری کوکران تعداد 379 خانوار به عنوان نمونه انتخاب شده¬اند. روش تحقیق در این پژوهش مبتنی بر مطالعات اسنادی و میدانی از جمله تکمیل پرسشنامه¬های خانوا و بنگاهها می¬باشد. همچنین به منظور مطالعه میزان تغیر و تبدیل کاربری اراضی کشاورزی به عنوان بخشی از تحولات کالبدی روستاها، اقدام به مطالعه تطبیقی از نظر زمانی و مکانی از وضعیت روستاها شده است. برای ارزیابی تغیرات و دگرگونی¬های کاربری اراضی روستاهای حوزه نفوذ و اطراف شهر تبریز، از تصاویر ماهواره¬ای چند زمانه در سالهای مختلف استفاده شده است. نتایج این تحقیق نشان از سطح وسیع تغیرات اجتماعی، اقتصادی و کالبدی در روستاهای حوزه نفوذ شهر تبریز دارد. این تغیرات نشات گرفته از همجواری روستاها با کلانشهر تبریز و تحت تأثیر خزش نیروها و عوامل مختلف آن صورت گرفته است.

بلایای طبیعی علی الخصوص زلزله همواره تهدیدی برای فعالیت های بشری محسوب می شده است،که علی رغم پیشرفت های تکنولوژیکی در ابعاد مختلف هم اکنون نیز شاهد خسارات وتلفات این پدیده علی الخصوص در کشورهای در حال توسعه می باشیم.در حالیکه تا چند دهه اخیر دیدگاه ها ونظریات در رابطه با آسیب پذیری ناشی از زلزله صرفا محدود به عوامل کالبدی و فیزیکی بود،در این اواخر دیدگاهها به سمت ترکیبی از عوامل اقتصادی اجتماعی و کالبدی موثر در آسیب پذیری ناشی از زلزله تغییر مسیر داده اند،که این امر بیانگر چند بعدی بودن مساله آسیب پذیری می باشد.در این پژوهش با مد نظر قرار دادن این مهم که شناخت وضع موجود مقدمه برنامه ریزی صحیح تر می باشد وبا استفاده از 4 دسته عوامل کالبدی،جمعیتی،اقتصادی- اجتماعی ودسترسی به کاربریهای ویژه به تحلیل آسیب پذیری اجتماعی ناشی از زلزله در منطقه 1 شهر تبریز پرداخته شده است.در این پژوهش ابتدا با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی به وزندهی معیارها وزیر معیارها پرداخته شده است و در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی پس از تهیه نقشه آسیب پذیری برای هر معیار با استفاده از تکنیک روی هم گذاری وزنی لایه ها به تهیه نقشه نهایی آسیب پذیری پرداخته شده است.نتایج حاکی از آن است که ناحیه 2و در درجه بعدی ناحیه 1 کمترین میزان آسیب پذیری اجتماعی را با توجه به شاخص های انتخابی دارند ودر مقابل ناحیه 5 بیشترین میزان آسیب پذیری اجتماعی را داراست.

شهرها به دلایل متعددی چون مهاجرت¬پذیری فزاینده، عدم تناسب امکانات و تسهیلات عمومی، اقتصادی و اجتماعی، رشد فزاینده جمعیتی، فقدان سیاست¬های کارآمد حمایتی، نبود یا ناکارآمدی نهادهای حمایتی، نابرابری فزاینده و محدود بودن فرصت¬های شغلی با مظاهر عریان نابرابری و فقر جنسیتی آشکار مواجه¬اند. دلایلی چون تاثیرپذیری ¬کیفیت زندگی مردان و زنان به¬صورت متفاوت از تصمیمات و اولویت های توسعه¬ای در برنامه¬ریزی¬ها، تاثیرپذیری و تاثیرگذاری تمایزات جنسیتی از برنامه¬ها و سیاست¬های شهری موجب می-گردد که زنان نسبت به مردان در پایگاه¬های اجتماعی-اقتصادی پایین¬تری قرار گیرند. زنان از جمله گروه¬های بسیار آسیب¬پذیر جامعه در مقابل فقر هستند که با مشکلات، موانع و مسائل زیادی در زندگی روزمره خود مواجه¬اند و عواملی چون طلاق، فوت همسر، اعتیاد همسر و.... تشدید کننده میزان فقر این قشر در جامعه زنان می¬باشد. با وجود برخی تلاش¬های صورت گرفته در قالب طرح¬های حمایتی، هنوز زنان در سطح اقتصادی-اجتماعی پایینی قرار دارند که دلیل آن فقر قابلیتی زنان است که این مورد نیز ناشی از دسترسی اندک به آموزش، اشتغال و مهارت¬های حرفه¬ای است. در جوامع جهان سوم در مورد زنان به غیر از تبعیض، نابرابری، ستم و استثمار فاکتورهای دیگری می تواند در وضعیت اقتصادی زنان دخالت داشته باشد. از جمله سیاست دولت¬ها، مسائل فرهنگی، اجتماعی باورها، سنت¬ها، جنسیت¬باوری(مجموعه¬ای از باورها و نگرش-هایی درباره حقارت فطری و نقص¬های گوناگون فرضی- عقلی، جسمی، عاطفی، روحی و... در زنان است که مانع از برابری زنان با مردان می¬شود) و مذهبی هم در تشدید فشارهای اقتصادی و در نتیجه فقر و نداری زنان نقش موثری دارند. یافته¬های این پژوهش نشان می¬دهد که جنسیت یکی از موثرترین عوامل تاثیرگذار در میزان فقر در جامعه می¬باشد. زنان همواره در جامعه ما از مردان فقیرتر می¬باشند ولی از لحاظ توزیع فضایی بین شاخص¬های کالبدی-اجتماعی فقر شهری بین مردان و زنان تفاوت معناداری دیده نمی¬شود و هر دو جنس تقریبا به یک میزان از توزیع فضایی شاخص¬های کالبدی اجتماعی فقر شهری رنج می¬برند؛ اما ویژگی¬ها و خصوصیات فردی تاثیرگذار در فقر بین این دو گروه متفاوت می¬باشد. نتایج نشان می¬دهد که بین برخورداری از وضعیت مالکیت مسکونی، تاهل و سن با فقر مردان ارتباط معناداری وجود دارد، اما عواملی که با فقر زنان ارتباط و همبستگی بیشتری دارند عبارت اند از شغل، تحصیلات و مالکیت واحد مسکونی. همچنین با بررسی ارتباط شاخص¬های کالبدی-اجتماعی فقر شهری در میان زنان و مردان جامعه آماری مشخص گردید که اندازه واحد مسکونی و تعداد اتاق¬ها در واحد مسکونی بیشترین رابطه معنی¬دار را با فقر زنان دارد، اما در میان مردان امکانات و تسهیلات واحد مسکونی بیشترین رابطه معنی¬دار را با فقر مردان دارد. همچنین آشکار گردید که محدود نمودن زنان از روابط اجتماعی اقتصادی در میزان فقر آنان تاثیر بسزایی دارد.

ایران کشوری است که همه ساله مخاطرات محیطی متعددی در آن رخ داده و خسارات مالی و تلفات جانی را متحمل این کشور می کند. آنچه که مسلم است علم و تکنولوژی حاضر قادر به پیش بینی دقیق زمان وقوع این حوادث نمی باشد. پس لاجرم باید اقدامات از پیش اندیشیده شده ای در جهت مقابله و کاهش خسارات با این گونه بلایای محیطی انجام گردد. این مبحث در داخل علمی به نام مدیریت بحران جای می گیرد. در بین عوامل متعدد که نقشی کلیدی در مواقع بروز بحران می تواند داشته باشد شبکه های ارتباطی پر رنگ تر جلوه می نمایند. وقتی شبکه های ارتباطی کآرامد نباشد، به هنگام بروز حادثه ای غیرمترقبه به جای اینکه راهگشای مشکلات بوده و عبور و مرور را تسهیل نماید خود به عنوان مشکلی بزرگ در جهت امداد رسانی مطرح می-گردد.

مدیریت شهری تهران طی دهه های اخیر با چالش های مختلفی بویژه در ساختار اقتصادی مواجه بوده است ، این در حالی است که این کلانشهر هم از موقعیت خاص (مرکزیت اداری – سیاسی ) در جذب سرمایه در کشور برخوردار بوده و هم این که پیشینه تاریخی آن حاکی از وجود توان بالا در جذب گردشگران داخلی و خارجی دارد، این پژوهش با هدف ارزیابی نقش مدیریت گردشگری در جلب مشارکت عمومی بازار هدف گردشگری شهری منطقه 12 تهران که به علت استقرار در بافت کهن شهری و نیز تنوع عملکردی قابل ذکر می باشد، انجام گرفته است . نوع تحقیق کاربردی، روش تحقیق توصیفی-تحلیلی، به منظور جمع آوری اطلاعات از مطالعات کتابخانه ای و پیمایش میدانی (مشاهده، پرسشنامه)، در محدوده موردمطالعه استفاده شده است، حجم نمونه براساس فرمول کوکران برای مردم منطقه با در نظر گرفتن سطح خطای 05/0 برای تکمیل پرسشنامه معادل 350 محاسبه شد. جهت ارزیابی نقش مدیریت گردشگری در جلب مشارکت عمومی و تعیین نقاط قوت،ضعف،فرصتها وتهدیدهای منطقه از آمار توصیفی(میانگین و توزیع فراوانی)و آمار استنباطی(تحلیل عاملی) و مدل swot استفاده شده است. نتایج برگرفته از این پژوهش نشان می دهد، میزان مشارکت مردم محلی در ایجاد بسترهای اجتماعی و فرهنگی ، مولفه اقتصادی، و مولفه کالبدی- زیر ساختی بازار هدف گردشگری شهری در سطح بالایی قرار دارد. در نتیجه بین مشارکت عمومی با ابعاد مورد بررسی در بازار هدف شهری رابطه مثبت و معناداری وجود داشت. عمده ترین متغیرهای مستقل تأثیرگذار بر مشارکت عمومی به ترتیب اولویت، عبارتند از توسعه اقتصادی گردشگری، مشارکت مردم محلی در توسعه و ایجاد بسترهای اجتماعی- فرهنگی و توسعه بعد کالبدی – زیرساختی گردشگری شهری می باشد همچنین با استفاده از مدل swot به تحلیل نقش عوامل درونی و بیرونی در مدیریت گردشگری شهری منطقه 12 و ارائه راهبردهای مدیریتی مناسب برای توسعه گردشگری استفاده شده است. بر اساس یافته های تحقیق مشخص شد که منطقه ای مانند منطقه 12 تهران دارای پتانسیل مناسبی برای بازار هدف گردشگری شهری است اما بعلت ضعف های مدیریت شهری در فقدان برنامه ریزی و سرمایه گذاری های دولتی و خصوصی در این منطقه و تسلط فعالیت های تجاری خرد در میان کاربری های فرامنطقه ای گردشگری بخش گردشگری نه تنها از توسعه پایداری فاصله گرفته بلکه روند منفی را طی می کند.

پژوهش حاضر به بررسی و شناخت عوامل مداخله گر تاثیرگذار بر احساس هویت مندی در محلات امروز می پردازد. روش این پژوهش بر مبنای هدف : کاربردی _ نظری است. و بر مبنای جمع آوری داده ها جز ء تحقیقات توصیفی _ تحلیلی است . روش تجزیه و تحلیل در این تحقیق به صورت محتوایی و اکتشافی و تطبیقی است و برای تبیین و مقایسه از آمار توصیفی _ مطالعاتی میدانی ( پرسشنامه) ، مصاحبه ، برداشت های میدانی ، نقشه و عکس خواهد بود..در جهت اثبات فرضیه پژوهش، متناسب با معیارهای تعریف شده، پرسشنامه بر اساس طیف لیکرت تنظیم واز طریق آزمون روایی کرونباخ سوالات را مورد ارزیابی قرار خواهیم داد. در چنین شرایطی تلاش برای رسیدن به راهکاری مناسب مداخله محله با کاربری تجاری بلوک شهری پاساژ و همچنین برای باززنده سازی محله میارمیار و با هدف رفع فرسودگی کالبدی و کارکردی، حل مشکلات رفتاری و اجتماعی موجود و ارتقاء کیفیت فضائی آن با اقداماتی چون احیاء و تقویت استخوان بندی محله، بازسازی فضاهای عمومی و عناصر از دست رفته آن، باز تولید و بازسازی کارکردی که باعث تداوم حیات این محله خواهند شد امری مهم و ضروری به نظر می رسد

رشد سریع شهرنشینی باعث تخریب فضاهای سبز به عنوان یکی از مهم ترین عوامل موثر در جذب و کاهش آلاینده ها شده است. بدون شک چنین رشدی پیامدهای اقتصادی و اجتماعی و محیط زیستی جدی را به وجود آورده و خواهد آورد. از جمله ی این مسائل تغییرات در کاربری و پوشش اراضی با روندی منفی از نظر ساختاری و عملکردی است. به طوری که بسیاری از کاربری های اراضی کشاورزی و باغ ها و فضاهای سبز جای خود را به کاربری های مسکونی، خدماتی و صنعتی داده است. این موضوع باعث شده است تا امروزه سازماندهی مکانی و فضایی کاربری های مختلف شهری یکی از ارکان کلیدی مطرح در دانش جغرافیا و برنامه ریزی شهری به حساب آید. در این میان مکان یابی مناسب پارک ها و فضای سبز شهری به عنوان یکی از مهمترین کاربری های تأثیر گذار در رفاه و بهداشت روانی و جسمی ساکنین شهر و عامل اصلی در بهبود شرایط اکولوژیک شهر، امری مهم و غیر قابل اجتناب تلقی می شود. شهر اردبیل یکی از شهرهایی است که از نظر توسعه ی کالبدی شهر، تخریب فضاهای سبز، رشد محلات حاشیه ای و افزایش جمعیت با معضل جدی روبرو بوده و نیازمند مطالعه و بررسی علمی و سیستماتیک در راستای رهایی از خطرات احتمالی زیست محیطی در آینده ای نزدیک است. به همین منظور این شهر به عنوان پایه ی مطالعاتی با هدف بررسی نقش فضای سبز در توسعه ی پایدار شهری انتخاب شده است. برای این بررسی ابتدا مطالعات اولیه براساس روش کتابخانه ای و میدانی انجام گردید و در مرحله بعدی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی(gis) نسبت به تحلیل وضع موجود کاربری های فضای سبز شهر اردبیل اقدام گردیده و در ادمه با استفاده از شیوه ی جمع آوری اطلاعات از طریق پرسشنامه؛ دیدگاه شهروندان اردبیلی در خصوص وضعیت و کیفیت فضای سبز شهر استخراج و در محیط spss مورد تحلیل قرار گرفته و نسبت به ارزیابی و اثبات فرضیه های تحقیق اقدام گردید. نتایج نشان داد که بین پراکنش فضای سبز شهر اردبیل و توزیع جمعیت رابطه ای وجود نداشته و فضاهای سبز موجود دارای نقش قابل توجهی در بازدهی اکولوژیکی شهر اردبیل نمی باشد و تحلیل شاخص سرانه فضای سبز با توجه به عملکرد اکولوژیکی فضاهای سبز موید رقم بسیار پایین سرانه فضای سبز شهر اردبیل می باشد. در یک کلام برای رسیدن به توسعه ی پایدار شهری توجه به مکان یابی صحیح فضاهای سبز و سازگاری پراکنش فضای سبز شهری اردبیل متناسب با توزیع جمعیتی آن و نیز استفاده از انواع گونه های گیاهی مناسب با اکولوژی منطقه، بسیار مهم بوده و می بایست ملاک عمل برنامه ریزان و تصمیم سازان مدیریت شهری قرار گیرد.

با رشد شهرنشینی و توسعه متراکم فضاهای شهری بسیاری از شهروندان علاقمند به گذران اوقات فراغت خود در طبیعت و خارج از خانه مسکونی خود می باشند و در صورت توانایی اقتصادی اقدام به خرید ویلا در مناطق خوش آب و هوا در حریم شهرها می کنند. بسیاری از ویلاهای ساخته شده به صورت غیر قانونی و باعث از بین رفتن کاربری کشاورزی بخصوص باغات می شوند و این امر باعث آسیب جدی به اقتصاد منطقه و محیط زیست وارد کرده است. در شهر مرند تا چند سال قبل قسمت اعظم باغات از محدوده شهری و حوزه استحفاظی با روشهای مختلفی به ویلا تبدیل شده اند. تحقیق حاضر با هدف تعیین میزان و روند تخریب باغات و فضاهای سبز، تحلیل عوامل موثر در تخریب و تغییر کاربری باغات و فضاهای سبز شهری و ارائه راهکارهایی برای جلوگیری از تخریب و تغییر کاربری فضاهای سبز به منظور توسعه پایدار شهری در مرند می باشد. نتایج تحقیق نشان می دهد که تعداد ویلاها تقریبا 5/2 برابر شده است. به عبارتی از سال 1381 تا 1394، تعداد ویلاهای ساخته شده در مرند رشد چشمگیری داشته است. باتوجه به بررسی تغییرات کلاس های کاربری اراضی سال های 1394-1385در بخش قبل و نتایج بررسی های مربوط به ویلاها مشخص می گردد که افزایش مساخت ویلاها با افزایش کلاس ساخت و ساز شده همسو بوده و کاهش مساحت پوشش سبز نیز این امر را تایید می کند.

چکیده ندارد.