نام پژوهشگر: مهتاب باوقار
نیره شاهسوندبغدادی هوشنگ سبحانی
چکیده جاده های جنگلی دارای اهمیت و ارزش زیادی هستند و در سیستم مدرن جنگل شناسی و حمل و نقل دارای رکن اساسی هستند، پس بایستی در برنامه ریزی و طراحی آنها دقت کافی مبذول گردد. هدف از این پژوهش ارائه روشی است برای بهینه-سازی طراحی شبکه جاده های جنگلی با در نظر گرفتن پارامترهای زیست محیطی و بهره گیری از قابلیت های gis وahp به نحوی که بتوان تعداد بیشتری از این پارامترها را در فرآیند طراحی وارد کرد. به این منظور با مرور منابع و بازدید مقدماتی از منطقه مورد مطالعه به شناسایی پارامترهای زیست محیطی موثر در طراحی شبکه جاده جنگلی پرداخته شد. این پارامترها عبارت بودند از: شیب، هیدرولوژی، سنگ بستر و حساسیت به فرسایش، بافت و ساختمان خاک، گسل، فرسایش پذیری خاک، تیپ و پوشش گیاهی، تراکم پوشش و چشم انداز. سپس نقشه های مربوط به این پارامترها که به صورت رقومی موجود بود، جمع آوری و نقشه هایی که به صورت رقومی موجود نبودند (مانند خاک شناسی) در محیط gis رقومی گردیدند. نقشه تراکم و چشم انداز نیز بر اساس جنگل گردشی و اطلاعات اساتید ذی ربط و کاملا آشنا به منطقه تهیه و به صورت لایه های اطلاعاتی وارد محیط gis گردید و در نهایت به نقشه های قبلی اضافه شدند. 6 گزینه شبکه ی جاده با استفاده از نرم افزار ضمیمه pegger بر اساس اصول فنی و با بازکردن همزمان نقشه ها در نرم افزار arcview و مدنظر قرار دادن آنها طراحی گردید. به منظور ارزیابی زیست محیطی گزینه ها پس از طبقه بندی و ارزش گذاری طبقات داخلی نقشه ها از روش مقایسه دو به دو در فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (ahp) استفاده و تلفیقی از نظرات متخصصین از طریق پرسشنامه طراحی شده در این فرآیند وارد و وزن های هر لایه در نرم افزار idrisi به دست آمد. برای تلفیق مشخصه ها و محدودیت ها با توجه به اهمیت آنها از روش ارزیابی چند معیاری mce استفاده و نقشه شایستگی تهیه شد. با استخراج مجموع ارزش های هر شبکه جاده از نقشه شایستگی و تقسیم ارزش هر شبکه به طول آن ارزش واحد طول به دست آمد. همه ی گزینه ها در محیطgis به روش های بکموند و زگیبادن از لحاظ فنی ارزیابی شدند. طراحی موجود در منطقه مورد مطالعه نیز به عنوان گزینه هفتم مورد ارزیابی قرار گرفت. با بررسی نتایج حاصل از ارزیابی زیست-محیطی و ارزیابی فنی گزینه ها، گزینه بهینه انتخاب و مورد ارزیابی اقتصادی قرار گرفت و قابلیت پیاده شدن آن در عرصه بررسی شد. نتایج به دست آمده، بهینه سازی طراحی شبکه جاده های جنگلی با در نظر گرفتن مسائل زیست محیطی و نیز با توجه به حجم بالای اطلاعات، استفاده از قابلیت هایgis و ahpرا در راستای بهبود روش های طراحی شبکه جاده های جنگلی اثبات می-نماید. کلمات کلیدی طراحی شبکه جاده جنگلی - مسائل زیست محیطی - سامانه اطلاعات جغرافیایی- فرآیند تحلیل سلسله مراتبی - ارزیابی چند معیاری - روش بکموند - روش زگیبادن