چکیده: اثر معماری در رابطه با محیط تحقق می یابد و محیط در ادراک معماری نقشی به سزا دارد. از سوی دیگر، هدف اصلی معماری، «هنر مکان» است، که در آن منطق طبیعت و منطق معماری در همزیستی به سر میبرند. بنابرین، برای بازگشت از مسیری که به از دست رفتن مکان منجر گشته و دیدگاهی که طبیعت و چشم انداز و رابطه آن با مکان انسانی را آنگونه که شایسته است مورد پاسداشت قرار نمیدهد، بایستی روش های به کار گرفته شده در مسیر طراحی، مجدداً موردتأمل قرار گیرد. اهمیت این امر زمانی بیشتر آشکار میگردد، که با چشم انداز های طبیعی مواجه میشویم که دارای ویژگی های خاص و گاه شگفت آور می باشند. از این رو، این رساله بر مبنای این پرسش اساسی شکل گرفته است که «در مسیرطراحی چه روشهایی را می توان به کار گرفت که معماری در زمینه چشم انداز طبیعت با محوریت حس مکان شکل گیرد؟» و در راستای پاسخ به این سواًل، بارویکردی پدیدارشناسانه وبا به کارگیری مباحث پدیدارشناسی مکان به صورت عملی در مسیر طراحی، سعی در حفاظت از ارزش های مکانی چشم انداز دارد و شامل دو بخش می باشد. در بخش نخست، ساختار مکان و حس مکان مورد کنکاش قرار گرفته و فهم پدیدارشناسانه چشم انداز به عنوان عاملی موثر در تعامل سکونت و طبیعت و در نتیجه ظهور حس مکان در اثر معماری، مورد توجه قرار میگیرد و در نهایت با بررسی آراء و تجربه طراحانه برخی معماران و روشهایی که در جهت مکاشفه مکان در چشمانداز طبیعت به کار گرفته اند، راهکارهایی در این زمینه ارائه میگردد. در بخش دوم، طراحی مجموعه اقامتی در چشم انداز کویر لوت با نام «منزلگاه سفر در کویر» بر مبنای مطالعه پدیدارشناسانه چشمانداز به عنوان مکان طرح از سه وجه تاریخی- جغرافیایی، تجربه بازدیدکنندگان (کاربران احتمالی) و تجربه اول شخص(نگارنده) دنبال می شود و سعی شده راهکارهای پیشنهادی، مسیر طراحی را هدایت نماید. در نتیجه، با توجه به تجربه طراحی که بر اساس مبانی مذکور صورت پذیرفت، راهکارهای بهکار گرفته شده که شامل؛ مواجهه پدیدارشناسانه با «مکان طرح» از طریق مشاهده، اندیشیدن و توصیف، کشف ساختار و «روح مکان» چشمانداز از طریق «بودن آگاهانه»، تجسم مکان مورد نظر از طریق «در جای قرار دادن» خود در «مکان خیالی» و به کارگیری «لحظه های مهم مواجهه با مکان» و... میباشد، میتواند مسیر طراحی را در جهت ظهور ایده هایی هدایت نماید که قابلیت تبدیل شدن به ساختار یک مکان را داشته باشد. همچنین، این نوع مواجهه، علاوه بر چشماندازهای طبیعی در محیط های ساخته شده نیز قابلیت تعمیم داشته و لازم است متناسب با آن، راهکارهایی جهت هدایت مسیر طراحی ارائه نمود. در نهایت، این پژوهش نشان می دهد حفاظت از محیطهای ارزشمند تنها با راهکارهای سلبی امکان پذیر نیست و میتوان از طریق روش های خلاق طراحی، مسیری ایجابی را در جهت حفظ ارزش ها بهکار گرفت.

مبانی نظری این رساله با اساسی ترین پرسش در زمینه معماری با محتوای «چرایی معماری» آغاز می شود و پاسخ آن این گونه عنوان می شود که انسان می سازد ، چون ساختن یکی از شیوه های هستی و « باشیدن» آدمیان بر روی زمین است. ذات ساختن با هستی انسان در تعامل است. پس از بررسی ذات پرسش گونه ساختن ، پرسش اساسی دیگری پیرامون «چیستی ساخته » مطرح می شود. در بحث چیستی ساخته هدف شناختن ماهیت آن ساخته ای است که بتواند به بهترین نحو بودن آدمیان بر روی زمین را تحقق بخشد. این ماهیت و این ذات گوهرین فضاها از «مکان» ها به دست می آید. مکان کلیتی است از ترکیب نظم طبیعی( محیط طبیع بستر طرح)، نظم بشری( معماری) و رویدادهای انسانی جاری در ان به واسطه موضوع طرح ( اهداف کاربر طرح). این تعریف پرسش اساسی سوم را در روند تحقیق با محتوای « چگونگی معماری» مطرح می کند: کیفیتی که منجر به ظهور مکان در معماری می شود، به چگونه می تواند در کالبد ساخته احراز شود؟ در راستای فهم شرایط بروز مکان در معماری، شناخت مولفه های مکان حائز اهمیت است و برای کلیت بخشیدن بدانها بررسی تعامل صحیح این مولفه ها با یکدیگر گام بعدی است. در این گام تعاملات سه گانه ای مطرح می شود: 1. تعامل محیط طبیعی بستر طرح با معماری به عنوان یک پدیده قرارگیرنده در محیط 2. تعامل انسان در جایگاه کاربر طرح با معماری (رفتارهای موضوعی کاربر در معماری) 3. تعامل انسان با محیط طبیعی به واسطه معماری (رفتارهای محیطی کاربر در معماری) رفتارهای موضوعی کاربر در معماری را می توان به لحاظ جنس و ماهیت به دو سطح تفکیک کرد: در حالی که در سطح اول رفتارهای کاربر در معماری، تأکید بر چیستی رفتارها و هدف غایی قابلیت انجام پذیرفتن آنهاست، با صعود به سطح دوم، تأکید بر کیفیت این رفتارهاست و هدف غایی غنا بخشیدن به چگونگی انجام شدن رفتارهاست. سطح سوم رفتارها که از سومین بند تعاملات سه گانه حاصل می شود، زمانی امکان بروز می یابد که رفتارهای سطح اول و دوم، چگونگی انجام پذیری خود را از امکانات محیط طبیعی بستر گرفته و به عبارت دیگر کیفیات محیطی پیدا کنند. بدین سان آخرین گام مبانی نظری در راستای این تعاملات برداشته می شود و «مکان» در معماری ظهور می یابد. پس از دست یابی به مبانی ای که بر اساس آن می توان ساخته ای با ویژگی های مذکور طرح کرد، باید آن را در قالب یک مصداق مشخص طراحی و در یک بستر طبیعی معلوم به عنوان تمرینی در طراحی بازخوانی کرد. جهت انجام این کار مصداقی جهت طراحی انتخاب گردید که رفتارهای موضوعی آن پایه ای ترین و در عین حال اصیل ترین رفتارهای مرتبط با بودن انسان بر روی زمین است. هم چنین بستری در نظر گرفته شد که به لحاظ ویژگی های طبیعی غنی باشد تا به بهترین نحو بتوان قابلیت های محیط طبیعی بستر را در تعاملات سه گانه بررسی کرد. بر این اساس این تمرین طراحی تحت عنوان «طراحی مجموعه اقامتی – تفریحی در منطقه طالقان» انجام گردید. فرایند طراحی در حقیقت باز خوانی مجدد مبانی نظری مطرح شده در رساله با معلوم بودن موضوع و بستر طرح است. بدین سان تلاش شده است تا روند کار از آغاز مبانی نظری تا پایان طراحی، روندی منسجم بوده و فقدانی در حلقه های این زنجیر پدیدار نگردد.

در دنیای ماشینی امروز که سرعت و کار حرف اول را میزند و امری است اجتناب ناپذیر یکی از بهترین تفریحات مردم خارج شدن از شهر هاو پناه آوردن به طبیعت و مکانهایی میباشد که از زندگی ماشینی حتی برای مدت کوتاهی دور باشند و زندگی را بصورتی دیگر نیز تجربه کنند. زمان همیشه یک عامل مهم و حیاتی در زندگی انسانها بوده که امروزه برای ثانیه ثانیه هایش برنامه ریزی میشود.بنابر این انسانهایی که در قرن حاضر زندگی میکنند وقتی برای تلف کردن و یا بعضی سعی و خطاها ندارند.آنها ترجیج میدهند در صورت داشتن ایامی جهت فراغت بدانند که به کجا میروند؟ و در برابر هزینه ای که میپردازند از چه امکاناتی استفاده میکنند؟چه چیزهایی کسب میکنند؟ چه خدماتی به عنوان یک توریست در اختیار آنان قرار میگیرد واز چه نوع تفریحگاههایی بهره خواهند جست.امروزه در بیشتر کشورهایی که برای جلب توریست سرمایه گذاری میکنند و به این امر به عنوان یک فعالیت مناسب اقتصادی،فرهنگی توجه خاص دارند.در هر قسمت از کشورشان که روستایی یا موقعیت طبیعی شامل یکی دو ویژگی خاص از جمله پتانسیل هایی مثل دریا ،دریاچه ، رودخانه،پوشش گیاهی زیبا ،محصولات محلی خاص یا ویژگیهای عمارتی تاریخی وجود دارند،اقدام به ایجاد موقعیت های توریستی با امکانات مناسب تفریحی ،اقامتی و گردشگری با خدمات دهی مناسب مینمایند.بدین طریق هم به رشد و شکوفایی اقتصاد منطقه کمک میکنند و هم زندگی جدیدی به نقاط دور افتاده و گاهی فراموش شده میدهند و از طرفی مردم را در اوقات فراغتشان به محل های مناسب طبیعی و آرام دعوت میکنند و گردشگران را با فرهنگهای متفاوت ،هنرهاو محصولات بومی مناطق مختلف آشنا میسازند. در کشور ما نیز نقاط زیبا و دیدنی بسیاری وجود دارد که پتانسیل های لازم را برای جلب توریست در خود دارند و میتوانند با یک طراحی فکر شده و مناسب نقش بسزایی در ارتقاء سطح فرهنگی ، اقتصادی واجتماعی مناطق مختلف کشور بهمراه داشته باشند.روستای قلات یکی از این نقاط دیدنی و زیبا میباشد که میتواند با یک طراحی و خدمات دهی مناسب توجه توریست های بسیاری را به خود جلب کندو اوقات فراغت بسیاری از هموطنان مارا در طبیعتی زیبا پر کند. در این تحقیق سعی بر آن است با توجه به برداشت تصویر ذهنی توریست و مخاطبان و بررسی پتانسیل ها و قابلیت های سایت و مکان طرح به نیازهای فضایی و احساسی این افراد دست یافته و نتیجه آن در طرح اعمال شود. این تحقیقات با ارائه پرسشنامه و انجام مصاحبه ای متعدد با مخاطبین و توریست های منطقه انجام پذیرفت و نتیجه برداشت نگاه و تصویر ذهنی این افراد به طراحی چنین مجموعه ای (مجتمع تفریحی اقامتی)انجامید

چکیده این رساله درآمدی است بر امکان های تا ثیر یک محیط بر کالبد و مکان یک طرح. چرا که هر هویت عملکردی، فارغ از فضاها و امکانات تعریف شده خاص خود، بنابر این که در چه موقعیتی قرار گیرد، شکل ظاهری و چیدمان خاصی دارد. اگر تاثیر پذیری از محیط را اولین عامل سازنده کالبد یک معماری بدانیم (فارغ از سلیقه شخصی معمار)، تفاوت شکل معماری ساختمان ها با عملکردی واحد از آن ناشی می شود. در این رساله نیز طبیعت زیبا و سرسبز منطقه طالقان به عنوان یک بستر طبیعی یا توجه به پتانسیل های ویژه جذب گردشگر، به عنوان یک محیط طبیعی و عملکرد هتل به عنوان هویتی واحد و عملکردی خاص انتخاب شده است. در جریان رساله عناصر تشکیل دهنده فضاهای معماری و عوامل محیطی تاثیر گذار بر طرح مورد کنکاش قرار گرفته اند. این که کدام عوامل در محیط خاص طالقان می توانند بر شکل معماری هتل موثر باشند مورد شناسائی قرار گرفته و در طراحی لحاظ شده اند. نگارنده به شکل ایده آل بر این باور است که اگر تمامی عوامل موثر در محیط، به درستی شناسائی شود و با همراه با سلیقه، ابتکار و خلاقیت و هم چنین اسنفاده از فن آوری روز همراه شود، طرح حاصل منحصر به فرد خواهد بود.

چکیده: بافت شهری تاریخی به مثابه میراث فرهنگی در نتیجه عواملی، امروزه دستخوش تغییرات و تحولاتی شده که عمدتا در جهت تخریب و نابودی این میراث گرانبها پیش می رود و محیط هائی که باید به عنوان فضاهائی سرشار از نشاط و سرزندگی در شهر به شمار آید امروزه به محل های بزه و نمادی از نابسامانی شهری تبدیل شده است. بافت قدیم تنها یک مسئله کالبدی نیست بلکه مسائل اقتصادی- اجتماعی و فرهنگی را نیز در بر می گیرداز اینرو موضوع دخالت در بافت های شهری تاریخی دارای اهمیت و پیچیدگی های خاص خود است و هر مکانی با توجه به شرایط خاص خود روش خاص مداخله را می طلبد. نحوه بهره برداری از بافت های( مسکونی، فرهنگی و یا عملکردهای دیگر) در احیاء بافت موضوعیت دارد. فهم ارزش ها و ویژگی های معماری و شهری محوطه های تاریخی در معرفی و بیان آن، توجه و دقت بیشتری را در گزینش بهره برداران می طلبد. در ابن راستا مخاطبین عام و خاص معماری اعم از اساتید، کارشناسان، دانشجویان و علاعمندان به موضوع معماری، بهترین فهم و ادراک را از ارزشهای تاریخی این بناها و محوطه های تاریخی دارند. برنامه ریزی و سازماندهی فعالیت های مرتبط با حوزه معماری در قالب موزه معماری می تواند ضمن پاسخگوئی به نیازهای قشر معماران در حفاظت کالبد و ارزشهای مستتر در آن نیز مفید واقع شود. با توجه به سابقه و ادبیات گسترده ای که در ضمینه مداخله در بافت های شهری تاریخی وجود دارد، این تحقیق ابتدا با مرور بر این ادبیات سعی در اکتشاف اصول منطبق بر ویژگی های سایت مورد نظر را دارد، اما با توجه به اینکه بافت های شهری تاریخی بر اساس اصول و ویژگی های مکانی شکل گرفته اند، فهم و برنامه ریزی برای آنها لزوم ارتباط حضوری و دریافت های شهودی را می طلبد. بنابراین بخش عمده تحقیق از طریق دریافت-های میدانی و دستیابی به اصول کلی در قالب یک ایده معمارانه ( کانسپت) ارائه می گردد. در این مجال پس از بیان مقدمه ای در باب بافت های تاریخی بالاخص بافت شهری اصفهان وتحلیل نقشه-های بالا دست آن به بررسی نگرش های مداخله در بافت های شهری تاریخی و بیان چارچوب نظری طراحی در این محوطه ها پرداخته شده که در نتیجه به جمع بندی و ارائه گزینه های پیشنهادی و در نهایت به معرفی طرح پیشنهادی منجر شده است. یافته های تحقیق بیشتر متوجه این نکته است که در یک ارتباط حضوری و یک به یک و با حرکت در فضاهای معماری می توان نوع مداخله در بافت را بر اساس ویژگی های منظری محیط تنظیم نمود. با توجه به اینکه موضوع موزه معماری مخاطبین خاص خود را دارد، بدیهی است برای پاسخگوئی به این نیازها و همچنین نیازهای اقشار عمومی ساکن در بافت، تحقیق باید علاوه بر جنبه های بصری و کالبدی به حوزه های اجتماعی و روانشناسی طرح نیز بپردازد. در حقیقت نوعی معاصر سازی فرهنگی می تواند پاسخی مناسب در جهت حفظ این میراث گرانبها باشد.

چکیده: امروزه با پای نهادن و فرازی بر اکثر شهرهای در حال توسعه و سپردن نگاهی از دیده بر چهره اندام آنها، آنچه حاصل می آید ساختمان های بلند مرتبه و مکعب گونه ای بیش نیستند که بخش عظیم از پیکره و سیمای شهر را در سیطره خود درآورده است. نقش غالب این بناها با کاربری مسکونی تحت عنوان «آپارتمان» تعریف شده است. باید پذیرفت امری که در شهرهای در شرف مادرشهر شدن، جاری و به وقوع پیوسته است شکلگیری شمار زیادی از آپارتمان های مسکونی می باشد که زمین و آسمان، زمان و آدمان را در کام خود فرو برده اند. ریشه بوجود آمدن ناگهانی و هولناک این مهم در ایران را می توان از سال 1300ه.ش به بعد دنبال کرد. لیکن از عواملی که باعث تسریع رشد آنها شد می توان از؛ رشد بی سابقه جمعیت شهرها، گسترش بی رویه شهرها به هر سوی، مهاجرت بی سابقه روستائیان به شهرها، تغییر الگوی زندگی شهروندان، نگاه سودآور به مسکن به عنوان کالا و رواج فرهنگ بسازبفروشی و... یاد کرد. گذشته از اینکه آیا در این نوع معماری امکان خوانش با معماری گذشته، فرهنگ، جهان بینی ساکنان آن وجود دارد یا خیر، چالشی که رساله آن را فرا می خواند، تقابل بین ساخت و ساز این شیوه معماری با توانمند سازی فضایی و کالبدی جهت بوجود آوردن کیفیات فضایی متنوع می باشد که در خانه های گذشته نه چندان دور رخ می داده است. چنانچه بتوان به نتایج در خور توجهی دست یافت ادعای حضور معنای خانه در آپارتمان امری محتمل می نماید. (البته نباید برخی فضاسازی و عملکرد آنها را نادیده انگاشت). برای جستجو و نقد معایب و محاسن آپارتمان های رایج و سپس دستیابی به آنچه که معنای خانه را به کالبد و فضای آنها می بخشد، ابتدا می بایست منظور از معنا و اینکه چگونه واقعیت پیدا می کند روشن شود. البته بدیهی است معنا توسط انسان ( ابژه ) زایش و خانه اش (سوژه ) آن چیزی است که معنا از آن آفرینش می یابد. لذا برای درک بهتر از چیستی معنا و خانه ابتدا شناخت انسان و احوالاتش لازم است. حضور انسان و نیازهای مادی و روانی اوست که از بدو تاریخ بشر هر چیزی را تفسیر و معنا می بخشد. پس از آن ایجاب می کند که به سراغ خانه و تاریخچه شکلگیری آن رفت و علت وجود و غایت آن را شناخت. در ادامه اشراف به آن دسته از عوامل برونی (اجتماعی، اقلیمی، سیاسی، اقتصادی...) و درونی (ساختار خانواده، فرهنگ، جهان بینی،...) موثر در تغییر و تحول خانه، کمک شایانی به درک عمیقتر از واقعیت خانه امروز می کند. لذا رساله حاضر نیز دو هدف را دنبال می کند؛ ابتدا بازنگری و طرح سوال و چرایی در مقوله مسکن امروزی و اینکه چرا آپارتمان؟ و آیا این نوع از ساختن برای زندگی می تواند معنای خانه را برای ساکنانش بازآفرینی کند؟ دوم آنکه مسکن امروز- آپارتمان های رایج- چگونه می تواند باشد؟ با در نظر گرفتن واقعیت موجود و نکات قابل توجه در آنها، کاستی های و فقدان آنها چیست؟ به منظور یافتن پاسخ، مدلی پیشنهاد شده است که صرف نظر از رویدادهای مثبت اتفاق افتاده در آن، می توان گفت تنها پاسخی است از میان هزاران پاسخ دیگر. ادعای اینکه کامل و بدون نقص است امری دور از واقعیت بنظر می رسد، حداقل برای کنون. واژگان کلیدی: انسان، خانه، معنا، آپارتمان، جامعه

این رساله با "موضوع طراحی کارگاه و نمایشگاه صنعت دارایی بافی یزد" سعی دارد مفاهیم و اطلاعات حاصل از "دارایی"، و فرآیند رسیدن به آن را به شیرین ترین و ماندگارترین حالت نمایش دهد و پویایی، سرزندگی و نشاط آوربودن این مجموعه را در مخاطبین ملموس کند. امید است این تلاش ناچیز قدمی در جهت احیاء ارزش های ملی- فرهنگی این مرز و بوم بوده و مقدمه ای برای رشد و ترویج ابعاد هنری و فنی این صنعت پارچه-بافی باشد. 1-1- طرح مسئله هنرمند همواره در جستجوی راه تازه ای برای دست یابی به ابتکارات گوناگون است. همان-طور که هر هنری در وجود خود از شرایط زمان و مکان و شرایط اجتماعی و دیگر عوامل تأثیر می پذیرد، هنرها از یکدیگر، مستقیم یا غیر مستقیم تأثیر می پذیرند و دارای عوامل مشترک هستند که با جستجوی آن ها زمینه ی تفکر و ابتکارات جدید بوجود می آید. در اینجا است که این سوال مطرح می شود آیا می توان با قیاس معماری و "دارایی" و شناخت شباهت ها و تفاوت های میان آن دو، کیفیت هایی را به معماری اضافه نمود که به وسیله-ی آن ها فضاها در ذهن مخاطب خاطره انگیز شود؟ و سوالی که پیش می آید، به فضا متوجه می-شود و معانی، مفاهیم و شکل های گوناگون آن را در مقوله هایی مهم مطرح می کند: فضای زندگی (آندو، 1381)، فضای هندسی، فضای اندیشه و خیال، فضای کالبدی، فضای معماری و... . و آیا از تجربه ی بودن در فضای "دارایی" و نحوه ی تأثیر آن بر مخاطب می توان درس هایی را برای معماری گرفت؟ مسأله ای که اینجا مطرح است دستیابی به کیفیت فضایی در ذهن بیننده و استفاده کننده از فضا می باشد. معماری ای که می تواند انسان را در داشتن لحظاتی بهتر از جمیع جهات در حال و آینده یاری کند و پس از گذشت زمانی، این کیفیت فضایی همچون مزه کردن طعمی خوش در روح و جان انسان ماندگار گردد. ویژگی های متمایز هنر "دارایی" نسبت به سایر هنرهای دست باف سبب شده است که از آن به عنوان موضوع و دست مایه طراحی برای پاسخ گویی به مسأله و هدف طراح استفاده شود. زیرا این دست بافته دارای ویژگی های هنری خاص می باشد و از عناصر ماندگار در فرهنگ ایرانی است و معماری کردن برای این عناصر ماندگار باید اصولی را داشته باشد که بتواند درک کیفیت فضای ماندگار را برای بیننده ایجاد کند. 1-2- ضرورت طرح مسئله و اهداف طرح پدیده ای که معماری خوانده می شود، شامل صدها دلالت اجتماعی و انسانی دیگر می باشد که جای دیگری از فرهنگ شکل گرفته اند اما در معماری حضور می یابند. به طور مثال شکل و نوع عمل کردها، مصالح انتخابی، رنگ و ... که ظاهراً مواد خام و ناب برای صورت گرفتن معماری است و از جایی اخذ شده اند که در آن جا مانند یک ماده ی خام وجود ندارند بلکه یک صورت معنی دارند. "معماری یک شکل است، شکلی از زندگی، و نه فقط یک شکل فیزیکی، معماری پویایی شکل یا مکان است، نه خود مکان یا شکل." (موسوی نیا، 1384) روح مکان، معماری است و شکل فیزیکی فقط ابزار بیان این روح است. این جا است که بهره گیری از جلوه ی دیگری از هنر، در این جا "دارایی" بافی به ارتقاء روح مکان کمک می کند. "دارایی" بافی به عنوان هنری دستی که با بداهه نوازی هنرمند بافنده همراه است، دارای کیفیت های ویژه ای است که قابل شناسایی و بحث است و فضای خاصی را می سازد. معماران فقط کار با شکل فیزیکی را آموزش دیده اند، هر چند که در معماری فضایی به وجود نمی آید مگر این که حدود فیزیکی آن، مشخص شده باشد و این تمایز بوسیله ی اشاره به بافت، رنگ، شکل و دیگر صفت های مشابه نشان داده شده باشد. و در مجموع این که: با شناخت تفاوت و شباهت های میان "دارایی" و معماری می توان کیفیت های جدید را در معماری شناسایی و یا درس هایی از "دارایی" بافی برای معماری گرفت و به آن تسری داد.

برای پرداختن به هر موضوعی به خصوص از جنس طراحی معماری، باید مبانی نظری قدرتمند و مستدلی مورد مطالعه قرار گیرد تا با تکیه بر آن هدف از طراحی آشکار شود و دلایل محکمی برای شکل دهی به کالبد یک فضا در دست باشد. در حقیقت طراحی بدون مبانی نظری قوی، بنائی بدون پی ای مستحکم و ریشه دار است؛ به آسانی ساخته می شود و به آسانی از چشم کاربرانش می افتد و متروکه می شود. چرا که دلیل درستی برای به وجودآمودن آن نبوده است. اندیشیدن پیرامون رساله و نگارش آن با این هدف آغاز شد که خط سیر جهت یافته ای در باب اندیشه و عمل معماری پیش روی قرار دهد تا فضائی که قرار است طراحی شود و کالبدی که ساخته می شود، برگرفته از مبانی صحیحی باشد. این نوشتار را به لحاظ ساختار تقسیم بخش ها و نیز به لحاظ جنس و ماهیت مطالب نگارش شده می توان در چند قسمت توضیح داد. در فصل اول به طور بنیادین به مباحث نظری پیرامون اهمیت مسئله تجارت و بازار و شکل گیری شهرهای ایرانی و جایگاه بازار در آن ها پرداخته شده است. ارتباط مردم با بازار و تعامل دو سویه اجتماع و بازار از اساسی ترین نکات رساله است. این بخش زیربنا و شاکله طراحی یک موضوع معماری در بستری را شکل می دهد که از پیش تعیین شده نیست و با توجه به قرابت آن با موضوع، مکان یابی شده است و در حقیقت، تلاش شده تا مسیری در حوزه مبانی نظری معماری، پیموده شود و جمع بندی و نتیجه گیری از آن، منجر به احکامی شود که در طراحی موضوعات مختلف در بسترهای مختلف، مورد استفاده قرار گیرد. این فصل پیرامون موضوع تفریح و اوقات فراغت نیز به شکل جداگانه ای بررسی شده است. در واقع فصل اول تکیه گاه رساله و طرح است که نسبت به آن مطالعه و طراحی جان می گیرد و ادامه پیدا می کند. فصل دوم رساله، دلایل انتخاب موضوع را شرح می دهد به گونه ای که با تکیه بر شناختی که در باب مبانی نظری به دست آمد، دلایل منطقی لزوم وجود چنین مراکزی در تمامی شهرها ذکر می کند. هم چنین اهداف پرداختن به این موضوع با تکیه بر اهمیت دو مقوله تفریح و اقتصاد و انتظارات از آمیختن این دو موضوع در کنار هم برای تقویت بهره وری در هر دو این موضوعات با ذکر نمونه ای تاریخی بیان شده-است. فصل سوم، جایگاهی است که موضوع و انتظارات و اهداف، کاملا روشن است و حال نوبت به یافتن مکانی مناسب برای اجرای این طرح است. مکانی که هم ظرفیت در بر گرفتن چنین موضوعی را داشته باشد و هم به هر دو این دو مطلب در بهترین و بالاترین کیفیت پاسخ مناسب را بدهد. با ذکر دلایلی جزیره کیش، به عنوان منطقه آزاد تجاری و تفریحی برگزیده شد. مکانی که مهم ترین فعالیت جاری در آن همین تجارت و تفریح است. در ادامه به معرفی جزیره، سابقه تاریخی، مکان های دیدنی و ... پرداخته شده است و سایت طراحی مورد بررسی قرار گرفته شده است. چنین شیوه ای برای مطالعه بستر طرح این امکان را فراهم می کند که بستر طرح با ماهیت و ویژگی های اختصاصی خود در تعاملات سه گانه ای که میان بستر طرح، کاربر طرح و اثر معماری برقرار می شود، شرکت جوید و قابلیت های خود را برای ایجاد امکان های رفتاری هم جنس بستر در اختیار کالبد معماری قرار دهد. در چهارمین فصل از رساله، نمونه های مشابه مطالعه شده اند. یک نمونه داخلی و یک نمونه خارجی با شباهت بسیاری با موضوع طرح معرفی شده است. نمونه داخلی از لحاظ کاربری شباهت فراوان با انتظارات طرح دارد و نمونه خارجی در یک اقلیم نزدیک به جزیره کیش که دو مقوله تجارت و اقتصاد در کنار تفریح و فراغت را با تکیه بر خاطرات بومی مردم آن به زیبائی و درستی در کنار هم قرار داده است و بهترین جواب را از در آمیختن این دو موضوع دریافت کرده است. چرا که این نمونه های اجرا شده توانسته است مخاطبین فراوانی را جذب کند و انتظار بهره-وری اقتصادی و رفاهی کاربران را مرتفع سازد. این نمونه-ها بسیار می تواند در طراحی کمک کند. به دلایلی که در این قسمت ذکر شده است، شباهت بسیار زیاد این نمونه های اجرا شده به بستر طرح و اهداف طراحی آئینه تمام نمای آینده طرح در صورت رعایت نکات ظریف در طراحی آن است. در آخرین فصل، تمامی معیارها و نکات مهم در مقابل دید نگارنده قرار دارد تا با استفاده از آن ها به خط کشیدن و طراحی بپردازد. قدم به قدم طراحی و معیارها و موارد مهمی که ردپای ذهن طراح را به همراه دارد، در شکل یافتن کالبد طرح در این فصل با نمونه کروکی ها و اتودها معرفی شده است. در نهایت نمی توان ادعا کرد که طرح حاضر درست همان جواب درست و منحصر به فرد در این موضوع است، اما هدف این است که در پایان این بخش آن چه از احکام و روش طراحی به دست آمده است به سوی طرحی رهنمون شود که مستقیماً برگرفته از مبانی نظری رساله باشد.

نیاز به تعلق و پیوندجویی از اساسی ترین نیازهای انسان است، که ابعاد و نمودهای متفاوتی دارد، بعد مکانی این نیاز فراگیر، مورد توجه روانشناسان محیطی قرار گرفته است و پیوند بین انسان و مکان یا «دلبستگی به مکان» مبنایی برای ارضای بسیاری از نیازهای انسان به واسطه مکان و معنا بخشی به زندگی برشمرده شده است. به ویژه دلبستگی به مکانهای با اهمیت برای انسان، که شاخص ترین آنها فضاهای سکونت است، لازمه پایداری و پویایی حیات انسانی به حساب می آید. در این راستا پروژه حاضر قصد دارد با به کارگیری مطالعات انجام شده در زمینه دلبستگی انسان به مکان، به طراحی مجموعه ای مسکونی با هدف ارتقای پیوند انسان و مکان بپردازد. دلبستگی به مکان، پیوندی عمیق و موثر بین انسان و مکان است که برخاسته از تعامل مثبت بین آن دو می باشد. از نظر روانشناسان محیط انسان در سه سطح تعامل خود را با مکان شکل می دهد، اولین سطح تعامل با مکان شناخت مکان است، که بنیان برقرای ارتباط متقابل با مکان است. تعامل انسان و مکان در سطح دوم به پیوند عاطفی با مکان منجر می شود، که برانگیزاننده معانی عاطفی و احساسی مکان برای انسان است، و در نهایت تعامل رفتاری انسان در ارتباط با مکان، پیوند او را با مکان تحکیم می نماید. شکل گیری دلبستگی به مکان منجر به احساس تعلق، پایداری و امنیت شده و برآوردن نیازها و نیل به اهداف به واسطه مکان را ممکن می سازد و می تواند به رفتارهای پاسخگو و متعهدانه انسان در قبال مکان بیانجامد. مولفه های دخیل در شکل گیری فرآیند دلبستگی به مکان شامل انسان، مکان و تعاملی است که بین این دو صورت می پذیرد. بر این اساس ویژگیهای انسان (اعم از ویژگیهای فردی مانند تجارب، ارزشها و علایق و یا ویژگیهای مشترک جمعی مانند فرهنگ، سنت، و مذهب) و همچنین مشخصه های مکان (شامل مولفه های کالبدی، فعالیتی و یا معنایی مکان) که بر شکل گیری ارتباط متقابل انسان و مکان تأثیرگذاراند، می توانند موجب ارتقاء دلبستگی انسان به مکان شوند. پروژه حاضر با طبقه بندی انبوه عوامل موثر، به دنبال چگونگی تأثیر فضای معماری بر این فرآیند و نیز خصوصیات مکانی است که قابلیت شکل دهی و تقویت پیوند انسان و مکان را ایجاد می نماید، هدف ارائه راهکارهایی است که فرآیند طراحی را در راستای خلق فضایی تعلق پذیر یاری نماید.

مقدمه در دوران معاصر، با افزایش فردگرایی، توجه به محیط کالبدی به عنوان محمل انسانهای همجوار، در جهت نزدیک تر کردن آنان به یکدیگر و جبران بخشی از تعاملات اجتماعی از دست رفته ی جاری در بناها و بافتهای معماری و شهری گذشته، اهمیت بیشتری یافته است. این، یک واقعیت است؛ که تعامل اجتماعی و دلبستگی مردم با محیط های اجتماعی و ساخته شده، رابطه ای تنگاتنگ دارند.[لنگ،جان.آفرینش نظریه معماری،ترجمه علیرضا عینی فر،انتشارات دانشگاه تهران،1386،ص179] دربررسی که در نمونه فضاهای آموزشی انجام شده، به نظر می رسد؛ توجه به فضاهای جمعی که بتواند برای تعاملات اجتماعی مخاطبین پاسخ مناسبی داشته باشد- غافل از اهمیت آن- مانند غالب فضاها، درغالب فضاهای آموزش هنرنیز، به دست فراموشی سپرده شده است. این، در حالی است؛ که، ارتقاء و تقویت هر چه بیشتر تعاملات بین فردی به ویژه در محیط های آموزش معماری، ضروری ولازم به نظر می رسد؛ که این رساله دو دلیل عمده را در این زمینه، به عنوان اعتبار بیرونی انجام این پژوهش حائز اهمیت می داند که شامل: نخست، به طور کلی؛ تأثیر وجود این فضاها در ایجاد حس تعلق خاطر دانشجو به محل تحصیلش، و سپس؛ به طور خاص تر، لزوم وجود این فضاهای جمعی غیر رسمی در مدارس معماری، به عنوان بستر تقویت کننده ای برای بسیاری از فعالیت ها و رفتار های دانشجویان- از طریق تأثیر کالبد بر رفتار مخاطبان- که به طور مستقیم و غیر مستقیم دربسیاری آموزش های غیر رسمی دانشجویان موثر دانسته شده است. لذآ؛ این امر، مرا واداشت تا مطالعات رساله کارشناسی ارشد خود را در این جهت سوق داده؛ تا در حد وسع علمی خود به بازخوانی چنین فضاهایی، از طریق شناخت وجوه و حدود و ویژگی های این دسته از فضاها در محیط های آموزشی به خصوص فضای آموزش هنر و معماری بپردازم. از عمده دلایل لزوم تأکید بر فضای آموزش معماری توجه به این نکته می باشد که خلق فضا همواره مقصود معماری بوده است؛ و فضای آموزش معماری، نیز بی شک یکی از راهبردهای رسیدن به این مقصود می باشد و دو هدف را دنبال می کند : 1)تعلیم،2) تربیت معمار. از اینرو، توجه به آن ، به دلیل میزان نقشی که در شکل گیری شخصیت معمار به عنوان شکل دهنده ی اصلی فضاهای معماری دارد، اهمیت می یابد.[ http://archiclub.blogspot.com] در این راستا توجه ویژه به محیط آموزش معمار، به عنوان شکل دهنده فضاهای معماری، حائز جایگاه و اهمیت خاصی می گردد. این در حالی است که، غالب فضاهای جدید الاحداث آموزشی، فاقد بستر مناسب برای چنین تعاملاتی اند؛ و لذآ؛ بخش مهمی ازآموزش- چه در بعد اجتماعی و چه در بعد علمی- معماران به خاطر این غفلت از دست می رود. درحالیکه، فضاهای غیررسمی دردانشگاه، می توانند مناسب ترین مکان، برای فراگیری آن باشد. لذآ؛ مسئله اصلی این رساله، بر مبنای این فرض گذاشته می شود، که؛ کالبد معماری فضاهای جمعی غیررسمی، نقش مهمی در تعاملات اجتماعی بین افراد ایفاء می نماید؛ و این کالبد می تواند، بر مبنای یکسری از احکام صحیح معماری به نحوی برنامه ریزی شود که احتمال روی دادن تعاملات اجتماعی دانشجویان را تقویت نماید. که شایان ذکر است؛ که نحوه انتخاب و استفاده صحیح از این احکام خود نیازمند پژوهشی در خور است؛ که در این رساله یکی این شیوه ها، پیشنهاد، و آنرا، در رسیدن به پاسخ طراحی پی می گیریم. بدون شک، تأکید بر فضاهای غیررسمی در دانشگاه دلیل بر نادیده انگاشتن میزان اهمیت و جایگاه فضاهای رسمی آموزش نبوده؛ بلکه به عنوان یک امر بدیهی است؛ که برای طراحی آنها باید بالاترین حد استانداردها و ضوابط رعایت شود، و دربخش طراحی بدان می پردازیم؛ روش پژوهشی که برای پرداختن به این مسئله در پیش می گیریم، بررسی دو نمونه با کاربری مشابه موضوع رساله، از طریق حضور در محل به عنوان فاعل شناسا، و مشاهده است؛ که رابطه بین کالبد بنا و تعاملاتی که در آن روی می دهد، را بر مبنای آرای پیشنهادی که "بنتلی و همکارانش" در کتاب "محیط های پاسخده "، به عنوان معیار پاسخدهی فضاها، پیشنهاد می کنند؛ مورد ارزیابی قرار می دهیم، تا بدین طریق، احکام صادره از این پژوهش، از قابلیت استناد وهمچنین جمع بندی بیشتری برای ارائه طرح معماری برخوردار گردند. لازم به یادآوری این مهم است؛ که، اگرچه، در رساله، سخن از طراحی کالبدی برای ارتقاء تعاملات بین فردی است؛ اما در واقع مقصود اصلی، ارتقاء امکان و قابلیت بروز تعاملات بین فردی است، که پیش از این صاحبنظرانی مانند"لنگ" ،به خوبی اهمیت و چگونگی آن را تبیین نموده و پرداختن مجدد به این مبانی ، تکرار مکررات است؛ و لذآ؛ با اشاره کوتاهی، از آن گذشته و بیشتر به سنجش این نظریه در یک مصداق عینی و ملموس- به لحاظ کالبد و رفتار- می پردازیم. به طور شیوه پژوهشی که در این راه پیموده شده شامل مطالعات کتابخانه ای و مشاهداتی است که حاصل سالهای تحصیل در دو دانشکده معماری با کیفیت های متفاوت، می باشد. بدیهی است؛ پرداختن به موضوع دانشکده معماری به عنوان یک پروژه عملکردی، از ابعاد مختلفی چه به لحاظ موضوع و چه به لحاظ سایت و.. قابل مطالعه و بررسی است؛ که مهمترین آن عبارتند از: - بعد اقلیمی: توجه به اقلیم لازمه هر پروژه معماری است؛ و نیز واقع شدن پروژه در یک قطب سرد و خشک اهمیت این موضوع را دو چندان می نماید. - بعد سایت: 1)در مقیاس شهری: قرار گیری سایت مورد نظر پروژه در سایت شهری، که به عنوان یک پاتوق شهری مطرح است. 2)در مقیاس پردیس دانشگاهی بوعلی سینا: به دلیل مجاورت با دانشگاه بوعلی سینای" نادر اردلان" در این سایت، به عنوان یک بنای مهم در سایت، به لحاظ معماری. و... پرداختن به این پروژه از ابعاد مختلف در جای خود نیازمند مطالعه و بررسی است، اما ازآنجاییکه بسط هر یک از این جنبه ها نگارنده را از موضوع اصلی باز می دارد، لذآ؛ تنها در محدوده ی الزامات پروژه بدان ها پرداخته؛ و بیشتر از دریچه رابطه تعاملات اجتماعی با کالبد بنا بدان نگریسته می شود. بدنه تحقیق: رساله در قالب هفت فصل ارائه می گردد؛ که به شرح زیر است: • چکیده، دیباچه • فصل اول: مقدمه • فصل دوم: به تبیین اهمیت موضوع مورد مطالعه در ابعاد مختلف پرداخته شده است. • فصل سوم: در این فصل، به دنبال یافتن آن بخش از فضاها در دانشکده معماری هستیم که برای رخ دادن تعاملات اجتماعی، بستر مناسب تری است، و این امر، منجربه تحدید دامنه مورد مطالعه به فضاهای عمومی و جمعی، در مقیاس کل مجموعه دانشکده، گردیده است. لذآ؛ در این فصل به تحلیل این دسته از فضا ها در دانشکده معماری، در راستای اهداف پروژه پرداخته شده است. • فصل چهارم: بعداز تبیین اهمیت موضوع و ابعاد مختلف آن، و برگزیدن بخشی از فضاهای دانشگاهی جهت سنجش رابطه اش با وقوع تعاملات اجتماعی، نیازمند ابزار و معیاری برای طراحی آن بوده، لذا؛ در این فصل به مطالعه دو نمونه موردی با کاربری مشابه، با معیار های پاسخدهندگی فضاها می پردازیم؛ که نتایج حاصله از آن مستقیماً، در طراحی فضای جدید با استفاده از معیار های پاسخدهنگی مورد استفاده قرار گرفته است. • فصل پنجم: با در دست داشتن نتایج فصول قبل، در این فصل ، به نحوه رسیدن از احکام طراحی به طرح نهایی، با رویکرد ارتقاء تعاملات اجتماعی، تأکید گردیده است، که عبارت است از؛ طراحی و ارزیابی فضاهایی از دانشکده معماری که برای تعاملات اجتماعی مستعدتر است، بر مبنای معیار های پاسخدهندگی محیط و بهبود کیفیت آن در اسکیس نهایی در راستای اهداف پروژه. • فصل ششم: دراین فصل، قبل از فصل طراحی برای داشتن روند منطقی تری از پروژه، به بیان برنامه فیزیکی مفروض، شناخت مختصری ازبستر طرح و.. خواهیم پرداخت. • فصل هفتم: این فصل به طراحی پروژه اختصاص داده شده است و تلاش می شود اساس این طراحی مطالعات و نتایج حاصل از فصول قبل باشد. نتایج حاصل ازاین پژوهش ، به طور کلی به شرح زیر می باشد: 1) با مطالعه نمونه های موردی_ در فصل چهارم_ با انطباق نقشه ها و فهرستهای رفتاری تهیه شده هر فضا، تأثیر برخی از عناصرکالبدی در اجتماع پذیری فضای معماری اثبات و فرآیند این تأثیر بدست آمد. با بررسی این رابطه متقابل بین رفتار مخاطبین و کالبد معماری، برخی احکام معماری به عنوان خصیصه چنین فضاهایی قابل استخراج است. به بیان دیگر فضاهایی که دارای ویژگی های کالبدی مورد نظر است، شناسایی گردیده است؛ و همچنین مشاهده شد بین برخی " ویژگیهای کالبدی فضا " با بعضی " مشخصات تعاملی " مثل: جمعیت، نوع و طول تعاملات اجتماعی روی داده در فضا، رابطه معناداری وجود دارد که نشان می دهد طرح کالبدی، بیشتر آنها را تعریف، تسهیل و در کل، متأثر می سازد. 2) نتایج تحلیلهای کالبدی انجام شده، بر روی نمونه های مورد مطالعه بیانگر این امر است؛ که فضای عمومی موفق می تواند در هر فضایی با داشتن ویژگی های کالبدی مذکور شکل گیرد؛ و به طور کلی، می تواند، شامل طیفی از فضاهای باز، نیمه باز و بسته، مدرن،سنتی و.. را در برگیرد. 3) عامل های روانی- اجتماعی استفاده کنندگان در اجتماع پذیری فضای عمومی معماری تأثیر مستقیم دارند و در واقع نوع مخاطبین یک فضا در نوع رفتار هایی که در یک فضای عمومی موفق(پاتوق) روی می دهد، موثر است.و بدین ترتیب، اهمیت شناخت نوع مخاطب و رفتار شناسی در مقیاس عام و نیز خاص تر، رنگ اهمیت زیادی در این راستا به خود می گیرد. 4)عاملهای کالبدی- فضایی در شکل گیری تعاملات اجتماعی از دو طریق موثرند. الف)تأثیر مستقیم: کالبد فیزیکی مستقیماً، وقوع رفتارهای تعاملی میان فردی را در فضا مقدور می سازد. ب)تأثیر غیر مستقیم: بروز رفتاری که کالبد معماری، مستقیماً، بر روی دادن آن موثر بوده است؛ خود زمینه ساز بروز رفتار اجتماعی ثانویه خواهد شد؛ بنابراین تقویت یکسری از رفتار هایی زمینه ای، روابط اجتماعی بین استفاده کنندگان را تعریف، تسهیل، افزایش و تغییر می دهد. 5) بررسی نمونه های موردی، بیانگر اهمیت شناخت رفتارهای تعاملی عام دانشجویان در فضاهای غیر رسمی آموزشی و نیز برخی فعالیت ها و رفتارهای خاص تر دانشجوی معماری در چنین فضاهایی و لزوم تأمل و بهره از آنها در برنامه ریزی های کالبد معماری است. چراکه، این رفتار شناسی در صدور احکام معمارانه صحیح تر موثر خواهد بود. 6) با بررسی و تحلیل رابطه بین رفتارهای مخاطبین و کالبد معماری، برخی احکام معماری مفروض، برای رسیدن به رهنمودهایی در خلق فضاهای جمعی غیر رسمی در طراحی مدارس معماری با هدف ارتقاء کیفیت آموزش پیشنهاد گردیده و در فرایند طرح دانشکده معماری برای شهر همدان به کار بسته شده است. که می توان این احکام را در دورنمایی بیشترو در مجالی دیگر در طراحی فضاهایی با این کیفیات فضایی قابل تعمیم دانست و نیز از شیوه پژوهشی این رساله برای طراحی فضاهای که کیفیات رفتاری خاصی را ارائه می کند، بهره گرفت.

بوم مجموع ویژگی های فرهنگی، اجتماعی، محیط طبیعی و انسان ساخت یک مکان است. هر اثر معماری که با راهبردی از جنس عناصر بومی شکل پذیرد شایسته نامیده شدن به عنوان معماری بومی خواهد بود. معماری مردمی، معماری طبیعت گرا و معماری زمینه گرا همگی می توانند تفسیری درست از معماری بومی باشند ولی به شرط آنکه از چهار چوب ارزش ها و مفاهیم حاکم بر ویژگی های بومی مکان طرح خارج نشوند. شناخت مصداق های معماری بومی موجود در هر منطقه می تواند مناسب ترین راه برای مطالعه و استنتاج ارزش های بومی حاکم بر معماری آن منطقه باشد. البته نباید فراموش کرد که بررسی این ویژگی ها بدون در نظر گرفت خصوصیات فرهنگی، اجتماعی، رفتاری و شخصیتی جامعه انسانی مکان طرح، کاری باطل و بیهوده خواهد بود. کشف ویژگی های مردمی در کنار بررسی ویژگی کالبدی و غیر کالبدی بناهای معماری بومی آن منطقه است که می تواند منجر به استخراج احکام معماری بومی و شکل گیری راهبرد طراحی شود. نباید از نکته غافل بود که برخی از ویژگی های بومی و یا معماری بومی یک منطقه نیاز به ویرایشی جدید دارند تا بتوانند پاسخ گوی نیازها و شرایط جامعه امروزی باشند. البته در بررسی ویژگی های کالبدی بناها و خصوصیات مردمی منطقه نباید اسیر گستردگی و پیچیدگی های ذاتی مبانی و مفاهیم بوم شد بلکه با انتخاب یک یا چند ویژگی اصلی به عنوان راهبردی برای تدوین طرح و توجه به سایر ویژگی ها به عنوان عناصر پرداخت کننده طرح می توان به طرح شدن صحیح مسئله بوم در معماری امیدوار بود.

این گفتار در آمدی است بر توصیفی مختصر از منزلت مقوله زیبا و مقدس هنر که امروزه در زندگی پر مشغله مردم در حال رنگ باخته است. امری که در گذشته مردم ایران و جهان با تار و پود زندگی هر انسانی عجین بوده است و فضیلتی با شکوه را برای صاحب خود به ارمغان می آورده است. در مجال کوشش شده است تا یاد آوری تاثیر زیبائی و تربیتی هنر بر رشد و تعالی انسان ها، به خصوص ایرانیان، به عنوان عضوی از زندگی مردم، جایگاه خود را تا حدی باز یابد. در این راستا با بیان تاریخ هنر در جهان و ایران و همچنین کاربرد عملی آن بر زندگی مردم و جنبه های زیبائی و کاربرد آن، کوشش شده است تا حدی ذهن را برای لزوم حضور هنر در زندگی به تامل وادار کند. با تکیه بر این اندوخته های تاریخی انگیزه انتخاب و پرداختن به این موضوع بیان شده است. به این منظور با بررسی های به عمل آمده در این پژوهش بهترین مکان برای سایت طراحی معرفی و مورد مطالعه قرار گرفته است. در ادامه نمونه های مشابه داخلی و یک نمونه خارجی اهمیت دادن به هنر و هنرمند بیان شده است که برای استفاده عملی مفید فایده خواهد بود. با بررسی این عوامل با شناخت ویژگی ها خاص سایت که از نظر فرهنگی در شهر حائز اهمیت است، طراحی با الهام از فضاهای تاثیر گذار در معماری ایران، آغاز شد. امید است این مجموعه که شامل فضاهای متنوعی برای عوت از هنرمندان و استادکاران ایرانی است، پیشنهاد مناسبی برای آفرینش فضائی جهت فراهم آوردن امکان رویاروئی مستقیم مردم عامی و هنرمندان باشد و هنر ایرانی از این انزوای اجتماعی خارج شود و تا حدی به آغوش زندگی ایرانیان بازگردد و احترام و جایگاه خود را باز یابد. بیان این نکته ضروری است که ذات هنردوست ایرانیان تنها به یادآوری جمال شناسی هنر نیازمند است و احتیاج به حرف تازه در زمینه هنر برای مردم ایران نیست. هدف از طراحی این مجموعه یاد آوری این زیبائی کم رنگ شده و تاثیر عمیق آن بر جسم و روح آدمی است. مقدمه نمی توان از جنبه های روحی و جسمی انسان به عنوان موجودی تمام عیار سخن گفت و نیاز او را به زیبائی نادیده گرفت. همین نیاز او به زیبا بودن و زیبا ساختن منشاء آفرینش هنر است. هنری که بر هر شیء و رفتار و سخن و کلمه ای مهر زیبائی و برتری می نهاد و سازنده خود را فرد صاحب کمال و منزلت معرفی می کرد. در دنیای قدیم که بیشتر حرکت انسان ها فارغ از هر قوم و صنف و طبقه اجتماعی که بودند، کاملا الهی و رو به کمال حقیقت جویانه الهی بود، زیبائی نیز به عنوان جلوه ای از حقیقت بود و انسان نیز می کوشید خود را به این فضیلت حقیقی نیز مجهز کند. از این رو مقوله هنر به عنوان یکی از اصلی ترین ابزار های زندگی اجتماعی و فردی او جلوه گر بود. انسان گذشته آن چنان در هنر غرق بوده است که آن را به عنوان مقوله ای جدا از زندگی نمی انگاشته است. به مرور زمان با پیشرفت علم و تکنولوژی و تخصصی تر شدن فعالیت ها، دیگر فرصت آن نمی شد تا هر کسی به آفرینش هنر در امور روزمره خود بپردازد و مردم حاضر شده بودند با پرداخت هزینه ای بالاتر یک محصول زیبای هنری را خریداری کنند. به تدریج همین امر هم در زندگی مردم رنگ باخت و هنر به انزوائی تاریخی کشانده شد و هنرمندان در گوشه ای برای خود به آفرینش هنر دست می زدند. در این فرصت کوشش شده است تا با مطالعه جایگاه هنر در گذشته و اثر تربیتی و کمال طلبانه هنر بر روح و جسم انسان، اثرات زیان بار فقدان این عنصر مهم در زندگی بازشناخته شود و انگیزه ای برای کشاندن هنر و هنرمند به عرصه های اجتماعی فراهم شود. در این بین هنر سرشار از ذوق و پرتوان معماری، نقش اصلی را بر عهده دارد. به این شکل که در دنیای امروز نیز می توان با کمک معماری، فضائی را فراهم کرد تا عرصه رویاروئی چهره به چهره مردم کوچه و بازار با هنرمندان جامعه خود باشد و جریان شکل گرفتن یک اثر هنری و زحمت جانانه یک هنرمند روح و جان مردمان را با خود همراه کند تا علاقه مندی ذاتی مردم به هنر بار دیگر نمایان شود و خود به دست خود به اعتلای هنر سرزمین خود همت گمارند. طراحی مجموعه سرای هنر در شهر تهران، پیشنهادی است برای یادآوری ذات زیبائی خواه ایرانیان که خود و نیاکانشان هر کدام به فعالیتی می پرداختند که هنرنمائی و خلاقیت هنری جزء لاینفک آن بوده است. جائی که مردم بتوانند با هنرمندان جامعه خود مرتبط باشند و یا از محصولات هنری مورد علاقه شان، استفاده کنند و یا خود به یادگیری و انجام فعالیت هنری مشغول شوند. طرح مسئله کاوش هائی که قدیمی ترین تمدن های ایرانیان صورت گرفته است، کهن ترین شهرهای ساخته دست ایرانیان و اسباب اثاثیه آن ها در یک مورد خاص شباهت داشته اند. و آن تمایل سازندگان آن ها به "زیبا ساختن بوده است. همان انگیزه ای که هنر را در نزد ایرانیان ارجمند ساخته است و به عنوان یک فضیلت در بین آنان رواج داشته است. نمی توان فعالیتی الیت های ایرانیان را توصیف کرد و صفت زیبا یا هنرمندانه را در مورد آن به کار نبرد. چرا که این یک ایده ایدئولوژی زندگی برای ایرانیان به حساب می آمده است که هر چیز را زیبا بیافرنند. در ظروفشان، در لباس هایشان، در ابزار کارشان، در فرش زیر پایشان، در سقف و کف و در و پنجره خانه و مدرسه و مسجد و کوشک و بازارشان، در کلام و خط و نقششان، همه و همه خود نمائی نبوده است که "هنرنمائی" جاودانه جلوه می کرده است. این هنر، نه تنها چشم سر که جان آنان را نوازش می داده است و اعتقاد آنان بر این که چشم حرمت دارد و باید آن را ببیند که شان اوست، زندگی شان را غرق در زیبائی می کرده است و هنرمند جایگاهی والا داشته است. اما امروزه به دلایل خاص تاریخی، هنر و هنرمند از جایگاه شایسته خود در جامعه امروزی برخوردار نیست و بسیاری از هنر های سنتی ایرانی رو به فراموشی می روند و استادکاران در انزوا به سر می روند. فارغ از این مسئله باید گفت که انسان به زیبائی و ذات هنر محتاج است و بدون هنر نمی توان زندگی کرد. هویت هر کشوری بسته به فرهنگ و هنر آن است و بدون آن در جهان حرفی برای گفتن ندارد. به این سبب، برای موضوع رساله کارشناسی ارشد، پرداختن به مسئله کم رنگ شدن حضور همه جانبه هنر در زندگی مردم ایران انتخاب شده است که در نهایت به پیشنهادی برای طراحی فضائی می انجامد که در آن، هنر و هنرمند با حضور در بین مردم به یادآوری گرایش درونی ایرانیان به زیبائی و هنر بپردازد. برای نیل به چنین هدفی بایستی سوال های زیر را بررسی کرد: 1- چگونه می توان به فضایی معنادار که آکنده از روح جمال هنر است، دست یافت؟ فضایی که مراتب روحانی و انسانی هنرمند و مردم را در جسم معماری جلوه گر سازد و به معنای حقیقی گرایش به زیبائی حقیقی دست یافت؟ 2- چگونه ممکن است بتوان با درآمیختن مفاهیم امروزی هنر با مبانی حکمی جمال شناسی اعتقادی ایرانیان، فضائی طراحی کرد که مردمان امروز را از هر قشری به این مکان جلب کرد؟ 3- با توجه به جنبه اجتماعی هنر، چه جذابیت هایی باید در محدوده ایجاد گردد تا مخاطبین این مجموعه، با اجباری خودخواسته به آن مراجعه کنند؟ 4- چگونه می توان در شهری مانند تهران محدوده ای را شناسائی کرد که برای این فعالیت مناسب باشد؟ 5- آیا محدوده مورد نظر، ظرفیت پذیرش چنین کاربری را درسطح ملی دارد؟ 6- چگونه می توان فضائی را ایجاد کرد تا با حفظ آرامش هنرمندان برای انجام فعالیت هنریشان، از مردم استقبال کرد؟ 7- چه عوامل و معیارهایی می توانند به عنوان ارزش های طراحی متاثر از بافت شهری، دسترسی ها و هم جواری ها در محدوده به شمار آیند؟ 8- چگونه می توان فضایی گسترده در این سطح با چنین کاربری پر مخاطبی ایجاد کرد به نحوی که نسبت به کاربری های مهم هم جوار نا متناسب جلوه نکند؟ 9- فضای مورد نظر که در زمان امروز تهران طراحی و ساخته می شود ، چگونه با هنر های سنتی و کهن ایرانی ارتباط برقرار می کند و تناسبی جذاب را برای مردم و هنرمندان ایجاد می کند؟ فرضیه تحقیق 1- با توجه به این اصل که شهر تهران یکی از بزرگ ترین مراکز فرهنگی و اجتماعی در ایران و جهان اسلام است و این مطلب که آموزش فعالیت های هنری تا حدی مهجور مانده است، در نظر گرفتن این مجموعه در مرکز علمی و فرهنگی و سازمانی شهر تهران، مناسب به نظر می رسد. 2- بسیاری از استادکاران رشته های مختلف هنری در طول عمر هنری خود به مراتب انسانی والائی نیز دست پیدا کرده اند و آثاری جاودانه را خلق کرده اند. فراهم آوردن فرصتی برای دعوت آنان به اجتماع مردم و برقراری ارتباطی دوسویه با مردم و هنرمندان دیگر، مجال معرفی هنرشان در سطحی وسیع تر است. 3- با توجه به این که فضای طراحی در همسایگی بسیاری از آثار هنر و معماری تهران قرار دارد، توجه به معماری موضوع و توسعه آن به عنوان فضایی آموزشی، می توان این آثار را نیز بیشتر مورد توجه قرار دهد. 5- بوستان لاله با فضائی آرام و سبز، کیفیتی بالاتر از یک فضای شهری صرف را برای این مجموعه هنری فراهم می آورد و جنبه تفرج گاهی فضا را نیز تامین می کند. 6- استفاده از تکنولوژی روز در ساخت و ساز می تواند با مفاهیم و فضاهای تاثیر گذار معماری سنتی ایران همراه شود و مجموعه را جذاب تر کند. 7- عرضه محصولات هنری در این فضا، غیر از اشاعه توجه به هنر و هنرمند، گردش اقتصادی متعادلی را در این مجموعه حاصل می کند. 8- فاصله کم این محدوده با بسیاری از مراکز علمی، آموزش، سازمانی و ... زمینه حضور بسیاری از اقشار مردم را به این مجموعه فراهم می آورد. روش تحقیق در این موضوع خاص، در گام اول تحقیق به لحاظ جلوگیری از خطا در برخورد با موضوع، مفاهیم وابسته به موضوع، به عنوان سابقه تاریخی مقوله هنر، تشخیص داده شده است. هویت، توسعه هرکدام از مفاهیم مختص به هنر، از طریق بیان ویژگی های آن مفهوم، ممکن خواهد بود. توصیف ساختار آن، چگونگی پیدایش آن، (کل و نوع) از طریق قرار دادن عناصر و ترکیب آن ها با یکدیگر (کل و جزء) تحلیل و تفسیر شده است. از ملاک های ارزش یابی این مفاهیم، سودمندی و ثمر بخشی، اهمیت و اعتبار، ثبات درونی و از همه مهم تر ارتباط هر مفهوم با مفاهیم دیگر در عرصه تاریخی هنر و کاربرد آن در زندگی مردم ایران و معماری به عنوان یک هنر زیبا و با هویت، بررسی شده است. این مفاهیم در خدمت ابعاد نظریه ای تحقیق جهت همبستگی و وابستگی بین مفاهیم با زمان و مکان انجام و شکل می گیرد و بر پایه این کلیات جایگاه اجزاء روشن می شود. در حقیقت در این قسمت نسبت بین مفاهیم در قالب نظریه با زمان و مکان و موضوعات دانش معماری و شهر سازی تبیین و نقد خواهد شد. فرق عمده در این موضوع آن است که روند پدیدار شناسانه، غیر از گستره وسیع معماری در بحث هنر و فعالیت های هنری و حضور هنرمند در عرصه های اجتماعی، نیز اهمیت می یابد که به گستردگی ابعاد کار می انجامد. به لحاظ دست یابی به پوشش کامل و نیل به هدف موضوع مورد نظر و کاربردی نمودن آن، بررسی تجارب ایران وجهانی به روش زبان الگویی مطرح و توصیف و تحلیل خواهد شد. در این بررسی ها سعی می شود نمونه های مطرح مورد مطالعه قرار گیرند. در همین حین بررسی های تاریخی، محیطی، اجتماعی، فرهنگی ،کالبدی بر پایه اطلاعات موجود در کتب و گزارشات موردی و استفاده از تحقیقات محلی، انجام خواهد پذیرفت. در ادامه فرآیند پژوهش و در سطحی دیگر، با توجه به تمام موارد فوق و نتایج حاصل از آن مبانی نظری مطرح و از این دریچه اهداف، اصول و معیارهای طراحی تدوین می گردد. در گام نهائی انگاره برخورد با فضا که در مبانی نظری مطرح شده و تلفیق با ارزیابی شرایط ویژه (مکان و زمان) با رعایت اصول و معیارهای برنامه ریزی فیزیکی تدوین و در نهایت با ارائه گزینه ها و ایده های کلی و انتخاب گزینه بهتر به طراحی مجموعه و معماری بخشی از این مجموعه منجر خواهد شد.

چکیده: از گذشته های دور استفاده از فضاهای باز به طور گسترده ای در طراحی معماری رایج بوده و حیاط جزئی ناگسستنی از معماری سنتی به شمار می رود. به گونه ای که برخی از معماران بر «فضای باز محور بودن» معماری ایران تاکید داشته اند. در معماری گذشته حیاط بسته به شرایط فرهنگی و اقلیمی و سنتی و مذهبی ، کارکردهای گوناگونی داشته است. به عنوان تنظیم کننده هوا راه باد را سد کرده، سایه پدید می آورده ، محل تجلی سبزینگی می شده، عملکردهای گوناگون اقتصادی، اجتماعی پذیرفته و در ضمن زندگی کوچک و خلوت خانه را در برابر فضای ناامن بیرون از مسکن پاس داشته و قسمت اعظمی از ساعات افراد در این فضا سپری می شده است. در معماری های مختلف فضاهای باز انواع مختلفی دارند. بنا به رویکرد کلی معماری ، چگونگی ساختمان و بالتبع رابطه او با زمین که منجر به ماهیت خاصی از فضا می شود فضاهای باز هویت های متفاوت و متنوعی می یابند. مهم این است که فضای باز، مقداری از زمین است که باقی مانده است و یا خود به صورت فکر شده، تشخص یافته است. بنابراین فضای باز از یک فضای منفی، باقی مانده و رها شده تا یک فضای مثبت، با شان عالی و مشخص طیف متنوعی از حالات را می پذیرد. برخورد معاصر نسبت به این مسئله با نا دیده گرفتن درهم تنیدگی فضاهای باز و بسته در طراحی مجموعه های مسکونی در یک سمت این طیف جای دارد. معماری حاصل از این تفکر و رویکرد، "فضاهای بسته" ای هستند که به عنوان فضای مثبت و" فضاهای باز"ی که به عنوان فضاهای منفی و باقیمانده تلقی گشته اند.اکثر ساختمانهای امروزی چونان نقشی در میان زمینه که همان بناست و زمین مورد نظر پروژه است، نقش می شود و نقش ساختمان در این زمینه به صورت متضاد با آن درک می شود. طراح فارغ از زمینه، ساختمان را طرح می کند و آن را در زمینه (زمین) قرار می دهد و فضاهای خالی واجد اصالت یک فضای معماری جهت سکونت در آن نمی باشد.

یکی از ویژگی های عصر حاضر، سرعت تحولات همه جانبه در زندگی انسانهاست. زندگی بشر در طول تاریخ شاهد دگرگونی و تحول بوده، اما این تحولات و تغییرات در هیچ دوره ای به سرعت و گستردگی عصر حاضر نبوده است. این تحولات تمامی نهادهای اجتماعی و از جمله آموزش و پرورش را بسیار متأثر کرده و خواهد کرد. نهاد آموزش و پرورش بدلیل وابستگی گسترده به مردم و فعل انفعالات اجتماعی بیش از سایر نهادها در معرض تغییر و تحول قرار دارد و در کشاکش تحولات نه تنها خود متحول می شود بلکه بستر تحول آفرینی را فراهم می نماید و زمینه را برای بروز دگرگونی های آینده مساعد می سازد. بر اساس این باور باید با بررسی های کارشناسانه و آگاهانه به استقبال آینده رفت و از تغییرات سطحی، زودگذر و جزئی پرهیز کرد و با نگرش سیستمی و جامع نگر آموزش و پرورش جدید را به وجود آورد. باید توجه داشت که اگر این بررسی ها بر مبنای آخرین دستاوردهای علمی صورت نپذیرد نمی توان به استقبال آینده رفت و در آینده کارایی و اثربخشی مطلوب را نخواهد داشت و به بیان دیگر، نمی توان جوان قرن بیستم را با روش های قرن نوزدهم برای زندگی در قرن بیست و یکم آماده کرد. همراه با تغییرات سریع اجتماعی، اقتصادی و پیشرفت فن آوری، انعطاف پذیری به صورت یکی از معیارهای اساسی در برنامه ریزی و طراحی فضاهای آموزشی دیده می شود و با توجه به اینکه نیاز به انعطاف پذیری تا حدود زیادی در طول زمان و با تغییر نیازهای انسان تغییر می کند، می توان نیاز به انعطاف پذیری در فضاهای آموزشی را یکی از لازمه های مدارس فردا دانست. تحقیق حاضر به بررسی ویژگی های نظام آموزشی نوین و طرح ویژگی های کالبدی آن با رویکرد انعطاف پذیری که به لزوم آن اشاره گردید، می پردازد. در این پژوهش با توجه به ویژگی های فضاهای آموزشی، گونه های انعطاف پذیری تحت عنوان تنوع پذیری (فضاهای چند عملکردی)، تطبیق پذیری (جابجایی بواسطه فعالیت های مختلف و نیز اقلیم) و تغییر پذیری (تفکیک و تجمع) تعریف شده و انعطاف پذیری فضاهای آموزشی در مقیاس های خرد، میانی و کلان بررسی و تحلیل شده است. نهایتاً به بیان ویژگی های کالبدی این مدارس و نمود معمارانه آنها و در نتیجه برنامه فیزیکی حاکم بر طرح پرداخته ایم. امید است مورد استفاده طراحان مدرسه قرار گیرد و در آینده نزدیک شاهد تغییرات محسوس در ساخت مدارس کشور باشیم.

خانه ، بارزترین کالبدمعماریست کهبه واسطهحضور، خویشتن انسان در آن نمود می یابد. درگذرزمان ونمود تغییرات جوامع، خانه نیز به دگردیسی خود –همراه با تحول آدمی- پرداخته است.با نگرش به روند سریع تغییرات اجتماعات انسانیدر دوران معاصر، به این حقیقتپی خواهیم برد که تفاوتهای افراد است کهبیش از پیش به وضوعمشاهده می گردد و این پرسش را در ذهن متبادر می سازدکه چگونه می توان از رهگذر این تفاوت عقایدو تغییرات در این دوران که درمواردی همچوناجتماع ،تکنولوژی و اقتصاد و پدید آمده است، به طرح خانه هایی با پوشش بیشترین آرا اقدام کرد؟ آنچه در این پروژهمورد آزمون قرار گرفته است، تلاش بر طرح خانه با تکیه بر روند طراحی از جزء به کل می باشد، به بیان دیگر تلاش شده تا به طرح خانه بر اساس احترام به تفاوتها و تاکید بر مشترکات قدم برداریم، که این مسیر مستلزم پرداختن به شناخت نیازهای آدمیست. در پروسه طراحی، به طرح خانه های کوچک (دانه ها) بر این اساس، اقدام نموده و نهایتا در ارتباط تنگاتنگ با بستر به ایجاد ترکیبیاز این ارگانهااقدام می گردد.این روند را دستیابی به یک اندامواره (ارگانیسم) می توان نامگذاری نمود به گونه ای که هر واحد در عین اینکه شخصیت و عملکردی مستقل را داراست به عنوان جزئی از یک سیستم کل ایفای نقش می کند که الزاما حاصل از جمع جبری اجزاء نیست. اهداف این پروژه را در همگامی بیشتر کالبد بنا با ساکنین در قالب کلیتی مشترک می جوییم.درنتیجه این مطالعات ، شناخت اشتراکات نیز مورد انتظار می باشد که همین امر افزایش تعاملات در قالب یک کالبدرا نیز در بر خواهد شد.

در دهه های اخیر مراکز تجاری نقش پر رنگ تری را در زندگی شهری به عهده گرفتند و توانسته اند مخاطبان زیادی را به خود جذب کنند و خود را به عنوان نقاط مهمی از شهر مطرح سازند. خود این امر پرداختن به موضوع مراکز تجاری را برای ما بیش از پیش آشکار تر می سازد. این مراکز از یک سو مکانی اقتصادی و از سوی دیگر مکانی برای تجلی جنبه های پنهان فرهنگ مردم جامعه می باشند که به نظر می رسد در معماری کنونی ایران به جنبه دوم اهمیت کمتری داده شده است و در این نگاه غالب ، مخاطبان خصوصا قشر پرسه زن به فراموشی سپرده شده اند. با اهمیت یافتن مسئله مخاطبانِِ مراکز تجاری در علوم مختلف ، به نظر میرسد که حال زمان آن فرا رسیده باشد که معماران نیز با بررسی رفتار و انگیزه های این کاربران بتوانند پاسخ جامع تری را به نیاز های این افراد بدهند که به تبع آن، این مراکز بتوانند هم از لحاظ اقتصادی و هم از لحاظ اجتماعی- فرهنگی نقش موثرتری را در زندگی شهری ایفا کنند.این رساله با پرداختن به موضوع مخاطبان مراکز تجاری سعی در بر طرف کردن این خلا را دارد. در این رساله در فصل اول ابتدا به بررسی نحوه شکل گیری مراکز تجاری و علل ظهور آن می پردازیم و ادبیات و نظریه های محققین مختلف را در حوزه خرید بررسی می کنیم .سپس به کاربران این مراکز پرداخته و با دسته بندی این افراد در 3 گروه خریدار،پرسه- خریدار و پرسه زن رفتار های هریک از گرو ه ها را مورد بررسی قرار می دهیم .در فصل های بعدی به ضوابط و نمونه های موردی پرداخته و سپس نتایج حاصله را که شامل اهمیت خوانایی ، سیرکولاسیون، ویترین و .... است را به عنوان احکام طراحی مطرح می کنیم .

چکیده: بناهای ساخته شده در محیط پیرامون ما جهت بوقوع پیوستن رویدادهای انسانی ساخته شده اند. توجه به فعالیت ها در امر طراحی از آن جهت ضروری می نماید که ارتباط تنگاتنگ و ناگسستنی بین فضا و رویداد وجود دارد و هر کدام لازم و ملزوم یکدیگر می باشند. امروزه با توجه کمتر به این مسئله، فضاهای معماری به سمتی هدایت شده است که شایستگی ظهور فعالیت های انسانی را ندارند. شناخت درست و پرداختن به رویدادهای انسانی در طراحی معماری، می تواند راه حلی مناسب جهت سامان بخشیدن به وضعیت کنونی معماری و شهرسازی باشد. در این پایان نامه سعی بر آن شد تا با شناسایی فعالیت های موضوع طرح (مجموعه تجاری) به الگوهایی در طراحی دست یابیم. با بهره گرفتن از روش های تحقیق کمی و کیفی و ابزارهای تحقیق همانند تهیه پرسشنامه، مشاهده، مطالعات کتابخانه ای، 26 الگو جهت طراحی تدوین شد. این الگوها از فرآیند شناخت رویدادها بدست آمده اند که در نهایت می توانند به خلق فضاهای مطلوب در معماری بیانجامند.

موضوع «حفاظت از میراث معماری» مسئله ای است پیچیده و پراهمیت که دارای وجوه متعدد می باشد. در امر حفاظت از میراث معماری نوع نسبت مردم با موضوع از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در جامعه حال حاضر ایران، بنا بر شواهد مختلف، نه تنها در این ارتباط نسبت مطلوبی برقرار نمی باشد بلکه تعارض های اجتماعی متعددی نیز وجود دارد. این رساله به تحقیق در علل بروز تعارض های اجتماعی در حفاظت از میراث معماری پرداخته است. علل بروز نسبت های اجتماعی نامناسب با موضوع حفاظت از میراث معماری از طریق یک موردپژوهی معطوف به مجموعه ثبت جهانی گنبد سلطانیه، مورد بررسی قرار گرفته است. جامعه بومی شهر سلطانیه از آن جهت به عنوان نمونه موردی انتخاب شده است که بنا بر شواهد وضع موجود، در این شهر بروز نسبت های اجتماعی نامناسب با میراث معماری و حفاظت آن و نیز تنش و تعارض های اجتماعی ایجاد شده، وجوه گوناگونی از مسئله را می تواند آشکار نماید. تحقیق حاضر حاصل پژوهشی است در باب مطالعه و شناسایی علل بروز این پدیده، که به اتکا ادبیات حاصل از مستندات پیشین و نیز پیمایش های میدانی گسترده، انجام پذیرفته است. یافته ها و نتایج تحقیق بر مبنای طبقه بندی و تحلیل مصاحبه های عمیق صورت پذیرفته با جامعه بومی شهر سلطانیه و نیز بررسی اسناد، مدارک و پرونده های قضایی مرتبط با موضوع بدست آمده اند. یافته های این تحقیق نشان می دهد که مجموعه ای از عوامل در بروز تنش و تعارض های اجتماعی با موضوع حفاظت از میراث معماری در این شهر موثر بوده است. از جمله مهم ترین عوامل یادشده، موارد زیر را می توان برشمرد: عدم توانمندی جامعه سلطانیه نسبت به شناخت میراث معماری و حفاظت از آن و نیز کمبود هم پیوندی میان اصول و مبانی «میراث معماری» با «نیاز ها و تقاضاهای مردمی»، برخوردهای نظری و اجرایی ناهماهنگ و مقطعی در ارتباط با فرآیندهای حفاظتی، تعارض های شغلی و حرفه ای افراد، نفی خواسته ها و تمایلات اجتماعی با استناد پیوسته و صرف به ضوابط و قوانین حفاظتی موجود و نیز ایجاد فضای سوء برداشت، سوء رفتار و عدم اطمینان نسبت به حفاظت از میراث معماری. نتایج تحقیق نشان می دهد، میان «تقاضاهای اجتماعی» و «فرایندهای حفاظت از میراث معماری» اختلاف معیار وجود داشته و هم پیوندی مناسب میان جامعه و میراث معماری برقرار نشده است، لذا ایجاد تعادل و تعامل اصولی میان نیازها و خواسته های صواب جامعه با فرایندهای حفاظت از میراث معماری به عنوان رویکردی موثر در کاهش تعارض های اجتماعیِ یاد شده، پیشنهاد می گردد. چارچوب نظری تحقیق مبتنی بر تعمیم مباحث روانشناسی اجتماعی به موضوع حفاظت مردمی از میراث معماری می باشد.

چکیده سفارتخانه های ایران در سرتاسر جهان نماینده? فرهنگ و هنر و اندیشه? ملت و دولت اند.در کشور مصر به علت تنش های دهه های اخیر، سفارتی برای کشورمان موجود نمی باشد و به علت تغییرات سیاسی متأخر و وقوع بهار عربی که سبب نزدیکی سیاسی دو کشور گردیده است، لزوم برپایی آن مسجل است. ضرورت ساخت فضای دیپلماتیک درخور این دو تمدن کهن ،سبب می گردد تا برای طراحی سفارتخانه ایران در مصر، به بررسی معماری نمادین و هویتی پرداخته شود.در این پژوهش با تحلیل استانداردهای معماری دیپلماتیک و نمونه های موجود، الگویی جامع از طراحی فضاهای دیپلماتیک حاصل می شود، دغدغه های طراحی سفارت خانه بررسی می گردد وسپس به مطالعه? پیشینه? معماری دو کشور و عناصر هویت ساز آن ها پرداخته می شود.این پژوهش با هدف رسیدن به یک معماری متجلی و شکوهمند که در عین درخشش هویتی خویش مورد پذیرش کالبدی و اجتماعی بستر پذیرنده اش می باشد،به دو صورت میدانی و بررسی منابع مکتوب دنبال می شود و پاسخ آن بیان معمارانه ایست که بر مشترکات فرهنگی- معمارانه? دو کشور تأکید می کند، بگونه ای که صمیمیت و نزدیکی ملت ها را در بطن محتوایی و کالبدی اش پدیدار می کند. از آنجا که معماری سفارتخانه به سرزمینی دیگر فرای مرزهای جغرافیایی اش گسیل شود و سفیر فرهنگی _هنری ملت و تمدنش می گردد و نماد تشخص ومظهر اقتدار ملت و دولت خود می باشد ،عوامل مهم و متعددی در شکل گیری آن ایفای نقش می کنند.پاسخ نهایی در طراحی شامل نوآوری هایی در ساختار فضایی نمایندگی های دیپلماتیک ایران است از جمله سازماندهی کل زمین به جای تک بنا ،در نظرگرفتن پلازا به عنوان عامل اتصال دهنده? دو هویت مجزا،استفاده از خندق و آب به عنوان مرز لطیف امنیتی ،شناخت وگفت وگو و تعامل اندیشه ها به عنوان دروازه? ارتباطات دوستانه? دو کشور وسلسله مراتب فضایی امنیتی که از بیرونی تا اندرونی ادامه می یابد و محرمیتی سنتی را بازآفرینی می کند.

رساله حاضر در نظر دارد تا با تاکید بر اهمیت به کارگیری تکنولوژی، هنر بومی و بررسی تحلیلی نیازهای بهره برداران، به صورت توامابه به طراحی جایگاه تعلیم و تربیت معماران آینده بر اساس طراحی مکان پایدار بپردازد. در این راستا در چهار لایه( فعالیت، تصورات، اکوسیستم و تصورات) با تاکید بر فائق آمدن به نیاز های بهره برداران و ایجاد بستر مناسب برای پرورش دانشجویان معماری، به عنوان یک هدف بنیادین، تلفیقی از معیارهای کاربردی و زیبایی شناسانه را برای طراحی محیط های آموزشی و مناظر بیرونی آن مطرح می سازد. در ادامه به جستجوی ارتباط پایدار و مبتنی بر تعامل سازنده میان انسان، محیط و معماری پرداخته و سپس معماری منطبق با تعریف بومی را به مفهوم جهانی تشریح می کند. همچنین با برشمردن روش های علمی و تکنیک های طراحی، به موضوع طراحی،تعریف و تشریح آن می پردازد و در نهایت با ارائه اسناد ترسیمی، به اتمام می رسد. نتایج تحقیق نشان می دهد که یک دانشکده ی معماری، علاوه بر لحاظ نمودن مسایل فرهنگی محیطی که در آن قرار می گیرد، باید با طراحی مناسب به افزایش احتمال ایجاد فعالیت های عمومی کمک کند. رعایت این نکات تاثیرات مثبتی در آموزش و نگرش دانشجویان معماری در بر خواهد داشت. به منظور برآورده ساختن این مهم، از مراحل اولیه ایده پردازی تا شکل گیری نهایی طرحی متناسب با معماری غنی و پربار این مرز و بوم، همواره نگاه به گذشته و آثار قابل توجه معماری ایران مد نظر بوده است. تمامی شاخصه های در نظر گرفته شده از طراحی کالبد بنا تا طراحی داخلی و جزئیات پروژه سعی شده است تا روحی متناسب با فعالیت های جمعی و آموزشی را داشته باشد اما بیانگر سبک خاصی نباشد. بلکه اهداف خود را بر نهادینه کردن مفاهیم با ارزش آثار معماری ایران متمرکز سازد.

در این رساله در آغاز لازم است شناختی صحیح از موضوع- فلسفه چیست؟ - میسر گردد تا در قبل کاربر آتی و فعل مورد استناد وی (گفتگو) مورد بازبینی قرار گیرد و همچنین با توجه به سابقه ی فضاهای نمونه موردی به درکی کیفی و کمی از فضای بهینه دست یابیم تا در طراحی جدید حلول معنای جدیدی را از پس آن حقایق نظاره گر باشیم.

پژوهش حاضر با این باور که "معماری از حقیقت زندگی جدا نیست"، در جستجوی فهم "کیفیت معماری" از نقطه نظر ضرورت ایجاد رابطه ای همه جانبه با وجود آدمی و مراتب حیات او است. از این رو بر آن است تا مفهوم "کیفیت در معماری" را مبتنی بر "کیفیت زندگی انسان" تبیین نماید. مرور ادبیات تحقیق نشان می دهد که در ارتباط معماری با موضوع کیفیت زندگی، همواره اصل "تعامل انسان و محیط" مورد توجه بوده است. با به رسمیت شناختن این اصل، پژوهش چنین اذعان می دارد که در خود اصل جای هیچ گونه مناقشه ای نیست و تنها دریافت افراد از ماهیت انسان و محیط و رابطه میان آن دو، به رویکردهای متفاوتی منجر خواهد شد. از این رو اهمیت پرداختن به نظام معرفتی طراحان از نقطه نظر مدل هایی که در این خصوص تدوین نموده اند، پژوهش را به سوی ارزیابی مواضع مختلف و در نهایت اتّخاذ "نظام معرفتی اسلام" در چنین تبیین خطیری سوق داده است. در این راستا مفهوم کلّیت "هستی" جایگزین مفهوم "محیط" می شود و "انسان" در انبساط وجودی و نه محدود به مرتبه ای مادی مطمح نظر است. لذا پژوهش به تصویری از زندگی که حاصل "تعامل انسان با کلّ هستی" است، دست یافته که بازتاب تمامی ساحات و مراتب حیات آدمی است. به عبارت دیگر رساله در پی آن بوده است که برپایه آموزه های قرآن مجید، به مدلی از مراتب هستی، ساختار وجودی انسان و نیز رابطه انسان با هستی دست یابد تا از این راه کیفیت حضور انسان در هستی و زندگی در آن را توصیف نماید. به پشتوانه این مدل، معماری با چنین تصویری از زندگی انسان تناظر می یابد تا به سنجش قابلیت های معماری در تحقّق و ارتقای کیفیت آن بپردازد. از این رو پژوهش در پی آن است که دریافتی مناسب از معماری در این نسبت ارائه دهد تا زمینه ساز تعریفی شایسته از کیفیت معماری و مراتب آن در ارتباط با کیفیت زندگی انسان باشد. در پایان پژوهش الگوی نهایی بازتعریف و پیگیری کیفیت در معماری را ارائه و دستاوردهای تحقیق را در دو سطح بینش نظری و حوزه کاربردی معرفی می نماید. همچنین تأثیر دستاوردها بر سه حوزه جامعه، حرفه و آموزش معماری بیان شده و مسیری نیز جهت تداوم امر در قالب توصیه هایی برای پژوهش های آتی، پیشنهاد گردیده است.

با توجه به اینکه بیمه محصولات کشاورزی در ایران بیشتر جنبه ای حمایتی دارد و خسارات گزارش شده عموما بیش از حق بیمه های دریافت شده است، در این پایان نامه به جهت تعیین قیمت بیمه محصولات کشاورزی (گندم دیم) از فرآیندهای نوفه شلیک به عنوان مدلی مناسب استفاده شده است. بر اساس داده های صندوق بیمه کشاورزی از خسارات اعلام شده در سال زراعی 1388-1389 گندم دیم، در این پایان نامه حق بیمه خالص و ناخالص این محصول محاسبه شده است.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

هدف از پایان نامه حاضر، پژوهش و طراحی در راستای ایجاد مرکزی برای پرورش خلاقیت کودکان دبستانی و پیش- دبستانی بوده است. این مرکز، مکانی است که در آن از طریق امکاناتی که در اختیار کودکان قرار می گیرد، ضمن تسهیل فرایند خلاقیت، به آنان کمک می شود به شناخت حقیقت منحصر به فرد وجودشان و نیز شناخت دیگران و محیط اطرافشان نایل گردند. در این ارتباط، این مرکز به سازوکاری مناسب برای مشارکتهای اجتماعی کودکان جهت ارتقاء ابعاد ذهنی و روحیشان می پردازد.

این رساله با موضوع طراحی تماشاخانه(مجموعه هنرهای نمایشی: نمایش- حرکات موزون - شاهنامه خوانی – تعزیه و...) در شهر اصفهان ، سعی دارد فضایی درخور هنرهای نمایشی با توجه به ریشه ها و اصالت ایرانی و متناسب با پیشرفتهای امروزی طراحی و ارائه نماید . طرح موضوع و بیان مساله: معماری به عنوان فن ساخت سر پناه برای انسان در مرتبه ای و هنر بروز و ظهور اعتقادات و ارزشهای انسانی در مرتبه ای دیگر دارای دو وجه کالبدی و معنایی می باشد. جنبه کالبدی معماری در یک سطح پاسخگوی نیازهای عملکردی انسان (عملکرد با همه گستره فیزیکی، روحی، روانی و.... ) بوده و در سطحی بالاتر تجسم عینیت یافته حقیقتی می باشد که حاصل اعتقادات، باورها و .... جامعه (در نظام سنتی ) یا شخص معمار (در دوره مدرن) می باشد این معانی به عنوان روح حاکم بر معماری یک سرزمین می تواند در سطوح مختلف خود را مطرح سازد و به زبان معماری ترجمه گردد: 1) گاه این روح و حقیقت در ناب ترین و کاملترین شکل، در کالبدی متجلی می شود و کالبد تجسم عینی آن حقیقت ازلی خواهد بود. که در این صورت عالم جاودانه ای را به حضور می آورد که کالبد را نیز شامل می گردد. هر چند اصالت با کالبد نیست معهذا نمی توان رابطه تنگاتنگ میان حقیقت فهم شده و کالبدی که حاصل فهم چنین حقیقتی است را نادیده گرفت. 2) در سطحی دیگر آن حقیقت به صورت واقعیت و باور از سوی جامعه مورد پذیرش قرار می گیرد و در طول سالیان متمادی در افراد آن جامعه نهادینه شده ، رسوب نموده و در هر زمینه ای از زندگی به صورت های مختلف خود را متجلی می سازد. به عبارت دیگر بر اساس این اعتقادات که بن مایه فرهنگ هر منطقه هستند جامعه من باب مثال در زمینه های معماری به یک سری بایدها، نبایدها و اصول و احکامی خواهد رسید که در سطوح خاص خود روند ساخت و ساز آن جامعه را شکل می دهد.کشف این بایدها، نبایدها ، اصول و احکام ، مستلزم شناخت و تعمیق لایه های تشکیل دهنده طرح و بستر شکلگیری آن است.(کلاس آقای دکتر هادی ندیمی. اردیبهشت 87) بنابراین طرح مجموعه ای برای هنرهای نمایشی مستلزم شناخت همه جانبه این هنرها در گام نخست و سپس انتخاب مناسب برای شکلگیری تماشاخانه است. هنر ، مفهومی است در نهاد بشریت ، و هنرهای نمایشی ، برخاسته از نیازهای روحی و عاطفی انسانهاست. هنرهای نمایشی به ویژه نمایش نسبت به سایر هنرها ویژگی های متمایزی دارند این ویژگی ها سبب شده است که از آن به عنوان موضوع و دستمایه طراحی برای پاسخگویی به مساله و هدف طراح استفاده شود. این هنرها : زنده، مردمی، نمادین، خیال انگیز، اثرگذار و اثرپذیر، برخاسته از سنتها و عقاید، درتعامل با فرهنگ و مسائل اصیل انسانی هستند و ریشه در ادبیات، شعر، موسیقی و باورهای هرملت دارند.در سرزمین ایران نیز ، هنرهای نمایشی از نوع خاص همین مرز و بوم است که بدلیل وجود مخالفتها و موانع سیاسی ، مذهبی و عرفی که در طول تاریخ بوده و هست ، آنچه که امروزه از نمایش اصیل ایرانی باقی مانده ، نامی بیش نیست. این مساله خود از دغدغه های طراح در این طراحیست و ضرورت و اهمیت پژوهش را بیانگر است. گام بعدی که بسیار حائز اهمیت می نمود ، انتخاب بستری در شان و منزلت فعالیت های نمایشی می باشد. در این راستا ، شهر اصفهان به عنوان قطب فرهنگی و هنری ایران زمین ، با توجه به حفظ بافت های درونی تاریخی و فرهنگی و پتانسیل های بالای آن برای ایجاد مراکز هنری، بستر مناسبی برای شکل گیری مجموعه ای است که با تمدن این سرزمین گره خورده و در عین حال بایستی به شکلی امروزی و در قالب تصورات جامعه کنونی شکل پذیرد. با توجه به اینکه هنرهای نمایشی ما هنرهایی برخاسته از سنتها هستند ، اصول و احکام معماری این مجموعه نیز با الگوبرداری از معماری سنتی ایران و همچنین از ویژگی های هنرهای نمایشی و بستر آن که شهر اصفهان با ویژگی های خاص خود است، منتج می گردد. اهداف طرح - دستیابی به فضایی زنده ،خوانا و پویا که درشان احیا ، پرورش ، آموزش و نمایش هنرهای نمایشی باشد. - ایجاد فضایی که حضور در آن همزمان که به بیننده سرزندگی ، شور و خیال انگیزی ارزانی می دارد و او را درداشتن لحظاتی بهتر از جمیع جهات یاری می کند، یادآور درونمایه اصیل و گرانبهای انسانی- ایرانی نیز باشد. - خلق کانونی جهت جذب و آموزش مستقیم و غیرمستقیم مردم ، خصوصا جوانان و قرار دادن آنان در فضایی فرهنگی در راستای ارتقای فرهنگ عمومی بوسیله هنر. روش تحقیق درجهت نیل به این هدف ، پس از آشنایی با واژگان تخصصی و کاربردی و مفاهیم پایه ای درارتباط با موضوع، روش مناسب تحقیق انتخاب شده است. باتوجه به ویژگی های پژوهش حاضر و اینکه تحقیق در رشته معماری، ضرورتا بین رشته ای می باشد ، این رساله یک پژوهش کاربردی و کیفی به شمار می آید. پس از طرح موضوع و انتخاب مسیر صحیح از طریق مشاهده ، مطالعات کتابخانه ای و میدانی، اطلاعات موردنیاز جمع آوری شد. نتایج طرح از نتایج این طرح می توان فراهم آوردن فرصتی برای تامل بیننده بر این هنرهای بی همتا و تاثیر مطلوب بیادآوری ارزشهای هنری و فرهنگی ایرانی و جهانی بر افراد در مقیاس خرد و بر فرهنگ جامعه در مقیاس کلان- احیای هنرهای نمایشی بومی که بعضا به دست فراموشی سپرده شده اند و یا درحال فراموش شدن هستند و معرفی این آثار و اشتغال زایی نسل جوان و پاسخگویی به طیف وسیعی از خواسته ها و نیازهای جوانان از جمله نیاز به تفریح و سرگرمی سالم - حمایت از هنرمندان در این عرصه ، شناساندن استادان و ارج نهادن بر هنر بی بدیل آنان و رونق صنعت جهانگردی در اصفهان را نام برد. ساختار رساله رساله که بر اساس کلید واژه های موضوع طراحی شده به جز مقدمه شامل 5 فصل می باشد که فصل اول با نام مطالعات هنرهای نمایشی به معرفی هنرهای نمایشی- انواع- ویژگی ها- وضع موجود و ...، پرداخته است. فصل دوم به بررسی نمونه های مشابه در دو بخش داخلی و خارجی پرداخته است. فصل سوم به معرفی بستر طرح در دو مقیاس اختصاص یافته : مقیاس کلان ،شهر اصفهان از لحاظ تاریخی- اقلیمی- اجتماعی معرفی شده است و در آن خصوصیات معماری، بالاخص خصوصیات معماری سنتی اصفهان مورد تامل قرار گرفته است. و مقیاس خرد(سایت طراحی) تحلیل و معرفی شده است. در فصل چهارم برنامه ریزی کالبدی طرح تماشاخانه اصفهان معرفی شده است که شامل : 1- سالنهای نمایش و فضاهای جنبی مورد نیاز آن که بخش نمایشی مجموعه مورد طراحی است 2- بخش آموزشی پژوهشی 3- بخش رفاهی فروشگاهی مجموعه به اختصار بررسی شده اند و مطالعات درباره ویژگیهای خاص سالنهای نمایش آمده است . از احکام حاصل از موضوع و مصادیق ، برنامه کالبدی طرح حاصل گشت که در انتهای این فصل بیان شده است. فصل پنجم معرفی طرح و فرایند طراحی است. هدف از مطالعات بدست آمده در بخشهای فوق رسیدن به اصول و مبانی ای بود که از ماهیت هنرهای نمایشی و اصفهان نشات گرفته باشد ، ضمن اینکه معماری به عنوان زبان بیان این اصول و نیز به عنوان یک هنر، مبانی و مفاهیمی را به خود اختصاص می داد و ضمن ارائه این اصول به عنوان ماهیت ذاتی پروژه به ارائه فرایند طراحی که عصاره تمامی رساله در آن نمود پیدا کرده ، پرداخته شده است .