نام پژوهشگر: حسین آذرنیوند
سید حمزه حسینی کهنوج رضا عرفانزاده
در این تحقیق خصوصیات بانک بذر خاک (تراکم، تشابه بانک بذر خاک با پوشش روزمینی و تنوع گونه ای) در سه رویشگاه جنگلی، اکوتون و مرتعی که در طی گرادیان ارتفاعی قرار گرفته بودند مطالعه شد. منطقه مورد مطالعه در حوزه واز استان مازندران قرار داشت. جهت مطالعه ویژگیهای بانک بذر خاک از این مناطق اقدام به نمونه برداری در اواخر زمستان 1389 شد. بدین صورت که در هر رویشگاه 10 ترانسکت 50 متری با فاصله های 15 متری از یکدیگر مستقر گردید و نمونه های خاک از دو عمق 5-0 و 10-5 سانتیمتری از داخل پلاتهای ا متر مربعی برداشت شد. نمونه های خاک پس از اعمال تیمار سرمادهی به گلخانه منتقل و کشت شدند. گونه هایی که بذورشان جوانه می زد در فاصله هر دو هفته یکبار شناسایی و حذف می شد. همچنین درصد پوشش گونه های گیاهی موجود در هر پلات در بهار سال بعد ثبت گردید. در نهایت مقایسه خصوصیات بانک بذر خاک (تراکم، تشابه بانک بذر خاک با پوشش روزمینی و تنوع گونه ای) در سه رویشگاه و همچنین در ارتفاعات مختلف از سطح دریا با استفاده از آزمون تجزیه واریانس یکطرفه انجام شد. خصوصیات بانک بذر خاک دو عمق خاک هر رویشگاه و هر ارتفاع با استفاده از آزمون t جفتی مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان داد تراکم، تنوع و غنای گونه ای بانک بذر خاک سه رویشگاه و در ارتفاعات مختلف دارای اختلاف معنی داری می باشد، بطوریکه این خصوصیات بذر خاک به ترتیب در منطقه اکوتون، مرتع و جنگل بیشتر بودند. طبقات ارتفاعی میانی از سطح دریا (2200-2050) نیز از لحاظ فاکتورهای مذکور بیشترین مقدار را به خود اختصاص دادند، طبقات ارتفاعی پایینتر (2000-1850)، کمترین مقدار و طبقات ارتفاعی بالاتر (2400-2250) دارای مقدار حد واسط دو طبقه قبلی بودند. تشابه ضعیفی بین بانک بذر و پوشش روزمینی وجود داشت (حداکثر 24 درصد) و بر خلاف فاکتورهای قبلی، بیشترین تشابه بانک بذر خاک با پوشش روزمینی در رویشگاه مرتعی و ارتفاعات بالا، کمترین مقدار آن در منطقه اکوتون و مقدار این شاخص در منطقه جنگلی و ارتفاعات پایین، حد واسط دو منطقه و ارتفاعات قبلی قرار داشت. عمق نیز اثر معنی داری بر همه خصوصیات بانک بذر خاک داشت و در رویشگاه ها و ارتفاعات مختلف، عمق 5-0 دارای مقدار بیشتری از عمق 10-5 بود. بطور کلی می توان نتیجه گرفت که منطقه اکوتون (ارتفاعات میانی) بعلت داشتن فضای بازتر تاج پوشش جنگلی، موقعیت قرارگیری و تنوع گونه ای بیشتر پوشش نسبت به دو رویشگاه دیگر (سایر ارتفاعات) دارای بانک بذر بیشتر و غنی تری می باشد. ار آنحایی که اغلب بانک بذر خاک مربوط به مراحل ابتدائی توالی بود و شباهت ضعیفی بین بانک بذر خاک با پوشش روزمینی وجود داشت، اگر هدف احیای منطق تخریب شده جنگلی با گونه های جنگلی باشد امکان پذیر نیست اما احیای مراتع بویژه احیای اکوتون با گونه های علفی امکان پذیر است.
فاطمه غضنفریان رضا عرفانزاده
این مطالعه با هدف بررسی تأثیر تاج پوشش گونه های درختی و بوته ای بنه (pistacia atlantica)، بادام کوهی (amygdalus scoparia) و بادام خاکستری (amygdalus eburnea) بر ویژگی های بانک بذر خاک (تراکم، تنوع، غنا و تشابه بانک بذر خاک با پوشش سطحی) انجام شد. نمونه برداری در منطقه میمند واقع در شهرستان شهربابک کرمان انجام شد. تعداد 10 پایه از هر گونه انتخاب گردید، سپس در زیر تاج پوشش هر پایه و خارج آن به صورت زوجی یک قطعه نمونه مستقر گردید. نمونه برداری خاک از دو عمق 5-0 و 10-5 سانتی متر در هر قطعه نمونه صورت گرفت. نمونه های خاک به منظور جوانه-زنی در گلخانه قرار داده شد و بذر های جوانه زده شناسایی گردید. سپس تراکم بانک بذر خاک بر حسب تعداد در متر مربع ارائه شد و تشابه بانک بذر خاک با پوشش رو زمینی با استفاده از شاخص تشابه سورنسون محاسبه شد. همچنین شاخص غنای مارگالف و تنوع گونه ای شانون در هر قطعه نمونه محاسبه گردید. از glm جهت بررسی تاثیر نوع گونه چوبی، تاج پوشش آنها و عمق نمونه برداری بر خصوصیات بانک بذرخاک استفاده شد. از آزمون z ویلکاکسون وt جفتی برای مقایسه ی زوجی خصوصیات بانک بذر بیرون و زیر تاج پوشش گونه های چوبی استفاده شد. نتایج نشان داد که در زیر تاج پوشش گونه pistacia atlantica تراکم بانک بذر بیشتری نسبت به سایر گونه ها وجود داشت. همچنین تراکم بانک بذر خاک در زیر هر سه گونه درعمق 5-0 نسبت به عمق 10-5 اختلاف معنی داری داشت. با توجه به نتایج آزمون z ویلکاکسون تراکم بذور زیر تاج پوشش بیشتر از بیرون آن در گونه ها بود. بیشترین میزان غنای گونه ای بانک بذر خاک در زیر اشکوب گونه pistacia atlantica بود. نتایج آزمون t بیانگر تاثیر مثبت تاج پوشش گونه ها بر تنوع بانک بذر خاک بود. در مورد تشابه بانک بذر با پوشش روزمینی نیز بیشترین میزان مربوط به گونه pistacia atlantica بود و با توجه به نتایج آزمون z ویلکاکسون تشابه بذور زیر تاج پوشش با پوشش سطحی بیشتر از بیرون آن در درختان بود. به طور کلی نتایج این تحقیق نشان داد که تاج پوشش درختان در مناطق خشک تاثیر مهمی بر بانک بذر خاک و حفظ و نگهداری بذور سایر گیاهان دارد. می توان از این ذخیره بذری طبیعی جهت بازسازی مناطق تخریب یافته استفاده کرد. بنابراین حفظ و نگهداری این تک درختان (بوته ها) در مناطق خشک مهم می باشد.
فرهاد فخری محمد جعفری
کاربرد سیلاب برای جبران کمبود رطوبت مورد نیاز رشد گیاه و کاهش خسارتهای ناشی از سیلاب به اشکال مختلف امکان پذیر است. با استفاده از سیستمهای پخش سیلاب ، سیلاب های فصلی بر روی اراضی مستعد گسترش یافته و در نتیجه اثرات مختلفی بر روی آب زیرزمینی ، پوشش گیاهی و خاک این اراضی خواهند گذاشت. در بررسی اثر پخش سیلاب بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک و پوشش گیاهی در ایستگاه تحقیقاتی پخش سیلاب تنگستان استان بوشهر، سه منطقه مختلف اجرای پخش سیلاب ، مورد بررسی قرار گرفت.نتایج نشان دهنده تعدیل بافت خاک و افزایش نسبی ذرات ریزتر و در مقابل کاهش درصد ذرات شن است. همچنین مطالعات نشان می دهد که پخش سیلاب به طور معنی داری در سطح 1 درصد درافزایش تراکم و درصد تاج پوشش گیاهی موثر بوده است.