نمایشنامه به معنای متنی است که برای اجرا نوشته می شود و تحلیل ساختاری به معنی بررسی شیوه ی اتصال اجزا و عناصر یک نظام است.به طور کلی می توان ثمینی را در زمره ی نمایشنامه نویسانی محسوب کردکه دغدغه ی شرق و درام شرقی دارند.وی با به کارگرفتن توانمندی های نمایش سنتی شرقی ، حضور پررنگ روایت ، درهم شکسته شدن مرزهای زمانی، هم جواری غیب و شهادت، با زآفرینی خلاقانه ی شماری از افسانه ها، قصه ها و حکایته های قدیمی و مهم تر از آن، با شناخت درستی که از مخاطب شرقی خود دارد توانسته ارتباط خوبی با مخاطبان برقار کند و به عنوان یکی از برترین نمایشنامه نویسان معاصر دهه ی هفتاد به بعد مطرح شود.با توجه به نوآوری های نغمه ثمینی در زمینه ی ساختار و نیز ادغام ساختار های مختلف در یکدیگر و وچود ویژیگی های ساختار نمایش سنتی ایرانی در ژرف ساخت برخی نمایشنامه های وی،نگارنده نلاش کرده است نمودارهایی برای دیگر انواع ساختار از جمله ساختار دایره ای،متقارن و موازی ترسیم کند و پیشنهاد دهد.

چکیده کلید واژه ها: صائب تبریزی ، اسیر شهرستانی ، صور خیال ، تشبیه ، استعاره ، مجاز ، کنایه در رساله حاضر با عنوان " بررسی مقابله ای صور خیال در اشعار صائب تبریزی و اسیر شهرستانی" به کاربرد صور خیال اعم از تشبیه ، استعاره ، مجاز و کنایه در اشعار دو شاعر سبک هندی ،یعنی صائب تبریزی و اسیر شهرستانی پرداخته شده است . در بخش کلیات علاوه بر توضیحاتی در باب سبک هندی و مختصات آن، دو شاعر نامبرده بصورت کلی معرفی شده اند. در بخش های بعدی رساله، هر یک از صنایع بیانی به صورت مجزا مد نظر قرار گرفته اند ؛ بدین گونه که نخست شرحی کوتاه درباره هر یک از آرایه ها آورده شده ، سپس فروعات آن به همراه شواهدی از هر دو شاعر مورد بررسی قرار گرفته است . در تهیه و تدوین رساله حاضر ، روش کار چنین بود : ابتدا صد غزل از هر شاعر به عنوان نمونه و به صورت تصادفی- البته با در نظر داشتن تمامی حروف الفبا در حروف پایانی قافیه یا ردیف – برگزیده شد. سپس انواع آرایه های بیانی از تمام ابیات هر غزل ، به روش فیش برداری استخراج شد. در نهایت بسامدی کلی از هر صنعت، در کل ابیات صد غزل برگزیده از هر شاعر به دست آمد که تعداد و درصد آن در پایان هر بخش و به صورت جداگانه بر روی نمودار نشان داده شده و آمار به صورت مقایسه ای اعلام و نتایج آن بیان گردیده است . نکته قابل ذکر این که با توجه به بسامد چشمگیر صنایع در اشعار هر دو شاعر، از ذکر تمامی ابیات در متن رساله صرف نظر شده و تنها ابیات بارزی به عنوان نمونه – که با توجه به نوع صنعت و بسامد آن از پنج تا بیست بیت متغیر است – ذکرگردیده است ؛ و از آن جا که فهرست دویست غزل برگزیده از دو شاعر در بخش پایانی به صورت پیوست آمده است ، ابیات نمونه در هر بخش با توجه به ترتیب الفبایی حروف پایانی قافیه یا ردیف، در بخش پیوست ها قابل دسترسی هستند. اما درباره ابیات برگزیده ای که درون متن آمده اند، باید گفت که علاوه بر توضیح آرایه های بیانی و صور خیال ، با توجه به برخی پیچیدگی های لفظی و معنایی در ابیات هندی ، کلید هایی برای درک بهتر معنی به همراه شرح کاملی از معنای بیت ارائه شده است. چهار در ضمن به صنایع بدیعی اعم از بدیع لفظی یا معنوی که مخاطب را در فهم بیت یاری می رسانند- با توجه به درجه اهمیت آن ها _ در خلال شرح یا پانویس، اشاراتی صورت گرفته است..

انوری یکی از شاعران شاخص دوره ی خود می باشد که اشعارش از حیث بلاغت در اوج است.بیشترین توانایی انوری در ساختن انواع تصاویر انتزاعی، جهت مقایسه ی ممدوح با انواع نیروهای طبیعی و فراطبیعی است؛ ضمن این که به زیبایی ظاهر کلام اهمیت می دهد.او در این راستا از میان آرایه های بدیعی، بیشتر به بدیع معنوی توجه کرده است. در زمینه ی بیان، استعاره گرا می باشد و در زمینه ی معانی از میان عوامل مهم عیوب فصاحت می توتن به تنافر حروف و تعقید معنوی اشاره کرد. جملات خبری بیشتر برای تحسین و تعظیم و اثبات قدرت است. جملات امری برای ترغیب و تشویق و جملات پرسشی برای افاده ی انکار است.

گویش لری از پارسی میانه جنوبی ( پارسیک ) منشعب شده است و تعدادی از کلمات آن به فارسی میانه بر می گردد و در شعر دوره ی خراسانی و عراقی کلماتی از آن وجود دارد؛ دستگاه واجی و کلمات و افعال آن به فارسی نزدیک می باشد، تشبیهات و استعارات و سایر آرایه هایی که در کلام شاعران گویش لری وجود دارد به اندازه شعر فارسی زیباست در این رساله دستگاه واجی اسم فعل و پیشینه ی کلمات و بدیع در اشعار محلی تشریح گردیده است.

منتقدان ادبی مرثیه را جزو انواع غنایی محسوب می کنند. با روی کار آمدن صفویه مرثیه مذهبی در غالب ترکیب وند رایج می گردد در اوج مرثیه ی عاشورایی در قرن دهم قمری می توان به قالب ترکیب بند اشاره کرد. تفاوت شعر عاشورایی با دیگر شعرهای دینی در این است که شعر عاشورایی دارای نوعی حماسه و شور است هرچند که در این نوع شعر غمی وجود دارد که در دیگر شعرهای دینی به این شدت یافت نمی شود شاعری مثل محتشم کاشانی در دوره صفویه به مرثیه نظر داشت؛ ولی شاعری مثل عمان سامانی به مبارزه و حماسه پرداخته است؛ تفاوت شعر عاشورایی دوره صفویه باشعر عاشورایی دوره انقلابی ما در این است که شعر محتشم با اینکه زبان مستحکمی دارد ولی از شور حماسه به دور است و تنها به جنبه مرثیه پرداخته است؛ در نتیجه شعر عاشورایی در دوره صفویه به اندازه ی دوره انقلاب ما و شعر عاشورایی امروز ما جان مایه ندارد. آثار شاملو را بیشتر در زمینه های شعر آزاد و شعر منثور باید ارزیابی کرد؛ اشعار و مراثی وطنی و اجتماعی در دوران انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی به اوج خود می رسد.

در این پژوهش، ویژگی های سبکی 50 غزل منتخب از دیوان سیدحسن غزنوی، بر اساس دیدگاه های نو سبک شناختی بررسی شده است . بنابراین دیدگاه ، غزل ها در سطح زبانی ، ادبی و فکری مورد بررسی قرار گرفته و نتایج آن بیان شده است . سادگی و روانی کلام و لحن، پرهیز از کاربرد واژه های متروک، از ویژگی های زبانی سیدحسن غزنوی است . در غزلیّات او تراکم تصویری وجود ندارد. استفاده زیاد از تشبیه و استعاره نسبت به دیگر آرایه های بیانی، هنر تصویرگری او را نشان می دهد و سادگی تصاویر ، شعر او را قابل فهم میکند. موضوع غزلیات سیّدحسن غزنوی بیشتر، عشق و غم و اندوه ناشی از آن است که در مواردی با مدح ممدوح آمیخته است. او در شعر از وزن های متنوع و ردیف های کوتاه استفاده کرده است . قافیه ها نیز سالم بوده و از عیوب قافیه برکنار هستند . عشق گرایی ، آفاقی بودن و توجه به مسایل بیرونی ، از ویژگی های فکری سیدحسن غزنوی است. عدم تفاخر به شاعری و بازتاب نداشتن مسائل سیاسی اجتماعی از مختصه های شعر اوست. در این پژوهش از روش آماری وبا استفاده از جداول اطلاعات به دست آمده ارایه شده است.

زاویه دید یا دیدگاه روایت از عناصر مهم و تشکیل دهنده ی یک داستان است. شیوه ای است که نویسنده از آن برای روایت داستانش استفاده می کند. در واقع پاسخ به این سوال است که داستان چگونه روایت می شود یا اینکه داستان را چه کسی روایت می کند. مسلم است که راوی داستان و نحوه ی روایت او نقش مهم و اساسی در داستان دارد. امروزه داستان نویسان معاصر به دنبال کشف و خلق شیوه های نوین داستان نویسی در تمام عناصر آن و به ویژه نوگرایی در عرصه ی روایت داستان هستند. از جمله این نویسندگان شهریار مندنی پور، نویسنده خلاق و پرکار معاصر است. مندنی پور در آثارش به دنبال یافتن زاویه ی دید مناسب و درخور داستانش است چرا که از دید وی هر داستان زاویه ی دید خاص خود را دارد و این هنر نویسنده است که داستانش زاویه ی دید مناسب را بیابد. شهریار مندنی پور از میان دیدگاه های روایت به دیدگاه تک گویی درونی توجه ویژه ای دارد که همین عامل وی را به نویسنده ی جریان سیال ذهن تبدیل می کند. کلید واژه: شهریار مندنی پور، ادبیات داستانی، نثر معاصر، تکنیک های روایت، جریان سیال ذهن

در این پژوهش با نگاهی سبک شناسانه به 50 غزل از خواجوی کرمانی، غزلهای انتخابی در 3 سطح زبانی، ادبی و فکری و بر اساس دیدگاه دکتر شمیسا مورد بررسی قرار گرفته و در هر سطح، توضیح و تحلیلی همراه با شواهدی از غزلها آمده، آن گاه نتیج? به دست آمده مطرح شده است. در سطح زبانی، بیشتر فعلها در زمان حال به کار رفته و ساختار درصد بالایی از جملات، روان است. استفاده از لغات عربی بسامد بالایی دارد که در بیشتر موارد شامل لغات پرکاربرد در زبان فارسی است. البته در مواردی نیز لغاتی با کاربرد کمتر دیده می شود. عیوب قافیه نیز به ندرت به چشم می خورد. در سطح ادبی، کلمات مسجع و آهنگین بسامد بالایی دارد و یکی از بارزترین خصیصه ها است. شاعر از تصویرگری فراوان، بهره برده است؛ به گونه ای که گاه به دلیل بسامد بالای صنایع، فهم سخن منوط به کشف این تصاویر می شود. خواجو با اصرار، سعی در به کارگیری بیشتر آرایه ها دارد. در سطح فکری، مفاهیم و معانی عاشقانه بر بیشتر غزلها حکمفرماست. موضوع غزلها بیشتر عشق و غم ناشی از آن است؛ به همین دلیل غزلها بیشتر دارای وزنهایی سنگین و القاء کننده غم هستند که تناسب کاملی با متن اشعار دارد. رگه هایی از عرفان نیز در شعر خواجو مشاهده می شود؛ که بیان عشق و عرفان، درونگرایی و تنهایی، از جمله ویژگیهای شعر این دوره می باشد.

از دیدگاه یک محقق ، آداب و رسوم یک ملت و نحوه ی رفتار روزمره ی آنان با یکدیگر ، قابل توجّه و تأمل است. آداب و رسوم از جمله زیر مجموعه های فرهنگ یک جامعه محسوب می شود. توسعه و تکامل جامعه وابستگی تام به تعالی فرهنگی آن جامعه دارد و تعالی و رشد آداب و رسوم آن جامعه . در این رساله نگارنده می خواهد به این سوال پاسخ بدهد که آیا آداب و رسوم اجتماعی می توانند زمینه ی مناسبی برای بازتاب رنگ و بوی جامعه در ابعاد مختلف باشد؟ ساختار جامعه از اصول و فروع عمده ای تشکیل شده است که یکی از اصول ساختاری، زمینه ی اجتماعی و فرهنگی است که در بطن زمینه ی اجتماعی یک جامعه ، ادبیات عامیانه نقش عمده ای را در شکل دهی روابط اجتماعی و فرهنگی دارد. آداب و رسوم با تمام زیر مجموعه های مربوط می تواند نقش برجسته ای از جامعه را به نمایش بگذارد. استخراج آداب و رسوم موجود در جامعه از لابه لای متون طراز اول ادبی ، به معنای بررسی دیدگاه نمایندگان طراز اول فرهنگی و ادبی جامعه نسبت به وضعیت فرهنگی ، اجتماعی، سیاسی و... است. کلید واژه : واژه های فرهنگ (culture) ، فرهنگی (cultural) ، آداب و رسوم (custom) ، جامعه ( socilety) ، اجتماع (social) ، ادبیات عامیانه( folklor) کلید واژه هستند.

چکیده مهم ترین عناصر داستان عبارتند از: طرح ، شخصیت، درونمایه ، زاویه دید، سبک، لحن، فضا و زبان . بررسی این عناصر در هر متن داستانی نقش ِمهمی در فهم ، دریافت و درست تحلیل کردن آن دارد. این پژوهش عهده دار جستجو و کند وکاو پیرامون ویژگی های شاخص در خصوص کاربرد عناصر داستانی در آثار ناتاشا امیری و ارائه ی آن به صورت مجموعه ای واحد و قابل ارزیابی از سبک داستان نویسی امیری به عنوان نویسنده ای آشنا به تکنیک ها ی مدرن داستان نویسی امروز است. او داستان هایی در قالب های تخیلی ، رویا و خواب ، آمیختن خیال و واقعیت ، جریان سیال ذهن ، فلش بک و فوروارد ، بهره گیری از زبان حیوانات، تغییر زاویه دید ، زمان های احتمالی و... در مجموعه هولا هولا ساخته است و به قالب هایی چون داستانِ هیجانی ، زاویه دید جدید (ارواح) ، مدد از تاریخ، فلسفه ، اسطوره در مجموعه عشق روی چاکرای دوم دست یازیده است .در رمانش موفقیت کمتری کسب کرده است. غالب داستان هایش با ذهنیتی زنانه و درونمایه ای فمنیستی، بدبین به مردان ، فضاسازی های زنده و جان دار، لحن های متمایز و زبانی پخته خود را به نمایش گذارده اند. کلید واژه ها: : رمان، داستان کوتاه، عناصر داستان ، رویا، جریان سیال ذهن، ناتاشا امیری .

چکیده این رساله به بررسی شطحیات در دیوان عطّار نیشابوری، عارف نامدار قرن ششم، پرداخته و از دو بخش کلّی تشکیل شده و هر بخش، خود به دو فصل بزرگ تقسیم گردیده است. در رسال? حاضر سعی شده است که با بررسی بن مایه های اصلی شطح و طامات در دیوان عطّار و تحلیل آنها، نقش شطحیات در شکل گیری و تبیین شخصیت عرفانی این عارف بزرگ بررسی گردد. از آنجا که شعر عرفانی، ترجم? احوال و تجربیات روحانی شخص عارف است و باز آفرینی این تجربیات در چارچوب زبان عرفان به صورت شطح متجلّی می گردد، لذا شطحیات یکی از پایه های اصلی زبان عرفان را تشکیل می دهد. با این رویکرد، برجسته ساختن نمونه های شطح و طامات در دیوان عطّار نیشابوری به عنوان منبعی برای ارزیابی شخصیت عرفانی وی، افقی در جهت ژرفاشناسی اندیشه های بنیادین عرفانی او روشن خواهد شد. با توجه به این که عطّار نیشابوری به عنوان عارفی بزرگ، از عناصر شطح و طامات در بیان اندیشه های خود بهره های فراوان برده است، به همین دلیل با بررسی این عناصر، ترسیم و شناسایی چهره ای عرفانی از وی بیش از پیش امکان پذیر می گردد. کلید واژه ها: عطّار نیشابوری، غزلیات، شعر عرفانی، زبان عرفان، شطحیات

در این پژوهش ابتدا به متافیزیک یا مابعدالطبیعه که یکی از مباحث برجسته در فلسفه است، پرداخته شده است؛ مباحثی که انسان می تواند برای بسیاری از سوالات اساسی خود دربار? وجود و هستی، در آن پاسخی بیابد. در این راستا، با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه ای به بازکاوی موضوع متافیزیک در غزلیات سعدی پرداخته شده است. دنیای ادبیات قلمروی است مملو از فضای متافیزیکی، و سعدی نیز یکی از اندیشمندانی است که نگاهِ فرافیزیکی به مقولات عمد? هستی و فراهستی داشته است؛ بنابراین در این رساله، رویکرد ادیبان? وی به امورِ ما بعد الطبیعه بررسی شده و با استناد بر مباحث فلسفی، نگاهِ متافیزیکی او دربار? هستی، انسان و خداوند، از لا به لای ابیاتِ پرتعداد غزلیات وی، استخراج، دسته بندی و تحلیل گردیده است. بررسی دیوان غزلیات سعدی از این چشم انداز، بیانگر این واقعیّت است که متافیزیک به عنوان یک مقول? ناب فلسفی، نقش بنیادینی در شکل گیری اندیشه های وی داشته است.

با آنکه شعر طرح به عنوان کامل ترین نوع شعر کوتاه، در دو دهه اخیر، حضوری چشمگیر در ادبیات معاصر داشته، و نقشی مستمر در انعکاس تمامی مسائل و دغدغه های جامعه امروز ایفا کرده است، از دسترس مطالعات علمی، اصولی و نقّادانه، دور مانده و تاکنون نتوانسته است در پژوهش های دانشگاهی، جایگاهی فراخور بیابد؛ از این رو، با وجود تمامی محدودیت ها و مشکلات این راه، نگارنده در صدد بر آمد، تا با گردآوری تمامی منابع و مراجع معتبر موجود در زمینه نوآوری در ادبیات معاصر، به ویژه شعر کوتاه، مجموعه ای را برای معرفی "شعر طرح"، که از زیرمجموعه های شعر کوتاه و کامل ترین نوع آن می باشد، و بررسی علمی و اصولی عناصر شعری در آن، چون: زبان، ساختار، صور خیال و محتوا، تنظیم کند، و نیز نظریاتی جهت شناخت هر چه بهتر این نوعِ شعری ارائه دهد. رساله حاضر در دو بخش و هشت فصل تنظیم گردیده است. بخش اول، کلیات و مفاهیم، شامل فصولی با عنوان های: پیشینه شعر کوتاه پارسی(از آغاز تا انتشار هایکو، برگردان احمد شاملو و ع.پاشایی)، شعر کوتاه پس از انتشار هایکو، شعر طرح و مشاهیر شعر طرح. بخش دوم نیز در چهار فصل، در بررسی و تبیین علمی و عملی عناصر شعری در طرح، تدوین گردیده است. لازم به ذکر است، بر اساس یافته های مجموعه حاضر، تمامی نوآوری ها و نواندیشی هایی که در ادبیات معاصر، در چهار حوزه زبان، فرم و ساختار، صور خیال و محتوا پدید آمده، در شعر طرح متبلور گردیده است؛ همچنین "طرح(ترانک)"، با ساختار ویژه و منحصر به فرد و ظرفیت های بالقوه خود، می-تواند انواع دیگر شعر، از جمله شعر کانکریت و خصوصیات آن را در خود به ظهور رساند. امید است این مجموعه بتواند برای پژوهش ها و بررسی های آکادمیک در آینده دربار? شعر کوتاه مدرن ایران، راهگشا باشد.

علم نوین روان کاوی، با شناخت ضمیر ناخودآگاه و کشف «من» دوگانه انسان، توانسته است ساحت های پنهان و کشف ناشدنی روان وی را تحلیل کند. نقد روان کاوانه نیز با اتّکا بر مبانی این دانش در صدد است با کشف همپیوندی های موجود بین ادبیات و روان انسان، تفسیری روان شناختی از آثار ادبی ارائه دهد. در این میان به نظر می رسد قابلیت های نقدهای روان کاوانه در آثار جعفر مدرس صادقی، به ویژه گاوخونی، بیژن و منیژه، و شاه کلید درخور توجه است؛ تا جایی که می توان آرای دو روان کاو بزرگ، یعنی فروید و یونگ را همزمان در آنها بررسی کرد. این پژوهش با بهره گیری از روش توصیفی- تحلیلی، قصد دارد میزان تأثیرپذیری از اندیشه این دو دانشمند را در سه اثر فوق بررسی کند تا انواع ساز و کارهای دفاعی، تحلیل روان شناختی رویا، تابوها و کهن الگوها را مورد نقد قرار دهد. با توجه به پژوهش های انجام شده، به نظر می رسد در داستان گاوخونی، تحلیل رویا، تابوهای روانی و تأثیر عقد? ادیپ برجسته است. در بیژن و منیژه نیز انواع ساز و کارهای روانی از جمله «فرافکنی»، «تداعی» و تأثیر عقد? ادیپ به چشم می خورد. در داستان شاه کلید نیز برجسته ترین و مهم ترین ساز و کارهای روانی در ساختار روانی داستان قابل نقد است. علاوه بر این، سه اثر فوق بستری از برجسته ترین کهن الگوهای ناخودگاه جمعی بشر به شمار می رود.

در هنگام بحث از مسائل اجتماعی و جامعه شناختی، یکی از مهم ترین مباحثی که با آن سر و کار داریم، بحث فرهنگ است و یکی از مهم ترین بخش های فرهنگ که شناخت آن ما را با ابعاد مختلفی از یک جامعه آشنا می کند، فرهنگ عامّه یا فولکلور است. بیشتر نویسندگان بزرگ ما مانند صادق هدایت، صادق چوبک، هوشنگ گلشیری، جلال آل احمد و سیمین دانشور، یکی بزرگترین نویسندگان زن معاصر، به خوبی اهمّیّت فولکلور را درک کرده اند و نمودهای آن را در آثار خود منعکس کرده اند که در مورد استفاده برخی از این نویسندگان از فرهنگ عامّه تحقیقاتی نیز صورت گرفته است. از آنجا که سیمین دانشور یک نویسنده مردمی است و توجه خاصّی به فولکلور یا همان فرهنگ مردم دارد، در این رساله، سعی بر این بوده است تا بعد از به دست دادن تعریف جامع و کاملی از مفاهیم فرهنگ و فرهنگ عامّه و شاخصه های آن و استخراج این شاخصه ها از آثار داستانی سیمین دانشور، به شیوه توصیفی- تحلیلی، کمیت و کیفیت استفاده ایشان از فرهنگ عامّه مورد بررسی قرار گیرد. برای این کار، ابتدا به شکلی مختصر، زندگی نامه این نویسنده مرور شد و سپس در یک فصل ادبیات عامیانه و در فصلی دیگر که از سه بخش تشکیل شده است، رسوم و سنّت ها، باورها و خرافات و سایر نمودهای فرهنگ عامّه مورد بررسی قرار گرفت و در پایان مشخّص شد که این نویسنده از بیشتر عناصر فرهنگ عامّه در آثار خود استفاده کرده است و از آن ها در راه جذّاب تر و پرمخاطب کردن آثار خود بهره گرفته است و علاوه بر آن از این راه به به حفظ سنّت های نیک و کهن ایرانی نیز کمک شایانی کرده است. همچنین با نشان دادن خرافات و باورهای ناکارآمد و مخرّب به مردم از طریق داستان هایش سعی در آگاه کردن آنان داشته است. تحقیقاتی از این قبیل می تواند در راه شناخت اندیشه های نویسندگان پیشرو و به تبع آن رشد و بهبود اوضاع فرهنگی کشور بسیار مثمر ثمر باشد.

: اساطیر در زندگی بشر از اهمیّت ویژه ای برخوردار بوده و می توانند نقش سازنده ای در شکل گیری باورها و هویّت انسان ها داشته باشند . اهمیت اسطوره ها برای کودکان و نوجوانان چند چندان است ؛ زیرا آنها انتقال دهنده ی فرهنگ و اداب و رسوم هستند . همچنین هم ذات پنداری با قهرمان اسطوره ای می تواند در شکل گیری هویت کودک تأثیر گذار باشد . از سوی دیگر می دانیم که کودکان با شعر و نظم بهتر از نثر ارتباط برقرار می کنند . شعر به خاطر ویژگی- هایی که دارد از سوی کودکان و نوجوانان پذیرفته تر است ؛ زیرا کودک از لحظه ی ورود به دنیا ، با لالایی ها خو گرفته است. در این پژوهش پیوندهای میان اساطیر ، کودک و نوجوان و شعر کودک و نوجوان بررسی شده است . حوزه ی شعر کودک و نوجوان شدیدا نیازمند مضمون های تازه است ؛ مضامینی که کودک و نوجوان را به شعر خوانی جذب کند . اسطوره ها چنین مضامینی را در خود دارند ؛ اما مورد بی توجّهی شاعران کودک قرار می- گیرد . اساطیر در اشعار کودک و نوجوان بسیار کم کاربرد هستند ، و ماهیّت اساطیر در شعر کودک و نوجوان بسیار متفاوت با آن چیزی است که بزرگسال از اسطوره ها می داند . شاعر کودک و نوجوان زمانی از اسطوره ها استفاده می کند ، که آنها یکی از اجزای زندگی روزمره هستند ، و این استفاده بسیار سطحی و گذرا است . در بسیاری از موارد که شاعر از اسطوره ها استفاده می کند ، تنها هدفش تشبیه است . به کار گیری اساطیر در اشعار کودک و نوجوان مسلما باید با تغییراتی همراه باشد تا این مضامین ، برای این گروه سنی قابل درک شوند . ادبیات کهن ما سرشار از فضاهای فانتزی است که در داستان های نوجوان تعداد کمی از این قبیل آثار دیده می شود ، اما در شعر کودک و نوجوان نمونه ای یافت نشده است .

چکیده: حکایات جوامع الحکایات و لوامع الروایات متضمن بسی فواید تاریخی و ادبی است که در کتاب دیگری به دست نمی آید. نویسنده ی این کتاب عوفی از جمله ی فضلا و اهل انشا بود. این رساله به بررسی ریخت شناسی شصت حکایت از این اثر براساس نظریات ولادیمیر پراپ پرداخته است. پراپ در کتاب خود با عنوان «ریخت شناسی قصه های پریان» ساختار این نوع از قصه ها را مورد بررسی قرار می دهد. او به منظور دستیابی به ساختار کلی قصه های پریان، عناصر تکرار شونده و ثابت آن را ملاک بررسی قرار می دهد و این عناصر را خویشکاری می نامد. رساله ی حاضر با بررسی خویشکاری های شصت حکایت از کتاب جوامع الحکایات به ساختار کلی و مشابه این حکایات دست یافته است. در این رساله سعی شده از حکایاتی استفاده شود که با نظر پراپ مطابقت دارد؛ اما باید گفت حکایات خیلی اندکی هستند که از این نظریه پیروی نمی کنند. از میان خویشکاری هایی که به دست آمد، خویشکاری حل مشکل بیشترین بسامد را نسبت به دیگر خویشکاری ها دارد. به طور کلی خویشکاری های حکایات جوامع الحکایات محدود اما متنوع و گوناگون هستند.

شاهنامه جلوه گاه اسطوره های ایران و بازتاب نمادین آنهاست و فردوسی آنها را در اشعارش نمایانده است و پر از اسطوره هایی است که واقعیت های تاریخ کهن ایران را به گونه ای نمادین در خود نهفته دارد، یکی از این اسطوره ها، خورشید بوده است. این پایان نامه پژوهشی درباره ی « بازتاب اسطوره ی خورشید در شاهنامه ی فردوسی » است. خورشید چه در مقام یکی از ایزدان و چه در نقش خدای برتر ، همواره ستایش شده و نیایش های فراوانی برای آن وضع شده است. با مقایسه ی آنچه در متن های اوستایی و میانه و سایراسطوره های کهن درباره ی خورشید آمده است ؛ با اشعار شاهنامه ی فردوسی، می توان به این نتیجه رسید که منابع فردوسی در نظم شاهنامه از این باورها سرشار بوده است و گاه برابری این دانسته ها با باورِ دیگر ملّت ها ، انسان را به شگفتی وا می دارد. در این روند مطالعاتی سعی شده است که خوانندگان تا حدودی با موضوع آشنا شده و با افزایش آگاهی خود در این زمینه، سبب ارتقاءِ مطالعات بیشتر و فراگیرتر در شاهنامه گرانقدر فردوسی گردند.

شعر معاصر ایران نسبت به مسایل اجتماعی بسیار حساس بوده است و ازآنها تاثیر پذیرفته است.شاعران منتخب این رساله نسبت به شهر و مدرنیسم نگاهی انتقادی دارند.این نگاه برزبان شعر آنان موثر بوده است.نگاه مفتون امینی کاملا انتقادی است.شمس لنگرودی اندکی ملایم تر واکنش نشان داده وحافظ موسوی مخاطب را باخود شریک میکند تابه این مفاهیم بپردازند.

شخصیت مهم ترین عنصر ادبیات داستانی است، که همواره مورد غفلت واقع شده است. در علوم مختلفی چون روان شناسی و جامعه شناسی و انسان شناسی و غیره در این زمینه کار شده است؛ امّا در مطالعات ادبی و به خصوص ادبیات داستانی، نگاه به شخصیت عمیق نیست. شخصیت در گستره ادبیات، محدود به شناسایی نام ها و توصیف ظاهر و حرفه شده، و این عنصر در ادبیات کاویده نشده است. شناخت شخصیت در هر اثر ادبی یعنی فهم هر اثر؛ بدین منظور که هر اثر نماینده تفکری است که شخصیت آن دنبال می کند. کاری که در این پایان نامه آغاز کرده ایم تا حدودی فراتر از مرز ادبیات است؛ بدین-صورت که علاوه بر بررسی شخصیت بر اساس اصول ارائه شده، به بررسی آزاد و محتوایی شخصیت ها پرداخته ایم. بر این اساس توانستیم به شناخت بیشتری از شخصیت دست یابیم و نگاه به شخصیت را از سطحی به عمقی برسانیم. رضا جولایی از جمله نویسندگانی است که داستان های او شخصیت های خاصی را می طلبد. از آنجا که بر روی آثار این نویسنده، آن طور که باید کار نشده، به سراغ داستان های او رفته ایم، تا علاوه بر شناخت شخصیت های متفاوت، به شناساندن نویسندگان گمنام نیز بپردازیم. کلیدواژه: شخصیت، شخصیت پردازی، داستان معاصر، رضا جولایی، عناصر داستان.

چکیده: تحلیل و بررسی داستان از دیدگاه روایت شناسی و عناصر داستانی، از جمله موضوعات حائز اهمیّت در حوزه نقد ادبی جدید است. در این پایان نامه، داستان لیلی و مجنون جامی را که در جایگاه ادبیّات کلاسیک قرار دارد، طبق نظریّات جدید روایت شناسی، مورد بررسی قرار داده و با تکیه بر مطالعات کتابخانه ای و بهره گیری از روش استقرایی، داده های مبتنی بر متن را بررسی و تحلیل کرده ایم. یافته های ما ضمن به تصویر کشیدن و نشان دادن مهارت جامی در داستان سرایی، بیانگر اتّصال قرن ها فاصله با یکدیگر است، و این گویای عظمت فکری شاعر است که قرن ها پیش اثری را روایت کرده، و امروز، پس از قرن ها با نقد و نظریّات جدید، زوایای ارزنده دیگری از آن آشکار می شود. از دیگر مهارت های جامی در داستان سرایی این است که او مغلوب شیوه داستان سرایی کلاسیک نبوده است؛ بدین معنی که ترکیبی از شیوه های داستان سرایی کلاسیک و مدرن در داستان لیلی و مجنون جامی مشاهده گردید که بسامد برخی فراوان و بسامد برخی موارد، اندک بود. با بررسی و تحلیل داستان لیلی و مجنون جامی از دیدگاه پراپ و نظریّه پردازان غرب، از جمله ژنه، گریما و برمون و... مهارت جامی، بیش از پیش نمایان می شود. کلیدواژه ها: جامی، لیلی و مجنون، شعر فارسی، روایت شناسی، پراپ، عناصر داستانی.

چکیده برگزیدن شخصیّت یا شخصیّت های مناسب، با صفات وخصال وتوانایی های ویژه ی خود، یکی از فنون مهم و قابل دقّت در داستان پردازی است. در یک داستان کوتاه، از یک شخصیّت اصلی و در داستان بلند از چند شخصیّت سخن می رود که هریک کاری انجام می دهد، وظایفی بر عهده دارد و در موقع لازم پا به صحنه می گذارد. در بررسیِ عناصر داستان، شخصیّت، عنصری است که متقابلاً بر بیشتر عناصر داستانی تأثیر می گذارد. موضوع این رساله تحلیل و بررسی شیوه های شخصیت پردازی در مجموعه داستان های کوتاه غلامحسین ساعدی است. این مجموعه ها بدین قرارند: عزاداران بَیَل(1343)، دندیل(1345)، واهمه های بی نام و نشان(1346)، ترس و لرز(1347)، شب نشینی باشکوه(1349) و گور و گهواره(1356). محورهای بحث در هر یک از مجموعه ها عبارتند از: وصفِ اشخاصِ داستان ها از جهات ظاهری(ریخت، پوشش و سیما)، عقاید، اخلاق، رفتارهای فردی و اجتماعی، متعارف یا غیر متعارف بودن اشخاص، تناسب افکار و احوال و رفتارهای هر شخص با منش و سرشت و پایگاه اجتماعی او، ابعاد زندگی اشخاص، نحوه ی تعامل و گفتگوهای اشخاص باهم، هم خوانی و هم داستانی اشخاص با ساختار و طرح داستان ها، مسئولیتی که داستان نویس در انتخاب یا خلق شخصیت ها برای خود الزامی می داند، آیا کار داستان نویس نمایش است؟، نام هایی که برای شخصیت ها انتخاب می کند، موضوع (subject)، مضمون (theme) و داستان کوتاه (short story) چیست؟ علاوه بر این در خلال مباحث رساله می کوشیم شگردهای دیگری را که نویسنده در وصف و شناساندن اشخاص داستان ها به کار گرفته نقد و بررسی کرده و به قدر وسع خویش دقت و اهمال کاری نویسنده را در مورد موضوع رساله بحث کنیم. کلید واژه ها: غلامحسین ساعدی، ادبیات معاصر، داستان کوتاه، عناصر داستانی، شخصیت، شخصیت پردازی.

شخصیت و شخصیت پردازی در داستان نویسی معاصر، دارای اهمیت فراوانی است. در داستان نویسی، انتخاب شیو? شخصیت پردازی، نویسنده را دارای سبک می کند و بر جذّابیت و ارزش مندی اثر او می افزاید. تحلیل شخصیت در داستان، یکی از شاخه های نقد ادبی است که در داستان نویسی و نقد مدرن طرفداران زیادی دارد. تحوّل در شیوه های کهن و گسترش شیوه های نوین در شخصیت پردازی معاصر بر اساس رویکردهای روان شناختی و جامعه شناختی، باعث توجه خاصّ منتقدان به تحلیل شخصیت در آثار معاصر شده است. از این رو پایان نام? حاضر با توجه به اهمیت شخصیت در داستان، به تحلیل شخصیت زن در آثار خانم بلقیس سلیمانی پرداخته است. در این تحقیق با استفاده از مطالعات کتابخانه ای، بهره گیری از شیو? استقرایی و روش تحلیلی، از جزئیات به کلیات رسیده و به ارزیابی موضوع پژوهش پرداخته ایم، که با توجه به ضرورت موضوع از روش تحقیقات میدانی و مصاحبه نیز بهره برده ایم. بازکاوی شخصیّت زن در آثار بلقیس سلیمانی گویای این است، که زن در آثار این نویسنده نقش محوری دارد. در تقابل با مرد نیست، بلکه همسو و هم جهت با او در زندگی اجتماعی ایفای نقش می کند. چهر? زنی آرمانی نیست، بلکه شخصیّتی کاملاً طبیعی دارد و نویسنده قصد قهرمان پروری زن و برتری دادن او بر دیگر شخصیت های داستان هایش را ندارد. همچنین کثرت تیپ شخصیت های زن در آثار سلیمانی، نشان از زنده بودن محیط داستان او دارد.

سبک شناسی، به معنی شناخت ویژگی های یک اثر و مطالعه ی شیوه ای است که نویسنده یا شاعر در متن خود به کار گرفته است و شعر معاصر ایران، که دوره های مختلف، فراز و نشیب ها و شاعران بسیاری را به خود دیده، عرصه ی گسترده-ای است برای تحقیقاتی از این دست، تا شاخصه های شعر معاصر در بررسی و تحلیل دقیق علمی شعر شاعران این دوره، مشخّص گردد. از این رو تحلیل سبک شعر مفتون امینی که شاعری نام آشنا و پرکار در شعر معاصر ایران محسوب می شود از اهمّیّتی بالا برخوردار بود. به همین خاطر، موضوع کار این پژوهش تبیین ویژگی های سبک شعر این شاعر از خلال تحلیل 50 قطعه شعر نو وی قرار گرفت. اشعار انتخاب شده بر مبنای سبک شناسی سیروس شمیسا، در سه سطح زبانی، فکری و ادبی مورد بررسی قرار گرفتند، تا از این طریق به شناخت سبک شاعری مفتون امینی، جایگاه او در ادبیات معاصر، وجوه شباهت یا تمایز اشعار وی از اشعار این دوره و در نهایت سبک شخصی وی دست یابیم. آنچه از این بررسی به دست آمد، نشانگر این بود که وی در کنار استفاده از واژگان کهن، علاقه ی خاصّی به ساختن ترکیبات و واژه های نو دارد، تاجایی که این ویژگی را می توان، از مشخّصه های اصلی سبک وی دانست. از خصائص دیگر سبک او می شود به کاربرد بالای صنایع ادبی تشخیص، سمبل، تکرار واژگان و مصوّتها اشاره کرد. مفتون، زبانی ساده دارد، امّا گاه استفاده از سمبل، شعرش را دچار ابهام می کند. مضامین اشعار وی، بیشتر مسائل سیاسی و اجتماعی است. او به عنوان شاعری که در دو دوره ی پیش و پس از انقلاب شعر سروده و بیشتر مجموعه شعرهایش نیز مربوط به دوره ی پس از انقلاب است، چندان تحت تاثیر فضای انقلاب و جنگ قرار نگرفته و فضای اجتماعی و سیاسی حاکم بر اشعارش بیش از اینکه تحت تاثیر جریان یا حزبی خاص باشد جنبه ای کلّی و انسانی دارد.

اغلب رمان های بررسی شده در رساله مذکور،واقع گرا بوده اند که فضای غمگین،نگاه انتقادی و پایان بندی بسته داشته اند.اکثر قهرمان ها نیز شخصیت های ایستا،منفعل درونگرا و باور پذیر بوده اند . درمجموع رمان فارسی در محتوا با رمان غربی متفاوت است.

سبک، شیوه ی خاص اندیشه، نگرش و نگارش هر فرد،اثر و دوره است.وقتی پای سبک در میان باشد، فرد و فردیت برجسته تر نمایان می شود. محرک اصلی تغییر سبک در هر دوره، وقایع سیاسی و اجتماعی هستند. تحولات در عرصه ادبیات بی تأثیر نیست و باعث به وجود آمدن یک شیوه و سبک شاعری خاص می شود. ابوالقاسم لاهوتی نیز در همین دوره پر تلاطم زندگی می کند. این پایان نامه به بازکاوی شاخصه ها و برجستگی های شعر لاهوتی در سه حوزه ی زبان،اندیشه و ادب می پردازد. به دنبال آن درون مایه های اندیشه، جان مایه های عقیده و گرایش به حزب خاص در شعر او بررسی می شود. جمع آوری اطلاعات در این پایان نامه کتابخانه ای بوده یعنی کتابهای مرتبط با موضوع، مطالعه شده وبه دنبال آن اشعاری که در برگیرنده ی افکار و قالبهای شعر لاهوتی باشد گزینش شده است. این پایان نامه بر این است که به این پرسش ها پاسخ دهد: مهم ترین وجوه سبک شناسی شعر لاهوتی چیست؟آیالاهوتی در عرصه ی شعر و شاعری توانست سبکی جریان ساز داشته باشد؟ آیا اولین شعر نو را لاهوتی سروده است؟ پس از بررسی های انجام شده این نتیجه به دست آمد که شعر لاهوتی به لحاظ فکر و مضمون و محتوا بر صورت و لفظ و ظاهر برتری دارد. شعر در خدمت سیاست و اهداف سیاسی است. غزلیات عرفانی و اشعار مذهبی در دوره ی اول زندگی او سروده شده است. ترکیبات و واژه های عامیانه و محاوره ای در زبان شعر او،نمود زیادی دارد از میان اوزان شعر، به وزن هزج و فروعات آن می پردازد، صنایع و آرایه های ادبی در شعرش چندان چشمگیر نیست. باید یادآور شد که شاعر با جانبداری از حزب کمونیسم و انعکاس آن به طور آشکار در شعر، باعث به وجود آمدن یک سبک و شیوه ی شاعری خاص شد این ویژگی را در لابلای اشعارش به وضوح می توان یافت.

ادبیات آینه ی تمام نمای زندگی اجتماعی، روحیات و احساسات مردم و اوضاع حاکم بر احوال آنان است. از گذرگاه رمان های «توپ» و «تاتار خندان» از غلامحسین ساعدی، و «النهایات» و «شرق المتوسط» از عبدالرحمن منیف، تلاش گردیده تا همانندی ها و ناهمانندی ها به قصد تطبیق بررسی شود. برای این منظور، بن مایه های «فقر» «مرگ»، «عشق» و «تقابل» که در محتوای هر چهار رمان مشترک به نظر می رسید، مورد تحلیل قرار گرفت، و حوادث تاریخی و اجتماعی و سیاسی دو جامعه ی محل زیست این نویسندگان در جهت درک تأثیر این وقایع در نگرش آنها نسبت به زندگی کاویده شد. ساعدی با ترسیم دقیق زندگی، فقر و خط فکری مردم سعی دارد ناآگاهی، ضعف اقتصادی و فقر فرهنگی جامعه را به تصویر بکشد، و منیف با به تصویر کشیدن شکنجه ها و زندان های مخوف قصد دارد صدایی را که قدرت حاکم سعی در شنیده نشدن آن دارد، بلندتر و رساتر به گوش جهانیان برساند، و مردم شرق مدیترانه ای را از خواب غفلت بیدار کند. در هر جامعه ای که سیاست سرکوب حاکم باشد، انسان ها– زن یا مرد- به مقابله بر می خیزند. در چنین دولتی، به دلیل بی توجهی به معیشت مردم، فقر سرتاسر جامعه را فرا می گیرد؛ ولی عواطف انسانی، مانند ماندن در راه هدف تا پای مرگ یا عشق، تابع حکومت نیست؛ پس به تناسب انسان ها و انگیزه های مختلف می بالد. این دو نویسنده، ضعف انسان امروز در برابر خود و بیگانه را به روش خود توصیف می کنند، تا خوانندگان به روش خود برای آگاه تر شدن تصمیم بگیرند.

رویکرد سبک شناسانه به متون، از جمله راه های آشنایی دقیق و علمی با زیرساخت و روساخت متون است. چنین مطالعاتی می تواند داشته های زبانی متن و افق های فکری نویسنده را به شکلی روشن برای مخاطب نمایان کند. پژوهش های همسو در داخل و خارج، نشان از اهمیت چنین تحقیقاتی در مواجهه با متون است. ما نیز با توجه به چنین ضرورتی با تکیه بر مطالعات کتابخانه ای و بهره گیری روش استقرایی-تحلیلی، 45 شعر از اشعار گلرخسار صفی آوا را که در قالب های غزل، قطعه، رباعی، مستزاد، مسمط، ترجیع بند، شعرنو و شعر سپید سروده شده، مورد بررسی سبک شناسانه قرار داده ایم. اشعار در سه سطح ادبی، زبانی و فکری بررسی شده، آنگاه مورد نقد و تحلیل واقع شده و در نهایت نتیجه گیری صورت گرفته است. در سطح زبانی، اسم ها بیشتر ذات و از نوع اسم خاص هستند، و اسم ها و افعال اغلب هویت فارسی دارند. بیش از نیمی از افعال در زمان حال هستند، و غالباً افعالی معلوم را شاهد هستیم و وجه اخباری نیز بیشترین میزان کاربرد را دارد. جملات روان و بیشتر با منطبق نثری هستند. در اشعار سکته های وزنی به نحو بارزی به چشم می خورد و عیوب قافیه نیز تکرار شده است. در سطح ادبی جامع در استعارات و وجه شبه تشبیهات وی، عموماً از نوع بعیدند و تشخیص از برجسته ترین ویژگی بیانی وی محسوب می شود. در بدیع لفظی، تکریر شاخصی برجسته است که با میزان بالایی از آن در سطح واک مواجهیم. در بدیع معنوی، تناسب بالاترین میزان را داراست که پارادوکس های زیبا و برجسته ی شاعر، شاخصه ی آن محسوب می-شود. در سطح فکری، موضوعات وطنی دارای برجسته ترین بسامد است، که در این حیطه شعر لحنی مستحکم و ویژه دارد. همچنین عشق، غم و تنهایی و روحیه ی امیدوارانه نمود بیشتری دارد. شعر صفی آوا نوعی تبلیغ اصول اخلاقی است و گاه رنگ و بوی عرفان به خود می گیرد. طبیعت نمود فراوانی دارد و از آن برای ایراد مفاهیم شعری اش بهره می برد. زن و مشکلات او از دیگر موضوعات شعری وی، و درونگرایی و برونگرایی در حدی از تعادل است. کلید واژه: گلرخسار صفی آوا، شعر تاجیکستان، سبک شناسی، سطح زبانی، سطح ادبی، سطح فکری.

میرزا حبیب الله قاآنی شیرازی (1323 – 1370ه.ق) یکی از بزرگترین ادیبان دوره قاجار است. پدرش میرزا محمدعلی نام داشت و نسبش به ایل زنگنه کرمانشاهان می رسید. وی سال های زیادی در دربار قاجار به سر برد و به مدح افراد مختلف دربار پرداخت. مهمترین اثری که از قاآنی بر جای مانده است دیوان شعر اوست که بالغ بر بیسا هزار بیت شعر در آن وجود دارد. همچنین، وی کتابی به نام پریشاننیز دارد که آن را به تأسی از گلستان سعدی و با همین روش نگاشته است که این اثر، معمترین اثر منثور وی به حساب می آید. این رساله قصد دارد با استفاده از نسخه های خطی مختلف به جا مانده از کتاب پریشان، به تصحیح آن بپردازد تنا بدین وسیله متنی منقح از آن حاصل شود. روش ما در این رساله، تصحیح بر اساس نسخه اساس است. البته، گاهی نیز برای رسیدن به مقصود، به تصحیح قیاسی دست زده ایم. در این تصحیح، از سه نسخه به عنوان نسخه های اصلی استفاده کرده و از چندین نسخه دیگر به عنوان موید سوده برده ایم. در بخش پایانی رساله نیز، به شرح برخی از واژه ها و عبارات موجود در متن پرداخته ایم. نتیجه حاصل از این پژوهش، دستیابی به متنی منقح است که از نظر ضبط واژگان و عبارات، نزدیک به متن اصلی کتاب باشد.

در دهه های اخیر، جامع? ادبی ما شاهد توجه روزافزون جوانان و دوستداران ادبیات به مباحث ادبیات داستانی است، که نقدها و مقاله های نوشته شده در حوز? ادبیات داستانی، به ویژه از نشانه های این توجه است که خود حجم گسترده ای از مطالب نشریات علمی ـ پژوهشی را به خود اختصاص داده است. ما در این پژوهش، با تهی? نشریات علمی ـ پژوهشی و استخراج مقاله های مرتبط با ادبیات داستانی مندرج در این نشریه ها از 1380تا1390، و مطالع? دقیق متن این مقاله ها با تأکید بر موضوع های تخصصی ادبیات داستانی، به طبقه بندی موضوعی و معرفی توصیفی و تا حدّی تحلیل این دسته از مقاله ها پرداخته ایم، که از نتایج و دستاوردهای این تحقیق، علاوه برآشنایی با شیوه های پژوهش علمی در زمین? ادبیات داستانی و شناخت اولویت های پژوهشی در این حوزه، می توان به معرفی موضوع های محوری در مقاله های علمی ـ پژوهشی مندرج در نشریات مختلف و کمک به پژوهشگران حوز? ادبیات کلاسیک و معاصر، به ویژه ادبیات داستانی با تهیه کتاب شناسی و فرهنگ گونه ای که نیازهای پژوهشی آنها را برآورده کند، اشاره کرد.

جنگ به عنوان پدیده ای که انسان ها در تاریخ همواره با آن درگیر بوده اند، اثرات فراوانی بر جوامع انسانی داشته است که ادبیات نیز از آن بی بهره نبوده است. این موضوع، درون مای? آثار بزرگی همچون: شاهنام? فردوسی و جنگ و صلح تولستوی بوده است که نشان دهند? اهمیت این موضوع در تاریخ ادبیات جهان است. از آنجا که درون مای? هم? جنگ ها یکی است- مبارزه یا مقاومت- می توان در نظر گرفت که در ادب جنگ کشور های مختلف و به ویژه در گون? ادبی داستان و رمان، مولفه ها و درون مایه های مشترکی به وجود آمده است، صرف نظر از عواملی مانند تاریخ، مکان، کشور های درگیر در جنگ و هدف از جنگ. و این پژوهش به دنبال یافتن این مولفه های مشترک میان آثار مربوط به دفاع مقدس ایران و جنگ جهانی دوم است. به منظور محدود ساختن جامع? مورد مطالعه دو رمان از هر گون? ادبی انتخاب و مورد بررسی قرار گرفته شد. رمان های نخل های بی سر نوشت? قاسمعلی فراست و سفر به گرای 270 درجه نوشت? احمد دهقان (با موضوع دفاع مقدس) و رمان های قربانی نوشت? کورتزیو مالاپارته از ایتالیا و سیمای زنی در میان جمع نوشت? هاینریش بل از آلمان (با موضوع جنگ جهانی دوم). در این پژوهش ابتدا رمان ها به طور جداگانه معرفی و خلاصه ای برای هریک ارائه شد. سپس مولفه های رمان در جدولی نشان داده شدند و چگونگی حضور جنگ در هر رمان توضیح داده شد. سپس 24 عنصر اصلی در این رمان ها تطبیق داده شد. در ادامه با توجه به مقالات و کتابهای مطالعه شده، ده مولف? اصلی مشترک میان رمان های موضوع پژوهش معرفی و با ذکر مثال و جزییات بررسی شدند. این مولفه های عبارتند از : اسارت، تجاوز یا دفاع، ترس، حضور زنان و کودکان، خشونت، راوی و نویسنده، زندگی در شرایط جنگی، قهرمان و قهرمان پروری، نماد گرایی، واقع گرایی در پایان با ذکر یافته ها و نتایج پژوهش عنوان شد که جنگ به عنوان عاملی تعیین کننده در تاریخ کشور ها همواره با ادبیات رابط? تنگاتنگی داشته است. در این گون? ادبی عواملی مانند نقش کشور نویسنده در جنگ، هدف جنگ و نتیج? آن، در نوع نگرش و بیان داستان های جنگ توسط نویسنده تاثیرگذار است. همچنین بر نیاز به پژوهش های بیشتر و مطالعات گسترده تر بر موارد مشترک در ادبیات جنگ کشور های مختلف تاکید شد.

غلامحسین ساعدی، نویسنده خلاّق و صاحب نام، با رئالیسم وهم آلود و سبک ویژه خود در ادبیات معاصر ایران شناخته می شود؛ اگرچه به سیاست گراییِ مفرط در میان نویسندگان ایرانی نیز شهره است. در این پژوهش، با نگاه به افکار و وقایع سیاسی ایران معاصر در صحنه جهانی، ضمن تحلیلِ آثار ادبی و بررسی جزئی نگرانه زندگی و عقاید این نویسنده، تأثیر اندیشه ها و وقایع سیاسی زمانه بر آثار و حیات ادبی او مورد بررسی واقع شده است. اهمیت این پ‍ژوهش از آنجاست که تأثیر نحوه نگرش این نویسنده به دنیای سیاست، در آثار ادبی وی بسیار عمیق و تعیین کننده بوده است. یافته های رساله حاضر نشان می دهد که غلامحسین ساعدی، دارای لایه های روحی و شخصیتی مختلف و گاه متناقضی، از احساسات گرایی حاد و غیر معقول تا عقلانیتی مترقی و پیشرو، بوده است؛ اگر چه، غالباً و در نهایت، وجوه احساسی او بر وجوه عقلانی و اعتدالی وی برتری پیدا می کرده است. به همین دلیل، بسیاری از آثار وی، با همه صداقت و اخلاص نویسنده اش، وجهه ای تبلیغی و ایدئولوژیک به خود گرفته و از رسیدن به جایگاه یک اثر مستقلِ فرازمانی و فرامکانی بازمانده است؛ اما ساعدی در خلال آنها آثاری نیز خلق کرده، که ویژگی های انسانی درخشانی دارد و مربوط به دوران اوج خلاقیت و شکوفایی ادبی و فکری او است. البته همین دست آثار، نام او را به عنوان نویسنده ای آگاه، متفکر و خلاق ارتقا می دهند.

هدف از اخلاق، ایجاد کرامت نفس است، کرامت نفس صفت پسندیده ای است که انواع نیکی ها و فضایل انسانی را در بر می گیرد و تربیت، فراهم کردن شرایط لازم برای شکوفایی استعدادهای نهفته و آراستگی به صفات نیکوی انسانی می باشد. شعر کودکان و نوجوانان یکی از شاخه های مهم ادبیات می باشد، این شاخه در کشور ما سابقه زیادی ندارد و آثار پژوهشی معتبری در باره آن انجام نشده است. مفاهیم اخلاقی در شعر شاعران کودک و نوجوان در دوره پس از انقلاب بسیار گسترش یافته اند و ما در این پژوهش به بررسی بعضی از این مفاهیم در شعر ابراهیمی ((شاهد))، رحماندوست و قاسم نیا پرداخته ایم.شعر کودک و مفاهیم اخلاقی در کشور ما و به خصوص پس از انقلاب با هم گره خورده اند. با توجه به اینکه آموزه های اخلاقی و تربیتی مانند توحید، تقوا، صبر، شکرگزاری، تکریم خانواده، تواضع، مهرورزی هر یک نقش بسزایی در پرورش روح و ذهن کودک و نوجوان دارند. در این میان شعر کودک و نوجوان راهی مناسب و در خور فهمی برای هدایت او به سوی رشد است. روش تحقیق و گردآوری اطلاعات بر اساس مطالعات کتابخانه ای و تهیه منابع مربوطه جهت فیش برداری و استخراج موارد تربیتی و اخلاقی از میان دفترهای شعر شعرای مورد نظر بوده است. و پس از م(شاهد)ه و یادداشت برداری نمونه های اخلاقی اقدام به فهرست بندی این وجوه اخلاقی نموده ایم. در این پژوهش با توجه به بررسی های انجام شده و تحلیل داده ها به این نتیجه رسیده ایم که این شعرا با استفاده از زبان کارآمد، ساده و مناسب کودکان و نوجوانان، مفاهیم اخلاقی بررسی شده را بیان کرده اند.

نشانه شناسی رهیافتی در نقد ادبی است که به مطالع? نظام مند هم? عواملی می پردازد که در تولید و تفسیر نشانه ها یا در فرایند دلالت شرکت دارند. نشانه شناسی در جستجوی آن است که معنا ها چگونه ساخته می شوند و واقعیت چگونه در قالب نشانه ها بازنمایی می شود. نشانه شناسی همچنین در پی معانی ضمنی و غیر صریح نشانه ها است. شعر معاصر فارسی با آثار و کتاب های بسیار خود کارنامه پربرگی از خود بر جای گذاشته است؛ تنها در طول 21 سال(از1320 تا 1341ش) 619 عنوان کتاب شعر در ایران به چاپ رسیده است. تحقیقات بسیاری که در حوزه شعر معاصر انجام گرفته غالباً معطوف به تاریخ شعر معاصر و جریان های شعری آن و یا تحلیل اشعار شاعران برجسته آن بوده است و کمتر تحلیلی از عناوین کتاب های شعر معاصر انجام شده است. در این پژوهش با تأکید بر مطالعات کتابخانه ای و بهره گیری از روش استقرایی و توصیفی- تحلیلی به تهیه و تدوین مطالب پرداخته شده است. تحلیل این عناوین تحول شعر معاصر، دگرگونی دیدگاه زیبایی شناسی شاعران و نیز تحولات فکری جامعه ایران را در این دوره تاریخی نشان می دهد. در این تحقیق می بینیم که نظرگاه شاعران در این 21 سال به سرعت در حال دگرگونی و گسستن از سنت است. برای مثال، عنوان دیوان که نشان? آشکاری از سنت کلاسیک شعر فارسی در نام گذاری کتاب های شعر است، در ابتدای دور? مورد بحث بسیار دیده می شود، اما هر چه از ابتدای این دوره فاصله می گیریم تلاش برای نوجویی و رهایی از این عنوان گذاری بسیار به چشم می خورد و این نشان? کوشش برای گذر از سنت است. این تحقیق می تواند دریچه ای باشد برای پژوهش هایی از این گونه و چراغی در برابر پژوهش-گران آینده تا این مسیر را کامل و زوایای پنهان بیشتری از شعر معاصر فارسی را کشف کنند. واژگان کلیدی: شعر معاصر، عناوین شعری، نشانه شناسی، بلاغت، نظریه ادبی.

بررسی و پژوهش و تحقیق در نسخ خطی هر زبانی بهترین معرف متون ادبی آن زبان می تواند باشد. از برکت تصحیح و تحقیق در متون ادب فارسی است که ما می توانیم به نوشته-ها و سروده های ارزشمند زبان در روزگاران گذشته دست یابیم. شکی نیست که اگر تصحیح متون و تحقیق در مورد آن ها انجام نگیرد، ما نمی توانیم متنی منقح در اختیار داشته باشیم. تصحیح دیوان آقا محمدکاظم واله اصفهانی و بیان ویژگی-های برجسته آن به معنای نگاهی موشکافانه به عرصه ای از عرصه های فرهنگ و جامعه و معرفی و شناساندن شاعری فرهیخته و اثر او به جامعه ادبی است. به این منظور چند نسخه از این دیوان را گرد آوری کردیم که عبارت بود از نسخ? کتاب خان? ملک به شماره 4828 و نسخه ای دیگر از کتابخانه ملک به شماره 7/4918 و نسخه دانشگاه بهاگلپور هند که هر سه نسخه نقایص و کاستی هایی داشت. در ادامه نسخه کتابخانه ملک به شماره 4828 که به استکتاب خود مولف بود به عنوان نسخه اساس قرار گرفت و با دو نسخه دیگر مقابله گردید و موارد اختلاف و تفاوت در پانوشت با علامت اختصاری از نسخه بدل ها آورده شد .بخش هایی که در نسخه اساس موجود نبود با توجه به دو نسخه دیگر به متن افزوده شد در این بخش ها نسخه شماره 7/4918 که از لحاظ تاریخ، قدمت بیشتری داشته و کامل تر بود به عنوان اساس و نسخه هـ به عنوان بدل قرار گرفت این اثر به صورت التقاطی تصحیح گردید. در مقدمه به شناخت واله اصفهانی، زندگی، احوال، آثار، ویژگی سبکی او، و... پرداخته شد. به این ترتیب نسخه ای از نسخ خطی دیوان واله اصفهانی تصحیح و احیا گردید و شناختی تقریباً جامع از شاعر فرهیخته واله اصفهانی، و سبک شعری و شاخصه های ادبی- زبانی دیوان او ارائه گردید این پایان نامه کمکی به پژوهشگران ادب پارسی در آشنایی بهتر با وضعیت ادبی این عهد و معرفی این اثر به پژوهشگران عرصه نسخه شناسی و نسخه پژوهی می باشد.

امروزه با گسترش تحقیقات و تعمّق های علمی در میراث گرانبهای ادبیات فارسی، اذهان اغلب جویندگان علم و ادب، فرصت را برای پیگیری و ادام? مطالعات تطبیقی و مقایس? این آثار از جنبه های مختلف مغتنم می شمرد. نگارنده نیز در این تحقیق در پی مقایس? محتوایی دو اثر ارزشمند و مهم در زمین? ادبیات عرفانی، یعنی حدیقه الحقیق? سنایی غزنوی و مرصادالعباد نجم الدین رازی بوده است. از انگیزه های اصلی انجام این پژوهش از سویی باید به بررسی روند تحوّلات مربوط به موضوع عرفان و تصوّف در زمان تقریبی یک قرن (اوایل قرن ششم تا اوایل قرن هفتم) اشاره کرد و از سوی دیگر نیز باید تأثیر ساختار نظم و نثر در نحو? بیان موضوعات عرفانی و به عبارت بهتر، تأثیر ساختار ظاهری بر معنا و مفهوم یک اثر را مطرح نمود. نگارنده معتقد است با مقایسه این دو اثر می توان چنین نتیجه گیری کرد که سنایی از دیدگاه معرفت شناسانه، حدیقه را می سراید و نجم الدین بر پای? مبانی هستی شناسی به تألیف کتاب خود می پردازد. گرایش هر دوی اینها در تصوّف، گرایش به مکتب بینابین عابدانه و عاشقانه است. بنا بر ساختار منظوم، حدیقه، زهدگریزتر و بنا بر ساختار منثور، مرصادالعباد زهدپذیرتر به نظر می رسد. تمایل سنایی به بیان موعظه های حکیمانه بیشتر از تمایل نجم دایه به این امر است. ابوالمجد به شدّت طرفدار آموز? بی تعصّبی در دین است و نجم رازی سخت گرفتار تعصّبات بی جای مذهبی. سنایی در موضوع پیروی از مُراد، از پیری روحانی که سرشار از معنویت های درونی است، سخن می گوید و نجم الدین، از شیخی که بیشتر درگیر رعایت موازین مذهبی و خانقاهی است یاد می کند. در باب مرید و تعلیمات راه سلوک مفاهیم مطرح شده از جانب نجم رازی، دقیق تر، جزئی تر و منظم تر است. در پایان در نتیج? انجام مقایس? محتوایی بین این دو اثر، نگاه قلندری و آزادمنشان? سنایی در ارائ? عرفانی همه پسند، کارآمد و مطابق با زندگی روزمره را درک کردیم و در مقابل؛ با رویکرد خانقاهی، مدرسی و سرشار از چارچوب های جزئی نجم دایه برخورد نمودیم.

رویکردهای نو به ادب معاصر، در گستر? مطالعات ادبی جایگاه قابل توجهی دارد، که در سال های اخیر این توجه روز افرون شده است. در پژوهش حاضر با عنوان بررسی درون مای? برادرکشی در چهار داستان معاصر ایرانی، کوشش شده ابتدا برادرکشی در مذاهب مختلف و اساطیر اقوام گوناگون بررسی گردد، آنگاه یافته ها بر اساس مشابهت های ساختاری و الگوهای مشترک طبقه بندی شود. بسامد بالای آثار برجست? ادبی جهان و ایران با درون مای? برادرکشی، ما را بر آن داشت که با تکیه بر مطالعات کتابخانه ای و بهره گیری از روش توصیفی-تحلیلی، به بررسی مضمون برادرکشی بپردازیم و این مضمون را در چهار داستان معاصر ایرانی با رویکردهای مختلف بررسی نماییم و نشان دهیم هر یک، الگوی برادرکشی را برای نمایاندن کدام معضل اجتماعی یا درد درونی به کار گرفته است: این الگو، در سمفونی مردگان(عباس معروفی) زوال تدریجی روشنفکران را در حکومت های استبدادی نشان می دهد، در سنگ انتظار(داوود غفارزادگان) نفس امّاره ای را به تصویر می کشد که انسان را به فساد و تباهی می کشاند، در سایه اش دیگر زمین را سیاه نخواهد کرد(حسین نوش آذر) پاره ای از معضلات روانی و کشمکش های درونی آدمی را می نمایاند و در داستان بن بست(احمد دهقان) تصویرگر برخی آسیب های اجتماعی و روانی ناشی از جنگ است. این پژوهش می تواند درآمدی بر پژوهش های همسو، در گستر? رویکردهای نوین ادبی، به داستان های معاصر ایرانی باشد.

ریخت شناسی در ادبیات، «تحقیق در ساختارهای آثار ادبی و شناسایی اشکال و گونه های آن ها» است. این تحقیق به ریخت-شناسی و بررسی ساختار صوری نود و سه داستان از داستان های کتاب کوچ? احمد شاملو از منظر پراپ می پردازد. این بررسی از آن جهت که یک بررسی فولکلورشناسانه است و داستان ها برآمده از ذهن و زبان عام? مردم هستند، دارای اهمیت است و می تواند قسمتی از ارزش های نهفته در این داستان ها را برای ما آشکار کند. این تحقیق با تکیه بر مطالعات کتابخانه ای و روش توصیفی- تحلیلی صورت گرفته و نظری? ریخت شناسی پراپ را مبنا قرار می دهد، و داستان های کتاب کوچه را بررسی می کند. در داستان های ما 15 خویش کاری از 31 خویش کاری پراپ، اثبات، و چهار ساختار برای داستان ها ترسیم شدند. این ساختارها براساس نوع فاجع? داستان که نیاز باشد یا شرارت و یا ادعا و یا ترکیبی از نیاز و شرارت تقسیم شدند. در برخی موارد ساختار داستان ها، ما را بر آن داشت تا تغییراتی در بعضی خویش کاری ها و یا ترتیب آن ها اعمال کنیم. علی رقم سادگی ظاهری داستان های کتاب کوچه، می توان گفت که شخصیت های این داستان ها و کارکردهای آن ها فراتر از شخصیت های ایستای قصه های جادویی است.

یکی از رویکردهای زیربنایی در روایت¬شناسی، رویکرد فرمالیست های روسی و نظریّۀ روایت¬شناسی "ولادیمیر پراپ" است که با رویکرد "جزء به کل نگر" به تحلیل شخصیّت های داستان پریان می پردازد؛ یعنی پس از بررسیِ سی و یک خویشکاری متعدد و در نظر داشتن توالی آنها به شخصیّت هایی واحد می رسد که گاه قبل از اتمام داستان قابل پیش-بینی هستند. ساختارگرایی، ادبیّات را به عنوان علمی خارج از زبان روزمرّه بررسی می کند و بر آن است تا به یک دستور زبان واحد با ابزارهای زبان¬شناختی، دست یابد. این دستور زبان همان ساختاری است که ما را به کشف الگوهای موجود در یک اثر می رساند. در این پژوهش با روش استقرایی به بررسی ریخت¬شناسی چهار روایت از شاهنامه پرداخته¬ایم. این روایت ها دربردارندۀ بیست حرکت بر پایۀ دیدگاه پراپ و حول سه محور کارکرد، شخصیت و حرکت است. اگرچه این روایت ها، به حالت نمونه گیری از دو بخش اساطیری و پهلوانیِ شاهنامه است، ولی ما را به نتایجی درخور توجه رهنمون می کند، هرچند که به سبب رفت¬وآمد شخصیّت های متعدّد، اعم از قهرمانان و ضد قهرمانان، گاه با ساختار خطی و بسیط پراپ تطابق کافی ندارد و گویی پیکر عظیم این کتاب سترگ، آن لباس کوچک را برنمی تابد. رویکرد نوین پراپ، منبع الهام بسیاری از زبان¬شناسان بعد از خود، در این زمینه بوده و در سال¬های اخیر در ایران مورد توجه و پژوهش قرار گرفته است. می توان این دیدگاه بنیادی را با نظریّات پویایی مانند ژنت، برمون، گریما و... به صورت درس نامه هایی درآورد که گاه مانند پلکانی، ما را به دیگری رهنمون کنند و گویی در هر پلّه، با منظری جدید در عرصۀ ادبیّات، روبه¬رو می شویم، و لذا گریزی از طرح برخی از آن نظریّات نیست.

یافته های پژوهش نشان می دهد، زبان شخصیّت های رمان ها به شدت تحت تأثیر جنسیت نویسنده قرار دارد، و کلیشه های زبانی مردانه در رمان «جای خالی سلوچ» و کلیشه های زبان زنانه در رمان «سووشو»ن با فراوانی بیش تری تکرار شده است. هم چنین بر اساس متغیرهای فوق مشخص شد، نویسندگان از بسیاری جهات توانسته اند زبانی متناسب با جنسیت شخصیّت ها ایجاد کنند.

گونۀ ادبی رمان، مشخّصۀ ادبیّات دوران معاصر است. شخصیّت¬های هر رمان بازگوکنندۀ رفتار و زبان عادی افراد اجتماع است و از ذهن و زبان آن¬ها سخن می¬گوید. هنر رمان در نشان دادن خصلت¬های گوناگون و گاهی متضاد است. رمان ارتباط مستقیم و دوسویه¬ای با جامعۀ خود دارد. شرایط اجتماعی در به وجود آمدن و رشد گونه¬های ادبی مؤثر است. جامعه¬شناسی رمان به تحلیل و بررسی جامعه¬ای که رمان در آن شکل گرفته، می¬پردازد. در این نوشتار با استفاده از نظریّه¬های جامعه¬شناسی رمان و با بهره¬گیری از روش استقرایی، به تحلیل و بررسی و تطبیق دو رمان مدار صفر¬درجۀ احمد محمود، که رویدادهای آن در اهواز و در دهۀ پنجاه شمسی و رمان دن آرام میخائیل شولوخف که رویدادهای آن از سال1913 تا 1922 و در منطقۀ قزّاق¬نشین دُن اتّفاق می¬افتد، پرداخته و نقش اجتماعی زنان، سیاست و حکومت، خشونت و جنگ، عصیان¬های اجتماعی و انقلاب و تمایلات دینی و خرافات و همچنین شباهت¬ها و تفاوت¬های هر دو جامعه را مورد بررسی قرار داده¬ایم. هر دو جامعه مردسالار است؛ درنتیجه، نقش اجتماعی زنان بسیار کم¬رنگ است. حکومت¬ها فردسالارانه و استبدادی است. بین مردم و حاکمان در هر دو جامعه ارتباط دو طرفه و سازنده¬ای وجود ندارد. از نظر حاکمان، مردم به عنوان رعیّت و فرمانبردار محسوب می¬شوند. خشونت در هر دو جامعه وجود دارد؛ ولی در دن آرام به دلیل جنگ داخلی، خشونت و جنگ خیلی بیشتر است. با اینکه دین در دو جامعه متفاوت است، ولی در هر دو جامعه تمایلات دینی و خرافات در بین زنان و پیران بیشتر از جوانان است. شکاف و فاصلۀ طبقاتی بین قشرهای مختلف، باعث ایجاد کینه و نفرت در طبقۀ پایین و در مقابل موجب نگاه تحقیرآمیز طبقۀ مرفّه نسبت به اقشار دیگر شده است.

نمود بارز تصویرگرایی و توجه به اشیاء و دنیایی واژگون از واقعیت، سبک شعری او را به ایماژیسم نزدیک می کند. همچنین، تصویر سینمایی، حضور پیوسته فلاش های سینمایی و حرکت در دو زمان بیانی دیگر از بعضی اشعار احمدرضا احمدی است.

سفر وسیله ی جست وجو است. تنها با سفر است که می توان بوده ها و نبوده ها،اجسام و شکل ها، جنس و بافت مکان ها، و آداب و رسوم فرهنگ یک جامعه را از نزدیک دید و شنید و لمس کرد. حاصل آنچه در سفر اتفاق می افتد و جریان طبیعی آن محسوب می شود، در قالب سفرنامه نوشته شده، آماده عرضه به دیگران می گردد. سفر، یعنی آگاهی از فرهنگ ها و سفرنامه، یعنی خود فرهنگ مجسّم. آنچه در سفرنامه هدف اصلی قرار می گیرد و در واقع مشخصه ی سفرنامه است، نمایاندن فرهنگ و فضای فرهنگی و اجتماعی آن است. آثار محمّدعلی اسلامی ندوشن، سراسر گفتمان فرهنگی و اجتماعی است. او خود یک مفسّر، تحلیل گر، و محقّق برجسته فرهنگی است. سفرنامه های او تماماً نشانه های بارزی از فرهنگ سرزمین سفر شده دارد. اسلامی ندوشن، فریادش برای انسانیت است، برای فرهنگی شدن، و این اصل مهم در سفرنامه های او و در بررسی هایی که انجام می دهد، کاملاً روشن است. سفرنامه های محمّدعلی اسلامی ندوشن شامل: در کشور شوراها، آزادی مجسّم، صفیر سیمرغ و کارنامه ی سفر چین است، که هرکدام شرح سفر به کشورها و ممالک این کر? خاکی است. شاخصه ی اصلی و در واقع هسته ی مرکزی آثارش با تأکید بر سفرنامه ها، نمایشگر فرهنگ و اجتماع است؛ اجتماعی که انسان با فرهنگ میهنی خود و با افتخار سال های سپری شده، پذیرای تربیت انسان آرمانی و واقعی است.

الف- موضوع و طرح مسئله (اهمیت موضوع و هدف): تحفه العراقین خاقانی به عنوان یکی از آثار مطرح در گستره¬ی زبان و ادبیات فارسی علاوه بر اینکه برای معرفی بخشی از ایده¬های ادبی و اندیشه¬های اجتماعی نقش برجسته¬ای دارد در معرفی ادبیات این مرز و بوم نیز جایگاه درخ.ر توجهی دارد. برای پی بردن دقیق به چنین جایگاهی بررسی جنبه¬های جتماعی و ادبی این اثر یکی از عمده¬ترین شاخصه¬ها است. البته این راه بررسی دشواری¬هایی دارد اما مثمر ثمر است. ب- مبانی نظری، شامل مرور مختصر از منابع، چارچوب نظری، پرسش و فرضیه¬ها: تک نگای¬ها و مقاله¬هایی در ارتباط با آراء و انیشه¬های خاقانی نوشته شده است اما کاری که مستقیماً تحفه العراقین را از زاویه اجتماعی و ادبی مورد بررسی قرار دهد صورت نگرفته است. پرسش¬ها: 1- آیا خاقانی در تحفه العراقین اندیشه¬های اجتماعی و آراء ادبی خاصی دارد؟ 2- آیا با نگاهی اجتماعی و ادبی به تحفه العراقین می¬توان بن مایه¬های اصلی آن را استخراج کرد؟ 3- آیا خاقا نی در این اثر نیز شکوه ادبی ویژه¬ای به یادگهر گذاشته است؟ 4- آیا بررسی اجتماعیات در این اثر می¬تواند به یازنمایی واقعیت¬های عصر خاقانی کمک کند؟ فرضیه¬ها: - خاقانی در تحفه العراقین ادیب بودن و اجتماعی بودن خور را به نمایش گذاشته است. - خاقانی شاعری است که با تحفه العراقین حامل اندیشه¬های عصر خود است. - در این اثر ادبیات و اجتماع پا به پای هم پیش رفته است و می¬توان با رویکردی تحلیلی این اصل را استخراج کرد. - در تحفه العراقین خاقانی علاوه بر اینکه نوآوری¬ها و ابداعات ادبی قابل توجهی وجود دارد. در زمینه¬ی توجه به مسائل اجتماعی نیز از محدود آثار سفرنامه¬ای منظومه است که به این مسائل توجه دارد. پ- روش تحقیق، شامل تعریف مفاهیم، روش تحقیق، جامعه مورد تحقیق، نمونه¬گیری و روش¬ها نمونه ¬گیری، شیوه¬ی گردآوری و تجربه و تحلیل داده¬ها: اجتماع: صورت¬بندی¬های جامعه در قالب¬ها و ساختارهای مختلف و متشکل. ادبیات: دستاوردهای هنری یک ملت در نثرهای بازتاباننده¬ی آرمان¬های آن ملت تحفه العراقین: اثر در خور توجه خاقانی شاعر بزرگ قرن ششم هجری استخراج داده¬ها از متن کتاب و تحلیل آن¬ها براساس یافته¬های مطرح مرتبط با خاقانی و یافته¬ها و اندیشه¬هایش. ت- یافته¬های تحقیق و نتیجه¬گیری: 1- رسیدن به نوعی شناخت از خاقانی پس از بررسی یک اثر ادبی از او. 2- استخراج بن مایه¬های اجتماعی و ادبی تحفه العراقین خاقانی و اساس قرار دادن این بن مایه¬ها در تحلیل اندیشه¬های او اوضاع عصرش. 3- کمک به پژوهشگران در بازسازی چهره¬ی خاقانی و بازنمایی یافته¬های پژوهشی درخور توجه. ¬ پیشنهادات: 1- تحفه العراقین به عنوان اولین سفرنامه¬ی منظوم در زبان فارسی در جایگاه ویژه¬ای قرار دارد و شایسته است توجه بیشتری به آن داده شود. 2- چون برای اولین بار چنین متنی از زاویه¬ی (اجتماعی و ادبی) مورد بررسی قرار می¬گیرد به نظر لازم می¬آیند تا تحقیقات بیشتری از این نوع انجام شود.

با بازخوانی نه رمان از آثار این نویسنده که دارای بیشترین جلوه های مدرنیستی بود، به بیان این ویژگی ها پرداختیم. داده های ما نشان می دهد که آثار جعفر مدرّس صادقی را باید از جمله آثار مدرن در گستر? ادبیات جهان دانست. با استناد به مطالعات کتابخانه ای و با استفاده از روش استقرایی می-توان گفت، رمان های گاوخونی، سفر کسری، شریک جرم، کلّ? اسب، ناکجا آباد، بیژن و منیژه، عرض حال، دیدار در حلب و توپ شبانه آثاری هستند که شخصیت های اصلی در آنها، نماینده جامعه ای هستند که تحت تأثیر مدرنیسم جهانی و سرخوردگی اجتماعی، به نوعی اختلالات پارانوئیدی و افسردگی دچار شده اند. همچنین پایان های مبهم، استفاده از جریان سیّال ذهن و مونولوگ، نمادپردازی و استفاده از اسطوره ها، این اثر را جزو آثار مدرنیستی قرار داده است. بررسی این رمان ها می تواند به محققان حوز? ادبیات کمک کند تا فضای ادبیات معاصر ایران را بهتر بشناسند. همچنین به جامعه شناسان و روانشناسان در شناخت عمیق تر لایه های پنهانی جامعه کمک خواهد نمود. افزون بر اینکه در نقد عمیق ترآثار مدرس صادقی، راه گشا خواهد بود.

چکیده عنصر گفت وگو یکی از عناصر مهم تشکیل دهند? هر داستان است که در داستان های حسین سناپور نیز به آن توجه خاصی شده است. این عنصر در داستان های سناپور موضوع مورد بحث در این رساله می باشد. از آن جا که گفت وگو در داستان عنصر تعیین کننده ای است و نیز پی رنگ داستان و پرداخت شخصیت ها بسیار به آن وابسته است، این موضوع می تواند از اهمیت بالایی برخوردار باشد. روش تحقیق در این رساله به صورت توصیفی تحلیلی، مبنی بر داده های استقرایی می باشد و سعی بر این بوده است که از طریق پرداختن به عنصر گفت وگو و همچنین ارتباط تنگاتنگ آن با زاوی? دید در داستان های حسین سناپور، هرچه بیشتر ویژگی های داستان مدرن در آثار وی نمایان شود. چندصدایی ویژگی دیگری است که وجود آن در آثار سناپور دیده می شود. در نهایت دسته بندی انواع گفت وگو همراه با مثال می تواند در فهم این مقوله یاری رسان باشد. کلیدواژه ها: حسین سناپور، ادبیات داستانی معاصر، گفت و گو، زاوی? دید، چند صدایی، مدرنیسم.

در این رساله علاوه بر تبیین جایگاه و نقش زن در رمان شمس و طغرا، اطلاعات خوبی از نقش و جایگاه زن در ادوار مختلف تاریخ بدست داده شده است. همچنین رمان شمس و طغرا به تفصیل مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

علم روان کاوی، با شناخت ضمیر ناخودآگاه و کشف سطوح مختلف شخصیت انسان، توانسته است ساحت های پنهان روان را تحلیل کند. نقد روان کاوانه با کمک این علم تلاش می کند تا با بررسی پیوندهای میان ادبیات و روان انسان، تحلیلی روان شناختی از آثار ادبی ارائه دهد. در این میان به نظر می رسد که دو اثر بلقیس سلیمانی یعنی به هادس خوش آمدید و بازی آخر بانو قابلیت نقد روان شناختی دارند. این پژوهش به شیوه ی کتابخانه ای با بهره گیری از روش توصیفی- تحلیلی، قصد دارد با رویکردی از نظریات فروید و یونگ دو اثر فوق را بررسی کند تا انواع ساز و کارهای دفاعی، تحلیل روان شناختی رویا، انواع عقده و کهن الگوها را مورد نقد قرار دهد. با توجه به بررسی یافته های پژوهش پیش رو در رمان به هادس خوش آمدید، انواع مکانیسم های دفاعی مانند «سرکوبی»، «دلیل تراشی» و «فرافکنی» و تأثیر عقده ی الکترا به چشم می خورد و در رمان بازی آخر بانو انواع سازوکارهای دفاعی و تأثیر عقده ی حقارت برجسته است.علاوه بر این در دو اثر نام برده اشاره هایی درخور توجه به انواع کهن الگوهای جمعی بشر شده است.

چکیده با وجود اینکه مکتب سوررئالیسم دیگر مکتب پرطرفداری در روزگار معاصر ما محسوب نمی شود؛ اما همچنان هنرمندان و شاعرانی هستند که تحت تأثیر این مکتب قرار می گیرند. برخی از شعرا و نویسندگان نیز متونی خلق کرده اند که واجد ویژگی های سوررئالیسم است؛ در حالی که با سوررئالیسم آشنایی نداشته اند. این نوشتار به روش توصیفی- تحلیلی و بر اساس مکتب آمریکایی به تطبیق شعر سهراب سپهری و علی احمد سعید(أدونیس)، پرداخته است. سهراب سپهری و علی احمد سعید به خاطر اهمیتی که برای خیال و رویا قائل هستند و در اشعارشان گاه عین خوابی را که دیده اند روایت می کنند، سوررئالیست محسوب می شوند. از نتایج مهم این پژوهش تأثیر تصوف و نگرش اشراقی به طبیعت و اشیاء در اشعار سهراب و أدونیس است. در مواردی نگاه عادت گریز این دو نیز منجر به رسیدن به رویکردی فراواقع گرایانه شده است.

تصنیف ها و ترا نه های پارسی از مشروطه تا انقلاب اسلامی تحول و تغییرات اساسی را از سر گذرانده است. در زبان و بیان و تصاویر و اوزان این سروده ها به صورت کلی با انواع شعر پارسی قرابت ها و تفاوت های مشخصی دارد. مشروطیت مهم ترین رویداد تغییر در نحوه ی بیان سده ی گذشته در همه ی انواع شعر از جمله تصانیف و ترانه ها بوده است. انقلاب سال 57 نیز سرآغاز رشد ترانه ی نوین گردیده است. ترانه هایی که با انواع پیشین خود تفاوت های اساسی دارند.

بررسی وکارکرد نماد و نماد پردازی در شعر رضا براهنی و رویکرد او به نماد و تحلیل شیوه های نماد پردازی، مسأل? عمده پژوهش حاضر است. لذا درک معنای نمادها در درج? اول، مهمترین راه شناخت و پی بردن به عمق شعر شاعر است ودر مرتب? بعدی، کمک بسزایی در زمین? درک کل شعر معاصر است.